درام سعودی پرونده بمب‌گذاری ۱۹۹۵ و داستان اولین لیست تروریستی را باز کرد

نمایش این حادثه با جزییات مختلف در سریال «العاصوف ۳»


صحنه انفجار العلیاء در سریال العاصوف ۳
صحنه انفجار العلیاء در سریال العاصوف ۳
TT

درام سعودی پرونده بمب‌گذاری ۱۹۹۵ و داستان اولین لیست تروریستی را باز کرد


صحنه انفجار العلیاء در سریال العاصوف ۳
صحنه انفجار العلیاء در سریال العاصوف ۳

سعودی‌ها ۲۷ سال پیش، از دیدن اولین صحنه تروریستی در کشورشان و آنچه پس از آن، تغییر اساسی در ذهنیت سعودی به سمت گروه‌های افراطی رخ داد، شوکه شدند؛ سریال «العاصوف ۳» این حادثه تلخ را به روی صفحه تلویزیون آورد که در آخرین قسمت آن حادثه انفجار مقر هیئت آمریکایی دارای قرارداد با گارد ملی سعودی در محله العلیاء ریاض در سال ۱۹۹۵ را مجسم کرده‌است.
بر اساس آنچه وزارت کشور سعودی در آن زمان اعلام کرد، جزئیات این حادثه در این سریال با آنچه که اتفاق افتاده بود متفاوت بود، به ویژه اینکه این بمب‌گذاری هسته فعالیت نظامی تروریستی القاعده را تشکیل می‌داد که کشور را هدف قرار داد و به دنبال آن سرویس امنیتی سعودی هویت اولین لیست تروریستی را اعلام کرد و در آن زمان اعترافات جنایتکاران از تلویزیون رسمی پخش شد. روزنامه‌ها بخش‌های وسیعی را به آن اختصاص دادند و رسانه‌ها نیز به‌طور گسترده آن را مستند کردند.
با این وجود، بسیاری از جزئیات حادثه در این سریال غایب بود؛ به طوری که «سامی الطیان» جوان افراطی در این سریال با همراهی چهار نفر در حالی که به سرعت از خودروی بمب‌گذاری شده با «کاپریس» قرمز خارج می‌شدند، نمایش داده شد. در حالی که حادثه واقعی با یک دستگاه میتسوبیشی مدل ۱۹۸۱ انجام شد، مجرمان واقعی آن را یک هفته قبل از حادثه آورده بودند و در مکانی مخفی کردند.
مورد دیگر، به محض اینکه الطیان و همراهانش در سریال، ماشین بمب‌گذاری شده را ترک کردند، دکمه کنترل را فشار دادند تا منفجر شود. با این حال، اعترافات عاملان واقعی نشان داد که صدای انفجار ۲۰ دقیقه پس از اینکه آنها خودرو را در پارکینگ مجاور مقر مأموریت نظامی آمریکا پارک کرده بودند به صدا درآمد. آنها صدای انفجار را شنیدند که از کوچه‌های پشتی نزدیک به محله به خانه‌هایشان فرار کردند.
چهار بازیگر سریال نیز با ریش ظاهر شدند در حالی که در عکس‌های واقعی یکی از این چهار تبهکار، ریش خود را تراشیده بود.
در مورد شباهت‌های واقعه و آنچه در سریال نشان داده می‌شود، لباسی که بازیگران «العاصوف» هنگام اجرای عملیات به تن داشتند، بر اساس آنچه وزارت کشور در آن زمان اعلام کرده بود، لباس‌های آنها پاکستانی است.
جنایت بمب‌گذاری که در نوامبر سال ۱۹۹۵ در محله العلیاء در ریاض رخ داد و منجر به کشته شدن ۷ نفر شد.
چهار زندانی اعترافات کامل کردند که سپس به صورت صوتی و تصویری از تلویزیون سعودی پخش شد. در آن اعتراف کردند که ایدئولوژی تکفیری را پذیرفتند، در افغانستان آموزش دیدند و جنگیدند و تحت تأثیر منشورات رهبران گروه‌های افراطی قرار گرفتند.
چهار نفر از بازداشت شدگان همگی سعودی هستند و سن آنها بین ۲۴ تا ۲۸ سال بوده و عبارتند از: عبدالعزیز المعثم، ریاض الهاجری، مصلح الشمرانی و خالد السعید.
این چهار نفر در آن زمان اعتراف کردند که به فکر آدم‌ربایی و ترور بودند، اما می‌ترسیدند که دستگیر شوند. از این رو، آنها برای انجام عملیات بمب‌گذاری روی آوردند و نظرشان روی مقر هیئت آمریکایی در ساختمان گارد ملی در ریاض بود.
سریال «العاصوف» با بازی ناصر القصبی و جمع کثیری از بازیگران سعودی، آخرین قسمت خود را با رویارویی پدر و مادر دلشکسته با پسر جنایتکار خود به پایان رساند.
اتفاقات سریال «العاصوف ۳» بسیاری از پرونده‌های داغی که سعودی‌ها در دهه نود قرن گذشته تجربه کردند را به نمایش گذاشت؛ از بسیج فکری و عقیدتی با نوارهای کاست، منبرها تا اشتباهات فاحش دستگاه امر به معروف و نهی از منکر و.. .



چرا «اخوان المسلمین» به سازندگان سریال «الحشاشین» حمله کرد؟

کریم عبد العزیز در یکی از سکانس ها (شرکت فیلمساز)
کریم عبد العزیز در یکی از سکانس ها (شرکت فیلمساز)
TT

چرا «اخوان المسلمین» به سازندگان سریال «الحشاشین» حمله کرد؟

کریم عبد العزیز در یکی از سکانس ها (شرکت فیلمساز)
کریم عبد العزیز در یکی از سکانس ها (شرکت فیلمساز)

بلافاصله پس از پخش اولین قسمت از سریال مصری «الحشاشین» در ماه رمضان از تعدادی از شبکه‌های مصری و عربی، فعالان و چهره‌های رسانه‌ای وابسته به «اخوان المسلمین» کمپین «انتقاد شدید» را علیه این سریال به راه انداختند.
این سریال الهام گرفته از تاریخچه گروه حَشّاشین (باطنی‌ها) است که در قرون وسطی بین سال‌های ۱۰۹۰ تا ۱۲۷۵ پس از میلاد مسیح زندگی می‌کردند. بنیان‌گذار آن شخصی به نام حسن صباح بود. سؤالاتی در مورد دلایل حمله اخوانی‌ها نسبت به این سریال مطرح شده‌است.
فعالان شبکه‌های اجتماعی و متخصصان مسائل سازمان‌های «اسلام سیاسی» معتقدند کارزار حمله اخوان به دلیل «آگاه شدن افراد وابسته به این گروه یا کسانی که با آن همدردی می‌کنند از شباهت‌های بین دو گروه و حساسیت شدید آنها نسبت به هرگونه تلاش برای افشای استثمار دین برای اهداف سیاسی است».
سریال الحشاشین با بازی تعدادی از بازیگران مصری و عرب به پیشگامی هنرمند مصری کریم عبدالعزیز است. این اثر به نویسندگی عبدالرحیم کمال، کارگردانی پیتر میمی و تهیه کنندگی شرکت «المتحده» در حال پخش است.
فیلمبرداری این سریال دو سال به طول انجامید و قرار بود در ماه رمضان سال گذشته نمایش داده شود اما با توجه به گفته‌های قبلی سازندگان، به دلیل فیلمبرداری صحنه‌هایی از این سریال در مالتا و قزاقستان، نمایش به تعویق افتاد.
این سریال داستان حسن الصباح، بنیانگذار گروه حشاشین، خطرناک‌ترین جنبش زیرزمینی و مرگبارترین گروه مخفی در قرن یازدهم میلادی به عنوان بخشی از فرقه نزاریه را روایت می‌کند.
فعالان و متخصصان رسانه ای طرفدار اخوان المسلمین کمپین شدیدی را برای حمله به سریال و سازندگان آن راه اندازی کردند.
کمپین حمله جنبه‌های مختلفی داشت که برخی از آنها مستقیماً از توصیف سریال به‌عنوان «طرح تاریخی اخوان و تشبیه آن‌ها به گروه حشاشین» انتقاد کردند. در حالی که برخی دیگر مسیر هنری مرتبط با «تلاش برای نقد زبان به کار رفته در اثر و هزینه مالی آن» را در پیش گرفت.

یکی از سکانس های «الحشاشین» (شرکت فیلمساز)

روزنامه‌نگار وابسته به اخوان، محمد ناصر، پست‌ها، پیوندها و ویدئوهایی در انتقاد از این سریال منتشر کرد. او در یکی از آنها در حساب کاربری خود در سایت «ایکس» نوشت: «بهتر بود سریال به دلیل هزینه‌های زیاد تولید نمی‌شد».
از سوی دیگر، اسامه جاویش، روزنامه‌نگار طرفدار اخوان المسلمین، یک پست وبلاگی در «X» منتشر کرد که در آن سعی داشت سریال را به سخره بگیرد. او نوشت: «فوری... پخش تازه‌ترین قسمت حشاشین... معلوم شد اخوانی‌ها هیولا هستند».
با این حال، بسیاری از نظرات در مورد آن پست، انتقادات شدیدی را متوجه جاویش کرد و گفتند که او «به شباهت بین اخوان و حشاشین اعتراف کرده‌است».
به نوبه خود، سامی کمال الدین، روزنامه‌نگار وابسته به «اخوان»، تلاش کرد برای پرهیز از مسیر سیاسی، استفاده از نقد هنری برای حمله به سریال، آن را «سریال کارتونی» توصیف کرد. او گفت که اپیزودهایی که نمایش داده شد «فقر هنری آشکاری داشتند».
از سوی دیگر، وبلاگ نویسان به انتقاد اخوان از سریال حمله کردند و این حمله را به شباهت دو گروهی که این درام فاش می‌کند نسبت دادند.
اکانتی به نام «نادر الشریف» در «X» نوشت: «حسن الصباح، بنیانگذار حشاشین، و حسن البنا، مؤسس اخوان، دو روی یک سکه هستند و همه انتقادات به این سریال، منشأ و شیوه‌های حشاشین را افشا می‌کند که هیچ تفاوتی با شیوه‌های اخوان ندارد».
برخی از بلاگرها از سبک «کمیک» برای تمسخر خشم اخوان علیه سریال استفاده کردند.

احمد بان، نویسنده و پژوهشگر متخصص در امور سازمان‌های افراطی نیز به نوبه خود اظهار کرد که حمله اخوان به سریال «حشاشین» را می‌توان در چارچوب این دانست که اعضای اخوان این سریال را به عنوان یک «طرح سیاسی و فکری علیه خود» می‌بینند.
او به الشرق الاوسط توضیح داد: «بسیاری از گروه‌ها مانند اخوان نسبت به هرگونه تلاش برای انتقاد، بسیار حساس هستند».
وی افزود که «با وجود تفاوت در زمینه‌های تاریخی، بین گروه اخوان و حشاشین شباهت وجود دارد، نه تطابق».
او افزود: اعتماد مطلق در درون حشاشین بسیار خطرناک تر از درون اخوان است، اما استفاده از مذهب در سیاست موضوعی است که هر دو گروه مشترک هستند.
او توضیح داد که تمرکز سریال بر نقد این ایده ممکن است یکی از دلایلی بوده باشد که احساسات پیروان گروه‌هایی را که وجودشان به استفاده از دین در سیاست وابسته است جریحه‌دار کند.
به نوبه خود، محقق متخصص در سازمان‌های افراطی، منیر ادیب، نیز گفت که مناطق مشترک زیادی بین «اخوان» و «حشاشین» وجود دارد؛ آن گروه به عنوان گروهی است که به بهانه جهاد از جنگ و از دین برای خدمت به اهداف سیاسی خود استفاده می‌کرد.
ادیب به الشرق الاوسط گفت که حسن البنا با الهام از حسن صباح ایده ساخت گروه را بر اساس وفاداری مطلق پیروان به رهبر گروه ایجاد کرد؛ در هر دو گروه، این بیعت مبتنی بر «سمع، اطاعت و اعتماد کورکورانه از جانب وفاداران به رهبر گروه» است.