چشم‌انداز استراتژیک توسعه العلا رونمایی شد؛ مشارکت ۳۲ میلیارد دلاری در اقتصاد سعودی

از سوی شاهزاده محمد بن سلمان، با هدف ۳۸ هزار فرصت شغلی راه اندازی شده‌است

چشم‌انداز استراتژیک توسعه العلا رونمایی شد؛ مشارکت ۳۲ میلیارد دلاری در اقتصاد سعودی
TT

چشم‌انداز استراتژیک توسعه العلا رونمایی شد؛ مشارکت ۳۲ میلیارد دلاری در اقتصاد سعودی

چشم‌انداز استراتژیک توسعه العلا رونمایی شد؛ مشارکت ۳۲ میلیارد دلاری در اقتصاد سعودی

شاهزاده محمد بن سلمان بن عبدالعزیز ولیعهد سعودی از ماکت طرح «سفر در زمان» با هدف احیا و بازسازی مسئولانه و پایدار منطقه اصلی باستان‌شناسی در العلا در شمال غربی سعودی رونمایی کرد.
این پروژه یک نقطه عطف مهم در برنامه توسعه العلا و تبدیل آن به یک مقصد جهانی پیشگام برای هنر، میراث، فرهنگ و طبیعت در راستای دستیابی به اهداف «چشم‌انداز ۲۰۳۰» محسوب می‌شود.
این طرح که تحت رهبری ولیعهد و پیگیری‌های شاهزاده بدر بن عبدالله بن فرحان رئیس کل هیئت سلطنتی استان العلا انجام می‌شود، شامل ۳ مرحله اصلی است؛ مرحله اولیه آندر پایان سال ۲۰۲۳ عملی می‌شود و در سال ۲۰۳۵ تکمیل می‌شود.
این طرح بخشی از یک برنامه توسعه جامع برای العلا است که تحت نظارت هیئت سلطنتی استان قرار دارد، که هدف آن فراهم کردن ۳۸ هزار فرصت شغلی جدید، کمک ۱۲۰ میلیارد ریالی (۳۲ میلیارد دلار) به تولید ناخالص داخلی پادشاهی است، پذیرش سالانه دو میلیون بازدیدکننده، و ترویج و گسترش کشاورزی، هنر و فرهنگ را به عنوان بخش‌های عمده اقتصادی است.
علاوه بر این، تقویت بخش گردشگری و فراهم آوردن فرصت‌های آینده دار برای تشویق مشارکت و سرمایه‌گذاری در «العلا» از دیگر اهداف این طرح است. هیئت العلا و شرکای آن قصد دارند تا سال ۲۰۳۵ بیش از ۹ هزار اتاق هتل تأسیس کنند.
این طرح با سرمایه‌گذاری در میراث، فرهنگ، طبیعت و زمین‌شناسی منطقه، یک نقشه تاریخی ویژه از تمدن‌هایی را ارائه می‌کند که در بیش از ۷ هزار سال از تاریخ بشریت در مناطق مختلف العلا ساکن شده‌اند.
این طرح شامل ایجاد ۵ مرکز به طول ۲۰ کیلومتر در مرکز العلا می‌شود که از طریق ایجاد ایستگاه‌های الهام بخش به «سفر در زمان» می‌پردازد.
این مراکز پنجگانه، یک نقطه عطف فرهنگی خواهد بود و منحصراً منعکس کننده طبیعت و پستی و بلندی‌های زمین این منطقه جغرافیایی است و تجربه بی نظیری را برای بازدیدکنندگان از تاریخ باستانی منطقه فراهم می‌کند.
در این چارچوب، ۱۵ تأسیسات فرهنگی جدید، از جمله موزه‌ها، گالری‌ها و جاذبه‌های گردشگری، به عنوان نشانه‌های اصلی هر مرکز، با اضافه شدن بیش از ۵ هزار اتاق برای اسکان و زندگی، ایجاد می‌شود.
قطار گردشگری العلا با شناسایی وضعیت العلا به عنوان یک تقاطع و مرکز ارتباطی برای شمال غربی سعودی، فرودگاه بین‌المللی را با این پنج مرکز متصل می‌کند.
این طرح شامل تأسیس کالج پادشاهی‌ها، به عنوان یک مرکز جهانی برای مطالعات تمدن‌هایی است که بیش از ۷ هزار سال از تاریخ بشر در شمال غربی شبه جزیره عرب ساکن بوده‌اند، از جمله پادشاهی‌های باستانی دادان، لحیان و انباط در شهر باستانی الحجر که در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارند.
طرح «سفر در زمان» یک سرمایه‌گذاری ملی در جامعه العلا از طریق تعهد هیئت استان برای حمایت و امکان مشارکت دادن جامعه محلی است، به طوری که شامل ارائه خدمات اجتماعی، امکانات جدید، فضاهای عمومی و طیف وسیعی از امکانات فرهنگی و آموزشی می‌شود.
این امر موجب دستیابی به اقتصاد فرهنگی العلا، بهبود سبک زندگی فرد و خانواده، و افزایش تعلق در بین مردم و ساکنان العلا خواهد شد. این طرح همچنین به احیای مناطق فرهنگی و توسعه پایدار جامعه کشاورزی کمک خواهد کرد.
سعودی از طریق این طرح تعهد خود برای حفظ میراث جهانی بار دیگر تأکید می‌کند، همچنین مطالعات علمی گسترده در مورد الگوهای انسانی و توسعه زیست‌محیطی و زمین‌شناسی در العلا را در طراحی این پروژه مد نظر قرار داده‌است.
این طرح، تحت نظارت تیمی از متخصصان سعودی و بین‌المللی طی یک دوره سه ساله انجام شد و هدف آن دستیابی به مفهوم همزیستی با طبیعت و تکریم میراث فرهنگی و تاریخی این استان است.
پروژه «کالج پادشاهی‌ها» و «بازسازی و مرمت منطقه فرهنگی العلا» نشان دهنده تعهد سعودی در ارائه نمونه ای برای حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان است، به طوری که در آن به سیاست‌های مستحکم برای توسعه مناطق طبیعی، تولید پایدار کشاورزی و بهبود مدیریت آب تکیه زده‌است.
اضافه بر ترویج اصول اقتصاد دورانی در این طرح، ۸۰ درصد از مساحت العلا به عنوان ذخایر طبیعی برای احیای گیاهان و بازیابی سیستم‌های طبیعی از جمله حفظ و اسکان مجدد حیوانات وحشی و حفاظت از زیستگاه‌های طبیعی آنها اختصاص خواهد یافت.
همگام با ابتکار «سعودی سبز»، برنامه توسعه العلا از طریق اجرای پروژه واحه‌های فرهنگی در طرح «سفر در زمان» و ایجاد ۱۰ میلیون متر مربع فضای سبز، به استراتژی بازسازی و احیای واحه‌ها (زمین‌های سرسبز و آباد در بیابان‌های شن زار) متکی است.
این روش به افزایش پوشش گیاهی طبیعی کمک می‌کند، ایمنی محیط محلی را افزایش می‌دهد و کاملاً مطابق با آرمان پادشاهی جهت کاهش ۶۰ درصدی انتشار کربن، کاشت ۱۰ میلیون درخت و افزایش ۱۲ برابری مناطق سبز در سال‌های آینده است.



رئیس «شورای کسب و کار سعودی آمریکا»: سفر ولیعهد به شراکت استراتژیک شتاب می بخشد

دونالد ترامپ و شاهزاده محمد بن سلمان در سفر رئیس جمهور آمریکا به سعودی در مه ۲۰۲۵ (بندر الجلعود)
دونالد ترامپ و شاهزاده محمد بن سلمان در سفر رئیس جمهور آمریکا به سعودی در مه ۲۰۲۵ (بندر الجلعود)
TT

رئیس «شورای کسب و کار سعودی آمریکا»: سفر ولیعهد به شراکت استراتژیک شتاب می بخشد

دونالد ترامپ و شاهزاده محمد بن سلمان در سفر رئیس جمهور آمریکا به سعودی در مه ۲۰۲۵ (بندر الجلعود)
دونالد ترامپ و شاهزاده محمد بن سلمان در سفر رئیس جمهور آمریکا به سعودی در مه ۲۰۲۵ (بندر الجلعود)

شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد و نخست وزیر سعودی در مقطع زمانی حساس و کلیدی به آمریکا سفر کرد. روابط دو جانبه با تکیه بر اهداف بلندپروازانه «سند چشم انداز ۲۰۳۰ سعودی» دستخوش رونق بی سابقه ای شده است و در این میان شورای کسب و کار آمریکا و سعودی به عنوان پل ارتباطی استراتژیک بین بخش دولتی و بخش خصوصی در دو کشور مطرح می شود که وظیفه تبدیل کردن اهداف مشترک به همکاری و شراکت های اقتصادی پایدار و پروژه های سرمایه گذاری موثر را بر عهده می گیرد.

چارلز حلاب مدیر اجرایی شورای کسب و کار آمریکا و سعودی در گفتگو با «الشرق الاوسط» با توضیح اهداف استراتژیک سفر این هیئت بلند پایه برآورد کرد که شراکت استراتژیک بین سعودی و آمریکا با پیشبرد همکاری در بخش های کلیدی و اصلی «سند ۲۰۳۰» از جمله حوزه های دفاعی و هوش مصنوعی و تحول دیجیتال و صنایع کیفیت زندگی تقویت شود.

مدیر اجرایی شورای کسب و کار آمریکا و سعودی (الشرق الاوسط)

حلاب گفت برآوردم این است که مذاکرات عمدتا درباره تقویت جریان های تجاری و سرمایه گذاری و گسترش دامنه همکاری تکنولوژی و صنعتی و تمرکز روی پیشرفت مستمر سعودی در ایجاد محیط سرمایه گذاری بازتر و نوآورانه تر و رقابت پذیرتر با حضور بلند مدت آمریکا باشد.

او با تاکید بر اهمیت این سفر در حوزه اجرایی خاطر نشان کرد «بله همین طور است. تعداد بسیار زیادی قرارداد و یادداشت تفاهم عرضه خواهد شد که برای انجمن کسب و کار و سرمایه گذاری محوری حائز اهمیت هستند. نشست انجمن کسب و کار و سرمایه گذاری محوری در مقر شورای کسب و کار آمریکا و سعودی و با همکاری وزارت سرمایه گذاری برگزار می شود».
نشست سرمایه گذاری مشترک بین آمریکا و سعودی با عنوان «رهبری برای رشد: افزایش شراکت اقتصادی سعودی و آمریکا»‌ چهارشنبه (۱۹ نوامبر) در مرکز هنرهای نمایشی کندی و با همکاری بین وزارت سرمایه گذاری سعودی و شورای کسب و کار آمریکا و سعودی برگزار می شود و هدف آن «معرفی چشم اندازهای سرمایه گذاری نوین در بخش های حیاتی مثل انرژی و فناوری و خدمات مالی و زیرساخت ها و نظام سلامت» است که پلتفرم «ارتباط و همگرایی بین کارآفرینان و بازرگانان» خواهد شد.

فرصت های شراکت

حلاب معتقد است که سفر ولیعهد به آمریکا «در دوره رونق دوباره روابط بین سعودی و آمریکا انجام می شود و نشانگر استحکام شراکت پایدار بین دو کشور بوده و نیز بر روی تحول قابل ملاحظه در سعودی و تبدیل شدن کشور به یکی از پویاترین مقاصد سرمایه گذاری جهان خواهد بود».
دیدار بین مهندس خالد الفالح وزیر سرمایه گذاری سعودی و کارآفرینان آمریکایی و سعودی در واشنگتن (حساب لینکدین شورا)
او گفت این تعامل بلند پایه «پیام اطمینان بخش می دهد و تجلی بخش اعتماد و تعامل و هدف مشترک است و بر اعتماد ژرف که روابط اقتصادی دو کشور را شکل می دهد تاکید می کند».
وی توضیح داد «این رونق چشم انداز مثبت در بخش کسب و کارها و سرمایه گذاری آمریکا درباره فرصت های شراکت گسترده در پرتو اهداف بلند پروازانه سند ۲۰۳۰ را تقویت می کند».
تکنولوژی پیشرفته در راس اولویت ها
حلاب درباره بخش های مورد توجه شرکت های آمریکایی در وقت کنونی گفت شرکت های آمریکایی توجه فراوان و فزاینده به مجموعه گسترده ای از حوزه هایی دارند که مطابق اهداف سند چشم اندازند. شورای کسب و کار آمریکا و سعودی جهش بلند به همکاری در حوزه های تولید پیشرفته و انرژی و هوش مصنوعی و زیرساختارهای دیجیتال می دهد.
او خاطر نشان کرد «همکاری در بخش های نظام سلامت و گردشگری و سرگرمی رو به رشد است. شرکت های آمریکایی در همه این بخش ها تجربیات جهانی و نوآوری ها و فناوری های خود را در اختیار سعودی قرار می دهد تا اهداف بلند پروازانه سعودی در حوزه تنوع اقتصادی و توان رقابت پذیری در جهان محقق شود و این بیانگر اعتماد این شرکت ها به اهداف و مسیر سعودی است».
سخنرانی رئیس شورای کسب و کار آمریکا و سعودی قبل از سفر ترامپ به ریاض (حساب این شورا در لینکدین)
موسسات مالی آمریکا در حال شناسایی پروژه ها
حلاب درباره تامین مالی ابرپروژه ها تاکید کرد موسسات مالی و صندوق های سرمایه گذاری آمریکایی توجه فزاینده به شناسایی فرصت های نوید بخش دوران تحول در سعودی دارند و آنها با کمک تجربیات و دید جهانی خود می توانند نقش کلیدی در تامین مالی پروژه های اصلی زیرساختاری و انرژی پاک و گردشگری و تکنولوژی «سند ۲۰۳۰» داشته باشند.
حلاب گفت «این مشارکت بیانگر اعتماد فزاینده به بازارهای سعودی بوده و شراکت تغییر ناپذیر که ویژگی روابط اقتصادی دو جانبه است را تثبیت می کند».

فلزات حیاتی روی میز گفتگو

حلاب گفت فلزات حیاتی یکی از ستون های همکاری اقتصادی سعودی و آمریکا هستند که با چشم انداز مشترک دو طرف در حوزه عرضه امن و پایدار زنجیره تامین به منظور تحول جهانی در بخش انرژی همسویی دارد.
او افزود «بدر الخریف وزیر صنایع و منابع معدنی سعودی اخیرا در دیدار با داگ برگم وزیر کشور آمریکا در ریاض درباره معرفی راه های تعمیق همکاری در بخش های منابع معدنی و فلزات گفتگو کرده و آنها در این گفتگو روی فرصت های همکاری مشترک در حوزه کشف و فرآوری و تبادل فناوری تبادل نظر کردند. نوآوری های آمریکا و منابع سرشار و عظیم سعودی در این حوزه ها با یکدیگر پیوند می خورند».
حلاب توضیح داد «بر همین مبنا سفر ولیعهد در وقت حاضر فرصت مناسبی برای پیشبرد یک چارچوب راهبردی برای تقویت و افزایش انعطاف پذیری و ائتلاف در حوزه زنجیره های عرضه جهانی فلزات و ایجاد راه های جدید برای سرمایه گذاری و رشد صنعتی و شکوفایی مشترک است».

طارق امین مدیر اجرایی «هیومین» (سمت چپ) و کریستیانو آمون مدیر اجرایی شرکت فناوری «کوالکوم» پس از امضای موافقتنامه (هیومین)

حضور غول های تکنولوژی

حلاب درباره فناوری های پیشرفته تاکید کرد «شراکت بین سعودی و آمریکا نوید بخش چشم اندازهای روشن برای تبدیل شدن سعودی به یکی از کانون های منطقه ای هوش مصنوعی و فناوری های پیشرفته است».
او خاطر نشان کرد «سعودی اخیرا ابتکار عملی را با همکاری شرکت هوش صنوعی «هیومین» راه اندازی کرد که هدف آن ایجاد مراکز کلان داده و مدل های هوش مصنوعی به زبان عربی است. برخی غول های تکنولوژی آمریکا مثل «انویدیا» و «ای ام دی» و «آمازون وب سرویس» و «کوالکوم»‌در این ابتکار عمل سهیم هستند».
حلاب توضیح داد «این شرکت ها با تجربیات جهانی در حوزه های دستگاه های هوش مصنوعی و برنامه نویسی و خدمات ابری می توانند به سعودی برای شتاب بخشی به تحول دیجیتالی در کشور و تقویت جایگاه خود در بین بازارهای برتر هوش مصنوعی جهان کمک کنند. البته همکاری فقط در حوزه انتقال تکنولوژی نیست بلکه همچنین ایجاد سیستم ابتکاری پایدار را در برمی گیرد که به پرورش منابع انسانی سعودی و افزایش اهداف مشترک تنوع بخشی و رقابت پذیری و رشد فراگیر کمک کند».

ضمانت اجرایی

حلاب درباره ضمانت اجرای نتایج سفر هیئت بلند پایه سعودی در عمل و تحقق پیشرفت ملموس و همکاری پایدار گفت «شورای کسب و کار پس از پایان این سفر نقش کلیدی خواهد داشت. ما پل ارتباطی بین بخش های دولتی و خصوصی در دو کشور خواهیم بود و همکاری تنگاتنگ با وزارتخانه ها و نهادهای دولتی و کارآفرینان برای پیگیری اجرای تعهدات خواهیم داشت».
او در پایان تاکید کرد هدف این شورا حفظ رونق و جهش روابط است و اینکه اطمینان حاصل کنیم که «گفتگوها در عمل اجرا می شوند و هر موافقتنامه ای سرآغاز همکاری نوین باشد و هر همکاری در موفقیت بلند مدت سند ۲۰۳۰ و رشد بی وقفه روابط اقتصادی سعودی و آمریکا سهیم است».

 


باربارا لیف به «الشرق الأوسط»: سعودی نقشی تعیین‌کننده در کنار آمریکا برای ثبات منطقه دارد

واحدهای نظامی وابسته به واشنگتن دی‌سی در حال انجام مانورهای آماده‌باش برای ورود ولیعهد سعودی در ۱۵ نوامبر (DPA)
واحدهای نظامی وابسته به واشنگتن دی‌سی در حال انجام مانورهای آماده‌باش برای ورود ولیعهد سعودی در ۱۵ نوامبر (DPA)
TT

باربارا لیف به «الشرق الأوسط»: سعودی نقشی تعیین‌کننده در کنار آمریکا برای ثبات منطقه دارد

واحدهای نظامی وابسته به واشنگتن دی‌سی در حال انجام مانورهای آماده‌باش برای ورود ولیعهد سعودی در ۱۵ نوامبر (DPA)
واحدهای نظامی وابسته به واشنگتن دی‌سی در حال انجام مانورهای آماده‌باش برای ورود ولیعهد سعودی در ۱۵ نوامبر (DPA)

باربارا لیف، معاون پیشین وزیر خارجهٔ آمریکا در امور خاور نزدیک، در گفت‌وگویی ویژه با «الشرق الأوسط» بر جنبه‌های متعددی از گفت‌وگوهای مورد انتظار میان رئیس‌جمهوری دونالد ترامپ و شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و نخست‌وزیر سعودی، نور افکند؛ کسی که کشورش را «به یکی از پویاترین کشورهای خاورمیانه از حیث نگاه آینده‌نگرانه» تبدیل کرده و «آن را برای دهه‌ها، اگر نگوییم برای یک قرن، آماده می‌کند»؛ هرچند که منطقه با «تغییرات استثنایی» و سلسله‌ای از جنگ‌ها و بحران‌ها دست‌وپنجه نرم می‌کند. او تأکید کرد که روابط میان واشنگتن و ریاض «در شکل‌دهی یک تلاش مشترک برای تحقق ثبات» در خاورمیانه «بسیار حیاتی» است.
لیف دربارهٔ سفر دوم شاهزاده محمد بن سلمان به آمریکا سخن گفت و آن را «بسیار مهم» توصیف کرد؛ به‌ویژه در پرتو «تغییرات استثنایی در صحنهٔ خاورمیانه»، از دو جنبه: نخست سیاسی و دوم مادی؛ و افزود که «کاملاً منطقی است» ایالات متحده «با رهبران اصلی منطقه، مانند ولیعهد، رایزنی نزدیک داشته باشد»، و دقیقاً همین کاری است که رئیس‌جمهوری ترامپ چندی پیش در ماه مه، زمانی که سفری دوره‌ای به منطقهٔ خلیج کرد، انجام داد.

باربارا لیف در یک تصویر آرشیوی (AFP)

او توضیح داد که تغییراتی که منطقه شاهد آن بوده، وجوه مختلفی را شامل می‌شود، از جمله آنچه او «درهم‌کوبیده شدن بزرگ حزب‌الله» نامید، که «فرصتی برای تثبیت واقعی حاکمیت دولت در لبنان فراهم کرده است».
او همچنین به «تغییرات استثنایی در سوریه در کمتر از یک سال، و حتی در عراق» اشاره کرد؛ جایی که «دینامیک‌های مشخصی در جریان است و شایستهٔ پیگیری دقیق و مشورت میان رهبران» می‌باشد، افزون بر ایران که «در دو سال گذشته مجموعه‌ای از ضربات ویرانگر دریافت کرده است»، و نیز غزه که «رهبران باید به مجموعه‌ای از توافقات دربارهٔ آن برسند که در تعیین مسیر بازسازی» این منطقه نقش خواهد داشت، و به‌گونه‌ای «راه را برای ایجاد کشور فلسطین هموار می‌کند».
او در عین حال اظهار کرد که «انتظار ندارد این مسیر در این سفر به توافق کامل برسد، اما باید به برخی تفاهمات اساسی دست یافت».

«انقلابی اجتماعی و اقتصادی»

با دگرگونیِ خاورمیانه به‌گونه‌ای که همراه با آن، جهانِ از جهت اقتصادی، فناورانه و ژئوپلیتیک دستخوش تغییر می‌شود، پرسش‌ها بار دیگر مطرح می‌شود که آیا ایالات متحده بیش از حد در خاورمیانه درگیر شده است یا نه.

عکسی که رؤسای بزرگ‌ترین شرکت‌های سعودی و آمریکایی را همراه با شاهزاده محمد بن سلمان و رئیس‌جمهوری دونالد ترامپ در ریاض، ۱۳ مه (فروم سرمایه‌گذاری) نشان می‌دهد

این دیپلمات کارکشتهٔ آمریکایی در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» بر این باور بود که کشورش «به‌طور افراطی از نظر نظامی متعهد است؛ اما قطعاً نه از نظر دیپلماتیک و تجاری». او خاطرنشان کرد که سعودی «از پویاترین کشورهای خاورمیانه از حیث نگاه آینده‌نگرانه و عزم آن برای استفاده از هوش مصنوعی در حمایت از برنامه‌های توسعه و تنوع‌بخشی اقتصادی» است.
لیف با اشاره به «نقش برجسته و رهبری‌کننده‌ای که سعودی به‌طور تاریخی ایفا کرده»، بر این اعتقاد تأکید کرد که روابط آمریکا–سعودی «در شکل‌دهی تلاش مشترک برای تحقق ثبات، و سپس کمک به منطقه برای حرکت در مسیر درست، بسیار حیاتی است»، با توجه به «جمعیت جوان، منابع و موقعیت راهبردی» منطقه.
این مسئول پیشین یادآور شد که «امنیت همچنان بخشی ژرف و درهم‌تنیده» از رابطهٔ میان ایالات متحده و پادشاهی سعودی باقی مانده است، زیرا منطقه همچنان از کمبود شدید امنیت رنج می‌برد، با توجه به «تهدیدات، چه از سوی بازیگران غیردولتی و چه دولت‌ها». اما این رابطه «از جنبه‌های بسیاری به بلوغ رسیده» است، آن هم در سایهٔ پایبندی رهبری سعودی از سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ به «چشم‌انداز 2030»؛ طرحی که او آن را «انقلابی اجتماعی و اقتصادی» توصیف کرد که سعودی را از اتکا به یک یا دو محصول برای تغذیهٔ اقتصاد خود، به سوی «نوسازی نگاه سعودی نسبت به اقتصاد، امنیت و جامعه» منتقل می‌کند.
لیف پیش‌بینی کرد که «بسیاری از مسائل دیگرِ دارای اهمیت مشترک» در دستور کار این سفر خواهد بود؛ از جمله «مسائل ژئوپلیتیکی، مسائل سیاسی در سراسر منطقه، و البته تبادل تجاری و مشارکت اقتصادی».

ثبات منطقه‌ای

این مسؤول پیشین بر این باور بود که «چشم‌انداز 2030، پیش از هر چیز، طرحی استراتژیک و داخلی برای اصلاحی فراگیر در سعودی، جامعه و اقتصاد آن، و نوسازی ریشه‌ای آن است»، و افزود که این برنامه «هدف دارد پادشاهی را در همهٔ ابعاد به سطح قرن بیست‌ویکم برساند، و پایه‌ای بسیار مستحکم برای اقتصاد ایجاد کند؛ پایه‌ای متکی بر ستون‌هایی متنوع و بخش‌هایی گوناگون از فعالیت اقتصادی که پیش‌تر نقش مهمی نداشتند».
لیف می‌گوید: «این شامل همه‌چیز می‌شود، از انرژی هسته‌ای غیرنظامی گرفته تا فناوری و هوش مصنوعی، صنعت و معدن، گردشگری، تجارت و لجستیک...؛ اموری که پادشاهی را برای دهه‌ها، اگر نگوییم یک قرن، آماده می‌کند».
او تأکید کرد که «رئیس‌جمهوری ترامپ منطقه را با وضوح می‌بیند، به‌ویژه از منظر قدرت روابط اقتصادی و تجاری، که خود عنصر ثبات‌بخش برای منطقه‌ای است که شدیداً از ناامنی، بی‌ثباتی و درگیری رنج برده است». با اذعان به اینکه «این دو امر (اقتصاد و امنیت) به‌هم‌پیوسته‌اند»، هشدار داد که «هیچ‌گاه نمی‌توان سیاست و ژئوپلیتیک را نادیده گرفت» و پیش‌بینی کرد که «گفت‌وگوهای عمیق و مستمری دربارهٔ سوریه، لبنان، غزه، مسئلهٔ کشور فلسطین، و همچنین عراق صورت خواهد گرفت».
او افزود که اولویت‌های تیم‌های ولیعهد محمد بن سلمان و رئیس‌جمهوری ترامپ «شامل توسعهٔ صحیح اقتصادی است، که بی‌تردید عنصر ضروری برای تضمین ثبات منطقه است؛ اما تنها کافی نخواهد بود. و به‌گمانم آنها این پرونده‌های سیاسی را نیز وارد گفت‌وگو خواهند کرد».

ایران و نیروهای نیابتی‌اش

لیف گفت که ایالات متحده، با توجه به قدرتش، می‌تواند بسیاری از امور را به‌تنهایی انجام دهد، «اما همیشه احساس کرده و بر این باور بوده که زمانی نیرومندتر و مؤثرتر است که با رهبران اصلی منطقه، چه در آسیا و چه در خاورمیانه، متحد شود»؛ و برای این سخن خود به «رهبری سعودی» استناد کرد.

یک موشک بالیستیک ایرانی در کنار تابلویی با تصویر علی خامنه‌ای و فرماندهانی از سپاه که در حملات اسرائیل کشته شدند، در خیابانی در تهران (آرشیوی – رویترز)

او توضیح داد که «دو پرونده هنوز حل نشده‌اند»: یکی مربوط به ایران و دیگری دربارهٔ منازعهٔ فلسطینی–اسرائیلی.
لیف دربارهٔ ایران گفت که پروندهٔ هسته‌ای «هنوز بدون رسیدگی مانده است و باید به آن رسیدگی شود». او افزود که «با وجود آسیبی که به زیرساخت هسته‌ای، برنامهٔ موشکی، ارتش و رهبری سپاه پاسداران ایران وارد شده، ما تا زمانی که مذاکراتی دیپلماتیک، درست و دقیق انجام نشود و توافقی شامل بازرسی و نظارت‌های دقیق و مکانیسم‌هایی برای تضمین نبودِ بُعد نظامی در این برنامه حاصل نگردد، احساس امنیت نخواهیم کرد».
او همچنین پرسید که آیا ایران «آغاز به فاصله گرفتن از نقش بی‌ثبات‌کننده‌ای خواهد کرد که از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ایفا کرده است؟».
جنگ ۱۲ روزهٔ ژوئن گذشته میان ایران و اسرائیل، «به تضعیف ایران و بازترسیم نقشهٔ ژئوپلیتیک منطقه منجر شد». لیف ادامه داد که آنچه رخ داد، رهبری ایران را «در وضعیتی تدافعی و در حالتی از عدم قطعیت» قرار داد؛ زیرا «چیزی که آن را محور مقاومت می‌نامند، به‌شدت آسیب دید»، در حالی که این محور «سنگ بنای رویکرد ایران» بود؛ رویکردی مبتنی بر «نیروهای نیابتی و شبه‌نظامیانی که بی‌ثباتی ایجاد می‌کردند و تهدید بزرگ نه‌تنها برای اسرائیل، بلکه برای کشورهای خلیج نیز بودند».
او افزود که ایران «همچنین در بخش دوم ساختار دفاعی خود، یعنی زرادخانهٔ بزرگ موشک‌های بالیستیکش نیز به‌شدت آسیب دید»، در حالی که «نامعلوم باقی مانده که تا چه حد به زیرساخت‌های برنامهٔ هسته‌ای آسیب وارد شده است؛ می‌دانیم که آسیب مهمی رخ داده، اما نمی‌دانیم اندازهٔ آن چه میزان است».

«کشور فلسطینی پیش از عادی‌سازی»

در خصوص پروندهٔ دومی که دیپلمات آمریکایی آن را بسیار مهم دانست، وی به «تلاشِ معلق‌مانده برای برپایی کشور فلسطینی» اشاره و این را مطرح کرد که «اکنون تمرکز بسیار زیادی بر غزه وجود دارد، و این دلایل بسیار موجهی دارد»؛ زیرا «دو میلیون نفر در حالتی از یأس و بدبختی مطلق زندگی می‌کنند، بی‌خانمان و بدون غذای کافی.»

فلسطینیانی میان ویرانه‌های ساختمان‌های تخریب‌شده در جبالیا، شمال نوار غزه (AFP)

لیف تأکید کرد که در چارچوب پرسش‌هایی دربارهٔ عادی‌سازی روابط میان سعودی و اسرائیل، مسئولان سعودی «خواستی کاملاً روشن» مطرح کرده‌اند؛ مبنی بر «تعیین مسیری زمان‌بندی‌شده، برگشت‌ناپذیر و معتبر برای رسیدن به کشور فلسطینی». او افزود که «سعودی همچنان با قدرت از جانب فلسطینی‌ها دفاع خواهد کرد، تا فرایند عادی‌سازی یا بازسازی غزه، فلسطینی‌ها را دور نزند یا از آن‌ها عبور نکند.»

طرح غزه

باربارا لیف بر این باور است که بیست بندِ طرح ترامپ دربارهٔ غزه «خطوط کلی» را تشکیل می‌دهند؛ و افزود که «آنچه باید به دنبال آن بیاید، جزئیات دقیقی است که تصمیم‌های سیاسی بسیار دشواری را از سوی مجموعه‌ای از بازیگران دربرخواهد گرفت؛ از اسرائیل گرفته تا میانجی‌ها، و همچنین خود (حماس)، تشکیلات خودگردان فلسطینی و دیگران.»
او هشدار داد که موضوع «به این سادگی نخواهد بود، بلکه به‌غایت پیچیده خواهد شد»؛ زیرا «بخش‌های درهم‌تنیده‌ای وجود دارد. کدام یک باید ابتدا انجام شود؟ آیا باید نخست دولتی تکنوکرات تشکیل شود؟ آیا این دولت باید پیش از آموزش و اعزام نیروهای پلیسی که وابسته به (حماس) نباشند، در غزه تشکیل گردد؟»
لیف گفت: «گفت‌وگوهای گسترده‌ای دربارهٔ نیروی بین‌المللی تثبیت‌کننده وجود دارد، اما ما اکنون به پلیس نیاز داریم، نه صرفاً نیروی تثبیت‌کننده‌ای که شاید ژانویه یا فوریهٔ آینده وارد شود.» او همچنین بر ضرورت «اتخاذ تصمیم‌هایی بسیار سریع‌تر دربارهٔ امور پایه‌ای حکمرانی» تأکید کرد.

یمن «گروگان» در دست حوثی‌ها

باربارا لیف، در کنار ایران و یمن، وضعیت ایجادشده از سوی حوثی‌ها را «نه یک مشکل فرعی، بلکه فاجعه‌ای عمیق برای مردم یمن» دانست؛ «این‌که گروهی کوچک از رهبران مستبد و خشن، کشور را به گروگان گرفته‌اند.»

دو جنگجوی حوثی در یک تجمع مسلحانه در صنعاء (EPA)

او یادآوری کرد که سعودی هدف حملات این گروه مورد حمایت ایران قرار گرفته است؛ گروهی که کشورهای خلیجی دیگر را نیز هدف قرار داده و برای سالیان، تجارت بین‌المللی را تهدید کرده است؛ آن هم با ادعای حمایت از مردم فلسطین. لیف این رفتار را «نوعی تمسخر» توصیف کرد؛ زیرا این حملات «هیچ تأثیری بر مردم غزه یا فلسطینیان به‌طور کلی نداشته، بلکه آثار ویرانگری بر کشورهایی همچون اردن و مصر داشته که می‌کوشیدند جنگ را متوقف کنند». او گفت: «من گمان نمی‌کنم راه‌حلی آسان—نه نظامی و نه سیاسی—در این مرحله وجود داشته باشد.»

«حزب‌الله» و فساد

لیف اظهار کرد که لبنان «بی‌تردید یکی از محورهای اصلی برنامهٔ این سفر» خواهد بود، به‌ویژه با توجه به اینکه «رهبری سعودی از دخالت دوباره (در لبنان) پیش از انجام کارهای لازم از سوی رهبری لبنانی برای خلع سلاح (حزب‌الله) و نیز پیشرفت در مسائل خاصِ اصلاح اقتصادی، نوعی احتیاط و تردید» دارد. او به «فساد گسترده و سوءاستفاده از اعتماد عمومی» اشاره کرد.

رئیس‌جمهوری لبنان، جوزف عون، فرستادهٔ آمریکا، مورگان اورتاغوس، را می‌پذیرد (ریاست‌جمهوری لبنان)

او افزود که با این حال، معتقد است «رئیس‌جمهوری ترامپ و مشاورانش به‌سوی مشارکت بیشتر سعودی—در سطح دیپلماتیک و مالی—برای احیای لبنان فشار خواهند آورد.»
لیف در مورد سودان، تأکید کرد که این کشور «موضوعی به‌شدت فوری» است، و یادآوری کرد که «در گذشته تلاش‌هایی پراکنده برای گردهم‌آوردن سه کشور اصلی—سعودی، مصر و امارات—در کنار ایالات متحده بر سر میز گفت‌وگو برای دستیابی به مسیر مشترکی، چه دیپلماتیک و چه غیردیپلماتیک، دربارهٔ سودان انجام شده است.» او تأکید کرد که «ضرورت دارد تلاش‌های تازه‌ای در این زمینه صورت گیرد»، و ابراز امیدواری کرد که «گفت‌وگویی جدی صورت گیرد—و حتی چیزی بیش از صرفِ گفت‌وگو—تا آن‌ها با اعطای انرژی تازه به تلاش‌های دیپلماتیک» برای پایان دادن به جنگ سودان موافقت کنند.


دیدار ترامپ و بن سلمان؛ وقتی اولویت‌ها تبدیل به دستاورد می‌شوند

ولی‌عهد سعودی، در حال استقبال از رئیس‌جمهور آمریکا در ریاض در ماه مه ۲۰۲۵ (رویترز)
ولی‌عهد سعودی، در حال استقبال از رئیس‌جمهور آمریکا در ریاض در ماه مه ۲۰۲۵ (رویترز)
TT

دیدار ترامپ و بن سلمان؛ وقتی اولویت‌ها تبدیل به دستاورد می‌شوند

ولی‌عهد سعودی، در حال استقبال از رئیس‌جمهور آمریکا در ریاض در ماه مه ۲۰۲۵ (رویترز)
ولی‌عهد سعودی، در حال استقبال از رئیس‌جمهور آمریکا در ریاض در ماه مه ۲۰۲۵ (رویترز)

در میانه تحولات منطقه و چشم‌اندازهای پادشاهی عربی سعودی و ایالات متحده، دو تحلیلگر سعودی پیش‌بینی کردند که نتایج سفر شاهزاده محمد بن سلمان، ولی‌عهد و رئیس شورای وزیران، به واشنگتن ـ که در زمانی حساس در تاریخ نودساله روابط دو کشور برگزار می‌شود ـ «افزایشی و مهم» خواهد بود.

عناوین اصلی این سفر شامل تقویت روابط دوجانبه و گسترش آن به افق‌های وسیع‌تر، و پیگیری پرونده‌های بلندپروازانه‌ای است که دو طرف پس از سلسله گفت‌وگوها در دوره گذشته برای پیشبرد آن تلاش می‌کنند. همچنین بحران‌های منطقه‌ای که اهمیت حل مسالمت‌آمیز آن‌ها برای ریاض و واشنگتن مشترک است، در محور توجه قرار دارد.

در هفته‌های اخیر، پنج تن از مقامات ارشد سعودی به واشنگتن سفر کردند و در دیدار با مقامات آمریکایی به بررسی پرونده‌هایی پرداختند که چارچوب قله سعودی ـ آمریکایی در کاخ سفید را شکل می‌دهد.

پرچم‌های سعودی و آمریکا در پایتخت ریاض (آسوشیتدپرس)

این دیدارها شامل ملاقات‌های: خالد بن سلمان، وزیر دفاع، دکتر مساعد العیبان، وزیر دولت و مشاور امنیت ملی، فیصل الابراهیم، وزیر اقتصاد و برنامه‌ریزی، عبدالله السواحه، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و یاسر الرمیان، مدیر صندوق سرمایه‌گذاری عمومی با مقامات آمریکایی بود. مهم‌ترین محورهای این دیدارها عبارت بود از:
شراکت استراتژیک دوجانبه، تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی، موضوعات مورد علاقه مشترک، شراکت در حوزه هوش مصنوعی و فناوری‌های پیشرفته، گسترش سرمایه‌گذاری‌های مشترک، بررسی فرصت‌های صندوق سرمایه‌گذاری عمومی، رشد اقتصادی دو کشور، تحولات اقتصادی منطقه‌ای و جهانی، و تلاش‌ها در حوزه توسعه پایدار.

ولی‌عهد سعودی و رئیس‌جمهور آمریکا در جریان امضای توافق‌نامه‌های رسمی در آخرین سفر ترامپ به پادشاهی عربی سعودی (گتی ایمیجز)

منیب الحربی، نویسنده و تحلیلگر سیاسی، به «الشرق الأوسط» گفت که این سفر چندین بُعد خواهد داشت و انتظار می‌رود «بعد سیاسی» در صدر آن باشد؛ به‌ویژه با توجه به گفت‌وگوهای مرتبط با حل پرونده‌های متعدد خاورمیانه؛ از مناقشه فلسطین و اسرائیل و آتش‌بس غزه، تا حمایت از ثبات در سوریه، سودان و دیگر پرونده‌ها.

بحران‌های منطقه

الحربی تأکید کرد که نقش سیاسی در تعمیق شراکت استراتژیک ریاض و واشنگتن عنصر اصلی در مذاکرات خواهد بود. وی پیش‌بینی کرد که پرونده فلسطین، با تأکید بر «راه‌حل دو دولت» و تأسیس دولت فلسطین، به‌طور برجسته مطرح شود. همچنین انتظار دارد همه پرونده‌های دارای اهمیت راهبردی برای دو کشور بر سر میز مذاکرات حاضر باشد: پرونده سوریه، جنگ سودان، پرونده یمن و مسئله لبنان.
در گستره‌ای وسیع‌تر، جنگ روسیه و اوکراین نیز با توجه به اهمیت نقش میانجی‌گری پادشاهی عربی سعودی در دوره گذشته، از جمله میزبانی نشست‌های روسی ـ آمریکایی و اوکراینی ـ آمریکایی در آغاز سال جاری میلادی در گفت‌وگوها حضور خواهد داشت.

جنگنده F-35 (آسوشیتدپرس)

الحربی گفت که زمان‌بندی سفر اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا ریاض اکنون توانسته روابط منطقه‌ای و بین‌المللی خود را تعمیق کند و سیاست «بی‌طرفی فعال» را در پیش گیرد. این سیاست به پادشاهی عربی سعودی امکان می‌دهد در سایه تحولات جهانی و منطقه‌ای نقشی فراتر از مسائل منطقه ایفا کند و به عنوان میانجی قابل اعتماد در فضای قطبی‌شده بین‌المللی شناخته شود.

شراکت دفاعی

احمد الابراهیم، تحلیلگر امور آمریکایی، نیز بر اهمیت دستیابی سعودی به جدیدترین تسلیحات آمریکایی ـ در حوزه‌های هوایی، زمینی، دریایی و سامانه‌های دفاع هوایی ـ تأکید کرد. او گفت این موضوع در کنار تلاش دوجانبه برای تقویت روابط اقتصادی و گسترش سرمایه‌گذاری‌های مستقیم دو طرف، به‌ویژه در حوزه هوش مصنوعی، قرار دارد.

این همکاری‌ها در چارچوب رهبری جهانی آمریکا و رهبری منطقه‌ای پادشاهی عربی سعودی، و تلاش مشترک برای افزایش سطح تبادل تجاری و تثبیت پایه‌های «چشم‌انداز سعودی» بر مبنای دستاوردهای سفر دونالد ترمپ به ریاض در مه ۲۰۲۵ میلادی ارزیابی می‌شود.

ترامپ در جریان امضای توافق‌نامه‌ها با خادم الحرمین شریفین در نخستین سفرش به پادشاهی عربی سعودی در سال ۲۰۱۷ (خبرگزاری فرانسه)

الابراهیم به «الشرق الأوسط» اظهار کرد که انتظار می‌رود مذاکرات شامل دورهای سیاسی باشد تا واشنگتن به دیدگاه پادشاهی عربی سعودی در زمینه تشکیل دولت فلسطینی و «راه‌حل دو دولت» متقاعد شود؛ دیدگاهی که بسیاری از کشورهای عربی، اسلامی و دیگر کشورها نیز با آن موافق‌اند. او افزود این سفر ممکن است «سنگ بنای» این پرونده باشد که اکنون حمایت گسترده بین‌المللی دارد.

تفاهماتی با اثرگذاری منطقه‌ای

الابراهیم اشاره کرد که نتایج قله «ترمپ – محمد بن سلمان» احتمالاً استثنایی خواهد بود و شامل تفاهمات مهمی می‌شود که در سال‌های پیش‌رو بر ساختار منطقه، چه در حوزه امنیتی، چه سرمایه‌گذاری و چه ائتلاف‌های فناوری، تأثیر می‌گذارد.

او گفت برخی محافل آمریکایی این سفر را صرفاً گامی معمول در روابط دوجانبه نمی‌دانند، بلکه «بازتنظیم کامل» روابط تلقی می‌کنند؛ بازتنظیمی که نشان می‌دهد پادشاهی عربی سعودی امروز قدرتی است که نمی‌توان از آن چشم پوشید و محمد بن سلمان به عنوان «مرد آینده خاورمیانه» وارد واشنگتن می‌شود، نه یک بازدیدکننده در چارچوب دیپلماسی سنتی.