«چارچوب هماهنگی» عراق: رئیس دولت جدید باید پذیرش داخلی و خارجی به دست آورد

درخواست‌های نامزدی «از طریق تلفن» ارسال شد... رقابت میان ۹ چهره

«چارچوب هماهنگی» عراق: رئیس دولت جدید باید پذیرش داخلی و خارجی به دست آورد
TT

«چارچوب هماهنگی» عراق: رئیس دولت جدید باید پذیرش داخلی و خارجی به دست آورد

«چارچوب هماهنگی» عراق: رئیس دولت جدید باید پذیرش داخلی و خارجی به دست آورد

یک مسئول در «چارچوب هماهنگی»، بزرگ‌ترین فراکسیون در پارلمان جدید عراق، اظهار کرد این ائتلاف نامزدی را برای ریاست دولت معرفی خواهد کرد که «پذیرش ملی را به دست آورد و منافع بین‌المللی را تأمین کند». او گفت نشست روز دوشنبه آینده «ویژگی‌های نهایی» را از میان فهرست فعلی شامل ۹ نامزد تعیین خواهد کرد.

این اظهارات را عباس راضی، دبیرکل «چارچوب هماهنگی»، چهارشنبه در نشست مؤسسه چاتهام هاوس برای بررسی مرحله پس از انتخابات عمومی یازدهم نوامبر ۲۰۲۵ بیان کرد.

انتخابات شاهد صعود قابل توجه نیروهای «چارچوب هماهنگی» بود؛ ائتلافی که اکنون حدود ۱۸۰ کرسی در اختیار دارد و در غیاب جریان صدر که از مشارکت خودداری کرد، به بزرگ‌ترین فراکسیون در اردوگاه شیعی تبدیل شد.

متغیرات منطقه‌ای

راضی اظهار کرد «متغیرات منطقه‌ای» نیروهای سیاسی عراق را وادار کرده است تا رویکردهای خود را بازنگری کنند. او گفت «تحولات ژئوپلیتیک اخیر موجب شد اولویت‌ها دوباره به نحوی تنظیم شود که با مصلحت ملی هماهنگ باشد».

او توضیح داد که ائتلاف «برنامه‌ای تفصیلی» برای مأموریت‌های نخست‌وزیر آینده تدوین کرده است که شامل بندهای عملی درباره امنیت، اقتصاد و بخش‌های حیاتی است. راضی افزود «تیم جمعی» تدوین‌کننده این برنامه ممکن است بعدها هسته تیم دولت جدید را تشکیل دهد «در صورتی که نخست‌وزیر آینده بخواهد از آن استفاده کند».

درباره ویژگی‌های نامزد ریاست دولت، راضی اظهار کرد شخصیت مطلوب باید فردی باشد که «پذیرش ملی به دست آورد و سیاست‌هایش الزامات بین‌المللی و منطقه‌ای را تأمین کند».

او تأکید کرد شرط اساسی انتخاب نخست‌وزیر «عدم استفاده از منابع دولت برای اهداف حزبی یا سیاسی» است. راضی گزارش‌های رسانه‌ای مبنی بر اینکه این شرط به معنای «منع تشکیل حزب سیاسی» برای نخست‌وزیر آینده است، رد کرد.

یک هفته پس از انتخابات یازدهم نوامبر ۲۰۲۵، دوازده رهبر احزاب شیعی عضو «چارچوب هماهنگی» اعلامیه تشکیل «بزرگ‌ترین فراکسیون» را امضا کردند؛ فراکسیونی که واجد شرایط معرفی نامزد ریاست دولت است. حضور محمد شیاع السودانی، رئیس دولت پایان‌یافته، در میان امضاکنندگان پس از اختلافاتی درباره تمایل او به ادامه حضور برای دوره دوم قابل توجه بود.

ائتلاف «اعمار و توسعه» به رهبری السودانی ۴۵ کرسی کسب کرد، اما این تعداد برای خروج از توافقات داخلی «چارچوب هماهنگی» و تشکیل دولت با ریاست او کافی نبود. در مقابل، همه احزاب شیعی مجموعاً حدود ۱۸۷ کرسی از ۳۲۹ کرسی پارلمان ششم را کسب کردند.

«نامزدی از طریق تلفن»

«چارچوب» اکنون از طریق کمیته‌ای رهبری برای انتخاب نامزدها فعالیت می‌کند که شامل چهره‌هایی مانند عمار الحکیم، رهبر جریان حکمت، و همام حمودی، رئیس مجلس اعلای اسلامی، است. این کمیته نوری المالکی، رهبر ائتلاف دولت قانون، را شامل نمی‌شود؛ زیرا او عضو کمیته‌ای دیگر است که مأمور مذاکره با نیروهای کُرد و سنّی درباره نامزدهای ریاست جمهوری و ریاست پارلمان است.

ائتلاف که نیروهای برجسته شیعی را دربرمی‌گیرد، با شرکای کُرد و سنّی خود برای رسیدن به توافقی هم‌زمان درباره معرفی رئیس دولت، رئیس جمهوری و رئیس پارلمان در چارچوب عرف سیاسی تقسیم مناصب عالی در عراق از سال ۲۰۰۳ مذاکره می‌کند.

راضی توضیح داد که کمیته «تماس‌های شخصی از طریق تلفن» از افرادی دریافت کرده است که خواهان نامزدی برای ریاست دولت بودند. او این درخواست‌ها را «غیرمنطقی» دانست، زیرا سازوکار انتخاب محدود به نام‌هایی از میان نخست‌وزیران پیشین، وزیران یا شخصیت‌های شناخته‌شده با وزن سیاسی است. راضی افزود ائتلاف «پیش‌تر با شخصیت‌هایی تماس گرفته و از آنان خواسته بود نامزد شوند و آنان نیز موافقت کردند».

او گفت شمار رقابت‌کنندگان به ۹ نامزد رسیده است و نشست دوشنبه آینده «ویژگی‌های نامزد دارای بیشترین شانس» را مشخص خواهد کرد.

اصلاحات امنیتی

در پاسخ به پرسش «الشرق الاوسط» درباره اینکه آیا ائتلاف شیعی در دستورکار جدید خود بررسی پرونده سلاح گروه‌های مسلح را نیز مطرح کرده است، راضی اظهار کرد «الحشد الشعبی عراق نهادی قانونی است که بر اساس اوامر فرمانده کل نیروهای مسلح عمل می‌کند». او اشاره کرد «برنامه دولت شامل اصلاحات امنیتی خواهد بود که نخست‌وزیر جدید مسئول اجرای آن خواهد بود».

«الشرق الاوسط» پیش‌تر گزارش داده بود که «چارچوب هماهنگی» به معیارهایی «تقریباً نهایی» برای انتخاب نخست‌وزیر آینده رسیده است که مهم‌ترین آنها «عدم اشتغال او به ساخت مدل حزبی‌ای است که او را برای رهبری ائتلاف واجد شرایط کند». بر اساس این ارزیابی، در حالی که نامزد نهایی نقش «مدیر اجرایی» را در رأس کابینه جدید ایفا خواهد کرد، نیروهای شیعی پیروز در انتخابات مسؤولیت «تصمیم‌های مربوط به سلاح گروه‌ها و بحران اقتصادی» را بر عهده خواهند داشت.



گشت دیپلماتیک آمریکا هم‌زمان با رقابت بر سر تشکیل دولت عراق

مایکل ریغاس، معاون وزیر امور خارجه امریکا (وبگاه وزارتخانه)
مایکل ریغاس، معاون وزیر امور خارجه امریکا (وبگاه وزارتخانه)
TT

گشت دیپلماتیک آمریکا هم‌زمان با رقابت بر سر تشکیل دولت عراق

مایکل ریغاس، معاون وزیر امور خارجه امریکا (وبگاه وزارتخانه)
مایکل ریغاس، معاون وزیر امور خارجه امریکا (وبگاه وزارتخانه)

مایکل ریغاس، معاون وزیر امور خارجه امریکا در امور مدیریت و منابع، این هفته سفری را آغاز می‌کند که ترکیه، عراق و اسرائیل را در بر می‌گیرد. واشنگتن این سفر را نشانه پایبندی خود به «تقویت ثبات، امنیت، آزادی دینی و شکوفایی» در منطقه می‌داند؛ این را وزارت امور خارجه امریکا در بیانیه‌اش در شامگاه سه‌شنبه مطرح کرد.

وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که ریغاس از ۲۷ نوامبر (آبان) تا ۵ دسامبر (آذر) از استانبول، بغداد، اربیل و قدس دیدار خواهد کرد.

در عراق، او با مسئولان حکومتی دیدار می‌کند، از تأسیسات دیپلماتیک امریکا بازدید می‌کند و در مراسم افتتاح کنسولگری جدید امریکا در اربیل شرکت می‌کند.

این سفر در زمانی انجام می‌شود که بغداد وارد مرحله سیاسی حساسی شده است و گفت‌وگوها برای تشکیل دولت آینده ادامه دارد. این روند با فشارهای اعلام‌شده امریکا و ابهام در موضع تهران همراه است.

مارک سافایا، فرستاده ویژه امریکا در عراق، پیش‌تر در پلتفرم «ایکس» نوشته بود که واشنگتن «همیشه از نهادهای امنیتی قانونی عراق حمایت کرده است». او از «پیشرفت واقعی» در مبارزه با «داعش» و مقابله با «نفوذ زیان‌بار» سخن گفت و تأکید کرد که این حوزه همچنان به «اصلاحات اساسی» نیاز دارد.

سافایا همچنین گفت که شرکت‌های امریکایی، که میلیاردها دلار تجهیزات و پشتیبانی ارائه کرده‌اند، «شریک اصلی در تقویت امنیت و حاکمیت عراق» هستند.

این اظهارات حساسیت فضای سیاسی را افزایش داد؛ به‌ویژه پس از آن‌که فؤاد حسین، وزیر امور خارجه عراق، اعلام کرد شش شبه‌نظامی عراقی که از سوی ایالات متحده «ممنوع» شناخته شده‌اند، در دولت آینده حضور نخواهند داشت.

محاسبات پس از ۷ اکتبر

تور امریکایی همزمان با مذاکرات پیچیده‌ای است که همچنان بر انتخاب یک نامزد سازشی برای نخست‌وزیری متوقف مانده است. یاسین البکری، استاد علوم سیاسی دانشگاه النهرین، به «الشرق الأوسط» گفت که نتایج انتخابات اخیر به هیچ حزبی «برتری قاطع» نداد و این امر مذاکرات را «احتمالاً دشوار» می‌کند.

او اظهار کرد که روند تشکیل دولت زیر فشار دو عامل قرار دارد: «توازن‌های داخلی» و «معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی»، به‌ویژه با پیامدهای ۷ اکتبر (مهر) و کاهش نفوذ ایران؛ هرچند این کاهش به معنای پایان اثرگذاری تهران نیست.

او پرسید: «امریکا چه می‌خواهد و ایران چه می‌خواهد؟» و توضیح داد که خواسته امریکا در «حصر سلاح» روشن است، در حالی که تهران ممکن است در دوره پیش از بازگشت احتمالی دونالد ترامپ به کاخ سفید بخواهد «برخی فشارها را بدون رویارویی بردارد».

به گفته او، فردی که بیشترین شانس را برای نخست‌وزیری دارد، کسی است که بتواند «اختلاف میان بازیگران» را با انعطاف و بدون جانبداری مدیریت کند و بر روابط منطقه‌ای و بین‌المللی متوازن تکیه داشته باشد.

تحریم‌های درهم‌تنیده

طالب محمد کریم، پژوهشگر، می‌گوید تشکیل دولت جدید در شرایط «پیچیده بی‌سابقه» در جریان است؛ زیرا برخی نیروها و شخصیت‌هایی که در انتخابات پیروز شده‌اند، در فهرست تحریم‌های امریکا و بین‌المللی قرار دارند.

او توضیح داد که این وضعیت «تعارضی میان مشروعیت داخلی، که انتخابات ایجاد می‌کند، و مشروعیت خارجی، که سیستم تحریم‌ها آن را تعیین می‌کند»، ایجاد کرده است. او هشدار داد که اگر این موضوع درست مدیریت نشود، احتمال دارد «خودِ نهادهای دولت هدف قرار گیرند».

او هشدار دیگری هم مطرح کرد: اگر تحریم‌ها از افراد به «وزارتخانه‌ها، بانک‌ها یا پرونده‌های اقتصادی» منتقل شود، منافع عراقی‌ها به خطر می‌افتد. او تأکید کرد که «نجات دولت» نیازمند دولتی است که «در سطح بین‌المللی قابل‌پذیرش و در سطح داخلی واقع‌بینانه» باشد.

مذاکرات فشرده

در حالی که نیروهای شیعه، سنی و کردی برای تثبیت سهم‌های خود بر اساس نتایج انتخابات دیدارهای خود را افزایش می‌دهند، بحث اصلی بر سر «مشخصات» نخست‌وزیر آینده است.

«چارچوب هماهنگی» آخرین نشست خود را در منزل هادی العامری، رهبر «ائتلاف الفتح»، برگزار کرد. پس از آن، العامری دیداری جداگانه با عمار الحکیم، رئیس ائتلاف قوی الدولة و مسئول کمیته تعیین مشخصات نخست‌وزیر، انجام داد.

پرونده سلاح گروه های مسلح هم‌زمان با تحرکات امریکایی، دوباره وارد روند تشکیل دولت شده است؛ و این روند تا زمان سفر نزدیک مارک سافایا به بغداد ادامه خواهد داشت.

برخی سیاستمداران نگرانند که مهلت‌های قانون اساسی رعایت نشود؛ در حالی که تلاش‌ها برای «تطبیق» با فشارهای امریکا و ابهام موضع ایران ادامه دارد. ناظران می‌گویند توافق درباره نخست‌وزیر جدید همچنان کلید جلوگیری از انفجار اختلافات میان نیروهای سیاسی است.


گفت‌وگوهای گسترده برای تشکیل «جبهه کردی متحد» در بغداد

مسعود بارزانی در حال استقبال از قائم‌مقام سفارت امریکا، جاشوا هاریس (روداو)
مسعود بارزانی در حال استقبال از قائم‌مقام سفارت امریکا، جاشوا هاریس (روداو)
TT

گفت‌وگوهای گسترده برای تشکیل «جبهه کردی متحد» در بغداد

مسعود بارزانی در حال استقبال از قائم‌مقام سفارت امریکا، جاشوا هاریس (روداو)
مسعود بارزانی در حال استقبال از قائم‌مقام سفارت امریکا، جاشوا هاریس (روداو)

بیشتر احزاب و گروه‌های کردی این روزها تلاش می‌کنند موضعی واحد برای انتخابات و تشکیل دولت آینده در اقلیم و دولت فدرال عراق ایجاد کنند. این روند پس از بیش از یک سال از برگزاری انتخابات پارلمان اقلیم و اعلام نتایج انتخابات عمومی که در ۱۱ نوامبر برگزار شد، شدت گرفته است.

همان‌طور که ائتلاف شیعیان تحت «چارچوب هماهنگی» شکل گرفت و نیروهای سنی «شورای سیاسی ملی» را تشکیل دادند، اکثر احزاب و فعالان کردی معتقدند که باید تمام گروه‌ها و احزاب کردی تحت یک چتر «ملّی» متحد شوند تا هم تشکیل دولت اقلیم حل شود و هم برای مشارکت در دولت فدرال در بغداد آماده شوند.

در همین حال، جاشوا هاریس، قائم‌مقام سفارت امریکا در بغداد، با رهبران مختلف کردی دیدار و گفت‌وگو کرده تا پرونده دولت اقلیم و دولت فدرال به نتیجه برسد.

مصطفی عبدالله، از رهبران «اتحاد اسلامی کردستان»، روز چهارشنبه از ارائه طرح جدیدی برای طرف‌های پیروز انتخابات مجلس نمایندگان عراق خبر داد تا «موضع کردها تحت یک چتر سیاسی واحد» یکپارچه شود.

وی در یک کنفرانس خبری گفت: «حزب ما طرحی ارائه کرده که به همه احزاب پیروز ارسال خواهد شد. این طرح خانه کردی را در یک چارچوب واحد متحد می‌کند، مشابه ائتلاف سنی و چارچوب شیعی و تضمین می‌کند که کردها به‌عنوان رکن اصلی دولت عراق نقش خود را ایفا کنند.»

رسانه‌های کردی گزارش دادند که هیئتی از حزب دموکرات کردستان روز چهارشنبه از دفتر سیاسی اتحاد اسلامی کردستان دیدار کرد و درباره تشکیل دولت بغداد و اربیل گفت‌وگو کرد. همچنین قرار است هیئتی از اتحاد اسلامی بعداً با «جماعت عدالت» کردستان ملاقات داشته باشد.

در مقابل، اتحادیه میهنی کردستان نیز نشستی سیاسی با هیئتی بلندپایه از اتحاد اسلامی در دفتر سیاسی خود در سلیمانیه برگزار کرد. بر اساس بیانیه حزب، هدف این نشست «تقویت هماهنگی سیاسی میان نیروهای کردی» بود.

دو طرف بر «اهمیت وحدت صف و یکپارچگی موضع کردها در مقابله با چالش‌ها و تضمین ثبات سیاسی در اقلیم» تأکید کردند.

کفاح محمود، مشاور رسانه‌ای مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان، می‌گوید که «شکاف‌های سیاسی میان احزاب کردی تأثیر منفی داشته، هرچند برخی فعالان کردی برای حفظ منافع اقلیم تلاش کرده‌اند».

او به «الشرق الأوسط» گفت: «نیروهای کردی به یک هیئت مذاکره‌کننده با اختیارات کامل نیاز دارند؛ هیئتی که توسط نهادهای اجرایی و تقنینی و رهبری‌های سیاسی اقلیم پشتیبانی شود، در بغداد مذاکره کند و یک موضع واحد ارائه دهد.»

محمود معتقد است که «تعلل در تشکیل دولت و نشست پارلمان اقلیم نتیجه منفی داشته است، به‌ویژه با وضعیت اقتصادی دشوار عراق و اقلیم، و این تعلل سایه‌ای منفی بر اقلیم انداخته است. نیروها و فعالان کردی باید این شرایط را پشت سر بگذارند.»

او همچنین گفت: «قطبی‌شدن شدید و رقابت تند میان احزاب کردی پیش از انتخابات وجود داشت، اما امروز فرصت جدیدی برای رسیدن به تفاهم میان احزاب کردی وجود دارد.»

وی تأکید کرد: «احزاب کردی امروز می‌توانند با رویکرد تفاهم و وحدت موضع، منافع عالی کردستان را دنبال کنند. من خوش‌بین هستم که دو حزب اصلی انعطاف نشان می‌دهند، ابتدا دولت اقلیم را تشکیل می‌دهند و سپس با موضعی واحد به بغداد می‌روند.»


رقابت ۹ نامزد برای نخست‌وزیری در عراق

12 قائداً لأحزاب تحالف «الإطار التنسيقي» في العراق يعلنون «الكتلة الأكثر عدداً» (فيسبوك)
12 قائداً لأحزاب تحالف «الإطار التنسيقي» في العراق يعلنون «الكتلة الأكثر عدداً» (فيسبوك)
TT

رقابت ۹ نامزد برای نخست‌وزیری در عراق

12 قائداً لأحزاب تحالف «الإطار التنسيقي» في العراق يعلنون «الكتلة الأكثر عدداً» (فيسبوك)
12 قائداً لأحزاب تحالف «الإطار التنسيقي» في العراق يعلنون «الكتلة الأكثر عدداً» (فيسبوك)

«چارچوب هماهنگی» که اکنون «بزرگ‌ترین فراکسیون» در پارلمان عراق است، در حال بررسی انتخاب نخست‌وزیر جدید از میان ۹ نامزد است.

عباس راضی، دبیرکل ائتلاف شیعی، دیروز گفت نامزد باید هم در داخل کشور مورد پذیرش باشد و هم توان تعامل با الزامات بین‌المللی را داشته باشد. او تأکید کرد نامزد باید متعهد باشد که از منابع دولت برای اهداف حزبی استفاده نکند.
راضی اعلام کرد نشست مهمی در پیش است که درباره نزدیک‌ترین گزینه تصمیم می‌گیرد. پیش از آن نیز برنامه‌ای تفصیلی درباره وظایف نخست‌وزیر در زمینه‌های امنیت و اقتصاد آماده شده است؛ برنامه‌ای که تیم تهیه‌کننده‌اش ممکن است در دولت آینده حضور داشته باشد.

این ائتلاف از طریق یک کمیته رهبری، شامل چهره‌های برجسته سیاسی، در حال بررسی نامزدها است. هم‌زمان مذاکراتی با نیروهای کُرد و سنی برای تعیین مناصب سه‌گانه ریاستی طبق عرف سیاسی در جریان است. راضی گفت رقابت تنها میان نام‌های رهبری و شناخته‌شده است.

در پاسخ به پرسش «الشرق الأوسط» درباره اینکه آیا رسیدگی به پرونده سلاح گروه‌های مسلح در برنامه جدید مطرح است، راضی فقط گفت: «برنامه دولت شامل اصلاحات امنیتی خواهد بود که نخست‌وزیر جدید آن‌ها را اجرا می‌کند».

يبحث «الإطار التنسيقي»، الذي بات يتمتع بـ«الكتلة الأكبر» في البرلمان العراقي، اختيار رئيس جديد للحكومة من بين تسعة مرشحين.

وأكد الأمين العام للتحالف الشيعي، عباس راضي، أمس، أن المرشح يجب أن يمتلك قبولاً وطنياً، وقدرة على التعامل مع المتطلبات الدولية، مع الالتزام بعدم استغلال موارد الدولة لأغراض حزبية، على حد تعبيره. وأشار راضي إلى اجتماع مرتقب سيحسم ملامح المرشح الأقرب، بعد إعداد برنامج تفصيلي لمهام رئيس الوزراء في ملفات الأمن، والاقتصاد، وضعه فريق قد يشكل جزءاً من الحكومة المقبلة.

ويعمل التحالف عبر لجنة قيادية تضم شخصيات سياسية بارزة لفرز المرشحين، بالتوازي مع مفاوضات مع القوى الكردية، والسنية، لحسم مناصب الرئاسات الثلاث وفق الأعراف السياسية. وأكد راضي أن المنافسة محصورة بأسماء قيادية معروفة.

ورداً على سؤال «الشرق الأوسط» عما إذا كان التحالف يدرس ضمن أجندته الجديدة معالجة ملف سلاح الميليشيات، اكتفى راضي بالقول إن «البرنامج الحكومي سيتضمن إصلاحات أمنية يتولى تنفيذها رئيس الوزراء الجديد».