فرستاده سازمان ملل: کنفرانس برلین چتر حمایت از توافقات بعدی لیبی

غسان سلامه در مصاحبه با «الشرق الاوسط» از تفاوت‌های این کنفرانس و طرحی برای تبدیل آتش‌بس موقت به آتش‌بس دائمی می‌گوید

فرستاده سازمان ملل: کنفرانس برلین چتر حمایت از توافقات بعدی لیبی
TT

فرستاده سازمان ملل: کنفرانس برلین چتر حمایت از توافقات بعدی لیبی

فرستاده سازمان ملل: کنفرانس برلین چتر حمایت از توافقات بعدی لیبی

تقریباً ۴۸ ساعت پیش از برگزاری کنفرانس برلین که قرار است پس از ۵ ماه تلاش یکشنبه برگزار شود، غسان سلامه فرستاده ویژه سازمان ملل به لیبی می‌گوید طرح کاملی برای تبدیل آتش‌بس موقت به آتش‌بس دائمی دارد که آن را در کنفرانس برلین برای کسب موافقت و حمایت مطرح خواهد کرد.
غسان سلامه در گفت‌وگوی تلفنی با روزنامه «الشرق الاوسط» تأکید می‌کند «کنفرانس برلین به دنبال حل همه مشکلات لیبی نیست بلکه به دنبال ایجاد چتر بین‌المللی حمایتی از توافق‌های بعدی لیبیایی‌ها است».
او ادامه می‌دهد «این کنفرانس چتر حمایتی از توافق‌های آتی لیبیایی‌ها در سطوح سه‌گانه اقتصادی، سیاسی و نظامی است».
سلامه ابراز امیدواری می‌کند «دولت وحدت ملی از طریق گفت‌وگوی ملی طی هفته‌های آتی تشکیل شود تا به پدیده دو دولت موازی پایان دهد».
او می‌گوید «به دنبال اتحاد این دو دولت و ایجاد دولت وحدت ملی است».
فرستاده ویژه سازمان ملل به لیبی همچنین اظهار می‌کند «تعداد زیادی نظامیان خارجی از بیش از ۱۰ کشور در لیبی می‌جنگند که آخرین آنها از سوریه آمده‌اند».
به گفته او «طرح امنیتی برای خروج همه این نظامیان با هر تابعیتی از لیبی تدوین شده‌است».

در ادامه مشروح گفتگو را می‌خوانید:

- همه راه حل‌های سیاسی در منطقه همیشه به دنبال ضمانت اجرایی هستند. شما اکنون همه گروه‌های متعارض و متضاد را جمع کرده‌اید، آیا این بار هدف کسب همان ضمانت هاست؟
بلی، این هدف ماست. هدف از این نشست این است که کشورهای دخالت کننده در امور لیبی در نشست حضور داشته و بر سر برخی موارد از جمله توقف مداخله خارجی در امور لیبی، توقف صادرات تسلیحات و نیروهای نظامی به این کشور و احترام به توافق‌های آتی لیبیایی‌ها در سطوح اقتصادی، سیاسی و نظامی به توافق برسند.
در نتیجه کنفرانس برلین چتر بین‌المللی حمایتی از توافق‌های بعدی لیبیایی‌ها خواهد بود. من این ایده را اواخر ماه ژوئیه در شورای امنیت مطرح کردم و شورا هم با آن موافقت کرد. ما تلاش داریم این چتر حمایتی بین‌المللی را ایجاد و تفاهم داخلی را در لیبی برقرار کنیم.

- موضع سازمان ملل در قبال اقدام ترکیه به اعزام پیکارجویان سوری به لیبی در حالی که سوری‌ها خود در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی روبرو هستند، سؤال برانگیز شده‌است. مطالبه شما در این باره چیست؟
تعداد زیادی نظامیان خارجی از بیش از ۱۰ کشور در لیبی می‌جنگند که آخرین آنها از سوریه آمده‌اند. طرح امنیتی برای خروج همه این نظامیان با هر تابعیتی از لیبی تدوین شده‌است. در نتیجه ما مخالف وجود همه این نظامی‌های غیرلیبیایی چه نظامی یا مزدور باشند چه وابسته به شرکت‌های امنیتی خاص.

-  در خصوص موضع آمریکا پیرامون نشست برلین چه نظری دارید؟
 نوعی آشفتگی در موضع آمریکا وجود داشت اما این آشفتگی به تدریج کاهش یافت. در ابتدا آمریکایی‌ها دربارهٔ روند برلین احتیاط داشتند اما در روزهای اخیر توجه بیشتری به آن نشان می‌دهند و به بررسی جزئیات آن می‌پردازند. می‌دانستم که آمریکا در سطح بسیار ضعیفی در برلین حضور خواهد داشت اما از دو روز پیش آمریکایی‌ها تصمیم گرفتند سطح نمایندگی خود را بالا ببرند و مایک پمپئو وزیر خارجه را برای حضور در آنجا بفرستند و او خواست که به محض ورود به برلین با ما ملاقات کند و ما هم با او گفت‌وگو کرده و در جریان تحولات لیبی قرار می‌دهیم. من معتقدم آمریکا اکنون بیشتر از هر زمان دیگری نسبت به موفقیت این نشست تمایل دارد.

- برخی از تلاش رئیس پارلمان مستقر در شرق لیبی برای لغو مشروعیت دولت وفاق ملی این کشور صحبت به میان آوردند. آیا این دولت مشروعیت و مقبولیت دارد؟
هر حکومتی می‌تواند نظر خود را داشته باشد. اما نماینده سازمان ملل در لیبی باید به نظر شورای امنیت احترام بگذارد. قطعنامه ذی‌ربط شورای امنیت در سال ۲۰۱۶ بر مشروعیت این دولت تصریح دارد. ما امیدواریم دولت وحدت ملی از طریق گفت‌وگوی ملی طی هفته‌های آتی تشکیل شود تا به پدیده دو دولت موازی پایان دهد. ما به دنبال اتحاد این دو دولت و ایجاد دولت متحد ملی هستیم اما تا زمان اجرایی شدن این ایده، باید به قطعنامه‌های شورای امنیت احترام گذاشت که همچنان دولت توافق را به رسمیت می‌شناسد و نباید دولتی یا کسی با این قطعنامه‌ها مخالفت کند.

- آیا با نظر ژنرال حفتر دربارهٔ وجود گروه‌های شبه نظامی تروریستی که دولت السراج را حمایت می‌کنند و در طرابلس مستقر هستند، موافقید؟
طیف‌ها و انواع مختلفی از جنگجویان اکنون در لیبی هستند. ما می‌خواهیم که اینها از هر تابعیتی و با ایدئولوژی که دارند از لیبی خارج شوند. این همان چیزی است که مردم لیبی می‌خواهند. مردم لیبی روزانه به دفتر ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند که از دخالت‌های خارجی‌ها و پیکارجویان غیرلیبیایی خسته شدیم. ما همه تلاش خود را برای بازگرداندن خاک لیبی به مردم آن در این راه می‌گذاریم.

- پس از کنفرانس برلین چه اقدامی می‌کنید؟
 پس از کنفرانس برلین به احیای سه روند اقتصادی، سیاسی و نظامی در لیبی می‌پردازد که ششم ژانویه این روندها را شروع کرده‌است. در روند نظامی در صورتی که دولت توافق و خلیفه حفتر لیستی از پنج نظامی از هر طرفی بدهند فوراً آنها را در ژنو جمع می‌کنم تا دربارهٔ روند تقویت آتش‌بس و تبدیل آتش‌بس موقت به آتش‌بس دائمی به مذاکره بنشینیم.

-  آیا در خصوص آتش‌بس از سازمان ملل یا کشورهای دیگر حمایتی دریافت کرده‌اید؟
 برای درخواست این حمایت به برلین می‌روم، طرح کاملی برای تبدیل آتش‌بس موقت به آتش‌بس دائمی دارم که آن را در کنفرانس برلین مطرح خواهم کرد تا موافقت و حمایت از این طرح را به دست آورم.



محمد بن سلمان و ترامپ؛ تعمیق شراکت و حمایت از ثبات

محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
TT

محمد بن سلمان و ترامپ؛ تعمیق شراکت و حمایت از ثبات

محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)

ولیعهد و نخست‌وزیر پادشاهی عربی سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان بن عبدالعزیز، امروز بنا بر دستور خادم حرمین شریفین، ملک سلمان بن عبدالعزیز، و در پاسخ به دعوت رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، سفر رسمی کاری خود به آمریکا را آغاز می‌کند.

دیوان پادشاهی سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد که شاهزاده محمد بن سلمان در این سفر، روابط دوجانبه و راه‌های تقویت آن در حوزه‌های مختلف را بررسی خواهد کرد و همچنین به گفت‌وگو درباره مسائل دارای اهتمام مشترک خواهد پرداخت.

محافل سیاسی در ایالات متحده این سفر را رویدادی راهبردی می‌دانند که به تعمیق شراکت و حمایت از ثبات کمک می‌کند؛ و کاخ سفید با توجه و آمادگی قابل‌توجهی از آن استقبال می‌کند.

ترامپ شامگاه جمعه، هنگام حرکت به‌سوی فلوریدا برای گذراندن تعطیلات آخر هفته، گفت: «این سفر چیزی بیش از یک دیدار است... ما پادشاهی عربی سعودی و ولیعهد را گرامی می‌داریم.»

در چارچوب پوشش گسترده «الشرق الأوسط» از این سفر، شماری از کارشناسان دو کشور و مقام‌های پیشین درباره اهمیت تقویت روابط و نیز موضوعاتی که قرار است در گفت‌وگوها مطرح شود، از جمله فرصت‌های راه‌حل‌های سیاسی برای مسائل منطقه و افزایش همکاری اقتصادی، سخن گفتند.

باربارا لیف، معاون پیشین وزیر امور خارجه ایالات متحده در امور خاور نزدیک، می‌گوید روابط میان دو کشور «برای شکل‌دادن به تلاشی مشترک جهت دستیابی به ثبات، و سپس کمک به منطقه برای حرکت در مسیر ممکن، بسیار حیاتی است».
مایکل راتنی، سفیر پیشین آمریکا در سعودی، نیز اظهار کرد: «دگرگونی‌ای که پادشاهی عربی سعودی تجربه کرده، با سرعت بالایی پیش می‌رود. ماهیت جامعه و اقتصاد به‌شکل چشمگیری تغییر کرده است و آمریکایی‌ها به‌تدریج ـ هرچند آهسته ـ این تغییرات را مشاهده می‌کنند.»

سوی دیگر، آرون دیوید میلر، پژوهشگر مؤسسه «کارنگی برای صلح بین‌المللی»، معتقد است این سفر «روابط سعودی ـ آمریکایی را به سطحی تازه ارتقا خواهد داد».

مدیران ارشد شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی نیز به «الشرق الأوسط» گفتند پادشاهی عربی سعودی اکنون یکی از سریع‌ترین و جذاب‌ترین بازارها برای سرمایه‌گذاری‌های فناورانه است و شراکت‌های دو طرف در زمینه هوش مصنوعی، محاسبات پیشرفته و امنیت سایبری در حال گسترش است.


محمد بن سلمان و آمریکا… از ایجاز تا انجام

محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
TT

محمد بن سلمان و آمریکا… از ایجاز تا انجام

محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)

در جریان نشست سران سعودی و آمریکا که سپتامبر ۲۰۱۵ در کاخ سفید میان خادم حرمین شریفین، ملک سلمان بن عبدالعزیز، و رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا باراک اوباما برگزار شد، شاهزاده محمد بن سلمان «ایجازی» درباره دیدگاه‌های سعودی نسبت به رابطه استراتژیک دو کشور برای قرن بیست‌ویکم ارائه داد.
در آن زمان، به‌روشنی پیداست که شاهزاده جوان دارای تصور و رویکردی تازه نسبت به روابط سعودی ـ آمریکا است؛ روابطی که طی بیش از هشتاد سال مراحل و تحولاتی را پشت سر گذاشته، و او مصمم بود مسیرهای آینده آن را بازتعریف کند.

ملک سلمان بن عبدالعزیز در دیدار با باراک اوباما در کاخ سفید – سپتامبر 2015 (واس)

ریاست‌جمهوری آمریکا طی ده سال بعد میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در نوسان بود؛ اما نقطه عطف زمانی رقم خورد که شاهزاده محمد بن سلمان برای نخستین بار در مارس ۲۰۱۷ در کاخ سفید با دونالد ترامپ دیدار کرد؛ دیداری که ترامپ را به انتخاب ریاض به‌عنوان نخستین مقصد خارجی‌اش در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش سوق داد.
در جریان سفر تاریخی او به ریاض در ماه مه ۲۰۱۷، ترامپ سخنرانی‌ای در برابر رهبران جهان عرب و اسلام ایراد کرد که بر نگرانی‌های مربوط به تروریسم و درگیری‌های خاورمیانه متمرکز بود. و در همان سفر، ملک سلمان بن عبدالعزیز و ترامپ «اعلامیه چشم‌انداز استراتژیک مشترک» میان دو کشور را امضا کردند.
در ژانویه ۲۰۲۰، جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری سوگند یاد کرد و وعده داد روابط با نزدیک‌ترین شریک آمریکا را محدود خواهد کرد. اما وعده‌اش در برابر واقعیت‌ها و درک اهمیت شراکت سعودی ـ آمریکایی در شرایط تحول‌یافته ناشی از جنگ روسیه ـ اوکراین و دیگر دگرگونی‌های صحنه جهانی تاب نیاورد؛ و بدین‌ترتیب بایدن در ژوئیه ۲۰۲۲ به جده آمد تا با ملک سلمان بن عبدالعزیز و ولیعهد، شاهزاده محمد بن سلمان، دیدار کند.

شاهزاده محمد بن سلمان در دیدار با جو بایدن در ریاض – ژوئیه 2022 (رویترز)

مسئولان سعودی همواره تأکید می‌کنند که روابط با آمریکا استراتژیک و باثبات است و آمدن پیاپی دولت‌ها در کاخ سفید تأثیری بر آن نمی‌گذارد.
در همین ده سال، سعودی‌ها به مسیر توسعه توانمندی‌ها، گسترش قابلیت‌ها، تحقق اهداف چشم‌انداز خود و افزایش جایگاهشان در سطح جهان ادامه دادند.
تحولات روابط سعودی ـ آمریکایی جدا از دگرگونی‌های ژرفی که جهان تجربه کرد نبود؛ از جمله: صعود چین به‌عنوان رقیب راهبردی واشینگتن، انتقال مراکز ثقل اقتصادی به‌سوی آسیا، و جنگ اوکراین که اهمیت امنیت انرژی و نقش کشورهایی را که قادر به ثبات‌بخشی به بازارهای انرژی‌اند، تقویت کرد.
در همین حال، از میزان درگیری آمریکا در خاورمیانه کاسته شد و اولویت‌ها به سمت موضوعات دیگر چرخید؛ امری که برای ریاض فضایی گشود تا ابتکارهای منطقه‌ای مؤثری را رهبری کند؛ از تنش‌زدایی سیاسی گرفته تا شراکت‌های اقتصادی و ارائهٔ رویکردهای جدید برای امنیت منطقه‌ای.
هم‌زمان، فناوری‌ها و هوش مصنوعی به موتورهای اصلی اقتصاد جهانی بدل شدند؛ مسئله‌ای که باعث شد شراکت‌های سرمایه‌گذاری و فناورانه در محاسبات واشنگتن اهمیتی مرکزی‌تر پیدا کنند.
این تحولات مجموعاً بنیان‌های رابطهٔ میان ریاض و واشنگتن را از رابطه‌ای مبتنی بر نیازهای مقطعی به رابطه‌ای ساخته بر برابری، تلاقی منافع و مشارکت در ساخت آینده تبدیل کرده است.
پس از برعهده گرفتن دومین دورهٔ ریاست‌جمهوری، دونالد ترامپ بار دیگر در مه ۲۰۲۵ به ریاض سفر کرد و سخنرانی مفصلی ایراد نمود که در آن نه از تروریسم و جنگ‌ها، بلکه از «آینده‌ای روشن و تحولی بزرگ و شگفت‌انگیز در منطقه» به رهبری ملک سلمان و ولیعهد سخن گفت. در ریاض، سوریه حضور داشت و به درخواست عربستان، پروندهٔ تحریم‌ها بسته شد و رئیس‌جمهوری ترامپ با رئیس‌جمهوری احمد الشرع دیدار کرد.
ترامپ در خلال سخنرانی‌اش، از شاهزاده محمد پرسید: «آیا شب‌ها می‌خوابی؟» سپس افزود که شاهزاده «تمام شب را در اندیشهٔ بهتر کردن امور می‌گذراند». او پیامی به جهان داد مبنی بر این‌که دستاوردهای پادشاهی از بیرون نیامده، بلکه حاصل عزم رهبران و ملت آن برای ساختن کشورشان و پیش بردن چشم‌اندازهای منحصربه‌فردشان و ترسیم آینده به شیوهٔ خودشان بوده است. ترامپ این روند را «معجزهٔ معاصر به شیوهٔ عربی» توصیف کرد.

صحنه‌ای از دیدار سه‌جانبهٔ سعودی ـ آمریکایی ـ سوری در ریاض، مه 2025 (واس)

این روایت ما را به مصاحبهٔ مجلهٔ آمریکایی «لایف» با ملک عبدالعزیز در مارس ۱۹۴۳ بازمی‌گرداند؛ جایی که او را «مردی که با چشمی بیدار زمام پادشاهی‌اش را در دست دارد» توصیف کرده بود. چه شباهتی میان سخن دیروز دربارهٔ جدِ بنیان‌گذار و سخن امروز دربارهٔ نوادهٔ راه‌یافته!
در میان تمام این زمینه‌ها و در سایهٔ تحولات گستردهٔ منطقه، سفر شاهزاده محمد بن سلمان به واشنگتن و دیدارش با رئیس‌جمهوری ترامپ انجام می‌شود؛ دیداری که انتظار می‌رود به توافقات و قراردادهایی منجر شود. هرچند عنوان‌های سیاسی و امنیتی بر اخبار سفر غالب است، اما پرونده‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری نیز حضوری پررنگ خواهند داشت. شاید بهترین توصیف، سخن ترامپ باشد که گفت این دیدار نه یک جلسه، بلکه «تجلیل از سعودی و از شاهزادهٔ جوان» است.
همچنین گزارش‌های رسانه‌ای، همراه با گمانه‌زنی‌ها و اظهاراتی منسوب به سیاستمداران آمریکایی، همچنان بر احتمال «عادی‌سازی روابط سعودی با میانجیگری آمریکا» حساب می‌کنند؛ اما با وجود فشارها و تلاش‌ها، موضع سعودی در کنار حق ملت فلسطین پابرجا خواهد ماند.
منافع پادشاهی عربی سعودی با شریک مهم خود ایالات متحده ـ که حمایت از اسرائیل را بخشی از عقیدهٔ سیاسی خود می‌داند ـ هرگز بر عقیدهٔ سیاسیِ ریشه‌دار سعودی در حمایت از حق فلسطینیان مقدم نبوده است. سیاست خارجی سعودی نیز همچنان بر عدم‌ عادی‌سازی روابط بدون یک راه‌حل جامع برای مسئلهٔ فلسطین، شامل تشکیل کشور مستقل فلسطینی در مرزهای ۱۹۶۷، استوار است.
و اگرچه ماشین کشتار اسرائیل آنچه را که کرد در غزه و علیه مردم مقاوم آن و کوشید مسئلهٔ فلسطین را از میان بردارد، تلاش‌های سعودی به رهبری ملک سلمان و ولیعهد تنها به مشارکت فعال در توقف جنگ محدود نشد؛ بلکه سعودی شکافی تاریخی در مسیر راه‌حل دو کشوری ایجاد کرد: با اعلام «تحمیل راه‌حل» و کسب به رسمیت شناختن کشور فلسطین از کشورهای اثرگذار، در رأس آن کشور صادرکنندهٔ «وعده بلفور» و از تریبون سازمان ملل؛ همان جایی که شاهد تصویب تصمیم شومِ تقسیم بود و دهه‌ها صحنهٔ پیکار دیپلماتیک سعودی برای دفاع از حق فلسطین بوده است.
و با وجود تلاش‌های سعودی برای تحمیل تشکیل کشور فلسطینی با وجود مخالفت آمریکا، و امضای پیمان دفاع مشترک با پاکستانِ دارای زرادخانهٔ هسته‌ای، ترامپ بارها از قدردانی خود نسبت به سعودی، رهبری آن، و شخص شاهزاده محمد سخن گفت؛ زیرا «دوست قدرتمندِ صاحب‌اصل، احترامِ دوستش را برمی‌انگیزد»، حتی اگر در برخی مسائل اختلاف دیدگاه وجود داشته باشد. تجربهٔ سیاسی آمریکا نیز تنها به قدرتمندان بها می‌دهد: قدرتمندانی که قدرتشان از دستاورد است، نه از میراث و شعارها.
و فارغ از نوع توافقات و حجم دستاوردهای حاصل از این دیدار استثنایی میان دو کشور، قطعاً نتایج آن شراکت استراتژیک را ـ بر پایهٔ نگاه ولیعهد سعودی به این رابطه ـ تحکیم خواهد کرد. ناظران همچنین بر این باورند که نشست‌های واشنگتن بنیانی برای امنیت و شکوفایی منطقه و چشم‌اندازی برای آیندهٔ روابط استراتژیکی خواهند بود که نبوغ شاهزاده محمد بن سلمان آنها را از ایجاز به انجام رسانده است.


ترامپ با فروش جنگنده‌های «اف-۳۵» به سعودی موافقت کرد

جنگنده‌های پیشرفته آمریکایی «اف-۳۵» (آرشیویی)
جنگنده‌های پیشرفته آمریکایی «اف-۳۵» (آرشیویی)
TT

ترامپ با فروش جنگنده‌های «اف-۳۵» به سعودی موافقت کرد

جنگنده‌های پیشرفته آمریکایی «اف-۳۵» (آرشیویی)
جنگنده‌های پیشرفته آمریکایی «اف-۳۵» (آرشیویی)

رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، امروز (دوشنبه) اعلام کرد که ایالات متحده با فروش جنگنده‌های پیشرفتهٔ آمریکایی از نوع «اف-۳۵» به پادشاهی عربی سعودی موافقت کرده است.

ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در دفتر بیضی کاخ سفید گفت: «این کار را انجام خواهیم داد.»

قرار است رئیس‌جمهوری آمریکا فردا (سه‌شنبه) در کاخ سفید با ولیعهد سعودی، شاهزاده محمد بن‌سلمان، دیدار کند.