آیا گروه‌های عراقی وارد جنگ غزه می‌شوند؟

نیروهای جنبش شیعی النُجَباء عراق در جریان گردهمایی یکشنبه گذشته در بغداد برای حمایت از عملیات حماس علیه اسرائیل (AFP)
نیروهای جنبش شیعی النُجَباء عراق در جریان گردهمایی یکشنبه گذشته در بغداد برای حمایت از عملیات حماس علیه اسرائیل (AFP)
TT

آیا گروه‌های عراقی وارد جنگ غزه می‌شوند؟

نیروهای جنبش شیعی النُجَباء عراق در جریان گردهمایی یکشنبه گذشته در بغداد برای حمایت از عملیات حماس علیه اسرائیل (AFP)
نیروهای جنبش شیعی النُجَباء عراق در جریان گردهمایی یکشنبه گذشته در بغداد برای حمایت از عملیات حماس علیه اسرائیل (AFP)

رهبران ائتلاف حاکم؛ «چارچوب هماهنگی» در عراق تمایل به نشان دادن مواضع علنی در حمایت از«مقاومت فلسطینی» در غزه بودند، با این حال، بحث‌هایی که در چند روز گذشته در مورد «مشارکت جناح‌ها» در درگیری‌های جاری علیه اسرائیلی‌ها صورت گرفت، به موضع تعیین‌کننده و قاطعی منجر نشد، اما به گفته یک سیاستمدار عراقی، اگر اوضاع در آنجا به مداخله قدرت‌های بین‌المللی مانند آمریکا تبدیل شود، این تصمیم با مشورت با ایران اتخاذ خواهد شد.
بعید است که همه رهبران احزاب سیاسی شرکت کننده در دولت السودانی مشتاق درگیر شدن در یک رویارویی بزرگتر بین فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها باشند، اما وخامت اوضاع در آنجا ممکن است بر همه از جمله ایران و دیگر متحدان منطقه فشار بیاورد.
نوری المالکی، نخست‌وزیر اسبق، طی دو روز گذشته خواهان «کمک به مقاومت در غزه» شد و گفت: «موعد در بیت‌المقدس امری الهی است و مربوط به همه مردم شریف جهان عرب است»، با این حال، وی در جریان سخنرانی ویدئویی که روز پنجشنبه پخش شد، از هیچ برنامه ای برای حضور میدانی در غزه صحبت نکرد.
دبیرکل گردان‌های حزب‌الله عراق معروف به ابوحسین الحمیداوی نیز گفت: «وظیفه شرعی ما حضور در میدان برای دفع شر دشمنان را می‌طلبد». پیش از آن قیس الخزعلی رهبر عصائب اهل الحق با انتشار پستی در تریبون ایکس تأکید کرده بود که جنبش او «از نزدیک وقایع را رصد می‌کند، آماده است و فقط تماشاگر نیست».
بر اساس اطلاعاتی که «الشرق الاوسط» به دست آورده‌است، گروه‌های عراقی پیام‌های مکرری از ایرانی‌ها در خصوص وضعیت نوار غزه دریافت کردند که اکثر قریب به اتفاق آنها حاکی از آن هستند که مداخله مستقیم مستلزم شرایطی غیر از این است و ممکن است به زودی این اتفاق بیفتد: «این امر بسته به گسترش جنگ و مشارکت بیشتر طرف‌های دیگر دارد».
این اطلاعات نشان می‌دهد که تماس‌هایی بین رهبران گروه‌های فلسطینی و عراقی‌ها برای گفت و گو دربارهٔ وضعیت نوار غزه برقرار شده‌است که الخزعلی یکی از این تماس‌ها را که با اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی حماس بود، رسانه ای کرد.
بر اساس اطلاعات تأیید شده توسط سه تن از اعضای چارچوب هماهنگی، مقاومت فلسطین تنها نخواهد ماند و تهران برای این جنگ برنامه سنجیده‌ای دارد، در حالی که این روزها بسیاری از درون ائتلاف برای توصیف واکنش جناح‌های طرفدار ایران در مورد نبردهای غزه از عبارت «برخورد باز جغرافیایی» استفاده کرده‌اند.
یکی از رهبران این چارچوب که از افشای نام خود خودداری کرد، گفت: «جناح‌های مقاومت متحد برای ساعت صفر آماده می‌شوند و در مورد عراق، ممکن است عملیات‌ها اهداف خارجی را هدف قرار دهند که منافعی با اسرائیل و آمریکا دارند».
اما بسیاری از کسانی که خود را یک جنبش شیعی میانه‌رو در این چارچوب توصیف می‌کنند، معتقدند که «صحبت در مورد چنین طرح‌هایی بسیار اغراق‌آمیز است و ثبت مواضع در حمایت از فلسطینی‌ها بعد دیگری مرتبط با رو کم کنی سیاسی به خود گرفته‌است».
هادی العامری، رهبر ائتلاف فتح، هفته گذشته در سخنرانی خود اشاره کرد که در صورت مداخله آمریکا در فلسطین، این گروه‌ها «در هدف قرار دادن مواضع تردید نخواهند کرد». جبار المعموری، رئیس اتحادیه علمای مسلمان نیز در همین زمینه اظهار کرد: «سه دلیل نیروهای مقاومت عراق را برای ورود به رویارویی با تل‌آویو سوق می‌دهد: گسترش رویارویی و رسیدن آن به (حزب‌الله) در لبنان، هدف قرار دادن مقاومت در سوریه، یا ارسال هواپیماها و جنگجویان از سوی واشینگتن برای حمایت از رژیم صهیونیستی».
نزدیکان به رهبران چارچوب که برخی از آنها با بحث در مورد نبردهای نوار غزه آشنا هستند، گفتند: «نگرانی اصلی جناح‌های مسلح از پیامدهای حمله اسرائیل، تهدید مستقیم متحدان در لبنان و سوریه است و این همان چیزی است که ایران سعی خواهد کرد به هر نحوی از آن جلوگیری کند، اما عراقی‌ها هنوز نمی‌دانند این کار چگونه انجام خواهد شد».
نیروهای چارچوب هماهنگی در حال بحث دربارهٔ آنچه به گفته آنها «اطلاعات اولیه» است در مورد امکان استفاده از پایگاه‌های آمریکایی «عین الاسد» و «حریر» در عراق برای انجام حملات یا اعزام جنگنده‌ها برای حمایت از اسرائیلی‌ها در نوار غزه است. یکی از آنها می‌گوید: «اگر این اتفاق بیفتد، ما از اجرای توافقنامه چارچوب استراتژیک بین عراق و آمریکا دست می‌کشیم».



سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
TT

سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)

در پنجم سپتامبر ۲۰۲۳، دکتر علیرضا عنایتی وارد فرودگاه بین‌المللی ملک خالد در ریاض شد تا مأموریت خود را به عنوان سفیر ایران در پادشاهی عربی سعودی آغاز کند. این اتفاق پس از امضای توافق ازسرگیری روابط دیپلماتیک در دهم مارس همان سال با میانجی‌گری چین و پس از قطع روابطی نزدیک به هفت سال رخ داد.

با گذشت نزدیک به دو سال از بازسازی روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران، سفیر عنایتی در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» بیان کرد آنچه در این مدت محقق شده معادل «دستاوردهای چندین سال» است و این را ناشی از «استحکام و ماهیت روابط» میان دو کشور دانست.

دیپلمات ایرانی موضع پادشاهی عربی سعودی در قبال حملات اخیر رژیم اسرائیل به ایران را «قابل‌تقدیر» توصیف کرد و گفت ریاض نقش فعالی در آرام‌سازی اوضاع و اعمال فشار برای جلوگیری از تنش ایفا کرده است. او افزود: «از هرگونه نقشی از سوی برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

عنایتی سابقه طولانی فعالیت در پادشاهی عربی سعودی دارد. او کار خود را از سال ۱۹۹۰ به عنوان کنسول ایران در جده آغاز کرد و در اوایل دهه ۲۰۰۰ به عنوان کاردار در ریاض منصوب شد. او پس از بیش از دو دهه، در سال ۲۰۲۳ به‌عنوان سفیر به این کشور بازگشت و تجربه‌ای انباشته در امور منطقه‌ای با خود دارد.

حملات «آشکار» به ایران

سفیر ایران، حملات اخیر اسرائیل به ایران را «آشکار» توصیف کرد و توضیح داد که در آن زمان، تهران در حال مذاکره غیرمستقیم با ایالات متحده بود. او گفت:
«ایران نیمه‌شب، در حالی که مردم در خانه‌هایشان خواب بودند، مورد حمله قرار گرفت و عده‌ای شهید شدند. این حمله در معنای کامل آن، جنایت آشکار بود. ما با تکیه بر منشور سازمان ملل، پاسخ متقابل دادیم و به دشمن نشان دادیم که ایران آغازگر جنگ نیست اما با قدرت و پایداری از خود دفاع می‌کند.»

انسجام کشورهای منطقه

عنایتی گفت که واکنش کشورهای منطقه به حملات اسرائیل، نشان‌دهنده انسجام آشکاری بود. او اشاره کرد که نخستین تماس تلفنی وزیر امور خارجه ایران، از جانب همتای سعودی‌اش، شاهزاده فیصل بن فرحان برای محکومیت «حمله آشکار» دریافت شد و سپس بیانیه وزارت امور خارجه پادشاهی نیز منتشر شد.
او افزود: «این مواضع قابل‌تقدیر با تماس تلفنی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و رئیس شورای وزیران، با رئیس‌جمهور پزشکیان برای محکوم‌کردن و ابراز انزجار از این حملات تکمیل شد. پس از آن، تماس رئیس‌جمهور پزشکیان با برادرش شاهزاده محمد برقرار شد و دیگر کشورهای شورای همکاری نیز مواضعی در حمایت از جمهوری اسلامی گرفتند.»

محمد بن سلمان «همیشه همراه ما بوده»

سفیر تهران از تلاش‌های اخیر پادشاهی عربی سعودی برای آرام‌سازی اوضاع و توقف حملات اسرائیلی قدردانی کرد و گفت: «این تلاش‌ها ارزشمند بود و ما از آن استقبال کردیم. ما بر نقش پادشاهی در آرام‌سازی شرایط و جلوگیری از حملات تأکید می‌کنیم، این نقش بسیار شرافتمندانه است. در گفت‌وگوها، تماس‌ها و دیدارهای دوجانبه، ایران همواره بر نقش و مواضع قابل‌تحسین پادشاهی تأکید کرده است؛ از محکوم‌کردن حملات گرفته تا تلاش برای جلوگیری از آنها. از هرگونه نقش برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

۴۰۰ هزار ایرانی از پادشاهی عربی سعودی بازدید کردند

دکتر عنایتی توضیح داد که روابط پس از بازگشت، پیشرفت چشمگیری داشته است و گفت: «آنچه در طول دو سال از این روابط برداشتیم، به‌گونه‌ای است که گویی در چند سال رخ داده است. گویی روابط اصلاً قطع نشده بود و این نشان از عمق و اصالت این روابط دارد.»

او افزود: «در سال جاری، بیش از ۲۰۰ هزار زائر عمره از ایران به پادشاهی آمده‌اند و اگر تعداد حجاج را نیز بیفزاییم، تعداد بازدیدکنندگان ایرانی از پادشاهی در طول یک سال به ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد، که این شاخص بسیار مثبتی است. همه این افراد از پادشاهی بازدید کرده و آن را از نزدیک شناخته‌اند.»

سفر خالد بن سلمان

سفیر درباره سفر وزیر دفاع پادشاهی عربی سعودی به تهران گفت: «ایران این سفر را اقدامی حاکمیتی و بسیار مهم دانست و آن را نقطه عطفی تاریخی در روابط تلقی کرد.»
او افزود: «این سفر، دیدار شاهزاده با رئیس‌جمهور پزشکیان، رهبری و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (که در رویدادهای اخیر جان باخت) باعث ایجاد درکی مشترک بین دو طرف شد مبنی بر اینکه ما شریک در ساختن منطقه هستیم. این برداشت در طرف ایرانی بسیار مثبت بود.»

او ادامه داد: «برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پیگیری‌های لازم پس از این سفر را ادامه دهیم و معتقدیم این سفر روابط ایران و پادشاهی عربی سعودی را از سطحی عادی به روابطی عمیق و بنیادین ارتقا داد.»

روابط و چشم‌اندازها

سفیر عنایتی معتقد است که روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور نیازمند تلاش بیشتری برای تقویت است. او گفت: «ما توافق‌نامه‌ای جامع در زمینه تجارت، اقتصاد، سرمایه‌گذاری، فرهنگ، جوانان و ورزش داریم که در توافق پکن بر آن تأکید شده است. توافق‌نامه‌ای دیگر نیز برای جلوگیری از مالیات مضاعف به صورت مقدماتی امضا شده و ما پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای برای حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری متقابل نیز ارائه کرده‌ایم. همچنین توافق‌نامه‌ای در زمینه حمل‌ونقل زمینی وجود دارد که می‌تواند پادشاهی، امارات و عمان را به سواحل شمالی متصل کرده و آن را به گذرگاهی به آسیای مرکزی تبدیل کند.»

در مورد نقش ایران در منطقه، دکتر علیرضا عنایتی اظهار کرد که تهران از مدلی برای امنیت منطقه‌ای حمایت می‌کند که بر توسعه، اقتصاد و فرهنگ متکی است، نه قدرت نظامی. در پاسخ به اینکه برخی نگاه‌ها، نقش ایران را عامل بی‌ثباتی می‌دانند، گفت: «ما بیگانه‌ای نیستیم که وارد منطقه شویم و نقشی را تحمیل کنیم. ما بخشی از منطقه هستیم، از فرزندان آن هستیم و در آن زندگی می‌کنیم.»

او افزود: «ما اشتراکات فرهنگی، تاریخی و دینی زیادی در منطقه داریم. اگر در برخی دیدگاه‌های سیاسی اختلافی وجود داشته باشد، این نباید به قطع رابطه بیانجامد. این اختلاف را می‌توان تنها از طریق گفت‌وگو حل کرد. هیچ راهی بهتر – بلکه جایگزینی برای آن وجود ندارد – از گفت‌وگو میان برادر با برادر، همسایه با همسایه و میان مسائل مختلف.»

او تأکید کرد: «امنیت ما یکپارچه است. نمی‌توانیم از امنیت تکه‌تکه سخن بگوییم. ما آنچه از منطقه می‌شنویم را تکرار می‌کنیم: امنیت مبتنی بر توسعه. ما از این رویکرد حمایت می‌کنیم. زمانی که از امنیت مبتنی بر تسلیحات، جنگ‌افزار، نظامی‌گری، ژئوپلیتیک و سیاست فاصله گرفته شود، می‌توان آن را با امنیت مبتنی بر توسعه، اقتصاد، تجارت، فرهنگ و مردم جایگزین کرد.»