«اعلامیه العُلا»؛ پایان اختلافات و تقویت چشم‌انداز خلیجی ملک سلمان

شاهزاده محمد بن سلمان: امروز به متحدکردن تلاش‌های خود برای پیشبرد منطقه نیاز داریم

بخشی از فعالیت‌های «اجلاس سلطان قابوس و شیخ صباح» که دیروز در العلا برگزار شد (واس)
بخشی از فعالیت‌های «اجلاس سلطان قابوس و شیخ صباح» که دیروز در العلا برگزار شد (واس)
TT

«اعلامیه العُلا»؛ پایان اختلافات و تقویت چشم‌انداز خلیجی ملک سلمان

بخشی از فعالیت‌های «اجلاس سلطان قابوس و شیخ صباح» که دیروز در العلا برگزار شد (واس)
بخشی از فعالیت‌های «اجلاس سلطان قابوس و شیخ صباح» که دیروز در العلا برگزار شد (واس)

«بیانیه العلا» خط بطلانی بر اختلافات خلیج کشید و شورای همکاری خلیج را به مرحله جدیدی ارتقا داد که دیدگاه خادم حرمین شریفین ملک سلمان بن عبدالعزیز را پس از بحرانی سه ساله نهادینه کرد؛ این بیانیه از سوی رهبران شورای همکاری خلیج و نمایندگان آنها در چارچوب اجلاس چهل و یکم شورا به ریاست شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد سعودی امضا شد.
فعالیت‌های اجلاس در سالن المرایا (آینه‌ها) در شهر-موزه العلا در استان مدینه منوره با حضور رهبران و نمایندگان کشورهای حوزه خلیج همدون شیخ نواف الاحمد الصباح امیر کویت، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر کشور قطر، فهد آل سعید معاون نخست‌وزیر و رئیس هیئت سلطنت عمان، شیخ محمد بن راشد آل مکتوم، معاون رئیس امارات و حاکم دبی، شاهزاده سلمان بن عیسی ولیعهد سعودی، جارد کوشنر مشاور ارشد کاخ سفید، احمد ابوالغیط دبیرکل اتحادیه کشورهای عربی و یوسف العثیمین دبیرکل سازمان همکاری اسلامی برگزار شد.

* ولیعهد سعودی: متحد کردن تلاش‌ها و مقابله با تهدیدها

شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد سعودی که سخنران افتتاحیه این نشست بود از تلاش‌های امیر فقید کویت و سلطان عمان و ایالات متحده آمریکا برای تلاش‌هایشان در حل اختلافات میان کشورهای عضو تشکر کرد و گفت: این تلاش‌ها به ما کمک کرد تا به توافق‌نامه العلا برسیم جایی که بر همبستگی و ثبات خلیج، عربی و اسلامی خودمان تأکید می‌کنیم.
وی همچنین تأکید کرد که که کشورهای خلیج تنها با همبستگی است که می‌توانند از عهده چالش‌های منطقه ای برآیند.
او ایران را مهم‌ترین عامل بحران‌های منطقه ای خواند و گفت: «امروز نیاز مبرمی برای متحد کردن تلاش‌هایمان جهت به پیش بردن منطقه مان و مقابله با چالش‌های پیرامون مان، به ویژه تهدیدهای که از سوی برنامه هسته ای و موشکی بالستیک رژیم ایران و برنامه‌های آن رژیم برای خرابکاری و ویرانگری متوجه ماست، وجود دارد.»
ولیعهد سعودی، ایران و برنامه هسته‌ای و برنامه موشک‌های بالستیک و اهداف مخربش را چالش اصلی خواند و هشدار داد ایران و گروه‌های نیابتی‌اش با اقدام‌های تروریستی و تفرقه‌افکنی قصد بی‌ثبات کردن منطقه را دارند.
شاهزاده محمد بن سلمان گفت که از جامعه جهانی می‌خواهد مانع اجرای برنامه‌های ایران شوند، برنامه‌هایی که امنیت و ثبات را تهدید می‌کند.

* نواف الاحمد: سند تاریخی العلا تقویت کننده وحدت است

در این میان، شیخ نواف الاحمد الجابر الصباح امیر کویت این نشست را تاریخی دانست و تصریح کرد: «تصویب سند العلا اتحاد صفوف میان کشورهای خلیجی را تقویت خواهد کرد».
وی بیانیه العُلا را پیمان «توافق همبستگی دائمی» عنوان کرد و گفت: این نشست و نتایج آن یک دستاورد تاریخی در سطح کشورهای حوزه خلیج و کشورهای عربی است.
امیر کویت، تصمیم‌های اتخاذ شده در اجلاس العلا را سازنده و موجب تقویت مسیر حرکت شورای همکاری و موجب خیر و برکت برای کشورهای عضو این شورا و ملت‌هایشان به منظور دستیابی به خواسته‌ها و اهداف مطلوبشان خواند.
 امیر کویت، همچنین از تمامی کشورهای امضاءکننده این بیانیه و همچنین از پرزیدنت دونالد ترامپ تقدیر کرد.
امیر کویت گفت: «نامگذاری اعلامیه ما با عنوان توافقنامه همبستگی، بازتاب دهنده عزم و باور ما به اهمیت آن است. این همچنین بازتاب دهنده باور ما به این موضوع است که برقراری دوباره آن، تداوم خواسته ما مبنی بر وحدت ملت عربی ماست».

* محمد بن راشد: نشست مثبت و موفق بود

شیخ محمد بن راشد آل مکتوم معاون رئیس امارات و حاکم دبی که نماینده امارات در اجلاس سران عضو شورای همکاری خلیج بود، این نشست را مثبت، موفق و متحد کننده صفوف ارزیابی کرد.
شیخ محمد بن راشد در توییتی از برگزاری این نشست تحت نظارت ملک سلمان بن عبدالعزیز و شاهزاده محمد بن سلمان ولی‌عهد سعودی تقدیر کرد و آن را موجب تحکیم برادری میان کشورهای عضو شورای همکاری خلیج دانست.
او گفت: «تغییرات و چالش‌های پیرامون ما مستلزم قدرت، انسجام و همکاری واقعی در حوزه خلیج و ایجاد یک عمق پایدار عربی است».
معاون رئیس امارات با اشاره به میزبانی شیخ زاید بنیانگذار امارات از نخستین اجلاس شورای همکاری خلیج در سال ۱۹۸۱ میلادی در ابوظبی گفت: «شورای همکاری، میراث این رهبران برای ملت‌هایشان است و امروز این شورا مستحکم‌تر و برادری میان اعضایش تقویت می‌شود و روح همکاری به نفع ملت‌ها جان می‌گیرد».

* تبریک مصر

وزارت خارجه مصر نیز به دنبال امضای بیانیه العُلا در اجلاس روز سه شنبه سران شورای همکاری خلیج با صدور بیانیه ای از این اتفاق مصالحه کشورهای عربی استقبال کرد.
وزارت امور خارجه مصر اعلام کرد که قاهره توافق‌نامه حاصله از اجلاس امروز شورای همکاری خلیج را امضا کرده‌است.
وزارت امور خارجه مصر اعلام کرد که این اقدام در چارچوب تلاش‌های همیشگی مصر برای همبستگی میان کشورهای چهارگانه عربی و رویکرد آنها به سمت وحدت و برطرف ساختن هرگونه کدورت میان کشورهای عربی است.
قاهره مصالحه مزبور را برای تقویت روابط مبتنی بر حسن نیت و عدم مداخله در امور داخلی کشورهای عربی مهم برشمرد.
مصر همچنین از تلاش‌های منتهی به آشتی عربی و در صدر آن تلاش‌های کویت در این زمینه، قدردانی کرد.

* سیاست مستحکم سعودی

شورای وزیران سعودی روز گذشته در نشست هفتگی، موفقیت‌آمیز بودن این اجلاس موسوم به «اجلاس سلطان قابوس و شیخ صباح»، و استمرار مسیر خیر و همکاری و تحقق منافع مشترک کشورهای خلیجی برای تقویت امنیت و ثبات منطقه را به خادم حرمین شریفین و ولیعهدشان تبریک گفت.
شورای وزیران با اشاره به سخنان ولیعهد تأکید کرد، سیاست سعودی به‌رهبری خادم حرمین شریفین بر پایه‌هایی مستحکم استوار است که همان تحقق منافع عالی کشورهای عضو شورای همکاری خلیج و کشورهای عربی، و برنامه‌های آینده و چشم‌انداز بلندپروازانهٔ «۲۰۳۰» است، که شورای همکاری متحد و یکپارچه و قوی، و تقویت همکاری‌های عربی و اسلامی برای خدمت به امنیت و ثبات منطقه را در صدر اولویت‌های آن است.
نشست شورای وزیران به ریاست خادم حرمین شریفین از «اعلامیهٔ العلا» که به‌امضای سران و رؤسای هیئت‌های کشورهای عضو شورای همکاری خلیج رسید و در آن نسبت به اجرای کامل چشم‌انداز خادم حرمین شریفین برای تکمیل پیش‌نیازهای اتحاد اقتصادی، سیستم دفاعی و امنیتی مشترک، و تبلور سیاست خارجی متحد، و تأکید بر همبستگی خلیجی، عربی و اسلامی اشاره شده، استقبال کرد.
خادم حرمین شریفین در این نشست، شورای وزیران را در جریان دو نامه‌ای که از سوی برادرانش شیخ نواف الاحمد الجابر الصباح امیر کویت، و سلطان هیثم بن طارق بن تیمور سلطان عمان دریافت کرده بود قرار دادند.



چگونه عراق از «تهدیدی وجودی خطرناک‌تر از داعش» نجات یافت؟

مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
TT

چگونه عراق از «تهدیدی وجودی خطرناک‌تر از داعش» نجات یافت؟

مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)

منابع دیپلماتیک در بغداد به روزنامه «الشرق الاوسط» گفتند مقام‌های عراقی نگران کشیده شدن کشور به جنگ میان ایران و اسرائیل بودند و آن را «تهدیدی وجودی برای عراق» توصیف کردند که خطرناک‌تر از تهدید داعش بود؛ همان گروهی که زمانی یک‌سوم خاک کشور را اشغال کرده بود.

این منابع توضیح دادند:
«داعش یک پدیده بیگانه بود که در نهایت باید از بدن عراق به‌ویژه با توجه به حمایت منطقه‌ای و بین‌المللی از بغداد برای مقابله با آن طرد می‌شد. اما جنگ ایران و اسرائیل، وحدت عراق را تهدید می‌کرد.»

شرح تهدید وجودی از نگاه منابع دیپلماتیک:

همزمان با آغاز جنگ، بغداد پیام‌هایی از اسرائیل از طریق جمهوری آذربایجان و کانال‌های دیگر دریافت کرد. در این پیام‌ها آمده بود که اسرائیل در صورت حمله‌ای از خاک عراق، پاسخ‌هایی «سخت و دردناک» خواهد داد. اسرائیل مسئولیت هرگونه حمله از خاک عراق را متوجه دولت عراق دانسته بود.

آمریکا نیز از زبان توصیه‌آمیز قبلی عبور کرد و مستقیماً نسبت به عواقب وخیم حملات احتمالی گروه‌های وابسته به ایران هشدار داد.

مقام‌های عراقی نگران «سناریوی فاجعه» بودند. سناریویی که در آن، گروه‌های عراقی به اسرائیل حمله می‌کردند و اسرائیل نیز با موجی از ترورهای هدفمند مشابه آنچه علیه فرماندهان حزب‌الله لبنان و ژنرال‌ها و دانشمندان ایرانی در آغاز جنگ انجام داد، پاسخ می‌داد.

به گفته این منابع، اگر اسرائیل حملات دردناکی علیه این گروه‌ها انجام می‌داد، خشم در میان شیعیان عراق شعله‌ور می‌شد. این وضعیت ممکن بود مرجعیت شیعه را وادار به اتخاذ موضعی جدی کند و در نتیجه، بحران به شکل تقابل مستقیم شیعیان با اسرائیل درمی‌آمد.

این سناریو باعث شد نگرانی‌هایی شکل گیرد مبنی بر اینکه سایر گروه‌های عراقی، شیعیان را مسئول کشاندن کشور به جنگی بدانند که می‌شد از آن دوری کرد. در چنین شرایطی، احتمال بروز شکاف دوباره میان شیعیان و سنی‌ها و تهدید دوباره برای وحدت عراق وجود داشت.

خطر دیگر، موضع احتمالی کردها بود. این احتمال وجود داشت که کردها اعلام کنند دولت مرکزی فقط نماینده یک گروه است، کشور از جنگ‌ها خسته شده و اقلیم دیگر نمی‌خواهد خود را با بغداد درگیر کند؛ چراکه نزدیکی به بغداد، اقلیم را وارد جنگ‌هایی می‌کند که نمی‌خواهد در آن‌ها شرکت داشته باشد.

نقش دولت السودانی

دولت محمد شیاع السودانی با ترکیبی از قاطعیت و تدبیر عمل کرد. به گروه‌ها هشدار داد که تحمل هیچ تلاشی برای کشاندن کشور به جنگی که وحدتش را تهدید می‌کند، ندارد. همزمان، کانال‌های ارتباطی با قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، به‌ویژه آمریکا، را باز نگه داشت.

موضع ایران و موازنه داخلی
دولت عراق از موضع تهران هم بهره برد. ایران نه‌تنها از گروه‌ها نخواست وارد جنگ شوند، بلکه آن‌ها را به خویشتنداری تشویق کرد. برخی معتقدند تهران نمی‌خواست پس از از دست دادن سوریه، روابطش با عراق را نیز قربانی کند.

عامل مهم دیگر، درک گروه‌ها از بزرگی جنگ بود. آن‌ها می‌دانستند این نبرد از توانشان فراتر است؛ به‌ویژه با توجه به شرایط حزب‌الله در لبنان و نفوذ اطلاعاتی اسرائیل درون ایران. اسرائیل نشان داده بود که اطلاعات دقیقی از گروه‌های دشمن دارد و با برتری تکنولوژیک خود، می‌تواند به اهدافش برسد.

سه حمله ناکام

با وجود فشارها، به گفته منابع دیپلماتیک، گروه‌های بی‌انضباط تلاش کردند سه حمله را طراحی و اجرا کنند؛ اما نیروهای امنیتی عراق توانستند پیش از اجرا آن‌ها را خنثی کنند.

منابع همچنین گفتند که ایران زخمی عمیق برداشت؛ چراکه اسرائیل جنگ را به خاک ایران کشاند و آمریکا را به هدف گرفتن تأسیسات هسته‌ای آن ترغیب کرد. به‌گفته این منابع، اگر ایران در پرونده هسته‌ای امتیاز ندهد، احتمال دور تازه‌ای از درگیری وجود دارد.