بحران دیپلماتیک میان ترکیه و ایران؛ شعر اردوغان دربارهٔ آذربایجان حاشیه‌ساز شد

او در مورد گشودن صفحه جدیدی با ارمنستان صحبت و به مکرون حمله کرد

EPA

رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه که روابط کشورش با ایران در دوره وی رشد زیادی داشته، باعث بحران دیپلماتیک دوجانبه شد؛ اردوغان در مراسم رژه نظامی در باکو در کنار الهام علی‌اف همتای خود در آذربایجان، بخشی از شعر رود ارس (آراز) را خواند که موجب واکنش‌های تند مقامات ایرانی شده‌است.
ایران روز جمعه دریا اورس سفیر ترکیه در تهران را به وزارت خارجه احضار کرد. سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، از احضار سفیر ترکیه در تهران در واکنش به اظهارات «مداخله‌جویانه و غیرقابل قبول» رئیس‌جمهوری ترکیه در سفر به باکو خبر داد.
خطیب‌زاده افزود: «ضمن ابلاغ مراتب اعتراض شدید، به سفیر تأکید شد جمهوری اسلامی ایران خواستار توضیح فوری دولت ترکیه در این خصوص است».
سخنگوی وزارت خارجه ایران ادامه داد: «در جریان این احضار به سفیر ترکیه ابلاغ شد که دوران ادعاهای ارضی و امپراطوری‌های جنگ‌افروز و توسعه‌طلب سال‌هاست که سپری شده‌است».
آن طور که خطیب‌زاده گفته، به سفیر ترکیه در تهران «تأکید شد ایران به هیچ‌کس اجازه مداخله در مورد تمامیت ارضی خود را نمی‌دهد و همان‌طور که تاریخ پرافتخارش گواه است، در خصوص امنیت ملی خود حتی ذره‌ای کوتاه نمی‌آید».
خبرگزاری فارس در این باره نوشت: اردوغان روز گذشته در سخنرانی خود در باکو قطعه‌ای از ترانه معروف آراز (ارس) را خوانده بود که بیانگر عواطف مردم آن خطه به رود ارس است. تخلص محمد ابراهیموف، یکی از بزرگ‌ترین شاعران باکو «آراز» بود که به رود ارس اشاره دارد.
او در این شعر به دلیل «جدایی اجباری» بین دو قسمت رودخانه ارس، که در سرزمین‌های آذربایجان و ایران واقع شده‌است، و ارزش تاریخی رودخانه برای مردم آذربایجان، به ویژه در میان ساکنان منطقه ارس، ابراز ناراحتی می‌کند.
در این شعر آمده‌است: «ارس را جدا کردند و آن را با میله و سنگ پر کردند / من از تو جدا نمی‌شدم، به زور جدایمان کردند».
ناحیه رودخانه ارس تا سال ۱۸۱۳ میلادی تحت حاکمیت ایران بود، اما طبق یک توافقنامه تاریخی بین ایران و روسیه معروف به عهدنامه «گلستان»، ایران این منطقه را به نفع روسیه واگذار کرد.
استفاده اردوغان از این شعر خشم کاربران را در شبکه‌های اجتماعی ایران برانگیخت.
محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران صبح جمعه در واکنش به اظهارات اردوغان در مورد جدایی مناطق شمال رودخانه ارس از ایران با انتشار پیامی در توییتر نوشت: «‏به اردوغان نگفته بودند شعری که به غلط در باکو خواند مربوط به جدایی قهری مناطق شمالی ارس از سرزمین مادریشان ایران است! آیا او نفهمید که علیه حاکمیت جمهوری آذربایجان سخن گفته‌است؟ هیچ‌کس نمی‌تواند دربارهٔ آذربایجان عزیز (استان آذری نشین آذربایجان غربی) ما صحبت کند».
آذربایجانی‌ها بیش از ۲۵ درصد از جمعیت ۸۰ میلیون نفری ایران را تشکیل می‌دهند و در جریان جنگ اخیر در منطقه کوهستانی قره باغ، همدردی زیادی با جمهوری آذربایجان علیه ارمنستان نشان دادند.
محافل ایرانی ترکیه و آذربایجان را به تلاش برای تحریک ملی‌گرایی در میان آذربایجانی‌های ایرانی متهم می‌کنند.
اردوغان در اظهاراتی پس از بازگشت دیروز از آذربایجان به ترکیه گفت، «پیروزی آذربایجان بر ارمنستان در منطقه قره باغ به منزله آغاز صفحه جدیدی در تاریخ منطقه قفقاز است».
اردوغان معتقد است که مواضع رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان الهام علی اف محاسبات امانوئل مکرون رئیس‌جمهور فرانسه را برهم زده‌است.
اردوغان در مورد مصوبه پارلمان فرانسه در مورد قطعنامه به رسمیت شناختن به اصطلاح «دولت قره باغ»، گفت: مکرون رئیس گروه مینسک، هیچ کمک مثبتی در یافتن راه حل برای مسئله قره باغ نکرد.
وی افزود: «مکرون مواضعی اتخاذ می‌کند که نشانگر عدم تجربه وی است … مکرون در طول زندگی سیاسی خود به دنبال دستیابی به منفعت از همه جا بود، بنابراین برای صدور دستورالعمل به لبنان رفت و در میان ویرانی‌ها به دنبال دستیابی به منافع خود بود. مردم لبنان او را از آنجا اخراج کردند».
وی افزود: مکرون در لیبی با ایستادن در کنار خلیفه حفتر فرمانده کل ارتش ملی لیبی، همان کار را کرد، به رغم این که سازمان ملل او را به رسمیت نمی‌شناسد.