فشار واشنگتن بر مالزی برای جلوگیری از دورزدن تحریم نفتی از سوی ایران

یک مقام آمریکایی: تهران با استفاده از شرکت‌های مستقر در مالزی نفت خود را منتقل می‌کند


عکسی که آژانس امنیت دریایی اندونزی از نفتکش ایرانی ام تی آرمان در حال حمل نفت به کشتی MTS Tinos با پرچم کامرون در ژوئیه گذشته منتشر کرد (رویترز)
عکسی که آژانس امنیت دریایی اندونزی از نفتکش ایرانی ام تی آرمان در حال حمل نفت به کشتی MTS Tinos با پرچم کامرون در ژوئیه گذشته منتشر کرد (رویترز)
TT

فشار واشنگتن بر مالزی برای جلوگیری از دورزدن تحریم نفتی از سوی ایران


عکسی که آژانس امنیت دریایی اندونزی از نفتکش ایرانی ام تی آرمان در حال حمل نفت به کشتی MTS Tinos با پرچم کامرون در ژوئیه گذشته منتشر کرد (رویترز)
عکسی که آژانس امنیت دریایی اندونزی از نفتکش ایرانی ام تی آرمان در حال حمل نفت به کشتی MTS Tinos با پرچم کامرون در ژوئیه گذشته منتشر کرد (رویترز)

یک مقام ارشد وزارت خزانه‌داری ایالات متحده گفت، آمریکا دریافته است که ایران با استفاده از تأمین کنندگان مالزیایی و شرکت‌های مستقر در مالزی نفت خود را به جنوب شرقی آسیا و نزدیکی سنگاپور منتقل می‌کند.
واشینگتن تحریم‌های سختی را علیه ایران و گروه‌های نیابتی‌اش اعمال کرده است تا این کشور را از سرمایه‌هایی که می‌گوید برای بی‌ثبات کردن خاورمیانه استفاده می‌کند، محروم کند.
ایران برای صادرات نفت و دور زدن تحریم‌های آمریکا به ناوگان نفتکش‌های خود مشهور به «ناوگان دریایی شبح» متعلق به طرف‌های ناشناخته و مرموز متکی است. تحریم‌ها از می ۲۰۱۹، یک سال پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا از توافق هسته ای، مانع از صادرات ایران شده است.
برایان نلسون، معاون وزیر خزانه‌داری در امور تروریسم و اطلاعات مالی و نیل مک‌براید، مشاور ارشد وزارت خزانه‌داری آمریکا از دوشنبه تا پنجشنبه در سنگاپور و مالزی حضور دارند.
این وزارت‌خانه در بیانیه‌ای اعلام کرد که حضور این دو مقام ارشد در جهت پیش‌برد اهداف وزارتخانه مبنی بر جلوگیری از کسب درآمد ایران و نیروهای نیابتی آن است.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، این مقام که خواست نامش فاش نشود، گفت که فروش نفت تهران در شرق آسیا، گروه‌های مسلح متحد با آن از جمله حماس و حوثی‌ها را تأمین مالی می‌کند.
وزارت خزانه‌داری آمریکا تمرکز خود را بر گروه‌های شبه‌نظامی که از منطقه جنوب شرقی آسیا، به ویژه از طریق جمع‌آوری کمک‌های مالی و فروش نفت ایران تأمین مالی می‌شوند افزایش داده است.
این مقام گفت که ایالات متحده در تلاش است تا از تبدیل شدن مالزی به یک پایگاه که در آن گروه حماس بتواند هم کمک جمع‌آوری کند و سپس پول منتقل کند، جلوگیری کند.
وی ادامه داد: توقف این محموله‌های نفتی ضربه قاطعی به توانایی ایران برای تأمین مالی این حملات در سراسر جهان خواهد زد، از جمله حملات حوثی‌ها که در حال حاضر کشتی‌های تجاری را تهدید می‌کنند.
او افزود: «ما نگران ظرفیت حماس برای جمع‌آوری کمک‌های مالی در منطقه، از جمله در مالزی هستیم، بنابراین می‌خواهیم در مورد این نگرانی‌ها گفتگوی مستقیم داشته باشیم».
این مقام آمریکایی گفت که نگرانی‌های فزاینده‌ای مبنی بر تلاش‌های ایران و گروه‌های شبه‌نظامی وابسته آن برای جمع‌آوری کمک‌های مالی به ویژه از طریق خیریه‌ها وجود دارد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، او همچنین بدون نام بردن از خیریه‌های مظنون اظهار کرد: «این که آن‌ها می‌خواهند از کمک‌هایی مالی که برای فلسطینی‌ها فرستاده می‌شود سوءاستفاده کرده و به تأمین مالی فعالیت‌های خشونت‌آمیز و بی‌ثبات‌کننده خود بپردازند، وحشتناک است».
این مقام همچنین گفت که ایالات متحده شاهد انتقال نفت ایران به نزدیکی سنگاپور و سپس از آنجا به سراسر منطقه است.
وزارت خزانه داری آمریکا در دسامبر ۲۰۲۳، چهارشرکت مستقر در مالزی را تحریم کرد و آنها را متهم به حمایت از تولید پهپادهای ایران کرد.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.