هناء‌ العمیر کارگردان سعودی: حوزه فرهنگ کشور نوید بخش است

او گفت:‌ انجمن سینما در سعودی باعث پرورش ذوق سینماگران و علاقمندان می شود

هناء‌ العمیر کارگردان سعودی 
هناء‌ العمیر کارگردان سعودی 
TT

هناء‌ العمیر کارگردان سعودی: حوزه فرهنگ کشور نوید بخش است

هناء‌ العمیر کارگردان سعودی 
هناء‌ العمیر کارگردان سعودی 

هناء العمیر کارگردان سعودی با ارزیابی اینکه «حوزه سینما در سعودی بسیار نوید بخش است» از جشنواره بین المللی فیلم قاهره به خاطر برگزاری برنامه «اوج گیری سینمای سعودی» تشکر کرد. 
او افزود «من برآوردم این است که در پنج سال آینده یک تحول بزرگ در عرصه فرهنگ و هنر کشور روی خواهد داد».
العمیر در گفتگو با «الشرق الاوسط» یادآور شد «با اینکه رئیس اولین انجمن سینمایی در سعودی هستم اما کار خودم را به عنوان نویسنده و کارگردان ترک نکردم و در حال آماده کردن اولین فیلم بلندم هستم که از یک رمان سعودی گرفته شده و رویدادها در دهه بیست میلادی اتفاق می افتد».
هناء العمیر از جمله کارگردانان نسل میانه در عرصه سینمای سعودی است که کار خود را به عنوان منتقد آغاز و سپس به فیلم نامه نویسی و کارگردان روی آورد و سه فیلم کوتاه ساخت. سریال «وساوس» ساخته هناء که اولین محصول سینمای سعودی در نتفلیکس است موفقیت چشمگیری داشته است. او رئیس انجمن سینمای سعودی است که هدف حمایت و پرورش ذوق سینماگران و علاقمندان را دنبال می کند».
این کارگردان سعودی درباره انجمن سینمای سعودی و نقش این نهاد در حال حاضر توضیح داد «این اولین انجمن غیر دولتی سینما یک گام مهم در راستای تحول در عرصه سینمای سعودی است و با کمک ۲۳ چهره شاخص از سینماگران و کارگردانان تاسیس شد. بنده هم با رای همکارانم به عنوان رئیس این نهاد انتخاب شدم. انجمن سینمای سعودی برگزار کننده دوره پیشین جشنواره فیلم سعودی بود و خود را برای برگزاری دوره بعدی آماده می کنیم که با نشر کتاب های ترجمه شده و نیز تالیفات عربی درباره هنر سینما همراه خواهد بود. ما در حال تکمیل برنامه های احداث کتابخانه و دفتر مرکزی و انتشار مجله سینمایی هستیم و هدف غنا بخشیدن به حوزه دانش و فرهنگ سینمایی اجرا می شود. افزایش سطح مهارت سینماگران سعودی و برنامه های متعدد برای ترویج محصولات سینمای سعودی از اهداف دیگر این نهاد است». 

پوستر فیلم «وساوس»
هناء العمیر در ۲۰۰۶ با مقالات نقد فیلم شروع کرد و در روزنامه های گوناگون همچون الوطن و الشرق الاوسط قلم می زد و نویسنده ستون های سینمایی بود. او سپس به فیلم نامه نویسی و کارگردانی روی آورد.
او خاطر نشان کرد «در بریتانیا ترجمه خواندم و عاشق سینما بودم و سینما پاتوقم بود. فیلم نامه هدف را نوشتم که یک فیلم کوتاه بود و برنده بهترین سناریوی فیلم در حال ساخت اولین دوره جشنواره فیلم سعودی شد. بعد متوجه شدم که اگر دنبال ساخت فیلم نروم فیلمنامه هایم هرگز روی پرده نمی روند. فیلم نامه مستند «بعیدا عن الکلام» را در ۲۰۰۹ نوشتم و اولین فیلمی بود که کارگردانی می کردم. این فیلم درباره محصول مشترک دو گروه موسیقی محلی آرژانتینی و سعودی بود و می خواستم این دیدار را در قالب یک فیلم ماندگار کنم. هدفم از ساخت این فیلم ارسال پیام توافق دو گروه از طریق موسیقی بود که فیلم در جشنواره فیلم خلیج به نمایش درآمد و به مسابقه جشنواره مسقط راه یافت. بعد نوبت به اولین فیلم بلندم به اسم شکوی رسید که جایزه فیلم برتر جشنواره فیلم سعودی در ۲۰۱۵ را دریافت کرد. فیلم کوتاهی به اسم اغنیه البجعه برگرفته از یکی از نمایشنامه های لچکوف را ساختم».
هناء العمیر اولین سریال سعودی در نتفلیکس را ساخته است. بازیگران بنام سعودی همچون عبد المحسن النمر و الهام علی و شیماء الفاضل در سریال «وساوس» بازی می کنند. این سریال هیجان انگیز درباره یک خانواده پولدار است که سرپرست خانواده فوت می کند و اعضای خانواده دوره تازه ای را باید تجربه کنند». 
او اضافه می کند‌ «سریال «وساوس» را کارگردانی کردم و در فیلم نامه نویسی هم نقش داشتم. ما وقتی فیلمبرداری را شروع کردیم نمی دانستیم که این سریال بناست که در نتفلیکس پخش شود. گروه سریال درباره دشوار بودن اجرای ایده فیلم نگران بودند و با هم دست به این ماجراجویی زدیم و سریال را تهیه کردم. بنده از سوژه این سریال خوشم می آید چون به مخاطب اجازه می دهد داستان را از زاویه های گوناگون لمس کند و هر بار چیز متفاوتی کشف کند. این تجربه سازنده بود. این سریال مورد پسند نتفلیکس قرار گرفت و حس کردیم که تلاشمان هدر نرفته است».
العمیر تاکید کرد «تحولات جاری در سعودی فراتر از رویا است و عرصه فرهنگ در سعودی بسیار نوید بخش است. ما در اول راهیم و برای دستاوردهای بسیار زمینه سازی می کنیم و اراده و عزم داریم و از حمایت برخورداریم و تلاش های بزرگی برای پیشرفت حوزه سینما انجام می شود. حوزه هنر و فرهنگ در ۵ سال آینده دستخوش تحولات بی سابقه خواهد شد و سینما در این میان سهم بسزایی از این رنسانس خواهد داشت».
هناء العمیر برای ساخت اولین فیلم بلند خود آماده می شود.
او افزود «خیلی وقت است که روی اولین فیلم بلند خود (الرقص علی حافه السیل) کار می کنم که از رمان «غواصو الاحقاف» نوشته نویسنده سعودی خانم امل الفاران گرفته شده است. این رمان جادویی درباره دنیای قبیله در پایان دهه بیست میلادی است و در این رمان به گمشده ام دست یافتم. این فیلم محصول مشترک بین سعودی و مصر در ۲۰۲۳ روی پرده می رسد. یک فیلم دیگر هم دارم که در حال ساخت آن هستم».



چرا و چگونه باید امروز جبران بخوانیم؟

جبران خليل جبران
جبران خليل جبران
TT

چرا و چگونه باید امروز جبران بخوانیم؟

جبران خليل جبران
جبران خليل جبران

سلسله «مطالعات ادینبرا در ادبیات عربی معاصر»، که به زبان انگلیسی از سوی انتشارات دانشگاه ادینبرا در اسکاتلند منتشر می‌شود و تحت نظارت دکتر رشید العنانی، استاد ادبیات عربی مدرن در دانشگاه اکستر بریتانیا قرار دارد، روز به روز قوی‌تر می‌شود. این سلسله که از سال ۲۰۱۳ تاکنون ۲۹ کتاب در موضوعات مختلف ادبیات عربی از قرن نوزدهم تا به امروز منتشر کرده، این روزها سی‌امین کتاب خود را با عنوان «جبران خلیل جبران در بستر ادبیات جهانی عرب» (Gibran Khalil Gibran as Arab World Literature) منتشر کرده است. نویسنده این کتاب غزوان ارسلان، استاد دانشگاه العربی تبسی در الجزائر است.

روی جلد کتاب

همان‌طور که می‌دانیم، جبران (۱۸۸۳-۱۹۳۱) یکی از مشهورترین نویسندگان مهاجر شمال آمریکا است و جایگاه ویژه‌ای دارد که تنها امین الریحانی و میخائیل نعیمه می‌توانند شانه به شانه‌اش بشوند (به نظر من، نعیمه از هر سه نابغه‌تر است). جبران یکی از ستون‌های اصلی نهضت ادبی معاصر بود؛ شاعری، داستان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، مقاله‌نویس و نامه‌نگاری که به دو زبان عربی و انگلیسی می‌نوشت، به‌علاوه هنرمندی که نقاشی‌ها و آثار تجسمی خود را داشت. کتاب او «پیامبر» که در سال ۱۹۲۳ به انگلیسی منتشر شد (و ما از علاقه شدید آمریکایی‌ها به هر گونه فکر و هنر نوآورانه آگاهیم)، از پرفروش‌ترین کتاب‌ها در ایالات متحده آمریکا بود. این کتاب به ۱۰۴ زبان ترجمه شده و هشت ترجمه مختلف به زبان عربی دارد. شهرت جبران حتی به چین نیز رسید. او رئیس «الرابطة القلمیة:انجمن قلم» در آمریکا تا زمان مرگش بود و در جهان عرب نیز مورد احترام متفکران، محققان و نویسندگان مهمی مانند ادونیس، یوسف الخال، خلیل حاوی و حلیم برکات قرار داشت. جبران هنوز پس از تقریباً یک قرن از مرگش در حافظه فرهنگی جهان عرب زنده است؛ همچنان کنفرانس‌های بین‌المللی به نام او برگزار می‌شود و کتاب‌ها و رساله‌های دانشگاهی در مورد او نوشته می‌شود که جدیدترین آن‌ها همین کتاب است.

زمانی که دکتر ثروت عکاشه، وزیر فرهنگ مصر در دوران جمال عبدالناصر، تعدادی از آثار جبران را که به انگلیسی نوشته شده بود ترجمه کرد (ترجمه او از کتاب «پیامبر» در سال ۱۹۵۹ منتشر شد)، دکتر لوئیس عوض نوشت که انتشار این ترجمه‌ها نشانه‌ای از تجدید حیات حرکت رمانتیسیسم است، به‌ویژه که انتشار این ترجمه‌ها همزمان با انتشار کتابی از نثر غنایی به نام «آخرین شامگاه» از داستان‌نویس یوسف الشارونی و مجموعه‌ای از شعر منثور از شاعر حسین عفیف بود. در دوره‌ای دیگر، دکتر رضوی عاشور، نویسنده و استاد دانشگاه مصر، در دانشگاه قاهره پایان‌نامه‌ای درباره «جبران و بلیک» ارائه کرد و ماهر البطوطي از تبعیدگاه خود در آمریکا نمایشنامه «نابینا»ی جبران را که به انگلیسی نوشته شده بود ترجمه کرد و این نمایش در «تئاتر صلح» در قاهره به روی صحنه رفت.کتاب غزوان ارسلان (که دارای دکترای ادبیات تطبیقی از دانشگاه کوئین مری لندن است) اثری برجسته است که به‌خوبی تسلط نویسنده بر موضوعش را نشان می‌دهد و با تحلیل دقیق متون منتخب از جبران متمایز است. کتاب با این سئوال شروع می‌شود: چرا و چگونه باید امروز جبران را بخوانیم؟ و آن را با تلاش برای قرار دادن جبران در بستر ادبیات جهانی، نه فقط ادبیات عربی-آمریکایی، به پایان می‌برد. در فاصله مقدمه و نتیجه‌گیری، نویسنده به بررسی پیوندهای میان زیبایی‌شناسی ادبیات، اخلاق و سیاست در آثار جبران، جنبه‌های دینی و عرفانی در کار او، نوآوری‌های او، استفاده از دو زبان و حس ملی‌گرایی او و جایگاهش در نهضت ادبی معاصر می‌پردازد.

از ویژگی‌های مثبت کتاب این است که نویسنده علی‌رغم علاقه‌اش به جبران، از نادیده گرفتن جنبه‌های منفی در آثار او اجتناب می‌کند.

یکی از نکات مثبت کتاب ارسلان این است که با وجود علاقه‌اش به جبران، از جنبه‌های منفی در کار او غافل نمی‌ماند. او به‌عنوان مثال یادآوری می‌کند که جبران گاهی به سمت عاطفه‌گرایی افراطی (سنتیمنتالیسم) و ساده‌سازی بیش از حد در بافت داستان و شخصیت‌پردازی گرایش پیدا می‌کند و از کلیشه‌های تکراری استفاده می‌کند. همچنین نقد می‌کند که جبران با وجود حمایت از حقوق زنان، دعوت به آموزش را تنها برای مردان مطرح کرده و نه برای زنان. او همچنین خطایی دستوری در استفاده از فعل گذشته «builded» به‌جای «built» (ص ۱۹۴) را یادآور می‌شود. در نامه‌ای از جبران به ماری هاسکل در سال ۱۹۲۲، جبران ادعا می‌کند که زبان انگلیسی خود را از شکسپیر، ترجمه انگلیسی کتاب مقدس و خود هاسکل فرا گرفته است! ارسلان به درستی این سئوال را مطرح می‌کند: آیا او این زبان را از بلیک، کیتس، شلی، کارلایل و ویتمن نیز نیاموخته است؟ چیزی که نوشته‌ها و نامه‌های دیگر جبران آن را تایید می‌کند.

ارسلان نظرات منتقدان جبران را از تحسین‌کنندگان مانند شاعر ایرلندی جورج ویلیام راسل تا منتقدان مانند مصطفی لطفی المنفلوطی که جبران را از منظر اخلاقی نقد کرده و عباس محمود العقاد که در سال ۱۹۲۲ در نقد قصیده «المواكب» جبران به مسائل مرتبط با محتوای فکری و زبان و سبک او اشاره کرده، مطرح می‌کند.
با وجود مزایای چشمگیر، کتاب ارسلان نیز از اشتباهات خالی نیست.
او می‌نویسد مثلاً: «those who do not deprive themselves from the gifts» (صفحه 51)، و حرف اضافه صحیح «of» است، نه «from» (واضح است که ارسلان در اینجا به زبان عربی فکر می‌کرده است، زیرا ما می‌گوییم «محروم از...»). همچنین ارسلان نویسنده رمان «موبی دیک» را به اشتباه Henry Melville (صفحه 228) نام می‌برد، در حالی که نام صحیح او Herman است. او همچنین اشاره می‌کند که جبران کتابی با عنوان «Sand and Form» دارد (صفحه 109)، که بدون شک اشتباه چاپی است و عنوان صحیح «Sand and Foam» (رمل و زبد) است. این خطاهای کوچک در کتابی با این میزان عمق فکری، بصیرت نافذ و استحکام و دقت در سبک، قابل بخشش هستند.