سپاه پاسداران فرضیه «نفوذ داخلی» در ترور هنیه را تقویت کرد

ایران می‌گوید «مجازات شدید است» اما در «زمان و مکان مناسب»

مردی در جاده اصلی نزدیک فرودگاه بین‌المللی بیروت در مقابل تابلوی تبلیغاتی حاوی تصاویر هنیه، سلیمانی و فؤاد شکر دوچرخه می‌راند (AFP)
مردی در جاده اصلی نزدیک فرودگاه بین‌المللی بیروت در مقابل تابلوی تبلیغاتی حاوی تصاویر هنیه، سلیمانی و فؤاد شکر دوچرخه می‌راند (AFP)
TT

سپاه پاسداران فرضیه «نفوذ داخلی» در ترور هنیه را تقویت کرد

مردی در جاده اصلی نزدیک فرودگاه بین‌المللی بیروت در مقابل تابلوی تبلیغاتی حاوی تصاویر هنیه، سلیمانی و فؤاد شکر دوچرخه می‌راند (AFP)
مردی در جاده اصلی نزدیک فرودگاه بین‌المللی بیروت در مقابل تابلوی تبلیغاتی حاوی تصاویر هنیه، سلیمانی و فؤاد شکر دوچرخه می‌راند (AFP)

پس از دو روایت مهیج از «نیویورک تایمز» آمریکا و «تلگراف» بریتانیا، «سپاه پاسداران» در ایران تلاش کرد تا ماجرای ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش «حماس» را در انحصار خود درآورد و اخیراً گفته است که یک «موشک کوتاه برد» به محل اقامت وی در تهران اصابت کرده است، روایتی که ممکن است احتمال نفوذ داخلی را افزایش دهد.
روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز مدعی شد بمبی که دو ماه پیش در مقر هنیه در تهران کار گذاشته شده بود عامل ترور او بوده است، در حالی که تحقیقات روزنامه بریتانیایی تلگراف نشان داد که «موساد (سازمان اطلاعاتی اسرائیل) از عوامل ایرانی برای کار گذاشتن بمب در سه اتاق مجزا در ساختمانی که رهبر جنبش حماس در آن اقامت داشت استفاده کرده است».

روایت «سپاه پاسداران»

سپاه پاسداران بامداد شنبه با صدور بیانیه‌ای به زبان فارسی و عربی شکسته اعلام کرد: «رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس با شلیک راکت کوتاه‌برد ترور شد».
در این بیانیه نحوه ترور با پرتاب یک گلوله کوتاه برد با کلاهک به وزن حدود ۷ کیلوگرم همراه با انفجاری قوی از خارج از محل اقامت مهمانان تشریح شده است.
سایت «سپاه نیوز»، ارگان رسمی سپاه پاسداران از شلیک موشکی از خارج از مرزهای ایران خبر داد که محل سکونت هنیه را هدف قرار داد و منجر به ترور وی شد.
انگیزه‌های ایران دیروز جمعه برای دفاع از روایت خود از وقایع ترور دوچندان شد. اصرار واضح بود که موضوع با پرتابه ای انجام شده است که از هوا افتاده است و نه وسیله ای که ماه‌ها پیش در اقامتگاه میهمان فلسطینی در تهران کار گذاشته شده بود.
بر اساس وزن کلاهک مذکور در بیانیه سپاه پاسداران، منبع پرتاب آن به احتمال زیاد از یک مکان نزدیک در داخل ایران بوده است.
سپاه پاسداران معتقد است که ترور هنیه «اقدامی است که رژیم صهیونیستی با حمایت دولت آمریکا طراحی کرده است». سپاه وعده انتقام داد و گفت: «رژیم ماجراجو و تروریست صهیونیستی پاسخ این جنایت را دریافت خواهد کرد که در زمان، مکان و شیوه مناسب به مجازات اشد خود خواهد رسید».
گزارش جدید سپاه پاسداران به وضوح نشان می‌دهد که تهران در این ماجرا مسئولیت دارد، اما باب گمانه‌زنی دربارهٔ وجود نفوذ داخلی بزرگ را باز می‌کند که فرضیه حضور عوامل محلی را که برای اجرای عملیات استخدام شده‌اند، تقویت می‌کند.

یمنی‌ها پرچم‌ها و تصاویر فؤاد شکر و اسماعیل هنیه در تظاهرات گسترده در صنعا را به اهتزاز درمی‌آورند (AFP)

هنیه چگونه ترور شد؟

احمد بخشایش اردستانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ایران، همزمان با بیانیه سپاه پاسداران گفت که در مورد ترور هنیه «دو سناریو احتمالی» وجود دارد.
اردستانی در اظهاراتی مطبوعاتی گفت: دو سناریوی محتمل دربارهٔ ترور هنیه، در یکی این است که اسرائیلی‌ها با استفاده از یک ریزپرنده و از محل ایستگاه شماره ۲ توچال، محل مورد نظر را مورد اصابت قرار داده‌اند و سناریوی دوم این است که ریزپرنده‌ای در کار نبوده است، بلکه عده‌ای عوامل نفوذی در داخل ایران در حوالی همان ایستگاه شماره ۲ توچال مستقر شده‌اند و با سلاحی شبیه موشک، محل اقامت هنیه را زده‌اند.
این ایستگاه بر فراز کوهی مشرف به قرارگاه «امام علی» وابسته به «سپاه قدس» واقع شده است. این مهمانسرا در یک منطقه امنیتی مستحکم تحت نظارت «نیروی قدس»، معروف به قرارگاه «امام علی» برای آموزش اعضای «سپاه انقلاب» و دیگر شبه‌نظامیان از جناح‌های نیابتی قرار دارد.

موج دستگیری‌ها در ایران

پس از این ترور، ایران بیش از بیست نفر از جمله افسران ارشد اطلاعاتی، مقامات نظامی و کارمندان مهمانخانه ای که توسط سپاه پاسداران در تهران اداره می‌شد، دستگیر کرد. طبق آنچه که آشنایان با تحقیقات به نیویورک تایمز فاش کردند، این اقدام در پاسخ به نقض امنیتی «بزرگ و تحقیرآمیز» که منجر به ترور هنیه شد.
دو مقام ایرانی، که به دلیل ماهیت حساس تحقیقات نخواستند نامشان فاش شود اعلام کردند واحد اطلاعات سپاه پاسداران، متخصص در زمینه جاسوسی، تحقیقات را به عهده گرفت و به تعقیب متهمان پرداخت تا به اعضای تیم ترور که برنامه‌ریزی، کمک و اجرای این قتل را بر عهده داشتند، برساند.
بر اساس منابع ایرانی، مأموران تمامی کارکنان اقامتگاه سپاه را تحت بازداشت قرار دادند، تعدادی از آنها را دستگیر کردند و تمامی وسایل الکترونیکی از جمله تلفن‌های شخصی را ضبط کردند. آنها اشاره کردند که تیم جداگانه ای از مأموران از مقامات ارشد نظامی و اطلاعاتی که مسئول حفاظت از پایتخت بودند، بازجویی و تعدادی از
آنها را تا تکمیل تحقیقات بازداشت کردند.
اینکه ایران پس از هر نقض امنیتی علیه نهادهای امنیتی، افراد را به بهانه نقش‌های مشکوک جاسوسی دستگیر می‌کند، تازگی ندارد. به گزارش روزنامه تلگراف، ترور هنیه در پایتخت ایران نگرانی‌ها در مورد نفوذ اسرائیل در داخل ایران را تشدید کرد.
این روزنامه افزود که رهبر ایران «در دو روز گذشته چندین بار همه فرماندهان را احضار کرد و خواستار پاسخگویی شد».

تصویری از هنیه در تظاهرات محکومیت قتل او در شهر ساحلی صیدا لبنان (AFP)

واکنش حزب‌الله لبنان

علاوه بر این، ایران انتظار داشت که حزب‌الله لبنان در پاسخ به ترور رهبر نظامی برجسته این سازمان، فؤاد شکر، به «عمق» اسرائیل حمله کند و «به اهداف نظامی قانع نشود».
فؤاد شکر، که مسئول مدیریت عملیات حزب در جنوب لبنان بود، در حمله به ساختمانی در حومه جنوبی بیروت کشته شد.
حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، روز پنج‌شنبه اسرائیل را تهدید کرد که «قطعاً پاسخ خواهد داد».
بر اساس آنچه خبرگزاری رسمی ایرنا گزارش داد، نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد اعلام کرد که پس از ترور شکر: «ما انتظار داریم (حزب‌الله) اهداف بیشتری را انتخاب کند و به عمق اسرائیل حمله کند».
نمایندگی ایران گفت: «(حزب‌الله) و رژیم (اسرائیل) به خطوطی که حمله از آن تجاوز می‌کرد پایبند بودند و حزب‌الله پاسخ خود را به اهداف نظامی، محدود نخواهد کرد».
حسین سلامی، فرمانده سپاه پاسداران ایران نیز گفت که حمله مرگبار اسرائیل به یک منطقه مسکونی در بیروت که منجر به کشته شدن شکر شد، به مجازات شدید اسرائیل ختم خواهد شد.
سلامی در نامه تسلیت خود به حسن نصرالله، دبیر حزب‌الله لبنان، به اسرائیل نسبت به عواقب ترور شکر در لبنان هشدار داد.
وی گفت: باید منتظر خشم، انتقام سخت و انتقام جویی از سوی مجاهدان وفادار در جبهه‌های مقاومت منطقه باشند.
ایران در همین راستا، جنازه میلاد بیدی، مستشار نظامی سپاه پاسداران که به همراه شکر در لبنان کشته شد، طی مراسمی تشییع کرد.

تجمع گسترده حامیان حوثی‌ها برای محکوم کردن کشته شدن هنیه (AFP)

سناریوی پاسخگویی

از جمعه تا شنبه شب ایران سطح تهدیدات را بالا برده و رسانه‌های رسمی آن از «جنگ روانی» استفاده کرده‌اند تا جایی که گوینده یک شبکه تلویزیونی در یک برنامه زنده گفت: «امشب منتظر اتفاق مهمی باشید».
تیتر صفحه اول روزنامه‌های داخلی ایران که صبح شنبه منتشر شدند، شامل عباراتی مانند «وحشت در تل‌آویو» و «انتقام هنیه» بود که بر تعطیلی کارخانه‌ها، مراکز و فرودگاه‌های اسرائیل در انتظار حمله ایران یا متحدانش تأکید می‌کرد.
حساب‌های الکترونیکی ایرانی در پلتفرم «ایکس» نیز انتشار فیلم‌های تبلیغاتی برای پرتاب موشک را منتشر و با فعالیتی بی‌سابقه، فرضیه‌های زیادی را دربارهٔ ماهیت واکنش تبلیغ کرد.
پلتفرم‌های محلی اطلاعاتی را - که گفته می‌شود به رویترز نسبت داده شده است - در مورد آمادگی‌های قریب‌الوقوع برای حمله موشکی بالستیک علیه اسرائیل، از ایران، عراق و یمن، در رابطه با بسته شدن حریم هوایی ترکیه توسط ترکیه منتشر کردند. سخنگوی رویترز اما گفت که این آژانس چنین اطلاعات ساختگی را منتشر نکرده است.
مقامات ایرانی از نکاتی در مورد شکل و اندازه واکنش به ترور هنیه استفاده کردند. حسن عاملی، عضو شورای رهبری خبرگان رهبری گفت: متأسفانه دین ما اجازه حمله به غیرنظامیان را نمی‌دهد، بنابراین ایران فقط مراکز نظامی را هدف قرار می‌دهد. اگر ایران می‌توانست غیرنظامیان را هدف قرار دهد، تل آویو کاملاً تخلیه می‌شد و این رژیم منفور ظرف چند روز سقوط می‌کرد.
اما حساب کاربری شورای عالی امنیت ملی ایران در «ایکس» روز شنبه نوشت: «اجرای عملیات تنبیهی علیه اسرائیل قطعاً در زمان و نحوه تعیین شده انجام خواهد شد. نشانگرها صاعقه آتش انتقام را بشارت می‌دهند».



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»