«زخم‌ها» دستاوردهای خامنه‌ای را تهدید می‌کنند... چرا رهبر ایران در «سخت‌ترین روزهایش» قرار دارد؟

مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)
مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)
TT

«زخم‌ها» دستاوردهای خامنه‌ای را تهدید می‌کنند... چرا رهبر ایران در «سخت‌ترین روزهایش» قرار دارد؟

مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)
مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)

منابع مطلع در بیروت اعلام کرده‌اند که روزهای آینده، «سخت‌ترین روزهای» علی خامنه‌ای، رهبر ایران، خواهد بود. او قرار است در خطبه نماز جمعه، خبر درگذشت حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را اعلام کند. گفته شده ممکن است مجبور شود تصمیمات سخت و خطرناکی بگیرد؛ تصمیماتی که از زمان جانشینی خمینی در سال ۱۹۸۹، از آن‌ها اجتناب کرده بود.

منابع افزودند که اعلام رسمی اسرائیل درباره تصمیمش برای پاسخ به حمله موشکی اخیر ایران به سرزمین‌هایش، خامنه‌ای را در موقعیت بسیار حساسی قرار داده است.

این منابع برخی از موفقیت‌هایی را که ایران در دوران خامنه‌ای به دست آورده، به شکل زیر خلاصه کردند:

  • راه‌اندازی جنگی با شدت پایین علیه اسرائیل بدون دخالت مستقیم و آشکار ایران.
  • مدیریت ماهرانه فضای پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و دور نگه‌داشتن ایران از اتهامات.
  • برخورد با «بی‌طرفی مثبت» نسبت به سقوط طالبان توسط آمریکا و رسیدن نیروهای آمریکایی به مرزهای ایران و افغانستان.
  • استفاده از فرصت حمله آمریکا به عراق برای از بین بردن رژیم صدام حسین، که یک مانع منطقه‌ای بود.
  • ایجاد بی‌ثباتی در حضور نظامی آمریکا در عراق با همکاری سوریه، حتی از طریق تسهیل عبور نیروهای القاعده از خاک ایران به عراق.
    سلیمانی و نصرالله و رهبران «حزب‌الله» در یک عکس آرشیوی (رسانه‌های «حزب‌الله»)
  • ایجاد یک شراکت کامل بین قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، و حسن نصرالله، با حمایت کامل از این رابطه.
  • نتیجه این شراکت این بود که ایران توانست کنترل واقعی بر چهار پایتخت عربی (بیروت، دمشق، بغداد و صنعا) به دست آورد. همچنین موفق شد توافق هسته‌ای با آمریکا را امضا کند، بدون اینکه نیاز باشد نقش منطقه‌ای ایران یا ایجاد ارتش‌های نیابتی در این کشورها مورد بحث قرار گیرد.
  • با وجود ترورهایی که اسرائیل در داخل ایران انجام داد، اما ایران تحت رهبری خامنه‌ای از رویارویی مستقیم و آشکار با اسرائیل اجتناب کرد.

منابع همچنین به آنچه «زخم‌های دردناک» برای رهبر ایران نامیدند، اشاره کردند:

ترور قاسم سلیمانی توسط ارتش آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد در سال ۲۰۲۰، که به دستور رئیس‌جمهور وقت، دونالد ترامپ، انجام شد، ضربه‌ای شدید به ایران و خامنه‌ای بود، به‌خاطر جایگاه، محبوبیت و نمادین بودن سلیمانی.عملاً، ایران تهدیدهای خود برای انتقام از سلیمانی را عملی نکرد، چرا که یکی از اصول سیاست خامنه‌ای جلوگیری از درگیری مستقیم با آمریکا بوده است؛ چون آمریکا می‌تواند ایران را ده‌ها سال به عقب براند.

عکس آرشیوی سلیمانی با رهبر ایران (سایت رهبر)

پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر گذشته، مقامات اسرائیلی اعلام کردند که از تشدید تنش جلوگیری خواهند کرد، حتی با وجود اینکه یحیی السنوار بخشی از محور ایران بود و نصرالله جبهه پشتیبانی از این عملیات را تشکیل داده بود.

بنیامین نتانیاهو متوجه شد که ایران از رویارویی مستقیم پرهیز می‌کند، زیرا ممکن است به جنگ با آمریکا منجر شود. بنابراین، نتانیاهو تصمیم گرفت با حملات سنگین به حضور نظامی ایران در سوریه، تهران را به این درگیری بکشاند.

ایران پس از این حملات اسرائیل که از خطوط قرمز عبور کرده بود، تحت فشار شدیدی قرار گرفت و مجبور شد از مرحله استفاده از نیروهای نیابتی فراتر برود و با حمله مستقیم موشکی به اسرائیل در آوریل گذشته، پاسخ دهد. این اقدام پس از حمله به کنسولگری ایران در دمشق انجام شد.

مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)

اسرائیل سطح چالش را افزایش داد و رهبر حماس، اسماعیل هنیه، را در تهران ترور کرد. ایران تلاش کرد با این رویداد کنار بیاید تا از یک جنگ منطقه‌ای جلوگیری کند.

چالش برای ایران زمانی بیشتر شد که اسرائیل جنگ خود را در لبنان آغاز کرد و تا جایی پیش رفت که حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را ترور کرد. این ترور سومین ضربه بزرگ پس از ترور سلیمانی و هنیه بود.

منابع اشاره کردند که ایران نمی‌تواند ببیند که «حزب‌الله» و پایگاه مردمی‌اش خسارت‌های بی‌سابقه‌ای متحمل شوند. خامنه‌ای می‌داند که نتانیاهو «انقلابی علیه محور مقاومت» به راه انداخته و دستاوردهای دوران طولانی رهبری او را تهدید می‌کند.

این منابع افزودند که تصمیمات خامنه‌ای پس از پاسخ احتمالی اسرائیل، ممکن است منطقه را وارد مرحله‌ای کند که آمریکا نتواند از آن خارج بماند. آن‌ها تأکید کردند که روزهای آینده «سخت‌ترین روزهای رهبر ایران و منطقه» خواهد بود.



رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
TT

رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)

مصر و ایران توافق کردند مسیر بررسی و شناسایی ظرفیت‌های روابط دوجانبه را ادامه دهند.
وزیر خارجه و مهاجرت مصر، بدر عبدالعاطی، در یک نشست خبری مشترک با همتای ایرانی‌اش، عباس عراقچی، در قاهره در روز دوشنبه اعلام کرد: «مسیر جدیدی برای مشورت‌های سیاسی بین دو کشور آغاز شده که در سطحی پایین‌تر از وزیران خارجه برگزار خواهد شد و ابعاد مختلف روابط دوجانبه را بررسی خواهد کرد.»

عباس عراقچی روز دوشنبه به قاهره سفر کرد و با رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، دیدار داشت. همچنین دو نشست، یکی دوجانبه و دیگری گسترده‌تر، با وزیر خارجه مصر، بدر عبدالعاطی برگزار کرد. این دیدارها به‌عنوان نشانه‌ای از حرکت روابط دو کشور به‌سوی گام‌های نزدیک‌تر تلقی شد.

بر اساس بیانیه رسمی دفتر ریاست‌جمهوری مصر، السیسی و عراقچی «بر اهمیت ادامه مسیر فعلی برای بررسی چشم‌اندازهای توسعه مشترک روابط بین دو کشور تأکید کردند.»

وزیر خارجه مصر در این نشست خبری گفت که گفتگوها «بر لزوم گسترش روابط دوجانبه تمرکز داشت، با در نظر گرفتن نگرانی‌های هر دو طرف»، و تأکید کرد که «تمایل متقابل برای توسعه روابط وجود دارد.» او افزود که دیدارهای متقابل دو طرف «نشان‌دهنده تحول مثبتی در روابط دوجانبه است.»

از سوی دیگر، عباس عراقچی در این نشست خبری گفت: «این چهارمین دیدار من با رئیس‌جمهور السیسی است و بیش از ۱۰ دیدار نیز با وزیر خارجه مصر داشته‌ام. این نشان می‌دهد که کشورم چقدر به گسترش روابط با مصر اهمیت می‌دهد.»

او اضافه کرد: «اراده‌ای برای توسعه روابط و گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و دیگر زمینه‌ها وجود دارد.» عراقچی ادامه داد: «ما اراده‌ای داریم برای تقویت روابط و رفع موانع آن. مسیر اکنون بیش از هر زمان دیگری برای توسعه روابط باز است.»

وی همچنین به «ادامه گفت‌وگوهای سیاسی و توافق بر افزایش مبادلات تجاری و همکاری در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی، به‌ویژه در موضوعات منطقه‌ای» اشاره کرد و گفت: «سطح اعتماد بین قاهره و تهران هیچ‌گاه تا این حد بالا نبوده است.»

ایران و مصر در سال ۱۹۷۹ روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند و پس از ۱۱ سال، تنها در سطح کاردار روابط را از سر گرفتند. در دو سال گذشته، چندین دیدار میان وزیران دو کشور برای بررسی امکان توسعه روابط انجام شد. در مه ۲۰۲۳، دولت ایران به وزارت خارجه دستور داد تا گام‌هایی برای تقویت روابط با مصر بردارد.

افزون بر دیدارهای وزرای خارجه، دیدار میان السیسی و رئیس‌جمهور فقید ایران، ابراهیم رئیسی، در نوامبر ۲۰۲۴ در ریاض نیز از جمله نقاط عطف در این مسیر بود.

هدی رؤوف، استاد علوم سیاسی و رئیس بخش مطالعات ایران در مرکز مطالعات استراتژیک مصر، به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «سفر عراقچی به قاهره با هدف تداوم گفت‌وگوها و بررسی امکان نزدیکی بیشتر میان دو کشور انجام شده، به‌ویژه در شرایطی که ایران در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای بهبود روابط انجام داده و مصر نیز با احتیاط به این موضوع نگاه کرده است.»

او افزود: «این سفر حاکی از تحول مثبت در روابط و نشانگر گام‌هایی عملی در جهت نزدیکی بیشتر دو کشور در آینده است، به‌ویژه در زمینه گردشگری و تجارت، و نیز همکاری در پرونده‌های منطقه‌ای، به‌ویژه جنگ غزه و امنیت دریای سرخ.»

در دیدار میان السیسی و عراقچی، تحولات شتاب‌زده منطقه بررسی شد. رئیس‌جمهور مصر بر موضع کشورش مبنی بر رد گسترش دایره درگیری تأکید کرد و هشدار داد که «تشدید بحران ممکن است به جنگی فراگیر در سطح منطقه بینجامد که پیامدهای خطرناکی برای امنیت و منابع کشورهای منطقه خواهد داشت.» او همچنین بر اهمیت مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا تأکید کرد.

السیسی همچنین خواستار «توقف فوری درگیری‌ها در نوار غزه و ارسال کمک‌های انسانی» شد و تأکید کرد که «بازگشت وضعیت عادی در تنگه باب‌المندب و دریای سرخ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.»

عبدالعاطی و عراقچی در مشورت‌های سیاسی خود، علاوه بر روابط دوجانبه، به وضعیت در غزه، سوریه، لبنان، امنیت دریایی در دریای سرخ و مذاکرات ایران و آمریکا پرداختند.

وزیر خارجه مصر بر لزوم «حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ و بازگرداندن آرامش به منطقه» تأکید کرد و گفت: «مصر بیشترین آسیب را از تنش‌های نظامی منطقه دیده است.» او همچنین از توافق اخیر یمن و آمریکا و تأثیر مثبت احتمالی آن بر امنیت دریایی و تجارت جهانی استقبال کرد.

عراقچی نیز گفت: «مذاکرات درباره یمن و دریای سرخ به‌طور جزئی بررسی شد» و تأکید کرد که «حوثی‌ها همانند حماس و حزب‌الله گروه‌هایی مستقل هستند که تصمیمات خود را مستقل از تهران می‌گیرند.» او افزود: «حملات حوثی‌ها علیه اسرائیل و در حمایت از فلسطین است.»

از نوامبر ۲۰۲۳، حوثی‌ها در حمایت از غزه، به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله کرده‌اند. این حملات موجب اختلال در تجارت جهانی و کاهش شدید درآمدهای کانال سوئز شده است.

عبدالعاطی همچنین گزارش همتای ایرانی‌اش درباره نتایج پنج دور مذاکرات میان ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای ایران را شنید و ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها به موفقیت برسد و «راه‌حلی مسالمت‌آمیز، جامع و پایدار برای کاهش تنش‌ها و برقراری آرامش در منطقه حاصل شود.»

او تأکید کرد که مصر مصمم است از هرگونه تنش و آشوب بیشتر در منطقه جلوگیری کند، چراکه این منطقه هم‌اکنون نیز با بحران‌های بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. عبدالعاطی گفت که قاهره کاملاً از مذاکرات برای کاهش تنش حمایت می‌کند و این مذاکرات را «فرصتی مناسب برای جلوگیری از تشدید بحران» دانست و از نقش مثبت عمان در این زمینه تمجید کرد.

او افزود: «در صورت وقوع درگیری نظامی، همه بازنده‌اند. این گزینه‌ای عاقلانه نیست. مصر همواره تأکید کرده که راه‌حل‌ها باید سیاسی باشد و نگرانی‌های همه طرف‌ها را در نظر بگیرد.»