عقب‌نشینی محدود سپاه پاسداران از سوریه در پی حملات اسرائیل

تهران برای حفظ حضور خود به شبه نظامیان افغان و پاکستانی وابسته است

عقب‌نشینی محدود سپاه پاسداران از سوریه در پی حملات اسرائیل
TT

عقب‌نشینی محدود سپاه پاسداران از سوریه در پی حملات اسرائیل

عقب‌نشینی محدود سپاه پاسداران از سوریه در پی حملات اسرائیل

منابع آگاه در گفت و گو با خبرگزاری رویترز از اقدام سپاه پاسداران ایران به کاهش استقرار افسران ارشد خود در سوریه به دلیل سیل حملات مرگبار اسرائیل خبر دادند و گفتند: سپاه از این پس برای حفظ نفوذ خود در این کشور بیشتر به شبه‌نظامیان شیعه تکیه خواهد کرد.
سپاه پاسداران یکی از سخت‌ترین دوره‌ها را در سوریه از زمان آغاز جنگ داخلی سوریه سپری می‌کند. از دسامبر تاکنون، حملات اسرائیل بیش از شش تن از اعضای سپاه در سوریه، از جمله دو تن از رهبران ارشد نیروی قدس، بازوی خارجی سپاه پاسداران، کشته شدند.
سه مقام آگاه به این خبرگزاری گفتند که از آنجایی که تندروها در تهران خواهان انتقام‌گیری هستند، تصمیم ایران برای خارج کردن افسران ارشد سپاه پاسداران از سوریه تا حدی ناشی از امتناع این کشور از ورود مستقیم به درگیری‌ها در سراسر خاورمیانه است.
ایران نگران است که پس از حمله ای که منجر به کشته شدن سه سرباز آمریکایی در پایگاهی در اردن شد، نیروهایش در معرض حملات تلافی جویانه آمریکا قرار گیرند، حمله ای که واشینگتن آن را به یک جناح مسلح تحت حمایت ایران نسبت داد.
روسیه و چین روز سه‌شنبه خواستار «کاهش تنش» و «خویشتن داری» شدند و پکن دربارهٔ «مارپیچ انتقام» در خاورمیانه هشدار داد.
جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده روز سه‌شنبه متعهد شد که پاسخی «مناسب» بدهد که احتمالاً به اشکال مختلف خواهد بود، در حالی که گفت که او ایران را «مسئول» تأمین تسلیحات برای افرادی که حمله را آغاز کردند، می‌داند. بدون اینکه مشخص شود که آیا مستقیماً خاک ایران را هدف قرار خواهد داد یا خیر؛ مسئله ای که بخشی از طبقه سیاسی در واشینگتن خواهان آن هستند.
جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی در کاخ سفید روز دوشنبه تأکید کرد که واشینگتن «به دنبال جنگ با ایران نیست». تهران در مواجهه با این تهدیدات مراقب بود که اظهارات جنگ طلبانه ای صادر نکند و فضای دیپلماسی را باز کند.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، روز چهارشنبه از آمریکا خواست «از به کاربردن زبان تهدید دست بردارد». فرمانده سپاه پاسداران، حسین سلامی، روز چهارشنبه هشدار داد که ایران آماده «پاسخ دادن» به هرگونه حمله است. وی گفت: ما خواهان جنگ نیستیم، اما از آن نمی‌ترسیم.

 

کاهش مستشاران

به گفته این منابع، ایران اصلاً قصد خروج از سوریه را ندارد اما این بازنگری نشان‌دهنده عواقب جنگ ناشی از حمله ۱۵ مهر حماس به اسرائیل در منطقه است.
یکی از این منابع آگاه که خود از مقامات ارشد امنیتی منطقه است هم گفته‌است که فرماندهان ارشد سپاه پاسداران به همراه ده‌ها افسر میان‌رده، سوریه را ترک کرده‌اند. وی آن را کاهش مستشاران سپاه در سوریه عنوان کرده‌است.
رویترز نتوانسته‌است به آمار نیروهای خارج‌شده ایران از سوریه دست یابد و سپاه و وزارت اطلاعات سوریه نیز از پاسخ به پرسش‌های این خبرگزاری خودداری کرده‌اند.
سه تن از این منابع مطلع هم گفتند که سپاه پاسداران از این پس قصد دارد عملیات سوریه را از راه دور و با کمک حزب‌الله لبنان و مدیریت کند.
رویترز به نقل از یک مقام منطقه‌ای نزدیک به ایران افزوده که سپاهیان باقیمانده در سوریه نیز دفاتر خود را ترک کرده‌اند و دور از چشم‌ها می‌مانند. به گفته او، سپاه پاسداران، سوریه را ترک نمی‌کند اما حضور و تحرکات خود در این کشور را تا حد زیادی کاهش داده‌است.
به گفته منابع رویترز، این کاهش حضور تاکنون تأثیری بر عملیات‌های سپاه در سوریه نداشته‌است. یکی از منابع ایرانی رویترز گفته که کاهش حضور در سوریه به سپاه کمک می‌کند از گرفتارشدن در جنگ میان اسرائیل و حماس خودداری کند.

 

برعهده نیروهای نیابتی

ایران همواره از نیروهای نظامی ایران در سوریه با عنوان «مستشار» یاد کرده‌است. ایران در جریان جنگ سوریه، هزاران جنگجو را برای حمایت از بشار اسد به این کشور فرستاد.

علاوه بر نیروهای سپاهی که بنا به ادعای تهران در سوریه نقش «مستشاری» ایفا می‌کنند، هزاران شبه‌نظامی شیعه از کشورهای منطقه توسط حکومت ایران به سوریه اعزام شده‌اند.
اگرچه شبه‌نظامیان شیعه مورد حمایت ایران در لبنان، یمن، عراق، و سوریه وارد درگیری‌های منطقه‌ای شده و حملات مکرری علیه مواضع ایالات متحده و اسرائیل تدارک دیده‌اند، حکومت ایران خود از ورود مستقیم به درگیری‌ها خودداری کرده‌است.

 

مراسم تشییع «حجت‌الله امیدوار» معاون اطلاعات نیروی قدس سپاه پاسداران در سوریه (ایرنا)

 

از زمان حمله ۱۵ مهر حماس، اسرائیل حملات به سپاه پاسداران و حزب‌الله در سوریه را افزایش داده‌است.

 

«نفوذ اطلاعاتی»

 

ماه گذشته سپاه پاسداران در بیانیه‌ای رسمی مرگ چهار نیروی ایرانی در حمله‌ای به محله المزه در دمشق، پایتخت سوریه، را تأیید کرد و آنها را «مستشار نظامی جمهوری اسلامی» معرفی کرد. آنطور که در بیانیه رسمی سپاه آمده بود، حجت‌الله امیدوار، علی آقازاده، حسین محمدی و سعید کریمی نام چهار عضو سپاه بود که در حمله اسرائیل کشته شدند.
کمتر از یک ماه پیشتر رسانه‌های ایران در روز چهارم دی از کشته شدن سید رضی موسوی، یک فرمانده ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران، در «حمله هوایی اسرائیل» به دمشق خبر داده بودند.
رویترز به نقل از سه منبع آگاه از حضور نیروهای سپاه در سوریه که نخواسته‌اند نام‌شان افشا شود، گزارش داده سپاه پاسداران در گفت‌وگو با مقامات اطلاعاتی سوریه ابراز نگرانی کرده که افشاگری‌های اطلاعاتی از درون نیروهای امنیتی سوریه در حملات مرگبار اخیر تأثیرگذار بوده‌اند.
یک منبع دیگر به رویترز گفته که حملات دقیق اسرائیل در میانه نگرانی‌های مربوط به افشاگری‌های اطلاعاتی، نیروهای سپاه پاسداران را وادار به تغییر محل فعالیت‌ها و مکان اقامت‌شان کرده‌است.



عبدالله دوم به عراقچی: ما میدان نبرد برای درگیری‌های منطقه‌ای نخواهیم شد

ملك الأردن وولي عهده خلال استقبال وزير الخارجية الإيراني اليوم الأربعاء (بترا)
ملك الأردن وولي عهده خلال استقبال وزير الخارجية الإيراني اليوم الأربعاء (بترا)
TT

عبدالله دوم به عراقچی: ما میدان نبرد برای درگیری‌های منطقه‌ای نخواهیم شد

ملك الأردن وولي عهده خلال استقبال وزير الخارجية الإيراني اليوم الأربعاء (بترا)
ملك الأردن وولي عهده خلال استقبال وزير الخارجية الإيراني اليوم الأربعاء (بترا)

عبدالله دوم پادشاه اردن، امروز چهارشنبه در دیدار با عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، تأکید کرد که کشورش «میدان درگیری‌های منطقه‌ای نخواهد شد» و خواستار «کاهش تنش‌ها در منطقه» شد.

شاه اردن، در حضور ولیعهد، شاهزاده حسین بن عبدالله، هشدار داد که «ادامه کشتار و ویرانی، منطقه را اسیر خشونت و گسترش درگیری‌ها خواهد کرد». او بر «تلاش اردن برای همکاری با کشورهای برادر و دوست برای بازگرداندن ثبات به منطقه و یافتن افقی سیاسی برای مسئله فلسطین» تأکید کرد.

پادشاه اردن توقف جنگ اسرائیل علیه غزه و لبنان را اولین گام به سوی آرامش دانست. او بر اهمیت تقویت پاسخگویی بشردوستانه در نوار غزه و اطمینان از رسیدن کمک‌های امدادی برای کاهش فاجعه انسانی تأکید و اظهار کرد که اردن از زمان آغاز جنگ، به جریان مداوم کمک‌های انسانی به غزه توجه ویژه داشته است.

اردن به هرگونه تلاش برای نفوذ پاسخ خواهد داد

سیاستمداران اردنی در هر حرکت دیپلماتیک به این مواضع پایبند هستند. در استقبال از عراقچی نیز همین موضع حفظ شد. اردن مواضع خود را درباره تشدید تنش‌های اسرائیل و ایران با تأکید بر بی‌طرفی کامل و رد استفاده از «آسمان و خاک خود» مشخص کرده است و به «حفظ امنیت و حاکمیت» خود در برابر تنش‌های تهران و تل‌آویو پایبند است. عمان به هر دو طرف درگیری اطلاع داده است که «به اندازه توانایی و امکانات خود، با هرگونه تلاش برای نفوذ به حریم هوایی خود مقابله خواهد کرد».

هیچ‌کس توضیحی برای موضع ایران، میان اظهارات و دورهای دیپلماتیک از یک سو و حمایت آن از افزایش تنش‌ها از سوی دیگر، ندارد. این در حالی است که خطر تشدید تنش‌ها به‌طور فزاینده‌ای رو به افزایش است.

استقبال از وزیر ایرانی که در چارچوب یک تور منطقه‌ای به اردن سفر کرده، برای عمان مهم بود. پیش از این، وپادشاه اردن با رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دیدار کرده بود.

پس از این مذاکرات، دیداری خصوصی بین این دو رهبر برگزار شد که هیچ‌یک از اعضای هیئت‌های همراه در آن حضور نداشتند. منابع به «الشرق الاوسط» گفتند که جزئیات این دیدار نزد پادشاه اردن و رئیس‌جمهور ایران باقی مانده و این نخستین دیدار دوجانبه میان رهبران دو کشور در چندین دهه اخیر بوده است.

علی باقری کنی، وزیر موقت خارجه ایران، در حال مذاکره با ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن، طی دیداری در تهران در ۴ اوت ۲۰۲۴ (عکس: EPA)

عمان و تهران: روابط جدید

در هشتم آوریل گذشته، چند روز پس از ترور اسماعیل هنیه، رئیس حماس در تهران، ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن، سفری غیرمنتظره به تهران داشت که این سفر نشان‌دهنده تحولی در روابط دو کشور بود.

در این سفر، الصفدی اعلام کرد که پادشاه عبدالله دوم «من را مأمور کرده تا دعوت تهران را بپذیرم و درباره حل اختلافات بین دو کشور به‌صورت برادرانه، شفاف و صریح گفتگو کنیم؛ به گونه‌ای که منافع هر دو کشور را حفظ کند و ما را در مسیر ساخت روابط دوستانه و برادرانه مبتنی بر احترام متقابل و عدم دخالت در امور یکدیگر قرار دهد و به برقراری امنیت و صلح در منطقه کمک کند».

این سفر نه‌تنها به تهران و متحدانش پیام داشت، بلکه پیامی به اسرائیل نیز فرستاد که اردن «گزینه‌های سیاسی خود را برای دفاع از حاکمیت بر سرزمین و آسمان خود دارد و یکی از این گزینه‌ها بازکردن کانال‌های گفتگو با تهران و دیگر طرف‌های منطقه‌ای است». به گفته منابع «الشرق الاوسط»، همین پیام نیز از طریق واسطه‌ها به تل‌آویو منتقل شد.

الصفدی در این سفر بر اهمیت «زندگی مردم در امنیت، صلح و ثبات و پایان دادن به تشدید تنش‌ها» تأکید کرد و گفت که نخستین گام برای رسیدن به این هدف «توقف تجاوز اسرائیل به غزه و پایان دادن به نقض حقوق مردم فلسطین در کرانه باختری و اجتناب از اقداماتی است که ممکن است منطقه را به سمت ویرانی بیشتر سوق دهد و حقوق مردم فلسطین برای آزادی، تشکیل کشور مستقل و زندگی با کرامت را برآورده کند».

موشک‌های ایران در آسمان اردن

تل‌آویو عمق جغرافیایی برای پاسخ به موشک‌های ایران ندارد؛ بنابراین سامانه دفاعی اسرائیل ممکن است موشک‌های ایرانی را در داخل خاک اردن منهدم کند. به همین دلیل ارتش اردن اقدام کرد تا این موشک‌ها را به سمت بیابان‌های شرقی هدایت کند و از مناطق مسکونی دور کند.

در سیزدهم آوریل و اول اکتبر گذشته، موشک‌هایی از سوی ایران به سمت اسرائیل شلیک شد و واکنش‌های رسمی مختلفی از سوی اردن در این زمینه ابراز شد. از جمله، محمد المومنی، سخنگوی دولت اردن، حدود دو هفته پیش گفت که موضع اردن «شفاف و ثابت است» و تأکید کرد که «اردن میدان نبرد هیچ طرفی نخواهد شد» و «حفاظت از کشور و مردم اردن وظیفه اصلی ماست». او اشاره کرد که بخش‌هایی از موشک‌ها در مناطق مختلف اردن سقوط کرده و سه نفر به‌طور جزئی مجروح شده‌اند. همچنین، خسارات مادی نیز در اثر این حادثه به‌وجود آمده است.

پادشاه اردن، عبدالله دوم، به همراه ولیعهد، شاهزاده حسین بن عبدالله، در استقبال از وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، امروز چهارشنبه (عکس: پترا)