اختلاف بی‌سابقه بین ایالات متحده و اروپا بر سر ایران

اختلاف بی‌سابقه بین ایالات متحده و اروپا بر سر ایران
TT

اختلاف بی‌سابقه بین ایالات متحده و اروپا بر سر ایران

اختلاف بی‌سابقه بین ایالات متحده و اروپا بر سر ایران

تمایل آمریکایی‌ها برای پایان دادن به برجام، شکاف بی‌سابقه ای بین ایالات متحده و متحدان اصلی آن در اروپا ایجاد کریه است که در صورت انتخاب مجدد دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا برای دومین دوره، ممکن است این اختلاف طولانی شود.
این اختلاف در گذشته، عمیق نبود: اروپایی‌های مورد حمایت پکن، مسکو و تهران، روز یکشنبه، اعلامیه ایالات متحده را برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را فاقد ارزش قانونی دانستند.
شکاف در قالب ناتو قبلاً در هنگام حمله به عراق در سال ۲۰۰۳اتفاق افتاده‌است، اما ایالات متحده در آن زمان با مخالفت فرانسه روبرو شد، نه بریتانیا.
پاسکال بونیفیس مدیر انستیتوی روابط بین‌الملل و استراتژیک در این باره به خبرگزاری فرانسه گفت: «این اولین بار است که بریتانیا دربارهٔ موضوعی با ایالات متحده مخالفت می‌کند که وزارت خارجه اش آن را ضروری می‌داند».
وی افزود: بریتانیا موقعیت خود را علی‌رغم «خواسته‌های ایالات متحده که فوری تر شده‌اند» و شکاف دائمی که برگزیت با بقیه اروپا ایجاد کرده، حفظ کرد.
موضع واشنگتن همزمان با آغاز مجمع عمومی عادی سالانه در روز سه شنبه، سازمان ملل متحد را به شکاف حقوقی بی‌سابقه ای سوق داد که قرار است کثرت گرایی را برجسته کند.
در پرونده ایران، واشنگتن بیش از دو سال است که با جبهه ای متحد تشکیل شده از لندن، پاریس و برلین روبرو است، که معتقد است امنیت آن به دلیل خطرات گسترش سلاح‌های هسته ای تهدید می‌شود.
ایالات متحده تأکید می‌کند که «از تنها بودن نمی‌ترسد». مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا، اظهارات خود را در مورد اروپایی‌های متهم به «کاری از پیش نبردن» در قبال ایران و «انتخاب گزینه ایستادن در کنار جمهوری اسلامی» را شدت بخشید.
این شکاف دربارهٔ پرونده ایران که توسط دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا آغاز شده‌است، اصلی‌ترین نکته در از هم پاشیدگی روابط بین ایالات متحده و قدیمی‌ترین و نزدیک‌ترین متحدان اروپایی آنها است.
سه سال پیش، این اختلاف در پرونده‌های مهم دیگر – آب و هوایی، قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و ناتو - و همچنین در جریان مذاکرات در سازمان ملل در مورد موضوعات کم‌اهمیت، وجود داشت.
آنچه باعث تعجب در میان دیپلمات‌های اروپایی شده، تحمیل این گونه سلطه بی‌سابقه است، به طوری که واشنگتن تا آنجا پیش رفت که از حق وتو یا پیشنهاد پیش نویس قطعنامه‌هایی برای تحمیل دیدگاه خود استفاده کرد، رفتاری که اغلب تاکنون آمریکا برای مخالفانش استفاده می‌کرد.
ریچارد گوان متخصص در گروه بحران بین‌المللی، سال گذشته، فاش کرد که «عدم وحدت استراتژیک بین غربی‌ها در شورای امنیت به روسیه و چین یک کانال دیپلماتیک برای پیشبرد منافع خود در نیویورک می‌دهد».
برتراند پدی استاد انستیتوی مطالعات سیاسی پاریس نیز معتقد است که اروپایی‌ها در پرونده ایران «راکد» شده‌اند.
وی افزود: «اساساً اولویت اروپایی‌ها حفظ اتحاد با ایالات متحده است، زیرا آنها به آن نیاز دارند، همچنین آنها قادر به تضمین سیاست دفاعی یا خارجی اروپا نیستند».
همه آنها می‌گویند «ما باید ۴۳ روز صبر کنیم» تا زمان موعد انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ۳ نوامبر فرا برسد.
بسیاری امیدوارند که پیروزی جو بایدن دموکرات، ایالات متحده را به مجامع بین‌المللی که از آن فاصله گرفته‌است بازمی‌گرداند و همچنین انسجام را به اتحاد غربی بازمی‌گرداند.
پاسکال بونیفیس گفت: «اگر بایدن انتخاب شود، یکی از اولویت‌های وی ترمیم روابط متشنج و حتی آسیب دیده بین کشورهای اتحادیه اروپا و ایالات متحده خواهد بود».
فرانسوا هسبورگ مشاور ویژه بنیاد تحقیقات استراتژیک نیز می‌گوید: آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها می‌خواهند با ادغام مجدد ایالات متحده در برخی از توافق‌نامه‌های بین‌المللی «به مسائل سمت و سو ببخشند».
وی توضیح می‌دهد: «اما در صورت انتخاب مجدد دونالد ترامپ، تهدید واقعی وجود دارد که وی از این برای شکستن پیمان ناتو سوءاستفاده خواهد کرد. پرونده ایران یکی از بهانه‌هایی است که وی می‌تواند برای طرح سؤال در مورد نقش ایالات متحده در ناتو به کار ببرد».



احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)
TT

احتمال مذاکره واشنگتن و تهران پیش از اکتبر ۲۰۲۵

(AP)
(AP)

یک دیپلمات ارشد اروپایی بر این باور است که دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به دنبال مذاکره مستقیم و محرمانه با ایران درباره برنامه هسته‌ای این کشور است و احتمالاً پیش از اکتبر ۲۰۲۵ به یک توافق جدید دست خواهد یافت.

این دیپلمات که از مذاکرات هسته‌ای پیشین با ایران آگاهی گسترده‌ای دارد، در گفت‌وگو با روزنامه «الشرق الاوسط» اظهار کرد که ماه‌های آینده نقش تعیین‌کننده‌ای در دستیابی به توافقی جدید با تهران خواهد داشت؛ توافقی که جایگزین توافق کنونی می‌شود، توافقی که دولت اول ترامپ از آن خارج شد و اعتبار آن در اکتبر آینده به پایان می‌رسد.

وی تأکید کرد که واشنگتن احتمالاً مذاکرات را با ایران «به‌صورت محرمانه و در مکانی غیر از مکان‌های معمول» که میزبان مذاکرات مشابهی در گذشته بودند، انجام خواهد داد.

در گذشته، واشنگتن و تهران مذاکرات مستقیمی را پیش از توافق هسته‌ای سال ۲۰۰۵ در مسقط، پایتخت عمان، برگزار کردند. همچنین، پس از شکست مذاکرات وین، دور جدیدی از گفتگوها در دوحه انجام شد، جایی که اتحادیه اروپا نقش میانجی را بر عهده داشت.

دولت جو بایدن، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، مذاکرات هسته‌ای را با ایران در قالب گروه ۱+۵ از سر گرفت تا این توافق را به‌طور کامل احیا کند.

در تابستان ۲۰۲۳، مذاکره‌کنندگان اروپایی پیش‌نویس یک توافق را به ایران ارائه دادند، آن‌هم پس از بیش از هفت دور مذاکرات غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده که در وین برگزار شد و در آن، سه کشور اروپایی (فرانسه، بریتانیا و آلمان) به همراه روسیه و چین حضور داشتند. اما ایران در آخرین لحظات از امضای توافق خودداری کرد و خواستار امتیازات بیشتری از دولت بایدن شد، امری که واشنگتن نپذیرفت.

ایران «ضعیف‌تر از گذشته» است

این دیپلمات اروپایی که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با «الشرق الاوسط» گفت‌وگو کرد، معتقد است که هر توافقی که اکنون میان واشنگتن و تهران حاصل شود، «بهتر از توافقی نخواهد بود که ایران دو سال پیش رد کرد».

با این حال، وی خوش‌بین است که توافقی تا پیش از اکتبر حاصل شود و افزود: «ایران در حال حاضر در موقعیتی ضعیف‌تر از گذشته قرار دارد» زیرا نفوذ نیروهای نیابتی آن در منطقه به شکلی بی‌سابقه تضعیف شده است.

وی تأکید کرد که «این موضوع به این معناست که هر توافق هسته‌ای جدیدی گسترده‌تر خواهد بود و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را نیز شامل خواهد شد»؛ مسئله‌ای که تا پیش از این حتی تصور آن نیز ممکن نبود.

برخی کشورهای منطقه‌ای همواره خواستار توافقی گسترده‌تر با ایران بوده‌اند که علاوه بر برنامه هسته‌ای، مداخله‌های منطقه‌ای تهران را نیز محدود کند، اما ایران تاکنون این درخواست را رد کرده است.

ترامپ پیشتر با صدور یک فرمان اجرایی، تحریم‌های ایران را تشدید کرد، اما همزمان اعلام نمود که دولت او «به دنبال مذاکره و دستیابی به توافقی جدید با تهران است».

این دیپلمات اروپایی اظهار کرد که تلاش‌های ترامپ در این زمینه «جدی» است، زیرا او «می‌خواهد نام خود را در تاریخ به‌عنوان یک توافق‌ساز ثبت کند».

بااین‌حال، وی به یک مانع کلیدی اشاره کرد که هنوز پابرجاست: «عدم وجود یک مذاکره‌کننده از سوی آمریکا». وی توضیح داد که دولت جدید ایالات متحده هنوز جانشینی برای رابرت مالی، نماینده ویژه سابق در امور ایران، تعیین نکرده است.

رابرت مالی به دلیل «انتقال اطلاعات محرمانه به طرف ایرانی در جریان مذاکرات غیرمستقیم در وین» از سمت خود تعلیق و مجوزهای امنیتی‌اش لغو شد.

این دیپلمات اظهار کرد که ایران در انتظار تعیین مذاکره‌کننده‌ای از سوی واشنگتن است و «بسیار مشتاق» مذاکره با ایالات متحده می‌باشد.

او حتی مدعی شد که «ایران حاضر است هر توافقی را بپذیرد تا تحریم‌ها علیه این کشور برداشته شود».

وی افزود که این بار «مشوق‌ها و تضمین‌های اقتصادی از سوی اروپا ارائه نخواهد شد»، زیرا اروپا پس از خروج ایالات متحده از توافق و کاهش سطح تجارت با ایران «دیگر مورد اعتماد تهران نیست».

مخاطرات عدم دستیابی به توافق

بااینکه این دیپلمات مطمئن نبود که توافقی تا پیش از اکتبر ۲۰۲۵ حاصل شود، اما گفت: «اگر دولتی در آمریکا قادر به دستیابی به توافقی هسته‌ای با ایران باشد، قطعاً دولت ترامپ خواهد بود» زیرا ایران اطمینان خواهد داشت که هیچ دولت آمریکایی دیگری پس از او، این توافق را لغو نخواهد کرد؛ همان‌طور که ترامپ توافق دوران اوباما را لغو کرد.

وی هشدار داد که اگر توافقی قبل از این تاریخ حاصل نشود، کشورهای اروپایی ممکن است مکانیسم «اسنپ‌بک» را فعال کنند، که منجر به بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران خواهد شد.

سه کشور اروپایی در آخرین نشست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هشدار دادند که «همکاری ایران در پایین‌ترین سطح ممکن قرار دارد» و فعالیت‌های هسته‌ای این کشور «به‌طور مداوم در حال افزایش است» به‌گونه‌ای که دیگر نمی‌توان اطمینان داشت که این فعالیت‌ها صلح‌آمیز باقی مانده‌اند.

این دیپلمات اروپایی هشدار داد که در صورت عدم دستیابی به توافق با ایران تا پیش از اکتبر، «خاورمیانه با یک بحران واقعی مواجه خواهد شد» و این موضوع اسرائیل را به حمله نظامی علیه ایران سوق خواهد داد.