ماه فرهنگی فرانکوفونی‌ها در لبنان آغاز شد  

وزیر فرهنگ لبنان: حال فرهنگ در لبنان بسیار خوب است



عباس مرتضی وزیر فرهنگ لبنان در نشست مطبوعاتی گشایش ماه فرهنگی فرانکوفونی یا فرانسه‌زبانی
عباس مرتضی وزیر فرهنگ لبنان در نشست مطبوعاتی گشایش ماه فرهنگی فرانکوفونی یا فرانسه‌زبانی
TT

ماه فرهنگی فرانکوفونی‌ها در لبنان آغاز شد  



عباس مرتضی وزیر فرهنگ لبنان در نشست مطبوعاتی گشایش ماه فرهنگی فرانکوفونی یا فرانسه‌زبانی
عباس مرتضی وزیر فرهنگ لبنان در نشست مطبوعاتی گشایش ماه فرهنگی فرانکوفونی یا فرانسه‌زبانی

آیین‌ها و برنامه‌های گوناگون روز جهانی فرانکوفون و پاسداشت زبان فرانسه مصادف با ۲۰ مارس، با حضور عباس مرتضی وزیر فرهنگ لبنان و شماری از سفیران کشورهای خارجی و عربی در بیروت آغاز شد. 
عباس مرتضی در گفتگو با الشرق الاوسط گفت «زندگی بدون امید چقدر دشوار است. می‌خواستیم از طریق برنامه یادشده با وجود شرایط دشوار کنونی لبنان پیام سرشار از خوش‌بینی و امید به مردم منتقل کنیم. کشورهای خارجی و عربی به مناسبت پاسداشت زبان فرانسه و فرانسوی زبانان ظرف یک ماه در کنار ما هستند و در این برنامه شرکت می‌کنند. این موضوع گواه این است که امید هنوز نمرده و حال لبنان به عنوان نماد فرهنگ بسیار خوب است».
او افزود: «این پیام از دل زیبایی لبنان برخاسته و توسط وزارت فرهنگ لبنان و شریکانش در زبان فرانسه به اجرا گذاشته می‌شود. لبنان همواره همچون فانوس دریایی در حوزه فرهنگ می‌درخشد و خاموش نمی‌شود».
مرتضی در نشست خبری در مقر یونسکو به این مناسبت اضافه کرد: «فرهنگ نقش مهمی در دوره شیوع کرونا داشت و به عنوان حلقه نجات توسعه اجتماعی و فردی نقش آفرینی کرد و بازتاب دهنده ارتباط و پیوند جوامع و کمک به همدیگر بود».
سفیران و نمایندگانی از کانادا، فرانسه، مراکش، مصر، سوئیس، بلژیک، ارمنستان و تونس در این جلسه دربارهٔ برنامه‌های جداگانه خود در لبنان در این دوره صحبت کردند.
زبان فرانسوی پنجمین زبان پرکاربرد جهان است و دوره پاسداشت این زبان در سال جاری عناوین گوناگونی دارد که همگی در راستای خدمت به زبان فرانسوی است.
وزارت آموزش لبنان نیز مسابقه ای به عنوان «گسترش زبان فرانسوی» در مقطع دبیرستان برای ۱۵ روز برگزار می‌کند که در پایان متون برتر، برگزیده می‌شود و به دانش آموزان برنده لوح تقدیر و جایزه اهدا می‌شود.
سمینارهای مجازی نیز به این مناسبت از سوی کمیته ملی یونسکو با عنوان «فردا و زبان فرانسوی» ۱۹ مارس ۲۰۲۱ با حضور گروهی از استادان و دانشگاهیان و کارشناسان زبان فرانسه برگزار شد. 
مرکز بین‌المللی علوم انسانی در جبیل لبنان ۲۰ مارس ۲۰۲۱ سمینار مجازی دیگری با عنوان «زبان فرانسه در دوره شیوع کرونا» با حضور محافل دانشگاهی و سیاستمداران کشورهای فرانسوی زبان برگزار می‌کند.
مسابقه فرهنگی نیز در دبیرستان‌های لبنان به منظور تشویق و حمایت از زبان فرانسوی و با عنوان «برای همبستگی با مردم لبنان» توسط سفارت کانادا برگزار می‌شود.
علاوه بر این، ۵ دانش آموز لبنانی متونی با استناد به کتاب «معمای بازگشت» می‌نویسند و دربارهٔ برداشت خود از مفهوم مهاجرت ارائه می‌دهند.
سفارت سوئیس نیز با توجه به شرایط شیوع کرونا نشست مجازی ۲۳ مارس را ترتیب می‌دهد و شرکت کنندگان دربارهٔ کتاب «۱۲۶ ضربان قلب برای ژنو» نویسنده سوئیسی لبنانی الاصل ساری حداد گفتگو می‌کنند.
سفارت بلژیک نیز امسال اقدام به توزیع کتاب‌های فرانسوی برای دانش آموزان ۶ تا ۱۲ ساله کرده‌است.
دانش آموزان دو مدرسه دولتی در محله اشرفیه بیروت و در طرابلس مشمول طرح سفارت بلژیک می‌شوند. 
سفارت بلژیک همچنین یک مراسم هنری فرهنگی مجازی از طریق فیس بوک در مقر سفارت در ۲۰ مارس برگزار می‌کند که دربارهٔ تعدد و تنوع فرهنگی در کشورهای فرانسوی زبان است.

چند هنرمند ارمنی نیز در این برنامه‌ها شرکت می‌کنند. 
دولت لبنان با همکاری هنرستان عالی موسیقی ملی و ارکستر فیلارمونیک لبنان نیز ۱۸ مارس در موزه ملی کنسرت موسیقی برگزار کرد که از طریق لایو استریم پخش شد.
نشست مجازی الکساندر نجار نویسنده لبنانی که به فرانسوی می‌نویسد با دانش آموزان دبیرستانی چندین مدرسه دولتی با عنوان «زبان فرانسوی: خوانش و نگارش» ۲۲ مارس برگزار می‌شود.
آن گریو سفیر فرانسه در لبنان در این خصوص گفت: «فرانسه از عرصه فرهنگ و اندیشه لبنان حمایت می‌کند. احیای زبان فرانسه از طریق دسترسی کلیه لبنانی‌ها به آموزش آغاز می‌شود و آنها را برای آموزش درست و خوب زبان فرانسه توانمند می‌کند. این یک اولویت ثابت است. از این رو من در چند اقدام بی‌سابقه برای بازسازی مدارس آسیب دیده در جریان انفجار بندر بیروت تلاش می‌کنم. این امر به خانواده‌های لبنانی کمک می‌کند تا فرزندانشان را به مدارس فرانسوی زبان بفرستند».
او افزود که به منظور تشویق آموزش زبان فرانسه در  ۲۰ مارس (همزمان با روز جهانی زبان فرانسه) به دانشگاه سنت یوسف در منطقه عینطوره می‌رود. این دانشگاه قدیمی‌ترین دانشکده فرانسوی زبان در خاورمیانه است.
سفیران مصر و تونس نیز از برنامه‌های گوناگون در ماه زبان فرانسه در لبنان خبر دادند.
ژان پل بولیو مدیر دفتر خاورمیانه آژانس فرانکوفونی گفت: «این نهاد تمایل دارد زبان فرانسه و ارزش‌های انسانی و فرهنگی زبان فرانسه را معرفی کند. هدف این نهاد این است تا نقش تأثیرگذار خود در گفتگوهای گسترده در جامعه داشته باشد».



فیروز در نود سالگی... نغمه‌ای جاودان از لبنان

در هر خانه‌ای تصویری از او هست... فیروز، نماد لبنان، به نود سالگی رسید و هرگز پیر نشد (الشرق الأوسط)
در هر خانه‌ای تصویری از او هست... فیروز، نماد لبنان، به نود سالگی رسید و هرگز پیر نشد (الشرق الأوسط)
TT

فیروز در نود سالگی... نغمه‌ای جاودان از لبنان

در هر خانه‌ای تصویری از او هست... فیروز، نماد لبنان، به نود سالگی رسید و هرگز پیر نشد (الشرق الأوسط)
در هر خانه‌ای تصویری از او هست... فیروز، نماد لبنان، به نود سالگی رسید و هرگز پیر نشد (الشرق الأوسط)

او که انسی الحاج شاعر، «جاودانه»اش نامید، فیروزی که هر سال که می‌گذرد، پیوندش با دل‌ها عمیق‌تر و صدایش بیشتر در گوش‌ها و خاطره‌ها حک می‌شود. سال‌ها، حتی اگر نود باشد، برای یک اسطوره که زمان نامش را بر ستون‌های جاودانگی حک کرده است، چه اهمیتی دارند؟

فیروز سکوت را بر پرگویی و انزوا را بر اختلاط و حضور ترجیح داد (اینستاگرام)

در نود سالگی‌اش، «بانوی آواز» در خانه‌اش در یکی از روستاهای کوهستانی لبنان نشسته و حافظ خاطرات یک ملت است. لبنانی‌ها دوست دارند بگویند: «تا زمانی که فیروز خوب است، لبنان هم خوب است». گویی حضور او در جایی از این لبنان خسته، پشت دری بسته‌که تنها عده‌ای اندک آن را می‌کوبند، برای نگهداری این کشور از هم پاشیده کافی است. همان‌طور که یک ترانه صبحگاهی از او کافی است تا آفتاب بر خلیج بیروت بتابد:
«یا مینا الحبايب یا بیروت... یا شطّ اللی دايب یا بیروت... یا نجمة بحریّة عم تتمرجح عالمیّ...»

بانوی سکوت

نهاد حداد که به فیروز لبنان و عرب تبدیل شد، در خانه دوردستش شمع نود سالگی‌اش را در کنار فرزندانش خاموش می‌کند. فیروز هرگز اهل سر و صدا نبوده است و این روزها نیز زمانی برای جشن گرفتن نیست، چرا که شناب افزایش شمار قربانیان و ویرانی‌ها در این کشور سریع‌تر از سال‌های عمر است.
او که به عنوان «بانوی سکوت» شناخته می‌شود، کمتر سخن می‌گوید و بیشتر آواز می‌خواند. آوازش تاریخ هنر و موسیقی را سیراب کرده، اما سخنش اندک بوده است. این را می‌توان از تعداد کم مصاحبه‌هایش فهمید. بسیاری به او به خاطر این سکوت طولانی خرده گرفتند، اما او ترجیح داد از طریق ترانه‌ها پاسخ دهد.
در ترانه‌هایش که از مرز زمان و مکان می‌گذرند و در سخنان معدودی که از طریق رسانه‌ها بیان کرده، فیروز حرف‌های بسیاری زده است. افکارش از حکمتی ساده و فلسفه‌ای بی‌ادعا سرچشمه می‌گیرند.

«پادشاهی من جایی برای گریه ندارد»

فیروز در زندگی شخصی‌اش به ندرت از «من» سخن گفته است؛ شاید به خاطر خجالتی بودن یا برای حفظ هاله استثنایی‌اش. این موضوع حتی در ترانه‌هایش نیز دیده می‌شود. اما در برخی از آثار جدیدش، به ویژه در آهنگ «فیكن تنسوا» از آلبوم «كيفك إنت» (1991)، برای اولین بار «منِ» خود را آشکار کرد:
«أنا البيسمّوني الملكة وبالغار متوّج زمني ومملكتي ما فيها بكي وجبيني ولا مرة حني».

فیروز مادر

فیروز، همچنان که زندگی خصوصی‌اش را پشت عینک‌های تیره مخفی کرد، تلاش داشت زندگی خانوادگی‌اش را نیز دور از چشم‌ها نگه دارد. با این حال، جزئیات زیادی از تراژدی خانوادگی او به رسانه‌ها و حتی به ترانه‌هایش راه یافت.

فیروز در مصاحبه‌ای معروف با فریدریک میتران، همسرش عاصی الرحبانی را فردی «سخت‌گیر و دیکتاتور» توصیف کرد. اما با وجود چالش‌های زندگی مشترکشان، زمانی که عاصی بیمار شد، برایش چنین خواند:
«سألوني الناس عنك يا حبيبي كتبوا المكاتيب وأخذها الهوا».

فیروز، این صدای جاودانه، حتی در نود سالگی همچنان نماد یک ملت است و صدایش در خانه هر لبنانی جاودان باقی مانده است.
افتخارات بسیاری که زندگی فیروز را روشن کرده‌اند، با اندوه‌ها و آزمون‌های دشواری مانند از دست دادن دخترش لیال در اوج جوانی همراه بوده‌اند. در حالی که این فاجعه در ترانه‌ها و مصاحبه‌های مطبوعاتی حضور نداشت، داستان پسرش هَلی و بیماری او در کودکی، به طور غیرمستقیم، در آثاری چون «بکوخنا یا ابني» (۱۹۶۶) با کلمات شاعر میشال طراد و آهنگ‌سازی برادران الرحبانی انعکاس یافت.

فیروز نودمین سالگرد تولد خود را جشن می‌گیرد. او متولد 21 نوامبر 1934 است (فیس‌بوک)

«علوّاه لو فيّي يا عينيّي لأطير اتفقّدك يا رجوتي بعدك زغير...». روایت شده که این شعر به پسر نوزاد شاعر تقدیم شده بود، اما کلمات آن مورد توجه برادران الرحبانی قرار گرفت و با داستان فیروز و پسر بیمار او که به خاطر کنسرت‌ها و سفرهای هنری مجبور به ترک او می‌شد، همخوانی یافت.
فیروز در نود سالگی هنوز شخصاً از هَلی که از راه رفتن، شنیدن و صحبت کردن محروم است، مراقبت می‌کند. او در سال ۱۹۹۹ بار دیگر او را با صدای خود در ترانه «سلّملي عليه» به یاد آورد. برخی منابع می‌گویند این ترانه توسط او و زیاد درباره هَلی نوشته شده است:
«سلّملي عليه وقلّه إني بسلّم عليه وبوّسلي عينيه وقلّه إني ببوّس عينيه».

عکسی که دختر فیروز، ریما الرحبانی، در سال ۲۰۲۲ از مادرش همراه با دو برادرش هَلی و زیاد منتشر کرد (اینستاگرام)

مشهورترین سفیر لبنان

فیروز با صدایش نقشه وطن را ترسیم کرد و صدای خود را وقف افتخار لبنان نمود، همان‌طور که در ترانه «وعدي إلك» از نمایشنامه «أيام فخر الدين» (۱۹۶۶) می‌گوید. این عشق تنها در ترانه‌ها نبود؛ او حتی در شدیدترین سال‌های جنگ نیز همچون نگهبانی از کلیدهای کشور باقی ماند. وقتی موشکی به ساختمانی که او در آن سکونت داشت برخورد کرد، ترسید و سکوتش عمیق‌تر شد و به دعا پناه برد.
ترانه‌هایی که توسط عاشقان لبنان، عاصی و منصور الرحبانی، ساخته شده بود، چون گردنبندی الماس بر گلوی فیروز نشستند.

این ترانه‌ها در صدای او به سرودهای ملی تبدیل شدند و هر واژه و نغمه، افتخار او به لبنانی بودن را به نمایش گذاشتند.
شاعر جوزیف حرب شاید این عشق فیروزی به لبنان را از شمال تا جنوب در ترانه «إسوارة العروس» که فیلمون وهبی آهنگ‌سازی کرده بود، خلاصه کرده باشد:
«لمّا بغنّي اسمك بشوف صوتي غلي... إيدي صارت غيمة وجبيني علي».

در بزرگ‌ترین پایتخت‌های جهان، صدای فیروز طنین‌انداز شد:
«بمجدك احتميت بترابك الجنّة ع اسمك غنيت ع اسمك رح غنّي».
او وعده داد و وفا کرد، و لبنان در تمامی محافل بین‌المللی همراه او باقی ماند تا جایی که به مشهورترین سفیر این کشور در سراسر جهان تبدیل شد.
در نود سالگی، فیروز همچون شمعی بر پلکان بعلبک ایستاده است؛ روغن در چراغ می‌ریزد تا تاریکی را روشن کند. شاید قلعه زیر سنگینی سال‌ها و چالش‌ها بلرزد، اما سقوط نمی‌کند. صدای «بانو» پلی است که از دشت بقاع به بیروت، به جنوب، و تا فلسطین، دمشق و مکه امتداد می‌یابد. او همچنان شهرها را در آغوش می‌گیرد و از دیوارهای آتشین با ندای خود عبور می‌کند:
«بيتي أنا بيتك وما إلي حدا من كتر ما ناديتك وسع المدى... أنا عالوعد وقلبي طاير صوبك غنّية»