تهران هشدار داد که اگر فشارها ادامه یابد، در پی تولید تسلیحات هسته‌ای می‌رود

وزیر اطلاعات از نقش یک عضو نیروهای مسلح در ترور فخری‌زاده خبر داد

تهران هشدار داد که اگر فشارها ادامه یابد، در پی تولید تسلیحات هسته‌ای می‌رود
TT

تهران هشدار داد که اگر فشارها ادامه یابد، در پی تولید تسلیحات هسته‌ای می‌رود

تهران هشدار داد که اگر فشارها ادامه یابد، در پی تولید تسلیحات هسته‌ای می‌رود

محمود علوی وزیر اطلاعات ایران هشدار داد که ادامه «فشار» غرب می‌تواند تهران را به سمت رفتار «گربه محبوس شده» سوق دهد و برای تولید سلاح هسته‌ای تلاش کند. او همچنین برای نخستین بار اعلام کرد، «فردی که اولین تدارکات را برای ترور محسن فخری‌زاده معاون وزارت دفاع ایران انجام داد، جزو نیروهای مسلح بوده‌است».
وزیر اطلاعات ایران شامگاه دوشنبه بیستم بهمن ماه در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو تلویزیون ایران گفت: «مقام رهبری فتوا داده‌است که سلاح هسته‌ای حرام است اما اگر گربه را در گوشه‌ای گیر بیندازند، ممکن است رفتارش با وقتی که گربه آزاد است فرق کند و اگر ایران را به آن سمت هل بدهند دیگر تقصیر ایران نیست».
اظهارات علوی در یک مصاحبه تلویزیونی نشانه نادری است که نشان می‌دهد ایران علاقه‌مند به دستیابی به سلاح هسته ای و تغییر روند برنامه هسته ای است، همان چیزی که کشورهای غربی ایران را به دنبال آن متهم کردند.
در طی مذاکراتی که منجر به توافق هسته ای با قدرت‌های بزرگ شد، مقامات ایرانی بارها فتوای صادره از سوی علی خامنه ای رهبر ایران مبنی بر ممنوعیت تولید سلاح هسته ای را تکرار می‌کردند.
به همین دلیل اظهارات علوی و زمانبندی آنها، همزمان با تعامل گسترده در شبکه‌های اجتماعی، تعجب ناظران ایرانی را به همراه داشت و سوالات زیادی را ایجاد کرد. از جمله آن‌ها این است که آیا با خامنه ای عالی‌ترین مقام کشور هماهنگی داشته‌است یا خیر؟
مقامات ایرانی بارها این اتهام را رد کرده و با اشاره به فتوای صادره در اوایل سال ۲۰۰۰ توسط رهبر ایران، ممنوعیت تولید یا استفاده از سلاح هسته ای را یادآوری کردند.
به نظر می‌رسد ایالات متحده و کشورهای غربی که در سال ۲۰۱۵ توافق هسته ای را با ایران امضا کرد، با یکی از طرف‌های برجام به بن‌بست رسیده‌اند که شتاب رفع تحریم‌های ایالات متحده که اقتصاد ایران را فلج کرده را کند می‌کند.
اظهارات علوی یک هفته پس از هشدار آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا، دربارهٔ توانایی ایران در دستیابی به مواد سلاح هسته ای ظرف چند هفته در صورت ادامه نقض توافق هسته ای صورت گرفت. هشدار مشابهی از اسرائیل نیز صادر شده‌است.
ایران برای اولین بار، اذعان کرده‌است که یکی از اعضای نیروهای مسلح این کشور ممکن است به عنوان همدست در قتل فخری زاده که رئیس برنامه ساخت سلاح هسته ای ایران بوده‌است و اسرائیل در آوریل ۲۰۱۸ اسنادی را فاش کرد که به گفته آنها «بایگانی برنامه هسته ای است که از یک سایت در حومه تهران خارج شده» و جزئیات پروژه را شامل می‌شود.
وزیر اطلاعات ایران در مصاحبه تلویزیونی خود از عملکرد وزارت اطلاعات در ترور فخری زاده دفاع کرد.
وی، بدون ارائه جزئیات بیشتر، از دخالت «یک عضو نیروهای مسلح» در ارائه پشتیبانی لجستیکی در این ترور خبر داد.
او افزود که «وزارت اطلاعات دو ماه قبل گفته بود که دشمن در این نقاط کار جمع‌آوری انجام می‌دهد؛ و پنج روز قبلش گفته بود که دشمن برنامه ترور فخری‌زاده را در این نقطه دارد، فقط زمان معلوم نبود».
وزیر اطلاعات ایران اظهار کرد: «فخری‌زاده جزو نیروهای مسلح بود و آن فردی هم که اولین تدارکات را برای ترور انجام داد جزو نیروهای مسلح بود. ما چون نمی‌توانستیم در حوزه نیروهای مسلح کار اطلاعاتی انجام دهیم از مسئولین مربوطه نفر خواستیم بیایند بنشینند و روی قضیه کار کنیم ولی قبل از اینکه نماینده‌ای معرفی شود این اتفاق [ترور] افتاد».
وی جزئیات بیشتری در این زمینه ارائه نکرد.
محسن فخری‌زاده، رئیس سازمان پژوهش و نوآوری وزارت دفاع، روز هفتم آذر در آبسرد دماوند هدف سوءقصد قرار گرفت و کشته شد.
علی شمخانی دبیر شورای امنیت ملی ایران اعلام کرده بود که سوءقصد به محسن فخری‌زاده با سلاح خودکار و با کنترل از راه دور انجام شد و هیچ شخصی در صحنه «ترور» حضور نداشت.
علی فدوی جانشین فرماندهی کل سپاه نیز گفته بود که تیربار داخل نیسان مجهز به یک سیستم هوشمند ماهواره ای بوده که «روی شهید فخری زاده زوم کرده بود و از هوش مصنوعی بهره می‌برده‌است».



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.