رویکرد سعودی در مبارزه با فساد موجب اصلاحات می‌شود

تقویت شفافیت برای دستیابی به توسعه جامع بدون اتلاف مالی

رویکرد سعودی در مبارزه با فساد موجب اصلاحات می‌شود
TT

رویکرد سعودی در مبارزه با فساد موجب اصلاحات می‌شود

رویکرد سعودی در مبارزه با فساد موجب اصلاحات می‌شود

پرونده مبارزه با فساد در سعودی شاهد پیشرفت محسوسی بود که بر تلاش برای اصلاحات در پادشاهی عربی سعودی در چارچوب روند مدرنیزاسیون و نوسازی که در «چشم‌انداز ۲۰۳۰» تمام مناطق این کشور را شامل می‌شود، منعکس شد.
 این پیشرفت از زمانی رخ داد که شورای وزیران تشکیل هیئت مبارزه با فساد را تصویب و اصل شفافیت را تقویت کرد و مبارزه با اشکال مختلف فساد مالی و اداری آغاز شد.
هیئت کنترل و مبارزه با فساد (نزاهه) پرونده‌های کیفری مربوط به فساد را بر اساس آگاهی سعودی از تأثیر و خطر اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و فرهنگی آن افشا کرد.
سعودی از مقامات و کمیته‌های مربوط به مبارزه با فساد پشتیبانی کرد و تعدادی از قوانینی را که نقش مهمی در پرونده دارند را تصویب کرد.
 یک کمیته عالی به دستور خادم حرمین شریفین ملک سلمان بن عبدالعزیز، در سال ۲۰۱۷ راه اندازی شد و مبارزه با فساد، با ثبت تخلفات، جرایم و اشخاص مرتبط با پرونده‌های فساد عمومی به آن سپرده شد.
 علاوه بر تحقیق و صدور قرار بازداشت، ممنوعیت سفر، افشا و مسدود کردن حساب‌ها و اسناد مالی، ردیابی وجوه و دارایی‌ها و جلوگیری از انتقال آنها از اشخاص و نهادها، بازگرداندن وجوه به خزانه داری دولت و ثبت املاک و دارایی‌ها مصادره شده به نام املاک و مستغلات دولت صورت گرفت.
علاوه بر این، یک فرمان پادشاهی برای تشکیل هیئت نظارت بر مبارزه با فساد و تصمیمات قبلی صادر شد که شامل راه اندازی بخش تحقیق در پرونده‌های فساد در دادسرای عمومی و ارشاد برای محافظت از گزارش دهندگان پرونده‌های فساد بود.
علاوه بر این اقدامات، مقابله با فساد، از پرونده‌های اصلی تا پرونده‌های کوچک آغاز شد.
«نزاهه» برای مقابله با فساد مالی و اداری، روی دو جنبه کار می‌کند: پیشگیری و درمان، زیرا جنبه پیشگیری شامل ترمیم شکاف‌های سیستمی است که منجر به وقوع فساد می‌شود، همچنین پیگیری اظهارات افشای مالی، نظارت بر شاخص‌های فساد، و انجام مطالعات و تحقیقات در زمینه صلاحیت‌های نهادهای مرجع، آگاهی و آموزش در این قسمت جای می‌گیرند.
علاوه بر این، مرکز کنترل الکترونیکی راه اندازی شدکه از برجسته‌ترین وظایف آن اجرای برنامه نظارت الکترونیکی، ارزیابی ریسک و پردازش داده‌های بزرگ و فعال سازی بستر الکترونیکی واحدهای حسابرسی برای تقویت کنترل داخلی در نهادها و کشف نقص هاست.
در مورد جنبه درمانی در بخش مبارزه با فساد اداری، بر روی چهار مأموریت اصلی انجام می‌شود: تخلفات اداری و سوءاستفاده‌های مربوط به فساد، پیگیری تحقیقات و پیشرفت رویه‌ها در این زمینه و پیگیری میزان فعالیت ارگان‌های تحت پوشش صلاحیت‌های مرجع مربوط به اعمال مقررات جرم انگاری مالی و فساد اداری.
علاوه بر این، پیگیری اجرای فرامین و دستورالعمل‌های مربوط به امور عمومی و منافع شهروندان در این بخش جای می‌گیرد.
مقامات سعودی همچنین یک حساب بانکی ویژه برای کسانی که مایل به بازگرداندن پول به دست آمده از طریق اختلاس بیت المال تحت نام «حساب ابراء الذمه» هستند، افتتاح کرده‌است، خواه این امر ناشی از پشیمانی باشد یا عذاب وجدان از ارتکاب چنین جرایمی، در این مسئله تحقیقی از افراد صورت نمی‌گیرد، و این وجوه برای کارهای خیریه به استفاده می‌شود.
براساس گزارش تصویب شده توسط گروه ویژه اقدام مالی (FATF) و گروه ویژه اقدام مالی برای خاورمیانه و شمال آفریقا (FATFA)، سعودی در جایگاه نخست جهان عرب و یکی از ده کشور برتر در رتبه‌بندی کشورهای G20 قرار گرفته‌است.
سعودی هفت رتبه جهانی در رتبه‌بندی شاخص ادراک فساد CPI برای سال ۲۰۱۹، صادر شده توسط سازمان شفافیت بین‌الملل، پیشرفت کرده‌است.
همچنین از بین ۱۸۰ کشور جهان به رتبه ۵۱ دست یافت و موقعیت خود را در میان کشورهای G20 ارتقا داد تا به مقام دهم برسد.
پادشاهی با امضا و تصویب تعدادی از توافق‌نامه‌ها با جامعه جهانی در مبارزه با فساد مشارکت می‌کند.



چگونه عراق از «تهدیدی وجودی خطرناک‌تر از داعش» نجات یافت؟

مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
TT

چگونه عراق از «تهدیدی وجودی خطرناک‌تر از داعش» نجات یافت؟

مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)
مشایخ عراقی در تظاهراتی در حمایت از ایران، سه‌شنبه در مسیر منتهی به منطقه سبز که سفارت عراق در بغداد در آن واقع شده است (AP)

منابع دیپلماتیک در بغداد به روزنامه «الشرق الاوسط» گفتند مقام‌های عراقی نگران کشیده شدن کشور به جنگ میان ایران و اسرائیل بودند و آن را «تهدیدی وجودی برای عراق» توصیف کردند که خطرناک‌تر از تهدید داعش بود؛ همان گروهی که زمانی یک‌سوم خاک کشور را اشغال کرده بود.

این منابع توضیح دادند:
«داعش یک پدیده بیگانه بود که در نهایت باید از بدن عراق به‌ویژه با توجه به حمایت منطقه‌ای و بین‌المللی از بغداد برای مقابله با آن طرد می‌شد. اما جنگ ایران و اسرائیل، وحدت عراق را تهدید می‌کرد.»

شرح تهدید وجودی از نگاه منابع دیپلماتیک:

همزمان با آغاز جنگ، بغداد پیام‌هایی از اسرائیل از طریق جمهوری آذربایجان و کانال‌های دیگر دریافت کرد. در این پیام‌ها آمده بود که اسرائیل در صورت حمله‌ای از خاک عراق، پاسخ‌هایی «سخت و دردناک» خواهد داد. اسرائیل مسئولیت هرگونه حمله از خاک عراق را متوجه دولت عراق دانسته بود.

آمریکا نیز از زبان توصیه‌آمیز قبلی عبور کرد و مستقیماً نسبت به عواقب وخیم حملات احتمالی گروه‌های وابسته به ایران هشدار داد.

مقام‌های عراقی نگران «سناریوی فاجعه» بودند. سناریویی که در آن، گروه‌های عراقی به اسرائیل حمله می‌کردند و اسرائیل نیز با موجی از ترورهای هدفمند مشابه آنچه علیه فرماندهان حزب‌الله لبنان و ژنرال‌ها و دانشمندان ایرانی در آغاز جنگ انجام داد، پاسخ می‌داد.

به گفته این منابع، اگر اسرائیل حملات دردناکی علیه این گروه‌ها انجام می‌داد، خشم در میان شیعیان عراق شعله‌ور می‌شد. این وضعیت ممکن بود مرجعیت شیعه را وادار به اتخاذ موضعی جدی کند و در نتیجه، بحران به شکل تقابل مستقیم شیعیان با اسرائیل درمی‌آمد.

این سناریو باعث شد نگرانی‌هایی شکل گیرد مبنی بر اینکه سایر گروه‌های عراقی، شیعیان را مسئول کشاندن کشور به جنگی بدانند که می‌شد از آن دوری کرد. در چنین شرایطی، احتمال بروز شکاف دوباره میان شیعیان و سنی‌ها و تهدید دوباره برای وحدت عراق وجود داشت.

خطر دیگر، موضع احتمالی کردها بود. این احتمال وجود داشت که کردها اعلام کنند دولت مرکزی فقط نماینده یک گروه است، کشور از جنگ‌ها خسته شده و اقلیم دیگر نمی‌خواهد خود را با بغداد درگیر کند؛ چراکه نزدیکی به بغداد، اقلیم را وارد جنگ‌هایی می‌کند که نمی‌خواهد در آن‌ها شرکت داشته باشد.

نقش دولت السودانی

دولت محمد شیاع السودانی با ترکیبی از قاطعیت و تدبیر عمل کرد. به گروه‌ها هشدار داد که تحمل هیچ تلاشی برای کشاندن کشور به جنگی که وحدتش را تهدید می‌کند، ندارد. همزمان، کانال‌های ارتباطی با قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، به‌ویژه آمریکا، را باز نگه داشت.

موضع ایران و موازنه داخلی
دولت عراق از موضع تهران هم بهره برد. ایران نه‌تنها از گروه‌ها نخواست وارد جنگ شوند، بلکه آن‌ها را به خویشتنداری تشویق کرد. برخی معتقدند تهران نمی‌خواست پس از از دست دادن سوریه، روابطش با عراق را نیز قربانی کند.

عامل مهم دیگر، درک گروه‌ها از بزرگی جنگ بود. آن‌ها می‌دانستند این نبرد از توانشان فراتر است؛ به‌ویژه با توجه به شرایط حزب‌الله در لبنان و نفوذ اطلاعاتی اسرائیل درون ایران. اسرائیل نشان داده بود که اطلاعات دقیقی از گروه‌های دشمن دارد و با برتری تکنولوژیک خود، می‌تواند به اهدافش برسد.

سه حمله ناکام

با وجود فشارها، به گفته منابع دیپلماتیک، گروه‌های بی‌انضباط تلاش کردند سه حمله را طراحی و اجرا کنند؛ اما نیروهای امنیتی عراق توانستند پیش از اجرا آن‌ها را خنثی کنند.

منابع همچنین گفتند که ایران زخمی عمیق برداشت؛ چراکه اسرائیل جنگ را به خاک ایران کشاند و آمریکا را به هدف گرفتن تأسیسات هسته‌ای آن ترغیب کرد. به‌گفته این منابع، اگر ایران در پرونده هسته‌ای امتیاز ندهد، احتمال دور تازه‌ای از درگیری وجود دارد.