«زخم‌ها» دستاوردهای خامنه‌ای را تهدید می‌کنند... چرا رهبر ایران در «سخت‌ترین روزهایش» قرار دارد؟

مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)
مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)
TT

«زخم‌ها» دستاوردهای خامنه‌ای را تهدید می‌کنند... چرا رهبر ایران در «سخت‌ترین روزهایش» قرار دارد؟

مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)
مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)

منابع مطلع در بیروت اعلام کرده‌اند که روزهای آینده، «سخت‌ترین روزهای» علی خامنه‌ای، رهبر ایران، خواهد بود. او قرار است در خطبه نماز جمعه، خبر درگذشت حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را اعلام کند. گفته شده ممکن است مجبور شود تصمیمات سخت و خطرناکی بگیرد؛ تصمیماتی که از زمان جانشینی خمینی در سال ۱۹۸۹، از آن‌ها اجتناب کرده بود.

منابع افزودند که اعلام رسمی اسرائیل درباره تصمیمش برای پاسخ به حمله موشکی اخیر ایران به سرزمین‌هایش، خامنه‌ای را در موقعیت بسیار حساسی قرار داده است.

این منابع برخی از موفقیت‌هایی را که ایران در دوران خامنه‌ای به دست آورده، به شکل زیر خلاصه کردند:

  • راه‌اندازی جنگی با شدت پایین علیه اسرائیل بدون دخالت مستقیم و آشکار ایران.
  • مدیریت ماهرانه فضای پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و دور نگه‌داشتن ایران از اتهامات.
  • برخورد با «بی‌طرفی مثبت» نسبت به سقوط طالبان توسط آمریکا و رسیدن نیروهای آمریکایی به مرزهای ایران و افغانستان.
  • استفاده از فرصت حمله آمریکا به عراق برای از بین بردن رژیم صدام حسین، که یک مانع منطقه‌ای بود.
  • ایجاد بی‌ثباتی در حضور نظامی آمریکا در عراق با همکاری سوریه، حتی از طریق تسهیل عبور نیروهای القاعده از خاک ایران به عراق.
    سلیمانی و نصرالله و رهبران «حزب‌الله» در یک عکس آرشیوی (رسانه‌های «حزب‌الله»)
  • ایجاد یک شراکت کامل بین قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، و حسن نصرالله، با حمایت کامل از این رابطه.
  • نتیجه این شراکت این بود که ایران توانست کنترل واقعی بر چهار پایتخت عربی (بیروت، دمشق، بغداد و صنعا) به دست آورد. همچنین موفق شد توافق هسته‌ای با آمریکا را امضا کند، بدون اینکه نیاز باشد نقش منطقه‌ای ایران یا ایجاد ارتش‌های نیابتی در این کشورها مورد بحث قرار گیرد.
  • با وجود ترورهایی که اسرائیل در داخل ایران انجام داد، اما ایران تحت رهبری خامنه‌ای از رویارویی مستقیم و آشکار با اسرائیل اجتناب کرد.

منابع همچنین به آنچه «زخم‌های دردناک» برای رهبر ایران نامیدند، اشاره کردند:

ترور قاسم سلیمانی توسط ارتش آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد در سال ۲۰۲۰، که به دستور رئیس‌جمهور وقت، دونالد ترامپ، انجام شد، ضربه‌ای شدید به ایران و خامنه‌ای بود، به‌خاطر جایگاه، محبوبیت و نمادین بودن سلیمانی.عملاً، ایران تهدیدهای خود برای انتقام از سلیمانی را عملی نکرد، چرا که یکی از اصول سیاست خامنه‌ای جلوگیری از درگیری مستقیم با آمریکا بوده است؛ چون آمریکا می‌تواند ایران را ده‌ها سال به عقب براند.

عکس آرشیوی سلیمانی با رهبر ایران (سایت رهبر)

پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر گذشته، مقامات اسرائیلی اعلام کردند که از تشدید تنش جلوگیری خواهند کرد، حتی با وجود اینکه یحیی السنوار بخشی از محور ایران بود و نصرالله جبهه پشتیبانی از این عملیات را تشکیل داده بود.

بنیامین نتانیاهو متوجه شد که ایران از رویارویی مستقیم پرهیز می‌کند، زیرا ممکن است به جنگ با آمریکا منجر شود. بنابراین، نتانیاهو تصمیم گرفت با حملات سنگین به حضور نظامی ایران در سوریه، تهران را به این درگیری بکشاند.

ایران پس از این حملات اسرائیل که از خطوط قرمز عبور کرده بود، تحت فشار شدیدی قرار گرفت و مجبور شد از مرحله استفاده از نیروهای نیابتی فراتر برود و با حمله مستقیم موشکی به اسرائیل در آوریل گذشته، پاسخ دهد. این اقدام پس از حمله به کنسولگری ایران در دمشق انجام شد.

مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)

اسرائیل سطح چالش را افزایش داد و رهبر حماس، اسماعیل هنیه، را در تهران ترور کرد. ایران تلاش کرد با این رویداد کنار بیاید تا از یک جنگ منطقه‌ای جلوگیری کند.

چالش برای ایران زمانی بیشتر شد که اسرائیل جنگ خود را در لبنان آغاز کرد و تا جایی پیش رفت که حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را ترور کرد. این ترور سومین ضربه بزرگ پس از ترور سلیمانی و هنیه بود.

منابع اشاره کردند که ایران نمی‌تواند ببیند که «حزب‌الله» و پایگاه مردمی‌اش خسارت‌های بی‌سابقه‌ای متحمل شوند. خامنه‌ای می‌داند که نتانیاهو «انقلابی علیه محور مقاومت» به راه انداخته و دستاوردهای دوران طولانی رهبری او را تهدید می‌کند.

این منابع افزودند که تصمیمات خامنه‌ای پس از پاسخ احتمالی اسرائیل، ممکن است منطقه را وارد مرحله‌ای کند که آمریکا نتواند از آن خارج بماند. آن‌ها تأکید کردند که روزهای آینده «سخت‌ترین روزهای رهبر ایران و منطقه» خواهد بود.



عبدالله دوم به عراقچی: ما میدان نبرد برای درگیری‌های منطقه‌ای نخواهیم شد

ملك الأردن وولي عهده خلال استقبال وزير الخارجية الإيراني اليوم الأربعاء (بترا)
ملك الأردن وولي عهده خلال استقبال وزير الخارجية الإيراني اليوم الأربعاء (بترا)
TT

عبدالله دوم به عراقچی: ما میدان نبرد برای درگیری‌های منطقه‌ای نخواهیم شد

ملك الأردن وولي عهده خلال استقبال وزير الخارجية الإيراني اليوم الأربعاء (بترا)
ملك الأردن وولي عهده خلال استقبال وزير الخارجية الإيراني اليوم الأربعاء (بترا)

عبدالله دوم پادشاه اردن، امروز چهارشنبه در دیدار با عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، تأکید کرد که کشورش «میدان درگیری‌های منطقه‌ای نخواهد شد» و خواستار «کاهش تنش‌ها در منطقه» شد.

شاه اردن، در حضور ولیعهد، شاهزاده حسین بن عبدالله، هشدار داد که «ادامه کشتار و ویرانی، منطقه را اسیر خشونت و گسترش درگیری‌ها خواهد کرد». او بر «تلاش اردن برای همکاری با کشورهای برادر و دوست برای بازگرداندن ثبات به منطقه و یافتن افقی سیاسی برای مسئله فلسطین» تأکید کرد.

پادشاه اردن توقف جنگ اسرائیل علیه غزه و لبنان را اولین گام به سوی آرامش دانست. او بر اهمیت تقویت پاسخگویی بشردوستانه در نوار غزه و اطمینان از رسیدن کمک‌های امدادی برای کاهش فاجعه انسانی تأکید و اظهار کرد که اردن از زمان آغاز جنگ، به جریان مداوم کمک‌های انسانی به غزه توجه ویژه داشته است.

اردن به هرگونه تلاش برای نفوذ پاسخ خواهد داد

سیاستمداران اردنی در هر حرکت دیپلماتیک به این مواضع پایبند هستند. در استقبال از عراقچی نیز همین موضع حفظ شد. اردن مواضع خود را درباره تشدید تنش‌های اسرائیل و ایران با تأکید بر بی‌طرفی کامل و رد استفاده از «آسمان و خاک خود» مشخص کرده است و به «حفظ امنیت و حاکمیت» خود در برابر تنش‌های تهران و تل‌آویو پایبند است. عمان به هر دو طرف درگیری اطلاع داده است که «به اندازه توانایی و امکانات خود، با هرگونه تلاش برای نفوذ به حریم هوایی خود مقابله خواهد کرد».

هیچ‌کس توضیحی برای موضع ایران، میان اظهارات و دورهای دیپلماتیک از یک سو و حمایت آن از افزایش تنش‌ها از سوی دیگر، ندارد. این در حالی است که خطر تشدید تنش‌ها به‌طور فزاینده‌ای رو به افزایش است.

استقبال از وزیر ایرانی که در چارچوب یک تور منطقه‌ای به اردن سفر کرده، برای عمان مهم بود. پیش از این، وپادشاه اردن با رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک دیدار کرده بود.

پس از این مذاکرات، دیداری خصوصی بین این دو رهبر برگزار شد که هیچ‌یک از اعضای هیئت‌های همراه در آن حضور نداشتند. منابع به «الشرق الاوسط» گفتند که جزئیات این دیدار نزد پادشاه اردن و رئیس‌جمهور ایران باقی مانده و این نخستین دیدار دوجانبه میان رهبران دو کشور در چندین دهه اخیر بوده است.

علی باقری کنی، وزیر موقت خارجه ایران، در حال مذاکره با ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن، طی دیداری در تهران در ۴ اوت ۲۰۲۴ (عکس: EPA)

عمان و تهران: روابط جدید

در هشتم آوریل گذشته، چند روز پس از ترور اسماعیل هنیه، رئیس حماس در تهران، ایمن الصفدی، وزیر خارجه اردن، سفری غیرمنتظره به تهران داشت که این سفر نشان‌دهنده تحولی در روابط دو کشور بود.

در این سفر، الصفدی اعلام کرد که پادشاه عبدالله دوم «من را مأمور کرده تا دعوت تهران را بپذیرم و درباره حل اختلافات بین دو کشور به‌صورت برادرانه، شفاف و صریح گفتگو کنیم؛ به گونه‌ای که منافع هر دو کشور را حفظ کند و ما را در مسیر ساخت روابط دوستانه و برادرانه مبتنی بر احترام متقابل و عدم دخالت در امور یکدیگر قرار دهد و به برقراری امنیت و صلح در منطقه کمک کند».

این سفر نه‌تنها به تهران و متحدانش پیام داشت، بلکه پیامی به اسرائیل نیز فرستاد که اردن «گزینه‌های سیاسی خود را برای دفاع از حاکمیت بر سرزمین و آسمان خود دارد و یکی از این گزینه‌ها بازکردن کانال‌های گفتگو با تهران و دیگر طرف‌های منطقه‌ای است». به گفته منابع «الشرق الاوسط»، همین پیام نیز از طریق واسطه‌ها به تل‌آویو منتقل شد.

الصفدی در این سفر بر اهمیت «زندگی مردم در امنیت، صلح و ثبات و پایان دادن به تشدید تنش‌ها» تأکید کرد و گفت که نخستین گام برای رسیدن به این هدف «توقف تجاوز اسرائیل به غزه و پایان دادن به نقض حقوق مردم فلسطین در کرانه باختری و اجتناب از اقداماتی است که ممکن است منطقه را به سمت ویرانی بیشتر سوق دهد و حقوق مردم فلسطین برای آزادی، تشکیل کشور مستقل و زندگی با کرامت را برآورده کند».

موشک‌های ایران در آسمان اردن

تل‌آویو عمق جغرافیایی برای پاسخ به موشک‌های ایران ندارد؛ بنابراین سامانه دفاعی اسرائیل ممکن است موشک‌های ایرانی را در داخل خاک اردن منهدم کند. به همین دلیل ارتش اردن اقدام کرد تا این موشک‌ها را به سمت بیابان‌های شرقی هدایت کند و از مناطق مسکونی دور کند.

در سیزدهم آوریل و اول اکتبر گذشته، موشک‌هایی از سوی ایران به سمت اسرائیل شلیک شد و واکنش‌های رسمی مختلفی از سوی اردن در این زمینه ابراز شد. از جمله، محمد المومنی، سخنگوی دولت اردن، حدود دو هفته پیش گفت که موضع اردن «شفاف و ثابت است» و تأکید کرد که «اردن میدان نبرد هیچ طرفی نخواهد شد» و «حفاظت از کشور و مردم اردن وظیفه اصلی ماست». او اشاره کرد که بخش‌هایی از موشک‌ها در مناطق مختلف اردن سقوط کرده و سه نفر به‌طور جزئی مجروح شده‌اند. همچنین، خسارات مادی نیز در اثر این حادثه به‌وجود آمده است.

پادشاه اردن، عبدالله دوم، به همراه ولیعهد، شاهزاده حسین بن عبدالله، در استقبال از وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، امروز چهارشنبه (عکس: پترا)