آیا محدودیت منطقه‌ای اخوان بر نقش سازمان در لیبی تأثیر می‌گذارد؟

سیاستمداران لیبی معتقدند که «شکست بی رحمانه» حزب عدالت و توسعه، بازوی سیاسی اخوان المسلمین در مغرب، در آخرین انتخابات پارلمانی، و پیش از آن، عقب‌نشینی جنبش النهضه از مواضع تصمیم‌گیری در تونس ممکن است بر نقش این سازمان در لیبی تأثیر منفی بگذارند، همچنین ممکن است این سازمان وادار به ورود ائتلاف‌های جدیدی شود؛ آنها هشدار می‌دهند که «همه گزینه‌ها در دسترس اخوان المسلمین خواهد بود».
فاطمه بوسعده عضو مجلس نمایندگان لیبی و رئیس فراکسیون پارلمانی «وحدت ملی» گفت: عقب‌نشینی جریان‌های سیاسی نماینده اخوان در تونس یا مغرب از موقعیت‌های تصمیم‌گیری، منجر به کاهش حمایت منطقه ای از اخوان المسلمین در لیبی می‌شود. وی افزود: اخوان المسلمین و متحدانش و همچنین سازمان بین‌المللی آنها «برای جبران ضرر» این سازمان در آن کشورها بسیار زور خواهند زد تا بیشترین سهم را از قدرت در لیبی به دست آورند، بنابراین، «این امر مستثنی نیست که آنها از تمام ابزارهای خود استفاده کنند، مثل تزریق برخی از چهره‌های کمتر تندرو در سازمان برای رقابت در انتخابات آینده».
بوسعده در مصاحبه با روزنامه «الشرق الاوسط»، ضمن پیش‌بینی ظهور و بروز بسیاری از ائتلاف‌های انتخاباتی که «به این سازمان خدمت خواهند کرد»، گفت: «در مقابل، احزاب سیاسی رقیب آماده این رقابت نخواهند بود». او هشدار داد که «همه گزینه‌ها برای اخوان قابل تصور و دسترس است». بوسعده همچنین از توسل به آرام سازی اوضاع توسط این سازمان با احزاب مختلف لیبی در صورت قطع حمایت ترکیه از آن خبر داد.
عبدالمنعم الیسیر یکی از اعضای کنگره ملی سابق، با این نظر مخالف است و می‌گوید که تشدید تنش‌ها «با توجه به این که آخرین سنگر سازمان در منطقه شمال آفریقا است ، انتخاب اصلی اخوان لیبی و سازمان بین‌المللی آنها خواهد بود». الیسیر به «الشرق الاوسط» گفت: «یک سازمان بین المللی وجود دارد که به دنبال ایجاد بی ثباتی در کشورهای منطقه با هدف ایجاد یک دولت خلافت بر اساس برداشت آنها است، و این یک هدف استراتژیک است که سازمان از آن کوتاه نمی‌آید». وی افزود که اعضای سازمان «که در همه نقاط دولت لیبی حضور دارند به دنبال استفاده از وضعیت آشفته کنونی هستند و با آزادی فراوان برای اجرای دستور کار خود حرکت می‌کنند، بنابراین، هرگونه تغییر در جهت ثبات با انتخاب نخست وزیر و پارلمان جدید، بازگرداندن حاکمیت و اعتبار دولت و توانایی آن در اجرای قانون، پایان دادن به اختلاس مالی و کنترل بنادر و مرزها، آنها را به طور جدی تهدید می‌کند».
جمال شلوف محقق لیبی و رئیس بنیاد سیلویوم برای تحقیقات و مطالعات، به تاریخ تجربیات اخوان در حکومت داری و قدرت در منطقه اشاره و تأکید کرد که آرامش و آرام سازی در مقایسه با توسل به درگیری مسلحانه مستقیم از سوی آنها با مخالفانشان، یک گزینه غیرمحتملو بعید است، علاوه بر این، آنها ائتلاف‌هایی را با گروه‌های تکفیری برای حمایت از آنها در این درگیری، با هدف قرار دادن سرویس‌های امنیتی در آن جوامع تشکیل دادند.
شلوف در مصاحبه با «الشرق الاوسط» به فراخوان‌های رهبران وابسته و نزدیک به اخوان المسلمین در لیبی همچون خالد المشری رئیس شورای عالی حکومتی و عبدالرزاق العرادی عضو مجمع گفت و گوی سیاسی اشاره کرد و گفت آنها «مشروعیت کودتا علیه نتایج انتخابات آینده» را مطرح کردند.
شلوف گفت: «مسئله این نیست که این سازمان به قانون انتخابات ریاست جمهوری که اخیراً در مجلس تصویب شد، اعتراض داشت. مشروعیت قانون انتخابات ۲۰۱۴ مورد اعتراض آنها قرار نگرفت، با این حال، آنها با استفاده از سلاح، به پیروزی دیگران واکنش نشان دادند و با نتایج آن مخالفت کردند و سپس شکایت خود را به دادگاه قانون اساسی ارائه کردند (...) آنها از نتایج هرگونه انتخاباتی می‌ترسند و می‌خواهند از قبل پیروزی خود را تضمین کنند».
شلوف توضیح داد که «اعضای سازمان در پی عقب‌نشینی‌ها و شکست‌های انتخاباتی خود هیچ گونه تنشی ایجاد نکردند، نه به این دلیل که از گزینه مقابله و رویارویی دور شده‌اند، بلکه به دلیل قدرت نهاد امنیتی در کشورهای همسایه و بی میلی کف خیابان برای حمایت از آنها است».
شلوف استفاده اخوان المسلمین از وضعیت امنیتی شکننده در کشور و افزایش نگرانی‌های بین‌المللی در مورد ایمنی برگزاری انتخابات را رد نمی‌کند. وی در این زمینه گفت: «ممکن است قسمت جدیدی از مجموعه مبارزات شبه نظامیان مسلح در غرب لیبی با یکدیگر رخ دهد. آنها ممکن است سعی کنند با ارتش ملی درگیر شوند، اگرچه این مرحله تنها به لطف ترکیه انجام شود».
عزالدین عقیل تحلیلگر سیاسی نیز گفت که تأثیر عقب‌نشینی اخوان المسلمین از مراکز تصمیم‌گیری در کشورهای همسایه لیبی بر صحنه انتخابات لیبی «بسیار محدود خواهد بود». وی گفت که اخوان لیبی «روی هیچ کمک خارجی حساب نمی‌کنند، زیرا آنها به ابزارهای خود، از سلاح‌های جمع‌آوری شده گرفته تا پول و شبه نظامیان مسلح متحد خود تکیه دارند. ممکن است در حال آماده شدن برای دخالت در روند انتخابات با سناریوهای ارعاب یا تقلب باشند».
عقیل افزود: «البته توصیه‌هایی که از خارج به آنها در مورد راه‌های جلوگیری از انتخابات داده می‌شود افزایش می‌یابد و سپس جامعه بین المللی را متقاعد می‌کنند که مخالفان آنها عامل این موانع هستند. اما به‌طور کلی، آنها وابستگی شدیدی به قدرت دارند و تا آنجا که ممکن است سعی می‌کنند در انتخابات خرابکاری کنند و نتایج آنها را به هر طریقی کنترل کنند و سپس پناهگاهی امن برای رهبران اخوان المسلمین خارجی که مایل به فرار از کشورهای خود هستند، فراهم می‌کنند».

با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید در ۲۰ ژانویه، رهبران اروپایی که در بوداپست گرد هم آمده‌اند، به سرعت نسبت به این تحول واکنش نشان دادند. این نشست، تحت عنوان «گروه سیاسی اروپا» با حضور تمامی کشورهای اروپایی به جز روسیه برگزار شد، و روز جمعه تنها به سران ۲۷ کشور اتحادیه اروپا اختصاص خواهد داشت.

بازگشت ترامپ، باری دیگر ایده «استقلال راهبردی» را مطرح کرده و امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، که از طرفداران اصلی آن است، با تأکید بیشتر این موضوع را بیان کرد. او در سخنرانی طولانی خود، با استناد به دلایل مختلف، بر ضرورت مدیریت سرنوشت اروپا توسط خود اروپایی‌ها تأکید کرد. مکرون اشاره کرد که برخی کشورهای اروپایی همچنان ترجیح می‌دهند روابط خود را با ترامپ به‌خاطر محافظت از «چتر امنیتی آمریکا و ناتو» تنظیم کنند.

این سخنرانی به‌صورت زنده از سایت کاخ الیزه در شبکه اجتماعی «ایکس» پخش شد. این موضوع در پی تماس تلفنی چهارشنبه شب بین مکرون و ترامپ مطرح شد که کاخ الیزه آن را «بسیار خوب» توصیف کرد. طرفین توافق کردند برای بازگشت صلح و ثبات و حل بحران‌های بزرگ بین‌المللی همکاری کنند.

مکرون همچنین بر اهمیت نقش اروپا در مسائل اوکراین و خاورمیانه تأکید کرد. این موضوع ناشی از نگرانی فرانسه از رویکرد احتمالی ترامپ در انجام توافقات یکجانبه بدون مشورت با متحدان اروپایی‌ است. با پیروزی ترامپ، اروپا به‌طور جدی نگران است که در صورت کاهش تعهدات آمریکا نسبت به ناتو، «بی‌پناه» شود. به همین دلیل، ساختن دفاع اروپایی با رویکرد «استقلال راهبردی» به اولویت نخست تبدیل شده است.

مکرون در سخنانش به همتایان اروپایی خود، تهدیدهایی را که اروپا را احاطه کرده برشمرد؛ از جمله جنگ اوکراین، تروریسم، مهاجرت غیرقانونی، تنش‌ها بین کشورها مانند وضعیت بین آذربایجان و ارمنستان، و رقابت‌های ژئوپلیتیک میان آمریکا و چین که به دنبال منافع خود بدون توجه به قوانین بین‌المللی هستند. او گفت: «آیا دیگران تاریخ ما را می‌نویسند یا ما خود می‌خواهیم آن را بنویسیم؟» و پاسخ داد که به‌نظر او، اروپا توانایی این کار را دارد. او اضافه کرد که راه رسیدن به این هدف از طریق اقدامات عملی و ایمان به توانایی‌های اروپا در تحقق استقلال راهبردی است.

مکرون این فرصت را غنیمت شمرد تا به ترامپ پیام دهد که پیروزی اوکراین به سود اروپا خواهد بود و اروپا نباید اجازه دهد روسیه پیروز شود، چراکه پیروزی روسیه یعنی قدرت‌گیری یک امپراتوری در مرزهای اروپا و احتمال برنامه‌های توسعه‌طلبانه آن پس از اوکراین.

بنجامین حداد، وزیر امور اروپایی فرانسه، در این باره گفت که اگر اروپایی‌ها مسئولیت امنیت خود را بر عهده نگیرند، دیگران سرنوشتشان را تعیین خواهند کرد.

در عین حال، مکرون تأکید کرد که اروپا باید خود را با شرایط جدید پس از انتخاب ترامپ تطبیق دهد و نمی‌تواند همیشه دفاع از امنیت خود را به آمریکایی‌ها بسپارد. او بر این باور است که دفاع از منافع اروپا باید در اولویت اروپایی‌ها باشد، اما بدون رد همکاری با ناتو و بدون ملی‌گرایی افراطی که باعث ضعف اروپا شود. به‌گفته او، راه درست این است که اروپا بیداری راهبردی داشته باشد و به‌سرعت به سمت ساختن نیروی دفاعی مستقل خود حرکت کند که با چارچوب ناتو سازگار باشد، اما در عین حال از آن استقلال داشته باشد.

مکرون با این موضع می‌خواهد نقش اصلی در گفتگو با ترامپ را ایفا کند و حد و مرز روابط با واشنگتن را مشخص کند. با این حال، بسیاری تردید دارند که اروپا بتواند به‌طور جمعی این مسیر را دنبال کند، زیرا برخی کشورهای اروپایی ترجیح می‌دهند امنیت خود را از طریق حمایت آمریکا و ناتو تأمین کنند.

آیا محدودیت منطقه‌ای اخوان بر نقش سازمان در لیبی تأثیر می‌گذارد؟