آمادگی مسکو برای پادرمیانی میان فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها

دستگاه دیپلماسی روسیه در مسئله صلح خاورمیانه دوباره به تکاپو افتاده‌است. روسیه روز پنجشنبه بار دیگر با طرح صلح دونالد ترامپ مخالفت کرد، آنها در عین حال، آمادگی خود را برای پادرمیانی میان فلسطینیان و اسرائیلی‌ها اعلام کردند.
وزارت امور خارجه روسیه گفت تلاش‌هایی برای برگزاری نشست مجازی بین نمایندگان «کمیته چهارجانبه» صلح در چند روز دیگر در حال انجام است.
پس از اینکه محمود عباس رئیس تشکیلات فلسطین از لغو پیمان اسلو خبر داد، برخی منابع اسرائیلی گفتند یکی از جناح‌های نیرومند در دولت جدید اسرائیل از به جریان افتادن روند سیاسی حمایت می‌کند.
محمود عباس در واکنش به برنامه دولت اسرائیل برای الحاق بخش‌هایی از کرانه باختری به خاک اسرائیل گفت پیمان اسلو به پایان رسید.
خبرگزاری دولتی نووستی روسیه به نقل از یک مقام دیپلماتیک گزارش داد تماس و رایزنی برای تعیین زمان برگزاری جلسه مجازی ادامه دارد.
نووستی افزود سرگئی ورشینین معاون وزیر امور خارجه در امور صلح خاورمیانه در نشست آینده شرکت می‌کند.
این خبرگزاری در ادامه اضافه کرد «این نشست در سطح نمایندگان ویژه در امور صلح برگزار می‌شود».
نووستی به دیدگاه سه طرف دیگر (آمریکا، سازمان ملل و اتحادیه اروپا) دربارهٔ این پیشنهاد اشاره ای نکرده‌است.
در این راستا، عبد الحفیظ نوفل سفیر فلسطین در روسیه به «الشرق الاوسط» گفت: «پرزیدنت محمود عباس اخیراً نامه ای به همتای روسی خود ولادیمیر پوتین در ارتباط با برگزاری نشست بین‌المللی در مسکو ارسال کرده‌است. عباس از پوتین خواسته نشست دربارهٔ صلح خاورمیانه در مسکو و با حضور همه طرف‌ها و بدون درنظر گرفتن سازوکار جامعه جهانی برگزار شود. گفتگوهای صلح همواره با رعایت سازوکار بین‌المللی برگزار می‌شدند».
نوفل در ادامه گفت: «روسیه این پیشنهاد را قبول کرده‌است».
روسیه پیشتر آمادگی خود را برای میانجی گری و تدارک نشست میان گروه‌های فلسطینی و نیز فلسطینیان و اسرائیلی‌ها اعلام کرده بود. با این حال روس‌ها نقش آفرینی برای ایجاد دیدگاه تقریباً همسو بین واشینگتن و طرف فلسطینی دربارهٔ طرح ترامپ را دور از ذهن خواندند.
در این راستا، میخائیل بوگدانوف معاون وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه برخی گزارش‌ها دربارهٔ «طرح روسیه برای برگزاری نشست سران آمریکا و فلسطین در ژنو» را تکذیب کرد. او گفت این خبر «بی‌پایه و اساس» است.
بوگدانوف که نماینده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در خاورمیانه و آفریقا نیز هست گفت «برخی رسانه‌های غربی گفتند دربارهٔ این موضوع با آوی برکویتس نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه و برخی مقام‌های امنیت ملی گفتگو کردم». او اضافه کرد «مسکو هیچ‌گاه قصد ترویج و تبلیغ معامله قرن را ندارد». معامله قرن دربارهٔ صلح خاورمیانه توسط آمریکا مطرح شد.
او توضیح داد «برکویتس با من تماس گرفت و دربارهٔ لزوم ترویج معامله قرن صحبت کرد. به او گفتم امکان آن وجود ندارد. شما می‌دانید که فلسطینیان و اتحادیه عرب در این باره چه دیدگاهی دارند. به او گفتم که باید کمیته چهارجانبه صلح خاورمیانه در نشستی دربارهٔ اوضاع کنونی و راهکارهای برون رفت از آن گفتگو کنند».
دو روز پیش سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در گفتگوی تلفنی با گابی اشکنازی وزیر امور خارجه اسرائیل از «آمادگی روسیه برای تسهیل مذاکرات بین فلسطینیان و اسرائیل بر اساس قطعنامه‌های بین‌المللی» خبر داد.
روسیه در بیانیه وزارت امور خارجه اعلام آمادگی کرده تا «در کنار اعضای کمیته چهارجانبه بین‌المللی که بین اسرائیلی‌ها و فلسطینیان میانجی گری می‌کنند به از سرگیری مذاکرات بین دو طرف کمک کند. وزارت امور خارجه روسیه یادآور شد این مذاکرات به‌طور مستقیم میان طرف‌های اسرائیلی و فلسطینی و با توجه به قوانین بین‌المللی انجام خواهد شد».
همچنین، کنستانتین کاساچوف رئیس کمیته امور بین‌الملل مجلس سنای روسیه گفت «مسکو حاضر است در منازعه فلسطین اسرائیل پادرمیانی کند. هدف ما برقراری صلح است نه پیروزی یک طرف بر دیگری. این تنها راهکار برای مسئله اصلی خاورمیانه است. تجربه نشان داد اقدامات یکجانبه همه مردم منطقه را در معرض خطر قرار می‌دهند. پس باید به سر میز مذاکره بازگشت».
برخی مقام‌های اسرائیل گفتند که روسیه طرح برگزاری نشست ظرف چند هفته آینده را مطرح کرده‌است. این نشست با حضور مقام‌های ارشد دولت آمریکا و تشکیلات فلسطین و نمایندگان سازمان ملل و برخی کشورهای عربی و غربی در ژنو برگزار می‌شود. این نشست هم به منظور مصالحه بین مقام‌های آمریکایی و مسئولان فلسطینی و هم برای بررسی اصلاحات مد نظر فلسطینیان در «معامله قرن»، تنش زدایی در مناطق فلسطینی و تدارک برای گفتگو بین اسرائیلی‌ها و فلسطینیان تشکیل می‌شود.
باراک رافید خبرنگار سیاسی کانال ۱۳ اسرائیل به نقل از مقام‌های سیاسی غربی در این باره گزارش داد «پیشنهاد روسیه در گفتگوی تلفنی روز سه شنبه میان میخائیل بوگدانوف معاون وزیر امور خارجه روسیه و آوی برکویتس نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه مورد بررسی قرار گرفت. مسکو پیشنهاد داده که نشست سران آمریکا و فلسطین با حضور نمایندگان بلندپایه ای از اعضای کمیته چهارجانبه و اتحادیه اروپا و سازمان ملل و روسیه و آمریکا و نیز نمایندگان مصر، اردن، سعودی و امارات برگزار شود. پیشنهادهای مقام‌های فلسطینی برای تعدیل «معامله قرن» در نشست یادشده مورد بررسی قرار می‌گیرد».
رافید افزود «برکویتس با این طرح مخالفت نکرده و گفت که از شنیدن پیشنهادهای فلسطینیان دربارهٔ اصلاح برخی مفاد معامله قرن استقبال می‌کند».
او اضافه کرد «همکاری طرف فلسطینی یکی از محورهای اصلی مورد نظر آمریکا در «معامله قرن» است».
رافید در ادامه گفت «نکته مهم این است که طرح صلح محور گفتگوها باشد».
در این میان، بوگدانوف ضمن گفتگوی تلفنی با صائب عریقات مذاکره کننده ارشد فلسطینی با اسرائیل و دبیر کمیته اجرایی سازمان آزادی‌بخش فلسطین طرح مورد نظر را با او در میان گذاشت.
رافید در این باره توضیح داد: «عریقات با این طرح صد در صد مخالفت نکرد اما به روس‌ها پاسخ قطعی نداد».
رافید افزود: دیپلمات‌های سازمان ملل و اتحادیه اروپا از این طرح استقبال کردند و آن را به عنوان «فرصتی برای به جریان انداختن دوباره تحرکات دیپلماتیک» قلمداد کردند.
تحرکات دیپلماتیکی که به گفته آنها «شاید از الحاق کرانه باختری اشغالی به خاک اسرائیل و انفجار وضع امنیتی در منطقه جلوگیری کند».
دولت اسرائیل از اظهارنظر دربارهٔ طرح مدنظر خودداری کرد، اما برخی منابع سیاسی در تل آویو گفتند «یکی از جناح‌های سیاسی نیرومند کابینه جدید اسرائیل از هرگونه طرحی برای به جریان انداختن روند سیاسی حمایت می‌کند».

با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید در ۲۰ ژانویه، رهبران اروپایی که در بوداپست گرد هم آمده‌اند، به سرعت نسبت به این تحول واکنش نشان دادند. این نشست، تحت عنوان «گروه سیاسی اروپا» با حضور تمامی کشورهای اروپایی به جز روسیه برگزار شد، و روز جمعه تنها به سران ۲۷ کشور اتحادیه اروپا اختصاص خواهد داشت.

بازگشت ترامپ، باری دیگر ایده «استقلال راهبردی» را مطرح کرده و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، که از طرفداران اصلی آن است، با تأکید بیشتر این موضوع را بیان کرد. او در سخنرانی طولانی خود، با استناد به دلایل مختلف، بر ضرورت مدیریت سرنوشت اروپا توسط خود اروپایی‌ها تأکید کرد. مکرون اشاره کرد که برخی کشورهای اروپایی همچنان ترجیح می‌دهند روابط خود را با ترامپ به‌خاطر محافظت از «چتر امنیتی آمریکا و ناتو» تنظیم کنند.

این سخنرانی به‌صورت زنده از سایت کاخ الیزه در شبکه اجتماعی «ایکس» پخش شد. این موضوع در پی تماس تلفنی چهارشنبه شب بین مکرون و ترامپ مطرح شد که کاخ الیزه آن را «بسیار خوب» توصیف کرد. طرفین توافق کردند برای بازگشت صلح و ثبات و حل بحران‌های بزرگ بین‌المللی همکاری کنند.

مکرون همچنین بر اهمیت نقش اروپا در مسائل اوکراین و خاورمیانه تأکید کرد. این موضوع ناشی از نگرانی فرانسه از رویکرد احتمالی ترامپ در انجام توافقات یکجانبه بدون مشورت با متحدان اروپایی‌ است. با پیروزی ترامپ، اروپا به‌طور جدی نگران است که در صورت کاهش تعهدات آمریکا نسبت به ناتو، «بی‌پناه» شود. به همین دلیل، ساختن دفاع اروپایی با رویکرد «استقلال راهبردی» به اولویت نخست تبدیل شده است.

مکرون در سخنانش به همتایان اروپایی خود، تهدیدهایی را که اروپا را احاطه کرده برشمرد؛ از جمله جنگ اوکراین، تروریسم، مهاجرت غیرقانونی، تنش‌ها بین کشورها مانند وضعیت بین آذربایجان و ارمنستان، و رقابت‌های ژئوپلیتیک میان آمریکا و چین که به دنبال منافع خود بدون توجه به قوانین بین‌المللی هستند. او گفت: «آیا دیگران تاریخ ما را می‌نویسند یا ما خود می‌خواهیم آن را بنویسیم؟» و پاسخ داد که به‌نظر او، اروپا توانایی این کار را دارد. او اضافه کرد که راه رسیدن به این هدف از طریق اقدامات عملی و ایمان به توانایی‌های اروپا در تحقق استقلال راهبردی است.

مکرون این فرصت را غنیمت شمرد تا به ترامپ پیام دهد که پیروزی اوکراین به سود اروپا خواهد بود و اروپا نباید اجازه دهد روسیه پیروز شود، چراکه پیروزی روسیه یعنی قدرت‌گیری یک امپراتوری در مرزهای اروپا و احتمال برنامه‌های توسعه‌طلبانه آن پس از اوکراین.

بنجامین حداد، وزیر امور اروپایی فرانسه، در این باره گفت که اگر اروپایی‌ها مسئولیت امنیت خود را بر عهده نگیرند، دیگران سرنوشتشان را تعیین خواهند کرد.

در عین حال، مکرون تأکید کرد که اروپا باید خود را با شرایط جدید پس از انتخاب ترامپ تطبیق دهد و نمی‌تواند همیشه دفاع از امنیت خود را به آمریکایی‌ها بسپارد. او بر این باور است که دفاع از منافع اروپا باید در اولویت اروپایی‌ها باشد، اما بدون رد همکاری با ناتو و بدون ملی‌گرایی افراطی که باعث ضعف اروپا شود. به‌گفته او، راه درست این است که اروپا بیداری راهبردی داشته باشد و به‌سرعت به سمت ساختن نیروی دفاعی مستقل خود حرکت کند که با چارچوب ناتو سازگار باشد، اما در عین حال از آن استقلال داشته باشد.

مکرون با این موضع می‌خواهد نقش اصلی در گفتگو با ترامپ را ایفا کند و حد و مرز روابط با واشنگتن را مشخص کند. با این حال، بسیاری تردید دارند که اروپا بتواند به‌طور جمعی این مسیر را دنبال کند، زیرا برخی کشورهای اروپایی ترجیح می‌دهند امنیت خود را از طریق حمایت آمریکا و ناتو تأمین کنند.

آمادگی مسکو برای پادرمیانی میان فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها

حمایت یکی از جناح‌های سیاسی اسرائیل از فرایند سیاسی