جنجال پیرامون محل دفن دکتر ایمن الظواهری، رهبر القاعده، دوباره آنچه را که بر اجساد دیگر رهبران پیش از او در راس گروه‌های مسلح رخ داده را باز تابانیده است؛ مانند اسامه بن لادن و ابوبکر البغدادی و رهبران کشورهایی که در بحبوحه انقلاب‌ها یا جنگ‌هایی که رژیم‌هایشان سرنگون شد، مانند معمر قذافی، صدام حسین و علی عبدالله صالح.
* رهبران القاعده
جنجال بر سر «جسد الظواهری» بلافاصله پس از آن بالا گرفت که ایالات متحده در دوشنبه گذشته اعلام کرد که رهبر القاعده را با دو موشک هلفایر از یک پهپاد کشته‌است، در حالی که او پس از طلوع آفتاب در ۳۱ جولای در بالکن یک «خانه امن» در محله مجلل شیربور کابل ایستاده بود. آمریکا تأکید کرد که مقامات «شبکه حقانی» جنبش «طالبان» برای از بین بردن آثار حضور وی در خانه به سرعت به خانه شتافتند و خانواده وی را به مکان دیگری منتقل کردند، اما جنبش «طالبان» در بیانیه ای گفته‌است که «هیچ اطلاعاتی در مورد ورود و اقامت ایمن الظواهری» در کابل ندارد. در حالی که ذبیح‌الله مجاهد سخنگوی جنبش گفت که هیچ جنازه ای در خانه ای که هدف حمله آمریکایی‌ها قرار گرفته بود، یافت نشد، امرالله صالح معاون پیشین رئیس‌جمهور افغانستان، اشرف غنی، در مورد اطلاعاتی که به دست آورده‌است، گفت که طالبان مخفیانه جسد الظواهری و «همراهان» او را در ولسوالی پنجوای ولایت قندهار (جنوب افغانستان) دفن کرده‌اند.
سخنان این مقام سابق افغانستان که دشمن قسم خورده طالبان است، در مورد دفن رهبر القاعده با «رفقای» خود در قندهار می‌تواند اعتبار اطلاعات او را تضعیف کند؛ آمریکایی‌ها تأکید می‌کنند که حمله موشکی آنها به کابل به غیر از خود الظواهری منجر به کشته شدن دیگری نشده‌است، در حالی که می‌دانند که همسر و اعضای خانواده‌اش در خانه مورد هدف حضور داشتند. در واقع مشخص نیست که آیا «جسدی» برای دفن رهبر «القاعده» باقی مانده‌است یا خیر. موشک‌هایی که آمریکایی‌ها او را با آن کشتند (R9X) مجهز به تیغه‌هایی شبیه به چاقو هستند که قربانی خود را تکه‌تکه می‌کنند.
اسامه بن لادن، سلف الظواهری در رأس القاعده نیز در حمله نیروهای کماندویی به مخفیگاه وی در ابوت آباد پاکستان در ماه می ۲۰۱۱ توسط آمریکایی‌ها کشته شد، اما سرنوشت جسد وی بلافاصله مستقیماً مشخص شد. آمریکایی‌ها پس از تأیید اینکه بن لادن را کشته‌اند، عجله کردند تا جسد او را با انداختن آن به دریا از بین ببرند.
* سرکردگان داعش
سرنوشت جسد بن لادن شبیه سرنوشت جسد ابوبکر البغدادی، رهبر داعش است که در ده سال گذشته بزرگترین رقیب القاعده را در مکان‌هایی که این دو سازمان در سراسر جهان گسترش یافته بودند تشکیل داده‌است. در اکتبر ۲۰۱۹، یک نیروی ویژه آمریکایی موفق شد به البغدادی در مخفیگاهش در روستایی کوچک در استان ادلب سوریه، نزدیک مرز با ترکیه برسد، اما به گفته مقامات آمریکایی در آن زمان، زمانی که در تونل زیر خانه گیر افتاده بود، خود را منفجر کرد و او و سه فرزندش را کشت. در حالی که مارک میلی رئیس ستاد کل ارتش آمریکا گفت که جسد او در چارچوب رویه‌های اتخاذ شده توسط نیروهای آمریکایی و «بر اساس قانون درگیری‌های مسلحانه» «دفع» شده‌است. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک منبع در پنتاگون گزارش داد که جسد البغدادی با انداختن آن به دریا، مشابه آنچه برای جسد بن لادن اتفاق افتاد، از بین رفت.
مشخص نیست بر سر جسد ابوابراهیم الهاشمی القرشی جانشین البغدادی که در عملیات نیروهای کماندویی در استان ادلب در ۳ فوریه ۲۰۲۲ توسط آمریکایی‌ها کشته شد، چه گذشت. آمریکایی‌ها در آن زمان اعلام کردند که او خود را منفجر کرد تا از دستگیری زنده جلوگیری شود. اما مشخص نشد که آیا بقایای او با انداختن آنها به دریا، همان‌طور که برای سلفش اتفاق افتاد، از بین رفت یا خیر.
* اجساد رهبران عرب
موضوع اجساد رهبران «القاعده» و «داعش» همچنین آنچه را که بر اجساد رهبران عرب که در سال‌های گذشته کشته شدند، را دوباره بر سر زبان‌ها انداخت. سرهنگ معمر قذافی رهبر سابق لیبی، در ۲۰ اکتبر ۲۰۱۱ هنگام تلاش برای فرار از سنگر خود در سرت توسط مخالفانش کشته شد. سپس مخالفانش او را (به همراه یکی از پسرانش) در مکانی مخفی در صحرای لیبی دفن کردند. قبیله قذافی و خانواده وی سال هاست که خواستار بازگرداندن جسد وی برای دفن مجدد هستند، اما مخالفان وی تا امروز به این خواسته پاسخ نداده‌اند. «جسد قذافی» یکی از مشکلات متعددی است که روابط بین گروه‌های لیبی از جمله روابط میان سرت، سنگر سابق قذافی، و مصراته، سنگر مخالفان وی را تیره کرده‌است.
جسد صدام حسین رئیس‌جمهور سابق عراق نیز به نوبه خود کانون جنجال‌های عراقی است. مشخص است که جسد وی پس از به دار آویختن در دسامبر ۲۰۰۶ در العوجه تکریت به خاک سپرده شد، اما گزارش‌ها حاکی از تخریب آرامگاه وی در جریان نبرد بین داعش و الحشد الشعبی عراق بود. خانواده صدام اکنون تأیید می‌کنند که جسد به مکان دیگری منتقل شده‌است، اما از افشای آن خودداری می‌کنند.
سرنوشت جسد علی عبدالله صالح رئیس‌جمهور پیشین یمن، به نوبه خود از زمان مرگ وی به دست حوثی‌ها در دسامبر ۲۰۱۷، کانون بحث و جدل بوده‌است. یکی از مقامات حزب کنگره عمومی خلق به رهبری رئیس‌جمهور فقید می‌گوید که جسد وی در قبرستانی پشت بیمارستان نظامی در صنعا به خاک سپرده شد.
اما حوثی‌ها اطلاعات خاصی دربارهٔ محل دفن رئیس‌جمهور سابق که به تازگی اتحاد خود را با آنها شکسته بود، ارائه نکردند.
