«مثلث املاک ایران» در سوریه.. سوءاستفاده از آوارگی و مبارزه با «داعش»

خرید گسترده در دمشق، حمص، دیرالزور.. و نگرانی از گسترش

یک بازار غیررسمی در میانه خرابه‌ها در دوما، شرق غوطه دمشق (رویترز)

منابع آگاه از داخل غوطه شرقی در حومه دمشق پایتخت سوریه، گزارش دادند که اخیراً کمپین خرید املاک توسط گروه‌های وفادار به ایران تشدید شده‌است، در این میان منابع پیگیر از شکل‌گیری مثلث دمشق-حمص-دیرالزور به عنوان شهرهای سه‌گانه تملک املاک و مستغلات توسط ایران خبر می‌دهند.
این منابع نسبت به عواقب این اقدام بر ساختارهای اجتماعی - جمعیتی و اقتصادی کشور سوریه هشدار دادند.
«دیده‌بان حقوق بشر سوریه» گفت که بازرگانانی از شهر المیادین در دیرالزور در ارتباط مستقیم با گروه شبه نظامی عراقی «تیپ العباس» وفادار به نیروهای ایرانی در این زمینه به خرید املاک و مستغلات از مردم همه مناطق غوطه شرقی از طریق شخصی به نام «ابویاسر البکاری» و با دستور «ع. ا» یکی از فرماندهان شبه نظامیان اقدام می‌کنند.
طبق این گزارش، روند خرید در دوره اخیر در بخش جنوبی غوطه شرقی، به ویژه در «زبدین - دیر العصافیر - حتیته الترکمان - الملیحه» متمرکز شده‌است.
به گفته دیده‌بان، در جاهایی که مناطق وسیعی از زمین‌های کشاورزی، خانه‌ها، رستوران‌ها و پارک‌هایی که طی سال‌های اخیر در اثر عملیات نظامی آسیب دیده‌اند، خریداری شده‌است. حدود ۱۰۰ خانه در شهر الملیحه خریداری شده‌است در حالی که برخی از آن خانه‌ها تقریباً به‌طور کامل تخریب شده‌اند.
این گزارش افزود که واسطه‌ها جستجوی ساختمان‌های تخریب شده را برای خرید از صاحبان آنها آغاز کردند.
«الشرق الاوسط» در گفت و گو با نوار شعبان متخصص امور نظامی و امنیتی ایران در مرکز مطالعات استراتژیک عمران، در این باره می‌گوید که این خریدها جدید نیست، اما به دور از توجه رسانه‌ها صورت گرفته‌است. قبلاً در مناطقی از دمشق همچون المزه، مشروع دمر و قدسیا خریداری کرده بودند. با این تفاوت که خرید غیر هدفمند بوده و صرفاً با هدف تجاری صورت می‌گرفت.
شعبان می‌گوید، این خرید به دلایل استراتژیک، برای محافظت از جاده‌ها، تجهیزات و امنیت آن در مناطق سوریه انجام شده‌است. همچنین با بهره‌گیری از تخلیه مناطق به دلیل جنگ با داعش، مزرعه‌هایی را در دیرالزور خریداری یا تصرف کرده‌اند.
همین امر در مناطق مسکونی در نیراب، نزدیک فرودگاه حلب، و درایا و اردوگاه یرموک، در دمشق، برای اهداف امنیتی اعمال می‌شد.
همچنین این افراد دست روی برخی از خانه‌های محله‌های قدیمی حمص گذاشتند، که مردم آنها آواره شده و به آنها برنگشتند.
در دمشق مناطقی را اشغال کردند که طبق توافق‌نامه‌های سیاسی (توافق‌نامه‌های آشتی) با مبارزان محلی که به همراه خانواده‌هایشان آواره شده بودند، از جمعیت تخلیه شد؛ بنابراین موج خرید املاک و مستغلات در دمشق، سپس در حومه جنوبی و شمالی حمص و مناطق مرزی با لبنان، مانند شهر القصیر آغاز شد. آنها به دیرالزور در شرق سوریه نزدیک مرز عراق نقل مکان کردند و اکنون به دمشق بازگشتند.
نوار شعبان دربارهٔ آنچه می‌توان آن را «مثلث خرید املاک و مستغلات در دیر الزور - حمص - دمشق» توصیف کرد، صحبت می‌کند
نوار شعبان که یک کارشناس امور ایران است، اضافه می‌کند که در سال‌های ۲۰۲۰–۲۰۲۱، خرید املاک و مستغلات توسط ایران یا دست گذاشتن روی املاک و مستغلات، از مرحله تصادفی به مرحله هدفمند امنیتی استراتژیک منتقل شده‌است.
در دمشق، خرید اخیراً در غوطه متمرکز شده‌است، زیرا این منطقه نزدیک به فرودگاه و نقاط نظامی شبه نظامی ایران از جمله دفاتر استخدام و دفاتر حجاج ایرانی است.
شعبان اشاره می‌کند که ایران اکنون از بازوهای محلی به‌طور گسترده استفاده می‌کند و از مشارکت نیروهای امنیتی ارتش که با شبه نظامیان آنها مرتبط است پرهیز می‌کند تا کمپین خرید لو نرود.
وی می‌افزاید: «ایران در تلاش است تا پروژه خرید املاک را با کمترین ضرر تحقق بخشد، و برای او اهمیتی ندارد که جهانیان بدانند در حال خرید ملک در سوریه است. این موضوع از طریق گروه‌های محلی اجرا می‌شود که هیچ ارتباط فرقه ای و امنیتی ندارند و به شبه نظامیان مرتبط نیستند».
ایران یا شبه نظامیان آن شبکه ای از روابط را با تاجران سنی و مسیحی از مناطق مختلف آغاز کردند. در حومه شمالی حماه، به ویژه در برخی از شهرهای سهل الغاب، چهره‌های مسیحی را برای خرید املاک و مستغلات در آنجا استفاده کرده‌اند.
ایران در دیرالزور برای رسیدن به این هدف از روابط خود با برخی قبایل عرب استفاده کرد و از روابط خود با بازرگانان حمص برای بدست آوردن املاک و مستغلات در منطقه صنعتی حسیا استفاده کرد.
شعبان هشدار می‌دهد که تهدید ایران در مورد املاک و مستغلات سوریه در مرزهای غوطه، دیر الزور و حمص متوقف نخواهد شد، زیرا به مناطق دیگر گسترش خواهد یافت و تهدید ایران بر ساختار جامعه سوریه تأثیر می‌گذارد. این امر منجر به تغییرات جمعیتی، دخالت در بازار املاک و مستغلات و تقویت نقش ایران در خارج از سیستم امنیتی نظامی فعلی خواهد شد، تا به مرحله ترسناک تر، یعنی کنترل تجاری اقتصادی - اجتماعی می‌رسد. این بدان معناست که ریشه کن کردن ایران یا شبه نظامیان آن از سوریه در آینده بسیار دشوار خواهد بود، اگر اکنون کاری صورت نگیرد.