فرستاده سازمان ملل: کنفرانس برلین چتر حمایت از توافقات بعدی لیبی

غسان سلامه در مصاحبه با «الشرق الاوسط» از تفاوت‌های این کنفرانس و طرحی برای تبدیل آتش‌بس موقت به آتش‌بس دائمی می‌گوید

فرستاده سازمان ملل: کنفرانس برلین چتر حمایت از توافقات بعدی لیبی
TT

فرستاده سازمان ملل: کنفرانس برلین چتر حمایت از توافقات بعدی لیبی

فرستاده سازمان ملل: کنفرانس برلین چتر حمایت از توافقات بعدی لیبی

تقریباً ۴۸ ساعت پیش از برگزاری کنفرانس برلین که قرار است پس از ۵ ماه تلاش یکشنبه برگزار شود، غسان سلامه فرستاده ویژه سازمان ملل به لیبی می‌گوید طرح کاملی برای تبدیل آتش‌بس موقت به آتش‌بس دائمی دارد که آن را در کنفرانس برلین برای کسب موافقت و حمایت مطرح خواهد کرد.
غسان سلامه در گفت‌وگوی تلفنی با روزنامه «الشرق الاوسط» تأکید می‌کند «کنفرانس برلین به دنبال حل همه مشکلات لیبی نیست بلکه به دنبال ایجاد چتر بین‌المللی حمایتی از توافق‌های بعدی لیبیایی‌ها است».
او ادامه می‌دهد «این کنفرانس چتر حمایتی از توافق‌های آتی لیبیایی‌ها در سطوح سه‌گانه اقتصادی، سیاسی و نظامی است».
سلامه ابراز امیدواری می‌کند «دولت وحدت ملی از طریق گفت‌وگوی ملی طی هفته‌های آتی تشکیل شود تا به پدیده دو دولت موازی پایان دهد».
او می‌گوید «به دنبال اتحاد این دو دولت و ایجاد دولت وحدت ملی است».
فرستاده ویژه سازمان ملل به لیبی همچنین اظهار می‌کند «تعداد زیادی نظامیان خارجی از بیش از ۱۰ کشور در لیبی می‌جنگند که آخرین آنها از سوریه آمده‌اند».
به گفته او «طرح امنیتی برای خروج همه این نظامیان با هر تابعیتی از لیبی تدوین شده‌است».

در ادامه مشروح گفتگو را می‌خوانید:

- همه راه حل‌های سیاسی در منطقه همیشه به دنبال ضمانت اجرایی هستند. شما اکنون همه گروه‌های متعارض و متضاد را جمع کرده‌اید، آیا این بار هدف کسب همان ضمانت هاست؟
بلی، این هدف ماست. هدف از این نشست این است که کشورهای دخالت کننده در امور لیبی در نشست حضور داشته و بر سر برخی موارد از جمله توقف مداخله خارجی در امور لیبی، توقف صادرات تسلیحات و نیروهای نظامی به این کشور و احترام به توافق‌های آتی لیبیایی‌ها در سطوح اقتصادی، سیاسی و نظامی به توافق برسند.
در نتیجه کنفرانس برلین چتر بین‌المللی حمایتی از توافق‌های بعدی لیبیایی‌ها خواهد بود. من این ایده را اواخر ماه ژوئیه در شورای امنیت مطرح کردم و شورا هم با آن موافقت کرد. ما تلاش داریم این چتر حمایتی بین‌المللی را ایجاد و تفاهم داخلی را در لیبی برقرار کنیم.

- موضع سازمان ملل در قبال اقدام ترکیه به اعزام پیکارجویان سوری به لیبی در حالی که سوری‌ها خود در سال‌های اخیر با مشکلات زیادی روبرو هستند، سؤال برانگیز شده‌است. مطالبه شما در این باره چیست؟
تعداد زیادی نظامیان خارجی از بیش از ۱۰ کشور در لیبی می‌جنگند که آخرین آنها از سوریه آمده‌اند. طرح امنیتی برای خروج همه این نظامیان با هر تابعیتی از لیبی تدوین شده‌است. در نتیجه ما مخالف وجود همه این نظامی‌های غیرلیبیایی چه نظامی یا مزدور باشند چه وابسته به شرکت‌های امنیتی خاص.

-  در خصوص موضع آمریکا پیرامون نشست برلین چه نظری دارید؟
 نوعی آشفتگی در موضع آمریکا وجود داشت اما این آشفتگی به تدریج کاهش یافت. در ابتدا آمریکایی‌ها دربارهٔ روند برلین احتیاط داشتند اما در روزهای اخیر توجه بیشتری به آن نشان می‌دهند و به بررسی جزئیات آن می‌پردازند. می‌دانستم که آمریکا در سطح بسیار ضعیفی در برلین حضور خواهد داشت اما از دو روز پیش آمریکایی‌ها تصمیم گرفتند سطح نمایندگی خود را بالا ببرند و مایک پمپئو وزیر خارجه را برای حضور در آنجا بفرستند و او خواست که به محض ورود به برلین با ما ملاقات کند و ما هم با او گفت‌وگو کرده و در جریان تحولات لیبی قرار می‌دهیم. من معتقدم آمریکا اکنون بیشتر از هر زمان دیگری نسبت به موفقیت این نشست تمایل دارد.

- برخی از تلاش رئیس پارلمان مستقر در شرق لیبی برای لغو مشروعیت دولت وفاق ملی این کشور صحبت به میان آوردند. آیا این دولت مشروعیت و مقبولیت دارد؟
هر حکومتی می‌تواند نظر خود را داشته باشد. اما نماینده سازمان ملل در لیبی باید به نظر شورای امنیت احترام بگذارد. قطعنامه ذی‌ربط شورای امنیت در سال ۲۰۱۶ بر مشروعیت این دولت تصریح دارد. ما امیدواریم دولت وحدت ملی از طریق گفت‌وگوی ملی طی هفته‌های آتی تشکیل شود تا به پدیده دو دولت موازی پایان دهد. ما به دنبال اتحاد این دو دولت و ایجاد دولت متحد ملی هستیم اما تا زمان اجرایی شدن این ایده، باید به قطعنامه‌های شورای امنیت احترام گذاشت که همچنان دولت توافق را به رسمیت می‌شناسد و نباید دولتی یا کسی با این قطعنامه‌ها مخالفت کند.

- آیا با نظر ژنرال حفتر دربارهٔ وجود گروه‌های شبه نظامی تروریستی که دولت السراج را حمایت می‌کنند و در طرابلس مستقر هستند، موافقید؟
طیف‌ها و انواع مختلفی از جنگجویان اکنون در لیبی هستند. ما می‌خواهیم که اینها از هر تابعیتی و با ایدئولوژی که دارند از لیبی خارج شوند. این همان چیزی است که مردم لیبی می‌خواهند. مردم لیبی روزانه به دفتر ما مراجعه می‌کنند و می‌گویند که از دخالت‌های خارجی‌ها و پیکارجویان غیرلیبیایی خسته شدیم. ما همه تلاش خود را برای بازگرداندن خاک لیبی به مردم آن در این راه می‌گذاریم.

- پس از کنفرانس برلین چه اقدامی می‌کنید؟
 پس از کنفرانس برلین به احیای سه روند اقتصادی، سیاسی و نظامی در لیبی می‌پردازد که ششم ژانویه این روندها را شروع کرده‌است. در روند نظامی در صورتی که دولت توافق و خلیفه حفتر لیستی از پنج نظامی از هر طرفی بدهند فوراً آنها را در ژنو جمع می‌کنم تا دربارهٔ روند تقویت آتش‌بس و تبدیل آتش‌بس موقت به آتش‌بس دائمی به مذاکره بنشینیم.

-  آیا در خصوص آتش‌بس از سازمان ملل یا کشورهای دیگر حمایتی دریافت کرده‌اید؟
 برای درخواست این حمایت به برلین می‌روم، طرح کاملی برای تبدیل آتش‌بس موقت به آتش‌بس دائمی دارم که آن را در کنفرانس برلین مطرح خواهم کرد تا موافقت و حمایت از این طرح را به دست آورم.



«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
TT

«بزرگ‌ترین شبکه حماس در کرانه باختری طی یک دهه»... شاباک چه چیزی پیدا کرد؟


فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)
فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته در کرانه باختری پرچم‌های حماس را در جشن آزادی اسرای فلسطینی از زندان‌های اسرائیل برافراشته‌اند (رویترز)

سرویس امنیت داخلی اسرائیل، «شاباک»، اعلام کرد که یکی از بزرگ‌ترین زیرساخت‌های جنبش «حماس» در شهر الخلیل واقع در جنوب کرانه باختری را کشف و خنثی کرده است. این شبکه، بنا بر اعلام شاباک، یکی از «بزرگ‌ترین شبکه‌هایی است که در یک دهه گذشته کشف شده‌اند».

شاباک گفت که طی عملیات بزرگی که سه ماه به طول انجامید، «بیش از ۶۰ عضو حماس» را که برنامه‌ریزی برای اجرای حملات در آینده نزدیک داشتند، بازداشت کرده است. در جریان این عملیات، افرادی که در حملات قبلی مشارکت داشته یا کمک کرده بودند نیز بازداشت شده‌اند.

در بیانیه‌ای که رسانه‌های اسرائیلی با توجه بسیار آن را پوشش دادند، آمده است که «در طول سه ماه گذشته، فعالیت‌های روزانه گسترده‌ای از سوی شاباک، با همکاری ارتش و پلیس، اجرا شد که طی آن، زیرساختی گسترده، پیچیده و عظیم متعلق به حماس در شهر الخلیل کشف شد؛ شبکه‌ای که برای اجرای حملات مختلف در آینده نزدیک آماده‌سازی شده بود».

عکسی که توسط شاباک منتشر شده و آن را تسلیحات کشف‌شده از سلول حماس در کرانه باختری توصیف کرده‌اند

طبق تحقیقات شاباک، «در چارچوب فعالیت‌های این شبکه زیرساختی، که از دست‌کم ۱۰ سلول تشکیل شده بود، مسئولان ارشد حماس — اغلب از جمله اسیران سابق در زندان‌های اسرائیل — اقدام به جذب، مسلح‌سازی و آموزش عناصر جدید در منطقه، با هدف اجرای حملات تیراندازی و کارگذاری بمب‌های دست‌ساز علیه اهداف اسرائیلی کرده‌اند».

رسانه‌های عبری‌زبان گزارش دادند که اتهامات واردشده به افراد بازداشت‌شده شامل «تمرین تیراندازی، جمع‌آوری اطلاعات درباره اهداف اسرائیلی، ساخت مواد منفجره، سرهم‌بندی بمب‌ها و برنامه‌ریزی برای حملات در داخل کرانه باختری و اسرائیل» است.

در مجموع، ۶۰ نفر بازداشت شده‌اند که بنا بر ادعای شاباک، اطلاعات اطلاعاتی گسترده‌ای ارائه داده‌اند؛ اطلاعاتی که به کشف ۲۲ نوع سلاح مختلف، ۱۱ نارنجک دستی، مواد انفجاری و مقادیر زیادی مهمات منجر شده است. همچنین یک مخفیگاه زیرزمینی کشف شده که برای پناه‌دادن به افراد تحت تعقیب و ذخیره‌سازی سلاح‌ها استفاده می‌شده است.

بزرگ‌ترین پرونده در یک دهه

تحقیقات نشان داد که برخی از بازداشت‌شدگان، در حملاتی شرکت داشته‌اند که در سال‌های گذشته رخ داده، از جمله یکی از افراد که در عملیات تیراندازی ۳۱ اوت ۲۰۱۰ در تقاطع بنی نعیم در الخلیل شرکت داشت؛ حمله‌ای که به کشته‌شدن ۴ اسرائیلی انجامید.

عکس یک مخفیگاه زیرزمینی در الخلیل که شاباک آن را به حماس نسبت داده و گفته برای فعالیت‌های مسلحانه استفاده می‌شده است (شاباک)

یکی از مقام‌های ارشد شاباک گفت: «این بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین پرونده‌ای است که طی دهه گذشته در کرانه باختری توسط شاباک خنثی شده است». او افزود: «اکثر اعضای این شبکه، قبلاً در زندان‌های اسرائیل محبوس بوده‌اند و تجربه‌ بالایی در مواجهه با بازجویی دارند». او تأکید کرد که «کشف این شبکه، ناکامی بزرگی برای حماس در اجرای مجموعه‌ای از حملات خطرناک در اسرائیل به شمار می‌رود».

رسانه‌های اسرائیلی نیز گزارش دادند که در روزهای آینده، کیفرخواست‌هایی جدی علیه متهمان صادر خواهد شد؛ از جمله اتهاماتی نظیر «رهبری یک سازمان تروریستی، تصدی سمت‌های اجرایی یا رهبری، تلاش برای قتل عمد و اقدامات منجر به قتل عمد».

تلاش برای برافراشتن مجدد در کرانه باختری

این نخستین‌ بار نیست که سلول‌هایی در کرانه باختری که وابسته به حماس هستند کشف می‌شود، اما این رویداد توجه را به تلاش‌های حماس برای بازسازی حضور خود در کرانه باختری جلب کرده است — تلاشی که پس از حدود دو سال جنگ اسرائیل با هدف از میان‌بردن حماس در نوار غزه شدت گرفته است.

حماس همواره در کرانه باختری حضور داشته و دوره‌های مختلفی از حضور پررنگ و کم‌رنگ را تجربه کرده، اما به گفته ناظران، هرگز شرایط پیچیده‌تری از وضعیت فعلی را — که پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد — تجربه نکرده است.

تظاهرات فلسطینی‌ها در الخلیل در ژوئیه ۲۰۲۴ در اعتراض به ترور اسماعیل هنیه، رهبر حماس (AFP)

منبعی در حماس در کرانه باختری به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «کل جنبش در وضعیت پیچیده، دشوار و بی‌سابقه‌ای قرار دارد». وی افزود: «پیگرد مداوم اسرائیلی‌ها علیه رهبران، امکانات و پایگاه‌های حماس از زمان ۷ اکتبر، در غزه، کرانه و حتی خارج، آسیب زیادی به ما زده است».

این منبع ادامه داد: «شرایط امنیتی در کرانه باختری همیشه پیچیده‌تر از نوار غزه بوده، اما اکنون حتی پیچیده‌تر شده است. پیگرد امنیتی دائم، نظارت بر منابع مالی، و کاهش شدید توانایی حماس در تأمین منابع و حرکت، به بحران‌های ترکیبی و عمیق منجر شده است».

با این حال، منبع یادشده ابراز اطمینان کرد که این بحران نیز خواهد گذشت و افزود: «بازداشت‌ها، تعقیب‌ها و ترورها از بدو پیدایش حماس ادامه داشته، اما هرگز موفق به نابودی آن نشده‌اند. این یک جنگ قدیمی و همیشگی است».

حماس چگونه در کرانه باختری آغاز شد؟

حضور حماس در کرانه باختری از زمان تأسیس آن در سال ۱۹۸۷ آغاز شد. ابتدا تمرکز فعالیت آن بر جذب فلسطینیان از طریق مساجد بود و سپس به اجرای عملیات‌های تیراندازی و تلاش برای ربایش نظامیان روی آورد.

حماس با اجرای عملیات‌های انفجاری در داخل اسرائیل، در کرانه باختری شناخته‌تر شد و این اقدامات با آغاز انتفاضه دوم در سال ۲۰۰۰ شدت یافت. سپس در انتخابات ۲۰۰۶ مشارکت کرد و رهبرانی از کرانه باختری را برای شرکت در انتخابات قانون‌گذاری معرفی کرد که منجر به پیروزی بر فتح شد و جایگاه سیاسی حماس را تقویت کرد.

می‌توان گفت که پیش از شکاف داخلی فلسطین در سال ۲۰۰۷، فعالیت‌های حماس در کرانه باختری رسمی، علنی و گسترده بود، اما پس از آن، هر نوع فعالیتی برای حماس ممنوع اعلام شد. تشکیلات خودگردان فلسطینی اعضای حماس را بازداشت، منابع مالی آن را تعقیب و سلاح‌هایش را مصادره کرد و مؤسسات وابسته به آن را بست؛ اقدامی که به تضعیف حضور این جنبش در کرانه باختری انجامید.

منبعی امنیتی در فلسطین گفت: «دستور کار حماس همواره عامل بی‌ثباتی در کرانه بوده و این همان چیزی است که تشکیلات خودگردان با آن مقابله کرده، نه با خود جنبش».

پیش و پس از ۷ اکتبر، استفاده حماس از سلاح در کرانه باختری کاملاً ممنوع بود. این موضوع بارها به برخوردهایی با تشکیلات خودگردان منجر شد. با این حال، پس از ۷ اکتبر، برخی سلول‌های حماس حملاتی را علیه اهداف اسرائیلی در کرانه انجام دادند، اما این حملات در حد انتظارات رهبران حماس نبود.

فلسطینی‌ها در ژانویه گذشته پرچم‌های حماس، فلسطین و حزب‌الله را در کرانه باختری برافراشته‌اند (رویترز)

یک منبع آگاه فلسطینی در کرانه باختری گفت که رهبری حماس در نوار غزه «روی حضوری بزرگ‌تر در کرانه باختری حساب کرده بود، حضوری که بتواند توازن را بر هم بزند».

رهبران سیاسی و نظامی حماس از همان لحظات آغازین حمله ۷ اکتبر، بارها از کرانه باختری خواستند وارد عرصه نبرد شود، اما چنین چیزی رخ نداد.

احتمال ورود کرانه به خط درگیری، یکی از نگرانی‌های دائمی اسرائیل در طول جنگ بود. شاباک بارها هشدار داده بود که انتفاضه‌ای سوم ممکن است شکل بگیرد و سلول‌های خفته حماس فعال شوند.

شاباک اعلام کرده که در سال ۲۰۲۴ موفق به خنثی‌سازی ۱۰۴۰ «عملیات تروریستی بزرگ» در کرانه باختری شده است، از جمله ۶۸۹ مورد تیراندازی، ۳۲۶ مورد انفجار، ۱۳ مورد چاقوکشی، ۹ مورد زیر گرفتن با خودرو، ۲ عملیات انتحاری و یک مورد آدم‌ربایی.