انعطاف پذیری اقتصادی و تاثیر اصلاحات سعودی بر اساس رتبه بندی بين المللى

انعطاف پذیری اقتصادی و تاثیر اصلاحات سعودی بر اساس رتبه بندی بين المللى
TT

انعطاف پذیری اقتصادی و تاثیر اصلاحات سعودی بر اساس رتبه بندی بين المللى

انعطاف پذیری اقتصادی و تاثیر اصلاحات سعودی بر اساس رتبه بندی بين المللى

گزارش تازه موسسه رتبه بندی فیتچ بیانگر انعطاف پذیری اقتصادی سعودی در شرایط کنونی است. اقتصاد کشورهای جهان بر اثر پاندومی کرونا در آستانه رکود بی سابقه است.
به گفته کارشناسان این گزارش از موثر بودن اصلاحات بنیادین سعودی و اقدامات سریع در راستای مهار کرونا و حمایت از بخش های اقتصادی برای تداوم رشد و مقابله با مشکلات حکایت دارد.
اوضاع اقتصادی سعودی در دراز مدت با توجه به رتبه بندی شرکت های بین المللی باثبات و اعتبار مالی A اعلام شده است. این رتبه بندی بیانگر اقتدار مالی سعودی است. سعودی از ذخایر ارزی عظیم و میزان کم بدهی برخوردار است. این کشور دارای بزرگ ترین صندوق های سرمایه گذاری در جهان است. رتبه بندی اوراق قرضه ارزی بلند مدت در سعودی نیز A اعلام شده و در شرایط پایدار قرار دارد.  
محمد السایر عضو اتاق بازرگانی ریاض و رییس کمیته اوراق قرضه گفت « کسب رتبه A از سوی سعودی چند دلیل عمده دارد: اصلاحات اقتصادی اخیر که نتایج سازنده و مثبتی داشتند. این عمدتا منجر به تنظیم نرخ برق و آب و سوخت شد. در این میان درآمد اضافی ناشی از مالیات بر درآمد و نیز درآمدهای نفتی و گازی را نیز نباید فراموش کرد. این عوامل منجر به ثبات شرایط اقتصادی و پولی در سعودی شدند.
السایر خاطر نشان کرد «فعالیت های اقتصادی به ویژه در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی نقش قابل توجهی در تداوم رشد اقتصادی در مرحله آینده دارند. علاوه بر این سعودی از ذخایر عظیم برخوردار است و اقتصاد کشور در بحران ها سرپا می ماند و رتبه بندی مالی کشور کاهش نمی یابد».
السایر در مورد پیش بینی کسری بودجه گفت «کمبود بودجه کشور با توجه به آمار موسسه های رتبه بندی در کمترین حد بین المللی قرار دارد».
او خاطر نشان کرد «ما جزو چهار کشور دنیا هستیم که کمترین نسبت بدهی کشور به تولید ناخالص داخلی دارند. نسبت بدهی برخی کشورهای جهان که اقتصادشان قدرتمندتر از سعودی است به تولید ناخالص داخلی ۲۰ درصد است».
طبق گزارش موسسه اعتبارسنجی که روز پنجشنبه منتشر شد پیش بینی رشد تولید ناخالص داخلی واقعی در سعودی در سال جاری با رشد دو درصدی نسبت به پیش بینی اخیر در ماه اکتبر به ۴.۹ درصد رسید.
این موسسه پیش بینی کرد رشد تولید ناخالص داخلی واقعی در سعودی در ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ به ترتیب به ۴.۹ درصد و ۴.۷ درصد برسد.
این موسسه افزود «سعودی از ذخایر عظیم انرژی برخوردار است و سابقه و تجربه طولانی در استخراج کم هزینه نفت دارد و از همین رو میزان رقابت پذیری کشور نسبت به بقیه تولید کنندگان نفت بیشتر است».
ترکی فدعق مشاور اقتصادی گفت «طبق آمار موسسات اعتبار سنجی شاهد بهبودی نسبی اقتصاد سعودی هستند که این یک مزیت نسبت به کشورهای قدرتمند اقتصادی جهان در این دوره به شمار می رود».
رشد تولید ناخالص داخلی در سعودی در ۲۰۲۰ با توجه به تحولات نسبت به کشورهای عضو گروه ۲۰ بیشتر است. دلیل آن هم اقدامات ویژه سعودی است. افزایش اندک پیش بینی شده کسری بودجه قابل انتظار است چرا که کرونا منجر به ایجاد تغییرات بنیادین در برخی حوزه ها شده است. از این رو کشورهای بسیاری بودجه هایشان را اصلاح کردند. این مساله طبیعی است که پیامد اقتصادی منفی در سعودی ندارد.
دکتر لوئی الطیار کارشناس اقتصادی به الشرق الاوسط گفت «نتایج گزارش موسسه اعتبار سنجی عجیب نیست. سعودی از اقتصاد قوی و متنوع و صندوق های سرمایه گذاری بزرگ برخوردار است. همین عوامل باعث شدند تا سعودی در شرایط کنونی که کشورهای قدرتمند از پا درآمده اند شرایط ثابت داشته باشد. علاوه بر این سعودی بسته های اقتصادی گوناگون به بخش های اقتصادی برای مقابله با پیامدهای منفی کرونا ارائه کرده است.
الطیار گفت «رشد اقتصادی در شرایط کنونی منفی نشد و ادامه پیدا کرد. این در حالیست که کشورهای بزرگ در صدد دریافت وام برای مقابله با این بحران هستند. به همین دلیل رتبه سعودی به رغم بحران بی سابقه کنونی در سطح ثابت مانده است».
او یادآور شد «موسسات اعتبار سنجی بر این نکته اتفاق نظر دارند که سعودی از قدرت نقدی بالایی برخوردار است. این بیانگر درست بودن برنامه های اصلاحات و سرعت مقابله با بحران در سعودی است».



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.