گروسی: بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران را نادیده نگیرید

مدیرکل آژانس اتمی خواستار بازآفرینی سازوکار گفت‌وگو با ایران شد

«رويترز»
«رويترز»
TT

گروسی: بلندپروازی‌های هسته‌ای ایران را نادیده نگیرید

«رويترز»
«رويترز»

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با اشاره به این که توجه‌ها به جنگ بین اسرائیل و حماس معطوف شده، از سران قدرت‌های جهانی خواست که گفت و گوها با ایران را از سر بگیرند و به خطراتی که انباشت اورانیوم غنی‌شده ایران دارد، بیشتر توجه کنند و از آن غافل نمانند.
رافائل گروسی به روزنامه فایننشال تایمز گفت: «باید به نحوی سیستم گفت و گو با ایران را بازآفرینی کرد.. ممکن است مردم به (جاه طلبی‌های هسته ای ایران) نگاه نکنند، اما مشکل وجود دارد».
جنگ در غزه تلاش‌های دولت آمریکا برای کاهش تنش‌ها با ایران را به دلیل تلاش برای مهار بحران هسته‌ای متوقف کرد.
در ماه سپتامبر، ایالات متحده و ایران پس از ماه‌ها مذاکره، تبادل زندانیان را به پایان رساندند و واشینگتن ۶ میلیارد دلار از پول نفت ایران را که در کره جنوبی نگهداری می‌شد، آزاد کرد.
علاوه بر توافق مبادله زندانیان، تهران و واشینگتن توافق کردند که اقدامات تشدیدکننده را کاهش دهند، که برخی امیدوارند بستری برای گفت و گوهای بیشتر در مورد محدود کردن فعالیت هسته‌ای ایران ایجاد کند.
گروسی گفت: «به جای تلاش برای احیای توافقنامه ۲۰۱۵ (معروف به برنامه جامع اقدام مشترک) که از زمانی که ایالات متحده آن را ترک کرد، در سال ۲۰۱۸، در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق، دچار تزلزل شد، به بازسازی سیستم گفت و گو با ایران نیاز است».
گروسی گفت: «تلاش برای بازگرداندن توافق هسته‌ای به چارچوب برجام کارساز نخواهد بود. هنوز هم می‌توانید آن را برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بنامید اما در واکنش به شرایط جدید، باید برجام ۲ یا چیزی شبیه به آن باشد».
او همچنین گفت که وضعیت پیرامون برنامه هسته‌ای ایران «بسیار نامشخص» است. گروسی از کشورها خواست که «بنشینند و دوباره با هم تعامل کنند».
ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سال ۲۰۱۹ در واکنش به خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های گسترده علیه تهران افزایش داده‌است. ایران اورانیوم را در بالاترین سطح خود غنی سازی می‌کند، البته که تهران همچنان غنی سازی به منظور استفاده تسلیحاتی را رد کرده‌است.
گروسی افزود که ذخایر اورانیوم غنی شده تهران تا حد تسلیحاتی همچنان ادامه دارد، اگرچه در ماه‌های اخیر کاهش یافته‌است. آخرین گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ذخایر غنی شده ایران تا ۶۰ درصد، نزدیک به سطح تسلیحاتی، از اواسط ماه اوت تا پایان اکتبر نزدیک به ۷ کیلوگرم افزایش یافته، این در حالی است که قبلاً با سرعت ۱۵ کیلوگرم یا بیشتر افزایش یافته بود.
مقامات آمریکایی می‌گویند که ایران ظرفیت تولید «مواد شکافت پذیر» کافی برای تولید سلاح هسته‌ای را ظرف دو هفته دارد.
گروسی با اشاره به «وضعیت سیاسی در کشورهای مختلف» گفت که از دیگر موانع پیشرو برای پیگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران، عوامل انحراف توجه در داخل کشورهای مختلف است.
ایران قرار است انتخابات پارلمانی را در ماه مارس برگزار کند، در حالی که ایالات متحده قرار است انتخابات ریاست جمهوری را در پایان سال آینده برگزار کند.
وی در پایان افزود: «ما از کسی نمی‌خواهیم که به ایران فشار بیاورد، بلکه با ما تعامل کند. برای موفقیت این منظور، به حداقل اجماع بین‌المللی بر سر اینکه ایران باید واقعاً با ما همکاری کند نیاز است».
از زمان فروپاشی توافق برجام، دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به برنامه ایران محدود شده‌است، تا جایی که بازرسان از فوریه ۲۰۲۱ وارد کارخانه تولید سانتریفیوژ نشده‌اند.



بولتون در گفت‌وگو با «الشرق الاوسط»: واکنش ایران خسارت‌های سنگینی به اسرائیل وارد خواهد کرد

جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا (AFP)
جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا (AFP)
TT

بولتون در گفت‌وگو با «الشرق الاوسط»: واکنش ایران خسارت‌های سنگینی به اسرائیل وارد خواهد کرد

جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا (AFP)
جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا (AFP)

برخلاف اظهارات کاخ سفید مبنی بر اینکه خطر تشدید تنش بین ایران و اسرائیل و گسترش جنگ اجتناب ناپذیر نیست، جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی ایالات متحده در اظهاراتی به «الشرق الاوسط» تأکید کرد که آنچه در حال حاضر شاهد آن هستیم در واقع درگیری گسترده بین اسرائیل و ایران در پی ترور فؤاد شکر از حزب‌الله در عمق خاک لبنان و ساعاتی بعد از آن ترور اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در عمق خاک ایران است.
بولتون که یکی از شاهین‌های حزب جمهوری‌خواه آمریکا به حساب می‌آید، پیش‌بینی کرد که انتقام‌جویی ایران برای قتل هنیه مؤثر و قوی خواهد بود.
وی گفت: «اکنون پس از یک سلسله حوادثی که در حملات چند هفته گذشته در داخل عراق و هدف قرار دادن و کشتن فؤاد شکر، مرد شماره دو شبه نظامیان حزب‌الله و سپس ترور هنیه رخ داد، در واقع درگیری بین اسرائیل و ایران جریان دارد. و سؤال اینجا است که: ایران در پاسخ تلافی جویانه خود به اسرائیل چه اقدامی انجام خواهد داد؟»
بولتون ادامه داد: «باید بگویم که به نظر می‌رسد ایران کاری بسیار تأثیرگذار و مهم انجام خواهد داد که این امر در اقامه نماز رهبر ایران (علی خامنه‌ای) بر تابوت هنیه در مراسم بزرگی مشهود بود، علاوه بر این سخنانی که در آن متعهد به پاسخ تند شد. من معتقدم که این یک رویداد بسیار مهم خواهد بود و واکنش این بار با آنچه در آوریل گذشته رخ داد، زمانی که ایران ۳۲۰ موشک و پهپاد را بدون تأثیر قابل توجهی به سمت اسرائیل پرتاب کرد، متفاوت خواهد بود».

اسرائیل پدافند دفاعی خود را تقویت می‌کند

مشاور سابق امنیت ملی آمریکا توضیح داد که تهدیدهای ایران مبنی بر انتقام‌گیری قوی، اسرائیل را وادار می‌کند تا پدافند دفاعی خود را تقویت کند. اما باید ببینیم ایران چه خواهد کرد و اسرائیل چه واکنشی نشان خواهد داد.
وی گفت: «بار دیگر موضوع بسیار خطرناک خواهد بود زیرا وقتی ایران نتواند از افرادی مانند اسماعیل هنیه در تهران محافظت کند، این امر رهبر ایران را در شرمساری شدید قرار می‌دهد، بنابراین پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که واکنش ایران بسیار قوی خواهد بود».
بولتون در مورد شکل پاسخ و اینکه آیا با عوامل تهران در عراق، لبنان، سوریه و یمن هماهنگ شده است یا خیر، توضیح داد که شناخت دقیق شکل و میزان پاسخ ایران دشوار است، زیرا «حملات قبلی ایران علیه اسرائیل که شامل بیش از ۲۰۰ موشک بالستیک بود از جمله ۱۲۰ موشکی که به اسرائیل نرسید یا روی سکوی پرتاب منفجر شد یا قبل از رسیدن به هدف سقوط کرد، بنابراین در واقع حمله ای بود که به گونه ای طراحی شده بود که منجر به تشدید تنش نشود. اما ما باید در نظر بگیریم که اگر آن ۶۰ موشک بالستیک دیگر واقعاً به اهداف خود در داخل اسرائیل می‌رسیدند، چه اتفاقی می‌افتاد. من فکر نمی‌کنم ایران این بار بتواند عزت خود را زیر پا بگذارد و آنچه که اتفاق افتاده را نادیده بگیرد؛ بنابراین، من معتقدم که در این مرحله احتمال دارد که ایران پاسخ خطرناکی را با هدف قرار دادن اهدافی در اسرائیل انجام دهد که منجر به تلفات و خسارات زیادی شود».
بولتون در خصوص ارزیابی مقامات کاخ سفید مبنی بر اینکه گسترش درگیری اجتناب ناپذیر نیست، گفت: «من فکر می‌کنم که دولت آمریکا خواهان درگیری گسترده‌تر نیست، اما از دیدگاه اسرائیل، ارزیابی وضعیت این است که قبلاً وارد یک جنگ گسترده‌تر شده است. حزب‌الله شمال اسرائیل را با موشک بمباران می‌کند، شبه‌نظامیان حوثی ناوبری در دریای سرخ و مسیرهای تجاری بین‌المللی را تهدید می‌کنند، و شبه‌نظامیان در عراق و سوریه با حمایت ایران هر از چندگاهی حملاتی را انجام می‌دهند؛ بنابراین علیرغم تمایل ایالات متحده برای اجتناب از یک جنگ گسترده‌تر، من معتقدم که موضوع فراتر از تخمین‌های ایالات متحده است. من معتقدم که اسرائیل خود را از همه طرف محاصره می‌داند و فکر نمی‌کنم در این مرحله عقب‌نشینی کند».

زنی در کنار بیلبورد تبلیغاتی مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران و اسماعیل هنیه در میدان ولی عصر تهران راه می‌رود (AFP)

به تعویق انداختن مذاکرات

بولتون تأکید کرد که ترور هنیه که مذاکره کننده ارشد سیاسی جنبش حماس محسوب می‌شود، بر مذاکرات آتش‌بس که دولت بایدن از طریق آن به دنبال پیروزی سیاسی بود، تأثیر زیادی خواهد گذاشت.
وی گفت: «این مذاکرات با تأخیر قابل توجهی مواجه خواهد شد و باید اذعان داشت که این مذاکرات حتی به توافق نزدیک هم نبوده است زیرا مسائل اساسی همان گونه که بود باقی مانده است. سؤال اصلی این است که موضوع آتش‌بس تا چه زمانی می‌تواند بدون پاسخ به حالت تعلیق باقی بماند».
بولتون اعتراف کرد که پرزیدنت بایدن می‌خواست این مذاکرات را برای توقف جنگ در غزه و آزادی افراد بازداشت شده توسط حماس پیش ببرد تا به پیروزی سیاسی دست یابد که میراثی تاریخی برای او در دوران تصدی وی در کاخ سفید ایجاد کند که به نظر می‌رسد اتفاقات پی در پی امید او را برای رسیدن به این توافق بر باد داده است.
وی گفت: «من معتقدم بایدن به فشار برای این مذاکرات ادامه دهد، اما همچنین معتقدم که دو طرف (حماس و اسرائیل) هنوز تا رسیدن به توافق فاصله دارند».

ضعف نفوذ آمریکا

بولتون در خصوص از دست دادن نفوذ دولت آمریکا بر اسرائیل تأکید کرد که دولت آمریکا از طریق برخی کانال‌ها بر اسرائیلی‌ها و طرف‌های فلسطینی فشار شدید و مستمر وارد می‌کند.
بولتن در پاسخ به سؤالی در مورد اظهارات وزیر امور خارجه آمریکا مبنی بر عدم اطلاع کشورش از ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس و اینکه در این حمله شرکت نکرده است که آیا این امر به معنای ضعف و عدم نفوذ آمریکا بر اسرائیل است؟ پاسخ داد: «معتقدم اسرائیلی‌ها با توجه به تعداد هواداران تهران که در دولت بایدن کار می‌کردند و برخی از آن‌ها هنوز مشغول به کار هستند، به دولت آمریکا از برنامه‌های خود اطلاع ندادند زیرا می‌ترسیدند که اطلاعات درز یا به ایران منتقل شود. البته این منعکس کننده نفوذ ضعیف کاخ سفید بر اسرائیل در دوران بایدن است».

تماس نتانیاهو و بایدن

بولتون دربارهٔ تماس بین نتانیاهو و رئیس‌جمهور بایدن و میزان توانایی اسرائیل برای کشاندن ایالات متحده به یک جنگ آشکار در منطقه و سوق دادن واشینگتن به رویارویی مستقیم با ایران، گفت: «هدف اصلی گفت و گوی نتانیاهو با رئیس‌جمهور بایدن این است که او را از آنچه اسرائیل از تحرکات منطقه می‌داند و اقداماتی که اسرائیل در نظر دارد انجام دهد آگاه کند. فکر نمی‌کنم بایدن به مذاکرات آتش‌بس با حماس بپردازد، مذاکراتی که معتقدم پایان یافته است و به این زودی راهی برای مذاکره وجود نخواهد داشت. من معتقد نیستم که قصد دخالت ایالات متحده در هیچ تحرک فعلی وجود داشته باشد. اما موضوع تا حد زیادی به آنچه ایران انجام خواهد داد بستگی دارد و تا زمانی که ما شکل واکنش ایران را ندانیم، دانستن مسیرهای آینده واشنگتن دشوار است».
بولتون همچنین دربارهٔ تأثیر حمله اسرائیل به هنیه، بر سازوکارهای رئیس‌جمهور جدید ایران که از او به عنوان یک اصلاح طلب و تشویق کننده ارتباط با غرب یاد می‌شود، گفت: «فکر نمی‌کنم ترور اسماعیل هنیه تأثیر مهمی بر دستور کار رئیس‌جمهور جدید ایران و توانایی او برای انجام مذاکرات دیپلماتیک با غرب داشته باشد. چون هدف ترور هنیه بود و او را در مکان مناسبی برای اجرای نقشه ترور پیدا کردند. از سوی دیگر، این رهبر ایران است که تصمیم‌گیری می‌کند و بنابراین رئیس‌جمهور جدید ایران صرفاً مجری سیاست‌های تعیین‌شده در مسائل امنیت ملی از سوی رهبر است».

ایران با ترامپ یا هریس

بولتون در مورد شکل سیاست‌های آمریکا در قبال ایران، در دوره جدید پیش رو په با روی کارآمدن ترامپ یا کامالا هریس، گفت: «من در هیچ‌یک از این دولت‌ها مشارکت نخواهم کرد، اما نظر من این است که تا زمانی که افراد موجود در قدرت برکنار نشوند، صلح و ثباتی در خاورمیانه وجود نخواهد داشت. رژیم آیت الله‌ها تهدید اصلی صلح و امنیت است و تا زمانی که مردم ایران نتوانند حکومت را کنترل کنند، باید منتظر ناآرامی‌های بیشتری باشیم. فکر می‌کنم ترامپ و هریس هم در این مورد توافق نظر دارند. ترامپ مطمئناً حاضر نیست آنچه را که لازم است برای کمک به مردم ایران برای سرنگونی دولت انجام دهد، اگرچه دولت در تهران از محبوبیت کمتری نسبت به زمان ریاست جمهوری ترامپ برخوردار شده است، اما نمی‌دانم دولت هریس چگونه با ایران برخورد خواهد کرد».