یک سریال رمضانی، خشم الازهر را برانگیخت

انتقاد مشایخ الازهر از تحریف مفاهیم دینی با انگیزه «جذب بینندگان»

یک سریال رمضانی، خشم الازهر را برانگیخت
TT

یک سریال رمضانی، خشم الازهر را برانگیخت

یک سریال رمضانی، خشم الازهر را برانگیخت

الازهر الشریف در بیانیه ای نسبت به تحریک افکار افراطی و تحریف تصویر دنیای دینی در جامعه هشدار داد.
اگرچه در بیانیه الازهر جزئیات بیشتری ارائه نشده است، اما منابع نزدیک به ریاست الازهر، رسانه های داخلی و منتقدان اعلام کردند که این بیانیه به سریال در حال پخش به نام (فاتن امل حربی) اشاره می کند که به نظر می رسد که با اشاره مستقیم علیه فقه، شیوخ الازهر را خشمگین کرده است.
بر اساس بیانیه مرکز بین المللی فتاوای الازهر که شامگاه جمعه صادر شد، الازهر «تحریف مفاهیم دینی و ارزش های اخلاقی با هدف ایجاد اختلاف و افزایش شهرت و جذب بینندگان تلویزیونی را رد می کند». این مرکز از «ارائه متعمدانه عمامه سفید ازهری به شکل فرد جاهل» انتقاد کرد.
یک منبع در الازهر که خواست نامش فاش نشود، به «الشرق الاوسط» تأکید کرد که «الازهر از خلاقیت و هنر حمایت می کند و آن طور که ادعا می شود مخالف هنر نیست، اما مخالف هر اقدامی است که به اسلام توهین کند و چهره دین را متزلزل کند».
وی اشاره کرد که «اتفاقات یکی از سریال های ماه مبارک رمضان عمدا برخی مفاهیم دینی را تحریف کرد که بر جامعه تأثیر منفی می گذارد».
یکی دیگر از منابع نزدیک به الازهر به «الشرق الاوسط» گفت: «این بیانیه علیه سریال (فاتن امل حربی) است که شامل برخی اشارات مستقیم علیه فقه است، مانند سؤال از شخصیت اصلی سریال که آیا این کلام خداست و رد سخنان فقها از سوی این بازیگر زن است. علاوه بر این، این سریال شامل جسارت به الازهر و علمای آن و مصادره نقش آن و فقه به عنوان عامل اصلی مشکلات زنان است».
سریال «فاتن امل حربی» با بازی نیللی کریم به مشکلات و موانع حقوقی زنان مطلقه از جمله حضانت و نفقه و نظر دین در این موارد می پردازد. این سریال توسط ابراهیم عیسی روزنامه نگار مصری نوشته شده و توسط دکتر سعدالدین الهلالی مورد نقد دینی قرار گرفته است.
محمد عبدالرحمن روزنامه‌نگار و منتقد هنری گفت: «این سریال از الازهر به عنوان یک نهاد انتقاد نکرد، بلکه عمامه‌ یک شیخ الازهری را سوژه کرده است. این سریال، شیخ الازهری را با تصویری متفاوت و غیرکلیشه‌ای نشان داد، تصویری که ممکن است عجیب و غیرمنطقی به نظر برسد، زیرا برای مثال هیچ شیخی وجود ندارد که با زنی در باغی ملاقات کند».



چرا «اخوان المسلمین» به سازندگان سریال «الحشاشین» حمله کرد؟

کریم عبد العزیز در یکی از سکانس ها (شرکت فیلمساز)
کریم عبد العزیز در یکی از سکانس ها (شرکت فیلمساز)
TT

چرا «اخوان المسلمین» به سازندگان سریال «الحشاشین» حمله کرد؟

کریم عبد العزیز در یکی از سکانس ها (شرکت فیلمساز)
کریم عبد العزیز در یکی از سکانس ها (شرکت فیلمساز)

بلافاصله پس از پخش اولین قسمت از سریال مصری «الحشاشین» در ماه رمضان از تعدادی از شبکه‌های مصری و عربی، فعالان و چهره‌های رسانه‌ای وابسته به «اخوان المسلمین» کمپین «انتقاد شدید» را علیه این سریال به راه انداختند.
این سریال الهام گرفته از تاریخچه گروه حَشّاشین (باطنی‌ها) است که در قرون وسطی بین سال‌های ۱۰۹۰ تا ۱۲۷۵ پس از میلاد مسیح زندگی می‌کردند. بنیان‌گذار آن شخصی به نام حسن صباح بود. سؤالاتی در مورد دلایل حمله اخوانی‌ها نسبت به این سریال مطرح شده‌است.
فعالان شبکه‌های اجتماعی و متخصصان مسائل سازمان‌های «اسلام سیاسی» معتقدند کارزار حمله اخوان به دلیل «آگاه شدن افراد وابسته به این گروه یا کسانی که با آن همدردی می‌کنند از شباهت‌های بین دو گروه و حساسیت شدید آنها نسبت به هرگونه تلاش برای افشای استثمار دین برای اهداف سیاسی است».
سریال الحشاشین با بازی تعدادی از بازیگران مصری و عرب به پیشگامی هنرمند مصری کریم عبدالعزیز است. این اثر به نویسندگی عبدالرحیم کمال، کارگردانی پیتر میمی و تهیه کنندگی شرکت «المتحده» در حال پخش است.
فیلمبرداری این سریال دو سال به طول انجامید و قرار بود در ماه رمضان سال گذشته نمایش داده شود اما با توجه به گفته‌های قبلی سازندگان، به دلیل فیلمبرداری صحنه‌هایی از این سریال در مالتا و قزاقستان، نمایش به تعویق افتاد.
این سریال داستان حسن الصباح، بنیانگذار گروه حشاشین، خطرناک‌ترین جنبش زیرزمینی و مرگبارترین گروه مخفی در قرن یازدهم میلادی به عنوان بخشی از فرقه نزاریه را روایت می‌کند.
فعالان و متخصصان رسانه ای طرفدار اخوان المسلمین کمپین شدیدی را برای حمله به سریال و سازندگان آن راه اندازی کردند.
کمپین حمله جنبه‌های مختلفی داشت که برخی از آنها مستقیماً از توصیف سریال به‌عنوان «طرح تاریخی اخوان و تشبیه آن‌ها به گروه حشاشین» انتقاد کردند. در حالی که برخی دیگر مسیر هنری مرتبط با «تلاش برای نقد زبان به کار رفته در اثر و هزینه مالی آن» را در پیش گرفت.

یکی از سکانس های «الحشاشین» (شرکت فیلمساز)

روزنامه‌نگار وابسته به اخوان، محمد ناصر، پست‌ها، پیوندها و ویدئوهایی در انتقاد از این سریال منتشر کرد. او در یکی از آنها در حساب کاربری خود در سایت «ایکس» نوشت: «بهتر بود سریال به دلیل هزینه‌های زیاد تولید نمی‌شد».
از سوی دیگر، اسامه جاویش، روزنامه‌نگار طرفدار اخوان المسلمین، یک پست وبلاگی در «X» منتشر کرد که در آن سعی داشت سریال را به سخره بگیرد. او نوشت: «فوری... پخش تازه‌ترین قسمت حشاشین... معلوم شد اخوانی‌ها هیولا هستند».
با این حال، بسیاری از نظرات در مورد آن پست، انتقادات شدیدی را متوجه جاویش کرد و گفتند که او «به شباهت بین اخوان و حشاشین اعتراف کرده‌است».
به نوبه خود، سامی کمال الدین، روزنامه‌نگار وابسته به «اخوان»، تلاش کرد برای پرهیز از مسیر سیاسی، استفاده از نقد هنری برای حمله به سریال، آن را «سریال کارتونی» توصیف کرد. او گفت که اپیزودهایی که نمایش داده شد «فقر هنری آشکاری داشتند».
از سوی دیگر، وبلاگ نویسان به انتقاد اخوان از سریال حمله کردند و این حمله را به شباهت دو گروهی که این درام فاش می‌کند نسبت دادند.
اکانتی به نام «نادر الشریف» در «X» نوشت: «حسن الصباح، بنیانگذار حشاشین، و حسن البنا، مؤسس اخوان، دو روی یک سکه هستند و همه انتقادات به این سریال، منشأ و شیوه‌های حشاشین را افشا می‌کند که هیچ تفاوتی با شیوه‌های اخوان ندارد».
برخی از بلاگرها از سبک «کمیک» برای تمسخر خشم اخوان علیه سریال استفاده کردند.

احمد بان، نویسنده و پژوهشگر متخصص در امور سازمان‌های افراطی نیز به نوبه خود اظهار کرد که حمله اخوان به سریال «حشاشین» را می‌توان در چارچوب این دانست که اعضای اخوان این سریال را به عنوان یک «طرح سیاسی و فکری علیه خود» می‌بینند.
او به الشرق الاوسط توضیح داد: «بسیاری از گروه‌ها مانند اخوان نسبت به هرگونه تلاش برای انتقاد، بسیار حساس هستند».
وی افزود که «با وجود تفاوت در زمینه‌های تاریخی، بین گروه اخوان و حشاشین شباهت وجود دارد، نه تطابق».
او افزود: اعتماد مطلق در درون حشاشین بسیار خطرناک تر از درون اخوان است، اما استفاده از مذهب در سیاست موضوعی است که هر دو گروه مشترک هستند.
او توضیح داد که تمرکز سریال بر نقد این ایده ممکن است یکی از دلایلی بوده باشد که احساسات پیروان گروه‌هایی را که وجودشان به استفاده از دین در سیاست وابسته است جریحه‌دار کند.
به نوبه خود، محقق متخصص در سازمان‌های افراطی، منیر ادیب، نیز گفت که مناطق مشترک زیادی بین «اخوان» و «حشاشین» وجود دارد؛ آن گروه به عنوان گروهی است که به بهانه جهاد از جنگ و از دین برای خدمت به اهداف سیاسی خود استفاده می‌کرد.
ادیب به الشرق الاوسط گفت که حسن البنا با الهام از حسن صباح ایده ساخت گروه را بر اساس وفاداری مطلق پیروان به رهبر گروه ایجاد کرد؛ در هر دو گروه، این بیعت مبتنی بر «سمع، اطاعت و اعتماد کورکورانه از جانب وفاداران به رهبر گروه» است.