«درب زبیده»؛ راه تاریخی و پرونده میراثی مشترک سعودی و عراق

به زودی در یونسکو ثبت می‌شود

«درب زبیده»؛ راه تاریخی و پرونده میراثی مشترک سعودی و عراق
TT

«درب زبیده»؛ راه تاریخی و پرونده میراثی مشترک سعودی و عراق

«درب زبیده»؛ راه تاریخی و پرونده میراثی مشترک سعودی و عراق

راه تاریخی زبیده معروف به «درب زُبیده» یکی از مهم‌ترین مسیرهای تاریخی در شبه جزیره عربی و محل تردد کاروان‌های تجاری بود. با ظهور اسلام، این راه شکوفا شد، به طوری که یکی از مهم‌ترین مسیرهای مسافرت حاجیان به مکه و مدینه بوده‌است. این راه تاریخی، محل تلاقی تمدن‌های مختلف و تبادل فرهنگی و دانش بین نژادهای گوناگون بوده‌است.
در تازه‌ترین رویداد متعلق به این راه، شاهزاده بدر بن عبدالله بن فرحان وزیر فرهنگ سعودی اعلام کرد، این جاده تاریخی به زودی در فهرست جهانی یونسکو ثبت می‌شود.
وزیر فرهنگ سعودی با اشاره به این که این مسیر از کوفه در عراق تا مکه در سعودی کشیده شده، تأکید کرد که وزارتخانه وی در حال همکاری با عراق برای ثبت مسیر تاریخی «درب زبیده» در فهرست میراث جهانی یونسکو است.
او توضیح داد که «درب زبیده» که بیش از هزار و ۴۰۰ کیلومتر امتداد دارد، یکی از قدیمی‌ترین مسیرهای تجاری در شبه جزیره عربی و یکی از مهم‌ترین مسیرهای زیارتی حج در آن زمان است که یک شریان اقتصادی و ایستگاه‌هایی برای تبادل فرهنگی را تشکیل می‌داد.
شاهزاده بدر بن عبدالله اظهار کرد که میراث فرهنگی سعودی برای فعال کردن این مسیر تاریخی، فرهنگی و میراثی تلاش خواهد کرد.
از نظر تاریخی، نام «درب زبیده» متعلق به زبیده بنت جعفر، همسر خلیفه عباسی هارون الرشید است که برای انجام مراسم حج این راه را طی کرد، اما او به دلیل ناهمواری و خشکی آن مشقت زیادی را تحمل کرد. او نذر کرد که هیچ حاجی شرایط مشابهی را پشت سر نگذارد، بنابراین توجه خود را معطوف به «درب زبیده» کرد که شامل ۲۷ ایستگاه شد که در مجاورت با آن کاخ‌ها، قلعه‌ها، حوضچه‌ها و چاه‌های به سبک معماری چشمگیر ساخته شده‌است.
پادشاهی عربی سعودی تاکنون پنج اثر را در فهرست میراث جهانی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) ثبت کرده‌است. فهرست یونسکو شامل ۹۶۲ مکان میراثی و طبیعی در سراسر جهان در ۱۵۷ کشور است.
تلاش‌ها برای فعال سازی و احیای «درب زبیده» در چارچوب تقویت روابط دو جانبه بین ریاض و بغداد انجام می‌شود. روابط دو کشور در دوره اخیر، از طریق جلسات رسمی، سفرها و امضای تعدادی از توافق‌نامه‌های تحت حمایت «شورای هماهنگی سعودی و عراق» برای اجرای اقدامات مشترک بین دو کشور با شتاب مواجه شد.
مدائن صالح اولین مکان میراثی سعودی است که در سال ۲۰۰۸ به ثبت رسید و به دنبال آن محله طریف «الدرعیه» در ۲۰۱۰ ثبت شد.
سپس شهر تاریخی جده در ۲۰۱۴، سنگ نوشته‌ها در حائل در سال ۲۰۱۵ و سرانجام، واحه الاحسا در ۲۰۱۸ از سوی یونسکو ثبت شدند.



قهوه سعودی، سنت تاریخی و محبوب‌ترین نوشیدنی رمضانی

قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)
قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)
TT

قهوه سعودی، سنت تاریخی و محبوب‌ترین نوشیدنی رمضانی

قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)
قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)

بدون شک قهوه نمادی فرهنگی است که ریشه در خانه شهروندان سعودی دارد و پایه و اساس مهمان نوازی، سخاوت و گرمی آنهاست؛ چنان‌که برخی از شاعران قدیم در جزیرة العرب می‌گویند: «خانه ای که دله (ظرف قهوه) نداشته باشد، کسی آن را نمی‌شناسد».

طرز تهیه قهوه سعودی و طرز سرو آن در شعر «الارجوزه» توضیح داده شده‌است که زمان سرو آن را صبح زود با القدوع (ظرف میهمان نوازی خرما) بیان کرده‌است تا اینکه قهوه به یک ستون اساسی مهمان نوازی و استقبال از مهمان خوب تبدیل شد.

در ماه رمضان قهوه سعودی بانوی سفره رمضان است و حضور آن نشان دهنده تکریم مهمان و احترام به او است و حضور القدوع (ظرف‌های خرما) و قهوه در فرهنگ قهوه سعودی ارتباط تنگاتنگی دارد، زیرا آنها جدایی ناپذیر هستند.

از این منظر، مشاور قهوه سعودی و مربی طرح کارشناس قهوه، سلطان آل مریع، در مصاحبه با «الشرق الاوسط» توضیح داد: «فرهنگ لغت الجامع، کلمه «القدوع» را به «القدع» تعبیر کرده‌است که به معنای شکستن شدت گرسنگی است».

القهوة السعودية تحظى بأهمية كبيرة خلال شهر رمضان (الشرق الأوسط)

تهیه قهوه یکی از هنرهای آشپزی سعودی است و این هنر در مجامع فرهنگی بین‌المللی برای معرفی فرهنگ تهیه قهوه سعودی به اشتراک گذاشته شده‌است. خانه سعودی خالی از روش‌های تهیه این هنر و میراث نیست که یکی از گنجینه‌های فرهنگی پادشاهی سعودی به‌شمار می‌رود.

به گفته آل مریع، آیین‌های تهیه قهوه سعودی بسته به منطقه جغرافیایی در پادشاهی سعودی متفاوت است.قهوه سعودی به روش‌های مختلف برشته (رست قهوه) می‌شود؛ وقتی به منطقه عسیر به جنوب سعودی می‌رویم، متوجه می‌شویم که قهوه هنگام برشته شدن رنگ روشنی پیدا می‌کند.

وقتی به مناطق مرکزی پادشاهی می‌رویم، متوجه می‌شویم که قهوه هنگام برشته شدن رنگ متوسطی به خود می‌گیرد، در حالی که در شمال، قهوه بیشتر برشته شده‌است.

آل مریع توضیح داد که ماده اصلی قهوه سعودی روش برشته کردن آن است و تفاوت بسیار زیادی بین قهوه عربی و قهوه سعودی وجود دارد.

قهوه سعودی به دلیل دو عامل سعودی نامیده شد، اولین عامل این است که قهوه سعودی از دانه الخولانی سعودی شروع می‌شود که مختص پادشاهی سعودیاست و به ۳ روش رست مختلف، و ۵ روش برای تهیه قهوه سعودی با توجه به مناطق پادشاهی انجام می‌شود.

عامل دوم این است که قهوه سعودی تنها قهوه ای در جهان است که از برشته کردن تا پخت و پز و سپس سرو کردن، جلوی مهمان درست می‌شود. این چیزی است که ما در انواع دیگر قهوه سراسر جهان نمی‌بینیم، اگرچه این ارائه باید با اشعار و دیالوگ‌های ادبی آمیخته شود.

در سال ۲۰۲۲، وزارت فرهنگ ۲۰ مقاله تحقیقاتی در زمینه قهوه سعودی ارائه شده توسط محققان داخلی و بین‌المللی را تأیید کرد.

این تحقیقات در مورد قهوه سعودی با هدف غنی سازی ۳ عامل اصلی است: حمایت وزارتخانه از قهوه در شبه جزیره العرب، بررسی دانش، مهارت‌ها و سنت‌های اجتماعی و توسعه محتوای محلی در قهوه سعودی.

وزارت فرهنگ بر اصل تجلیل از این فرهنگ متمرکز شده و اداره هنرهای آشپزی به نمایندگی از وزارت فرهنگ، دستور پخت غذاها را از مناطق مختلف پادشاهی زیر نظر دارد و به مردان و زنان جوان سعودی واجدالشرایط مدرک «کارشناس قهوه سعودی» اعطا می‌کند.