«به‌کارگیری» برجام توسط آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا برای ادای شهادت در مورد سیاست ایران و عراق در فوریه گذشته (AFP)
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا برای ادای شهادت در مورد سیاست ایران و عراق در فوریه گذشته (AFP)
TT

«به‌کارگیری» برجام توسط آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا برای ادای شهادت در مورد سیاست ایران و عراق در فوریه گذشته (AFP)
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا برای ادای شهادت در مورد سیاست ایران و عراق در فوریه گذشته (AFP)

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا به دنبال تدوین ادله حقوقی است که بر مبنای آن آمریکا هم‌چنان در توافق هسته‌ای با ایران باقی می‌ماند تا بتواند شورای امنیت را برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه این کشور ترغیب کند.
به گزارش روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز، هدف واشنگتن این است که نشان دهد، باوجود خروج دولت ترامپ از برجام، ایالات‌متحده هنوز عضوی از توافق هسته‌ای با ایران به‌شمار می‌رود.
به گزارش این روزنامه، این بخشی از یک استراتژی پیچیده برای فشار بر شورای امنیت سازمان ملل است تا به وسیله آن تمدید تحریم تسلیحاتی علیه تهران طولانی‌تر یا حتی سخت‌گیرانه‌تر شوند.
این روزنامه آمریکایی گزارش داده که در روزهای اخیر مقامات آمریکایی قطعنامه‌ای را در شورای امنیت به گردش درآورده‌اند که کشورهای دیگر از صادرات تجهیزات نظامی به ایران پس از پایان تحریم‌های تسلیحاتی این کشور، منع می‌کند.
این طرح یک نبرد بزرگ دیپلماتیک را می‌تواند چند هفته قبل از انتخابات عمومی ایالات متحده رقم زند. از طریق این طرح واشنگتن نه تنها تحریم‌های سختگیرانه ای را علیه ایران اعمال می‌کند، بلکه تهران را مجبور می‌کند تا به‌طور کامل از توافق هسته ای خارج شود و این امر در را برای بازگشت تحریم‌های سازمان ملل باز می‌کند.
نیویورک تایمز در گزارش خود نوشته‌است که تلاش آمریکا قطعاً با مخالفت روسیه و چین روبرو خواهد شد زیرا روسیه به عنوان متحد ایران مایل است فروش تسلیحات به تهران را از سر گیرد و این را به مقام‌های آمریکا و اروپا نیز اعلام کرده‌است.
در واکنش به این گزارش‌ها محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، در توییت خود نوشته‌است «دو سال پیش مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا و رئیس اش اعلام کردند مشارکت ایالات متحده در توافق هسته ای برجام را متوقف می‌کنند با این خیال که فشار حداکثری آنها ایران را به زانو درمی‌آورد».
ظریف افزود: «با توجه به شکست این سیاست اکنون او می‌خواهد عضوی از توافق برجام باشد. خیال پردازی را متوقف کنید».



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»