نمایشگاه بین المللی کتاب ریاض از 29 سپتامبر آغاز به کار می‌کند


نمایشگاه ریاض یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب در کشورهای عربی است (الشرق الاوسط)
نمایشگاه ریاض یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب در کشورهای عربی است (الشرق الاوسط)
TT

نمایشگاه بین المللی کتاب ریاض از 29 سپتامبر آغاز به کار می‌کند


نمایشگاه ریاض یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب در کشورهای عربی است (الشرق الاوسط)
نمایشگاه ریاض یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب در کشورهای عربی است (الشرق الاوسط)

نمایشگاه بین المللی کتاب ریاض به همت سازمان ادبیات، انتشارات و ترجمه وابسته به وزارت فرهنگ سعودی از 29 سپتامبر آغاز می شود و تا 8 اکتبر ادامه خواهد داشت.
این نمایشگاه دریچه ای فرهنگی است که پیشگامان ادبیات، نشر و ترجمه از موسسات و شرکت های داخلی و بین المللی را در کنار خوانندگان و علاقه مندان گرد هم می آورد.
 علاوه بر این، این نمایشگاه شامل تعدادی رویداد فرهنگی کیفی، سکوهای گفت و گو، سخنرانی‌های تعاملی و کارگاه‌های آموزشی است که حوزه‌های هنری، خواندن، نوشتن و انتشار، تدوین کتاب‌ و ترجمه را پوشش می‌دهد.
 محمد علوان مدیر عامل سازمان ادبیات، انتشارات و ترجمه سعودی تاکید کرد که این نمایشگاه سهم عمیقی در صحنه ادبی سعودی دارد و نقش برجسته ای در رنسانس ادبیات، فرهنگ، علم و هنر در پادشاهی عربی ایفا می کند.
 وی آن را پلی فرهنگی برای درک همدیگر و کمک بزرگی به جنبش فرهنگی ملی توصیف کرد.
علوان اظهار کرد: این نمایشگاه دومین نمایشگاه پس از نمایشگاه مدینه منوره است که در قالب طرح «نمایشگاه‌های کتاب» امسال برگزار می‌شود که با برگزاری سومین نمایشگاه در جده در پایان سال 2022 به کار خود پایان می‌دهد.
وی اضافه کرد: این سازمان به دنبال گسترش راه اندازی این نمایشگاه ها در تعدادی از شهرها است تا سعودی را به دروازه ای جهانی برای بخش نشر تبدیل کند، تبادل فرهنگی را تشویق کند و فرهنگ را به عنوان یک سبک زندگی ارتقا دهد.
 علوان توضیح داد که نمایشگاه ریاض که توسط این سازمان در سال گذشته برگزار شد، بزرگترین نمایشگاه در تاریخ سعودی و یکی از مهم ترین نمایشگاه های کتاب عربی از نظر تعداد بازدیدکنندگان، حجم فروش، تنوع برنامه های فرهنگی و تعداد مؤسسات انتشاراتی شرکت کننده بود.
وی ادامه داد، دوره امسال شاهد یک برنامه فرهنگی جامع و کیفی با حضور نهادهای فرهنگی به نمایندگی از 16 بخش فرهنگی و گزیده ای از مهم ترین سخنرانان سعودی و بین المللی خواهد بود. علاوه بر آن، شب های شعر، جلسات گفت و گو با نویسندگان و اندیشمندان، سمپوزیوم، سخنرانی، کارگاه های آموزشی، نمایش، اجراهای هنری و موسیقایی و غرفه کودکان خواهد بود که یک تور علمی و فرهنگی را برای تمام خانواده ارائه می دهد.
مدیر عامل این سازمان خاطرنشان کرد که بخش ادبیات، نشر و ترجمه یکی از تغذیه‌کنندگان اقتصاد سعودی است، در پادشاهی که روشنفکران، نویسندگان و پدیدآورندگان را بر اساس میراثی متمدن، فرهنگی و دانش پرورش می‌دهد، جایی که نمایشگاه یک سفر دانش یکپارچه را برای بازدیدکنندگان خود فراهم می کند و امکاناتی را برای خوانندگان، نویسندگان و مؤسسات انتشاراتی فراهم می کند. همچنین سازماندهی کنفرانسی را برای ناشران در ارتباط با آن برای بحث در مورد مسائل مربوط به صنعت کتاب و نشر و ایجاد و تقویت روابط و تجربیات بین ناشر داخلی و بین المللی را مهیا می کند که جزئیات آن در روزهای آینده اعلام خواهد شد.
شایان ذکر است که سازمان ادبیات، نشر و ترجمه سال گذشته اولین دوره نمایشگاه بین المللی کتاب ریاض را زیر نظر وزارت فرهنگ و پس از واگذاری صلاحیت های نمایشگاه کتاب به آن برگزار کرد و شاهد حضور بیش از 1000 مؤسسه انتشاراتی متعلق به حدود 28 کشور بود و عراق مهمان افتخاری آن بود.



چرا و چگونه باید امروز جبران بخوانیم؟

جبران خليل جبران
جبران خليل جبران
TT

چرا و چگونه باید امروز جبران بخوانیم؟

جبران خليل جبران
جبران خليل جبران

سلسله «مطالعات ادینبرا در ادبیات عربی معاصر»، که به زبان انگلیسی از سوی انتشارات دانشگاه ادینبرا در اسکاتلند منتشر می‌شود و تحت نظارت دکتر رشید العنانی، استاد ادبیات عربی مدرن در دانشگاه اکستر بریتانیا قرار دارد، روز به روز قوی‌تر می‌شود. این سلسله که از سال ۲۰۱۳ تاکنون ۲۹ کتاب در موضوعات مختلف ادبیات عربی از قرن نوزدهم تا به امروز منتشر کرده، این روزها سی‌امین کتاب خود را با عنوان «جبران خلیل جبران در بستر ادبیات جهانی عرب» (Gibran Khalil Gibran as Arab World Literature) منتشر کرده است. نویسنده این کتاب غزوان ارسلان، استاد دانشگاه العربی تبسی در الجزائر است.

روی جلد کتاب

همان‌طور که می‌دانیم، جبران (۱۸۸۳-۱۹۳۱) یکی از مشهورترین نویسندگان مهاجر شمال آمریکا است و جایگاه ویژه‌ای دارد که تنها امین الریحانی و میخائیل نعیمه می‌توانند شانه به شانه‌اش بشوند (به نظر من، نعیمه از هر سه نابغه‌تر است). جبران یکی از ستون‌های اصلی نهضت ادبی معاصر بود؛ شاعری، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، مقاله‌نویس و نامه‌نگاری که به دو زبان عربی و انگلیسی می‌نوشت، به‌علاوه هنرمندی که نقاشی‌ها و آثار تجسمی خود را داشت. کتاب او «پیامبر» که در سال ۱۹۲۳ به انگلیسی منتشر شد (و ما از علاقه شدید آمریکایی‌ها به هر گونه فکر و هنر نوآورانه آگاهیم)، از پرفروش‌ترین کتاب‌ها در ایالات متحده آمریکا بود. این کتاب به ۱۰۴ زبان ترجمه شده و هشت ترجمه مختلف به زبان عربی دارد. شهرت جبران حتی به چین نیز رسید. او رئیس «الرابطة القلمیة:انجمن قلم» در آمریکا تا زمان مرگش بود و در جهان عرب نیز مورد احترام متفکران، محققان و نویسندگان مهمی مانند ادونیس، یوسف الخال، خلیل حاوی و حلیم برکات قرار داشت. جبران هنوز پس از تقریباً یک قرن از مرگش در حافظه فرهنگی جهان عرب زنده است؛ همچنان کنفرانس‌های بین‌المللی به نام او برگزار می‌شود و کتاب‌ها و رساله‌های دانشگاهی در مورد او نوشته می‌شود که جدیدترین آن‌ها همین کتاب است.

زمانی که دکتر ثروت عکاشه، وزیر فرهنگ مصر در دوران جمال عبدالناصر، تعدادی از آثار جبران را که به انگلیسی نوشته شده بود ترجمه کرد (ترجمه او از کتاب «پیامبر» در سال ۱۹۵۹ منتشر شد)، دکتر لوئیس عوض نوشت که انتشار این ترجمه‌ها نشانه‌ای از تجدید حیات حرکت رمانتیسیسم است، به‌ویژه که انتشار این ترجمه‌ها همزمان با انتشار کتابی از نثر غنایی به نام «آخرین شامگاه» از داستان‌نویس یوسف الشارونی و مجموعه‌ای از شعر منثور از شاعر حسین عفیف بود. در دوره‌ای دیگر، دکتر رضوی عاشور، نویسنده و استاد دانشگاه مصر، در دانشگاه قاهره پایان‌نامه‌ای درباره «جبران و بلیک» ارائه کرد و ماهر البطوطي از تبعیدگاه خود در آمریکا نمایشنامه «نابینا»ی جبران را که به انگلیسی نوشته شده بود ترجمه کرد و این نمایش در «تئاتر صلح» در قاهره به روی صحنه رفت.کتاب غزوان ارسلان (که دارای دکترای ادبیات تطبیقی از دانشگاه کوئین مری لندن است) اثری برجسته است که به‌خوبی تسلط نویسنده بر موضوعش را نشان می‌دهد و با تحلیل دقیق متون منتخب از جبران متمایز است. کتاب با این سئوال شروع می‌شود: چرا و چگونه باید امروز جبران را بخوانیم؟ و آن را با تلاش برای قرار دادن جبران در بستر ادبیات جهانی، نه فقط ادبیات عربی-آمریکایی، به پایان می‌برد. در فاصله مقدمه و نتیجه‌گیری، نویسنده به بررسی پیوندهای میان زیبایی‌شناسی ادبیات، اخلاق و سیاست در آثار جبران، جنبه‌های دینی و عرفانی در کار او، نوآوری‌های او، استفاده از دو زبان و حس ملی‌گرایی او و جایگاهش در نهضت ادبی معاصر می‌پردازد.

از ویژگی‌های مثبت کتاب این است که نویسنده علی‌رغم علاقه‌اش به جبران، از نادیده گرفتن جنبه‌های منفی در آثار او اجتناب می‌کند.

یکی از نکات مثبت کتاب ارسلان این است که با وجود علاقه‌اش به جبران، از جنبه‌های منفی در کار او غافل نمی‌ماند. او به‌عنوان مثال یادآوری می‌کند که جبران گاهی به سمت عاطفه‌گرایی افراطی (سنتیمنتالیسم) و ساده‌سازی بیش از حد در بافت داستان و شخصیت‌پردازی گرایش پیدا می‌کند و از کلیشه‌های تکراری استفاده می‌کند. همچنین نقد می‌کند که جبران با وجود حمایت از حقوق زنان، دعوت به آموزش را تنها برای مردان مطرح کرده و نه برای زنان. او همچنین خطایی دستوری در استفاده از فعل گذشته «builded» به‌جای «built» (ص ۱۹۴) را یادآور می‌شود. در نامه‌ای از جبران به ماری هاسکل در سال ۱۹۲۲، جبران ادعا می‌کند که زبان انگلیسی خود را از شکسپیر، ترجمه انگلیسی کتاب مقدس و خود هاسکل فرا گرفته است! ارسلان به درستی این سئوال را مطرح می‌کند: آیا او این زبان را از بلیک، کیتس، شلی، کارلایل و ویتمن نیز نیاموخته است؟ چیزی که نوشته‌ها و نامه‌های دیگر جبران آن را تایید می‌کند.

ارسلان نظرات منتقدان جبران را از تحسین‌کنندگان مانند شاعر ایرلندی جورج ویلیام راسل تا منتقدان مانند مصطفی لطفی المنفلوطی که جبران را از منظر اخلاقی نقد کرده و عباس محمود العقاد که در سال ۱۹۲۲ در نقد قصیده «المواكب» جبران به مسائل مرتبط با محتوای فکری و زبان و سبک او اشاره کرده، مطرح می‌کند.
با وجود مزایای چشمگیر، کتاب ارسلان نیز از اشتباهات خالی نیست.
او می‌نویسد مثلاً: «those who do not deprive themselves from the gifts» (صفحه 51)، و حرف اضافه صحیح «of» است، نه «from» (واضح است که ارسلان در اینجا به زبان عربی فکر می‌کرده است، زیرا ما می‌گوییم «محروم از...»). همچنین ارسلان نویسنده رمان «موبی دیک» را به اشتباه Henry Melville (صفحه 228) نام می‌برد، در حالی که نام صحیح او Herman است. او همچنین اشاره می‌کند که جبران کتابی با عنوان «Sand and Form» دارد (صفحه 109)، که بدون شک اشتباه چاپی است و عنوان صحیح «Sand and Foam» (رمل و زبد) است. این خطاهای کوچک در کتابی با این میزان عمق فکری، بصیرت نافذ و استحکام و دقت در سبک، قابل بخشش هستند.