«جده قدیم».. قلب تپنده «عروس دریای سرخ» و مقصد باستانی

«جده قدیم».. قلب تپنده «عروس دریای سرخ» و مقصد باستانی
TT

«جده قدیم».. قلب تپنده «عروس دریای سرخ» و مقصد باستانی

«جده قدیم».. قلب تپنده «عروس دریای سرخ» و مقصد باستانی

«بافت تاریخی شهر جده» در حال آماده‌سازی برای بازیابی نشاط و پویایی اولیه خود از طریق یک پروژه عمرانی است که هدف اش توسعه آن به منظور حفظ عمق تاریخی باستانی منطقه قدیمی و تبدیل آن به یک مرکز جذاب برای پروژه‌های فرهنگی و تجاری و بهبود فضای زندگی در آن است.
«جده تاریخی» یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستان‌شناسی در سعودی است و یکی از مکان‌هایی است که در فهرست یونسکو ثبت شده‌است.

تأسیس آن به دوران قبل از اسلام برمی گردد، جایی که ماهیگیران پس از سفر خود در آنجا اتراق می‌کردند، تا این که خلیفه عثمان بن عفان در سال ۶۴۷ بعد از میلاد، بندری به مقصد مکه مکرمه را در آن ایجاد کرد و نقطه عطف بزرگی در آن شکل گرفت.
شاهزاده محمد بن سلمان ولیعهد سعودی روز دوشنبه (۱۵ شهریور ۱۴۰۰)، از آغاز پروژه احیای بافت تاریخی جده خبر داد که هدف آن بازسازی و توسعه زیرساخت‌های این منطقه، آماده‌سازی بهتر آن برای پذیرایی از گردشگران و احیای محلات قدیمی آن که زمانی شاهد یک حرکت فرهنگی و اقتصادی بود و شهری را شکل داد که اکنون در جهان شناخته شده‌است.

جده قدیم با دیواری بزرگ با هدف حفاظت از شهر احاطه شده بود. جده قدیم دارای قلعه‌ها و برج‌های دفاعی بود. همچنین شامل ۴ محله بود: المظلوم، الیمن، الشام و البحر، علاوه بر آنها محله دیگری به نام الکرنتینه بود که ورودی حجاجی بود که از طریق دریا وارد می‌شدند.
شهر جده به لطف تأسیس بندر، که منبع اقتصادی مهمی برای ساکنان منطقه بود و به دلیل اینکه نزدیک‌ترین شهر به مکه مکرمه است، به‌طور قابل توجهی گسترش یافت، به طوری که حجاجی که با کشتی می‌رسیدند قبل از رفتن به مکه مکرمه در آنجا اتراق می‌کردند و این امر باعث ایجاد محیطی مناسب برای تجارت و ایجاد بازارهای متعدد در قلب شهر شد.

گسترش شهر با گذشت سال‌ها افزایش یافت و دیوار آن شاهد دوره ای تاریخی بود که نشان دهنده میراث کهن جده است، تا اینکه آن محله‌های کوچک داخل دیوار به «جده تاریخی» یا «البلد» معروف شد.
این منطقه اکنون به مقصد و زیارتگاهی برای ساکنان شهر جده و گردشگرانی است که به آنجا می‌آیند تا با چشم خود گزیده‌هایی از آغاز آن شهر را مشاهده کنند؛ شهری که اکنون یکی از مهم‌ترین شهرهای سعودی است.

این منطقه شامل بیش از ۶۰۰ بنای میراثی، ۳۶ مسجد تاریخی، ۵ بازار بزرگ تاریخی، راهروها و میدان‌های باستانی و مکان‌هایی با اهمیت تاریخی، مانند آب‌نمای باستانی که مسیر اصلی برای حجاج بود و این پروژه قصد دارد آن را بازسازی کند تا به بازدیدکنندگان از جده تاریخی داستان بزرگ حج از آغاز اسلام را بازگو کند.
این پروژه تنها طرح احیا و توسعه جده قدیم در دوران حکومت سعودی نبود. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی شهرداری جده، دربارهٔ پروژه‌هایی که در منطقه تاریخی ایجاد شده‌اند، حاکی است، اولین پروژه تأسیس شهرداری جده قدیم در سال ۱۹۷۷ با هدف سازماندهی آن، تهیه طرح تفصیلی برای آن و طبقه‌بندی بناهای میراثی و بافت تاریخی شهری بود.

ساختمان‌های آن نیز مرمت، خیابان‌های آن آسفالت و دروازه دیوارهای آن در سال ۱۹۸۳ بازسازی شد. علاوه بر آن اداره حفاظت تاریخی جده، مربوط به حفاظت از بناهای میراثی و جلوگیری از تجاوز به آنها ایجاد شد.
پروژه پادشاه عبدالعزیز برای صیانت و محافظت از جده تاریخی در سال ۲۰۰۵ شامل تصویب سیاست‌هایی برای تعامل با بناهای میراثی و ایجاد بخش توسعه شهری، هسته اصلی توسعه آن را تشکیل داد.



قهوه سعودی، سنت تاریخی و محبوب‌ترین نوشیدنی رمضانی

قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)
قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)
TT

قهوه سعودی، سنت تاریخی و محبوب‌ترین نوشیدنی رمضانی

قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)
قهوه سعودی پای ثابت سفره افطار در ماه رمضان (الشرق الاوسط)

بدون شک قهوه نمادی فرهنگی است که ریشه در خانه شهروندان سعودی دارد و پایه و اساس مهمان نوازی، سخاوت و گرمی آنهاست؛ چنان‌که برخی از شاعران قدیم در جزیرة العرب می‌گویند: «خانه ای که دله (ظرف قهوه) نداشته باشد، کسی آن را نمی‌شناسد».

طرز تهیه قهوه سعودی و طرز سرو آن در شعر «الارجوزه» توضیح داده شده‌است که زمان سرو آن را صبح زود با القدوع (ظرف میهمان نوازی خرما) بیان کرده‌است تا اینکه قهوه به یک ستون اساسی مهمان نوازی و استقبال از مهمان خوب تبدیل شد.

در ماه رمضان قهوه سعودی بانوی سفره رمضان است و حضور آن نشان دهنده تکریم مهمان و احترام به او است و حضور القدوع (ظرف‌های خرما) و قهوه در فرهنگ قهوه سعودی ارتباط تنگاتنگی دارد، زیرا آنها جدایی ناپذیر هستند.

از این منظر، مشاور قهوه سعودی و مربی طرح کارشناس قهوه، سلطان آل مریع، در مصاحبه با «الشرق الاوسط» توضیح داد: «فرهنگ لغت الجامع، کلمه «القدوع» را به «القدع» تعبیر کرده‌است که به معنای شکستن شدت گرسنگی است».

القهوة السعودية تحظى بأهمية كبيرة خلال شهر رمضان (الشرق الأوسط)

تهیه قهوه یکی از هنرهای آشپزی سعودی است و این هنر در مجامع فرهنگی بین‌المللی برای معرفی فرهنگ تهیه قهوه سعودی به اشتراک گذاشته شده‌است. خانه سعودی خالی از روش‌های تهیه این هنر و میراث نیست که یکی از گنجینه‌های فرهنگی پادشاهی سعودی به‌شمار می‌رود.

به گفته آل مریع، آیین‌های تهیه قهوه سعودی بسته به منطقه جغرافیایی در پادشاهی سعودی متفاوت است.قهوه سعودی به روش‌های مختلف برشته (رست قهوه) می‌شود؛ وقتی به منطقه عسیر به جنوب سعودی می‌رویم، متوجه می‌شویم که قهوه هنگام برشته شدن رنگ روشنی پیدا می‌کند.

وقتی به مناطق مرکزی پادشاهی می‌رویم، متوجه می‌شویم که قهوه هنگام برشته شدن رنگ متوسطی به خود می‌گیرد، در حالی که در شمال، قهوه بیشتر برشته شده‌است.

آل مریع توضیح داد که ماده اصلی قهوه سعودی روش برشته کردن آن است و تفاوت بسیار زیادی بین قهوه عربی و قهوه سعودی وجود دارد.

قهوه سعودی به دلیل دو عامل سعودی نامیده شد، اولین عامل این است که قهوه سعودی از دانه الخولانی سعودی شروع می‌شود که مختص پادشاهی سعودیاست و به ۳ روش رست مختلف، و ۵ روش برای تهیه قهوه سعودی با توجه به مناطق پادشاهی انجام می‌شود.

عامل دوم این است که قهوه سعودی تنها قهوه ای در جهان است که از برشته کردن تا پخت و پز و سپس سرو کردن، جلوی مهمان درست می‌شود. این چیزی است که ما در انواع دیگر قهوه سراسر جهان نمی‌بینیم، اگرچه این ارائه باید با اشعار و دیالوگ‌های ادبی آمیخته شود.

در سال ۲۰۲۲، وزارت فرهنگ ۲۰ مقاله تحقیقاتی در زمینه قهوه سعودی ارائه شده توسط محققان داخلی و بین‌المللی را تأیید کرد.

این تحقیقات در مورد قهوه سعودی با هدف غنی سازی ۳ عامل اصلی است: حمایت وزارتخانه از قهوه در شبه جزیره العرب، بررسی دانش، مهارت‌ها و سنت‌های اجتماعی و توسعه محتوای محلی در قهوه سعودی.

وزارت فرهنگ بر اصل تجلیل از این فرهنگ متمرکز شده و اداره هنرهای آشپزی به نمایندگی از وزارت فرهنگ، دستور پخت غذاها را از مناطق مختلف پادشاهی زیر نظر دارد و به مردان و زنان جوان سعودی واجدالشرایط مدرک «کارشناس قهوه سعودی» اعطا می‌کند.