عدم خوش‌بینی لاوروف به احیای برجام در بحبوحه انتقادهای ایران از مسکو

خامنه ای آمریکا را مسئول جنگ اوکراین دانست.. ظریف دشمنی با روسیه را رد کرد

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه در حال گفت و گو با خبرنگاران در جاکارتا (آسوشیتدپرس)
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه در حال گفت و گو با خبرنگاران در جاکارتا (آسوشیتدپرس)
TT

عدم خوش‌بینی لاوروف به احیای برجام در بحبوحه انتقادهای ایران از مسکو

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه در حال گفت و گو با خبرنگاران در جاکارتا (آسوشیتدپرس)
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه در حال گفت و گو با خبرنگاران در جاکارتا (آسوشیتدپرس)

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز پنجشنبه گفت: انتظار توافق تازه برای احیای برجام در شرایط فعلی غیر واقع بینانه است.

این در حالی است که مسکو پس از حمایت از طرح اماراتی مبنی بر حل و فصل موضوع جزایر سه‌گانه در خلیج، با انتقادات خشمگینانه از سوی متحدان و مخالفان خود در تهران مواجه شده‌است.

وزیر امور خارجه روسیه، در گفت و گو با خبرنگاران، آمریکا را مسئول «شکست» توافق هسته ای دانست.وی گفت که انتظارات از هرگونه تفاهم اضافی برای احیای توافق هسته ای «در شرایط فعلی غیرواقعی است، زیرا کمی بیش از یک سال تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ باقی مانده‌است».

به گزارش خبرگزاری تاس روسیه، لاوروف در حاشیه اجلاس وزرای امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا «آسه آن» در جاکارتا پایتخت اندونزی گفت: «تردید دارم با روی کار آمدن یک دولت جدید در ایالات متحده در یک سال آینده، انتظار احیای برجام بسیار واقع بینانه باشد».

لاوروف دربارهٔ انسجام توافق ابراز تردید کرد و افزود: «چه کسی می‌داند که آیا آن دولت دموکرات خواهد بود یا جمهوری‌خواه؛ و هیچ‌کس نمی‌تواند تضمین کند که این دولت جدید از استفاده مجدد از ترفند خروج از توافقنامه خودداری کند».به گفته او، «واشینگتن از اجرای قطعنامه تصویب شده با اجماع خودداری کرد».

او با ابراز تاسف گفت: «زمانی که دولت جدید رئیس‌جمهور آمریکا جو بایدن روی کار آمد، آن‌ها گفتند که آماده احیای توافق هستند، اما به جای تصمیم‌گیری برای احیای کامل قطعنامه و خود برجام، برای به دست آورد چیز بیشتری چانه زنی کرده‌اند».

مقامات غربی و ایرانی در اوایل این ماه گفتند که ایالات متحده پس از ناکامی در احیای توافق، در تلاش برای کاهش تنش‌ها با ایران گفت و گو کرده‌است؛ این گفت و گوها با از طریق اقداماتی است که می‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را محدود کند، منجر به آزادی اتباع آمریکایی می‌شود و برخی از دارایی‌های ایران در خارج از کشور را آزاد می‌کند.

وی گفت: «ما فقط از سناریویی استقبال می‌کنیم که در آن این روابط عادی شود، اما همان‌طور که گفتم این ارتباط چندانی با برجام ندارد».

اظهارات لاوروف کمتر از ۲۴ ساعت پس از اظهارات علی خامنه‌ای، رهبر ایران منتشر شد که ایالات متحده و صنعت تسلیحات آن را مسئول جنگ در اوکراین دانست، بدون اینکه دوباره به روسیه اشاره کند.

تصویری که سایت خامنه ای از دیدار روز گذشته وی با جمعی از روحانیون در تهران منتشر کرده‌است

خامنه‌ای ملت اوکراین را «بیچاره، بی‌پناه و قربانی» توصیف کرد و گفت: «اینها (آمریکایی‌ها) آماده اند تا ملت بدبخت و منزوی اوکراین را به جلو برانند تا جیب سازندگان اسلحه آمریکایی را پر کنند.

انتقاد لاوروف و خامنه ای از آمریکا با آخرین موج انتقادات داخلی در ایران به دلیل نزدیک شدن به روسیه، همزمان شده‌است.

این انتقادات پس از آن مطرح شده‌است که وزرای خارجه روسیه و شورای همکاری خلیج با صدور بیانیه ای مشترک از ابتکار امارات و تلاش‌های آن برای دستیابی به راه حلی مسالمت آمیز برای موضوع جزایر سه‌گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی از طریق مذاکرات دوجانبه یا دیوان بین‌المللی دادگستری حمایت کردند.



ایران و اسرائیل: تقابل پاسخ‌ها و معادلات قدرت و بازدارندگی

تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)
تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)
TT

ایران و اسرائیل: تقابل پاسخ‌ها و معادلات قدرت و بازدارندگی

تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)
تصویری که ارتش اسرائیل از یکی از جنگنده‌های خود پس از حملات هوایی به ایران در روز شنبه منتشر کرده است (ارتش اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)

آمریکا همیشه کار درست را انجام می‌دهد، اما پس از تجربه تمامی گزینه‌های دیگر. این سخن وینستون چرچیل درباره آمریکاست که به‌خوبی به وضعیت کنونی درگیری ایران و اسرائیل از زمان انقلاب ایران در اواخر دهه ۱۹۷۰ می‌پردازد. اسرائیل و ایران از تمام راه‌های مختلف در این نبرد استفاده کرده‌اند؛ از جنگ نیابتی و عملیات اطلاعاتی تا تقابل مستقیم. همکاری ایران و اسرائیل در ماجرای ایران-کنترا در دهه ۱۹۸۰ تنها استثنا بود که به درخواست آمریکا صورت گرفت. هرچند شرایط تغییر کرده است، بازیگران همچنان همان‌ها هستند. حتی می‌توان گفت که آمریکا تا کنون، به‌جز تلاش جیمی کارتر برای آزادسازی گروگان‌های آمریکایی در تهران در سال ۱۹۸۰، به‌طور مستقیم ایران را هدف نظامی قرار نداده است. همچنین ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، که در عراق در سال ۲۰۲۰ و با توجیه ترامپ مبنی بر «تهدید قریب‌الوقوع» انجام شد، نمونه‌ای دیگر از این رویکرد است.

رهبر ایران علی خامنه‌ای در دیداری در تهران در روز یکشنبه سخنرانی می‌کند (خبرگزاری غرب آسیا - رویترز)

قدرت تصویر

امروزه، تصویر به عنصر مهمی برای نمایش پیروزی یا شکست تبدیل شده است. در عصر دیجیتال، تصویر خود پیام است، همان‌طور که فیلسوف فرانسوی، رژی دوبریه، اشاره می‌کند. تصویر امروز همپای توپ و هواپیما و جنگ سایبری حرکت می‌کند. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، ماه گذشته تصویری منتشر کرد که نشان می‌داد دستور ترور حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را صادر می‌کند. همچنین، هفته گذشته، از مرکز فرماندهی و کنترل وزارت دفاع اسرائیل، تصاویری از نتانیاهو در حال رهبری جنگ علیه ایران منتشر شد. در مقابل، ایران هم تصویری از سرتیپ امیر علی حاجی زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران، در حال صدور دستور شلیک موشک به اسرائیل در اوایل اکتبر و طی عملیات «وعده صادق-۲» منتشر کرد. پس از آن، تصویری از آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران، در حال اعطای نشان به حاجی زاده منتشر شد.

هنگام اجرای عملیات «وعده صادق-۲»، تصاویر موشک‌های ایرانی که در هوا پخش می‌شد، به‌طور زنده در رسانه‌ها نمایش داده شد. این تصاویر برای داخل اسرائیل نگران‌کننده بود، زیرا به دلیل کوچک بودن مساحت اسرائیل، صدمات قابل توجهی می‌توانست وارد شود. اما در پاسخ اخیر اسرائیل، چنین تصویری از نمایش قدرت وجود نداشت، هرچند وسعت و قدرت ابزارهای استفاده‌شده از سوی اسرائیل بسیار بیشتر بود. دلیل این تفاوت چیست؟

تصویری ماهواره‌ای گرفته شده توسط شرکت «پلانت لبز» خسارات وارده به تأسیسات نظامی پارچین در جنوب شرقی تهران را در تاریخ ۲۴ اکتبر نشان می‌دهد (رویترز)

حمایت پشت پرده

همواره باید به دنبال حامیان این درگیری‌ها بود. آمریکا نقشی عملیاتی در غزه و کنترلی در لبنان ایفا می‌کند. در غزه، اسرائیل با هدایت آمریکا و تحت نظارت‌های گاه محدود و گاه شدید واشنگتن عمل می‌کند. اما در لبنان، جنگ تحت هدایت اسرائیل با آزادی عملی بیشتری از سوی آمریکا پیش می‌رود. در سطح ژئوپلیتیکی و در رابطه با ایران، آمریکا با محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای مواجه است که نمی‌تواند آن‌ها را نادیده بگیرد.

معادلات قدرت و بازدارندگی

در معادلات کنونی قدرت و بازدارندگی منطقه‌ای، پس از واکنش اخیر اسرائیل به ایران، نکات زیر قابل بررسی هستند:

در زمان جنگ، بازدارندگی از بین می‌رود و برای بازسازی آن، استفاده از خشونت تنها راه است. ایران نشان داده که می‌تواند به عمق اسرائیل حمله کند و اسرائیل نیز ثابت کرده که بازوی قدرتمندش به ایران می‌رسد. اما هنوز هیچ یک موفق به تثبیت معادلات بازدارندگی جدیدی نشده‌اند که آینده نظم منطقه‌ای را تعیین کند.

با واکنش اسرائیل، دینامیک جنگ در صحنه‌های لبنان و غزه دوباره فعال شده است، زیرا پس از هر پاسخ، اجراکننده در حالت دفاعی قرار می‌گیرد و منتظر واکنش طرف مقابل می‌ماند.

بنیامین نتانیاهو در جلسه امنیتی در وزارت دفاع در تل‌آویو در جریان حمله‌ای که آخر هفته گذشته ایران را هدف قرار داد (دفتر رسانه‌ای دولت اسرائیل - خبرگزاری فرانسه)

ایران نمی‌تواند خود را ضعیف نشان دهد، زیرا ضعف به معنای دعوت از دشمن به حمله است. هنری کیسینجر گفته است که ضعف، تجاوز را جلب می‌کند؛ ازاین‌رو، ایران باید با اقدامات خود نشان دهد که قدرتمند است.

مبدأ «صبر استراتژیک» دیگر برای ایران با شرایط فعلی مطابقت ندارد، چرا که ایران در وضعیت بحرانی استراتژیک قرار دارد. اگر پاسخ دهد، مشکل ایجاد می‌شود و اگر پاسخ ندهد، ضعف نشان می‌دهد. گزارش‌ها حاکی از این است که اسرائیل در حمله اخیر خود، تمامی سامانه‌های دفاعی ایران را هدف قرار داده است که در صورت صحت، به اسرائیل امکان پرواز آزادانه در آسمان ایران را می‌دهد.

این شرایط برای اسرائیل هم صادق است. ضعف، حتی در حد تصور، برای اسرائیل مسئله‌ای مرگ و زندگی است. دیوید بن گوریون به موشه دایان گفت که اسرائیل با شکست در اولین جنگ سقوط می‌کند.

مشکل ایران در این است که هنگام پاسخ، تنها و بدون حمایت خارجی است، به‌ویژه پس از تضعیف نیروهای متحدش، مانند حزب‌الله. در مقابل، اسرائیل با حمایت کامل آمریکا واکنش نشان می‌دهد.

پایان دادن به چرخه پاسخ‌ها

پایان دادن به چرخه پاسخ‌ها و پاسخ به پاسخ، نیاز به ترتیب و شرایط خاصی دارد که همه طرف‌ها بتوانند آن را بپذیرند. به نظر می‌رسد که هنوز شرایط به این مرحله نرسیده است.