«زخم‌ها» دستاوردهای خامنه‌ای را تهدید می‌کنند... چرا رهبر ایران در «سخت‌ترین روزهایش» قرار دارد؟https://persian.aawsat.com/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/5069959-%D8%B2%D8%AE%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D8%A7-%D8%AA%D9%87%D8%AF%DB%8C%D8%AF-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF-%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%B3%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86-%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1
منابع مطلع در بیروت اعلام کرده‌اند که روزهای آینده، «سخت‌ترین روزهای» علی خامنه‌ای، رهبر ایران، خواهد بود. او قرار است در خطبه نماز جمعه، خبر درگذشت حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را اعلام کند. گفته شده ممکن است مجبور شود تصمیمات سخت و خطرناکی بگیرد؛ تصمیماتی که از زمان جانشینی خمینی در سال ۱۹۸۹، از آن‌ها اجتناب کرده بود.
منابع افزودند که اعلام رسمی اسرائیل درباره تصمیمش برای پاسخ به حمله موشکی اخیر ایران به سرزمین‌هایش، خامنه‌ای را در موقعیت بسیار حساسی قرار داده است.
این منابع برخی از موفقیت‌هایی را که ایران در دوران خامنه‌ای به دست آورده، به شکل زیر خلاصه کردند:
راه‌اندازی جنگی با شدت پایین علیه اسرائیل بدون دخالت مستقیم و آشکار ایران.
مدیریت ماهرانه فضای پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و دور نگه‌داشتن ایران از اتهامات.
برخورد با «بی‌طرفی مثبت» نسبت به سقوط طالبان توسط آمریکا و رسیدن نیروهای آمریکایی به مرزهای ایران و افغانستان.
استفاده از فرصت حمله آمریکا به عراق برای از بین بردن رژیم صدام حسین، که یک مانع منطقه‌ای بود.
ایجاد بی‌ثباتی در حضور نظامی آمریکا در عراق با همکاری سوریه، حتی از طریق تسهیل عبور نیروهای القاعده از خاک ایران به عراق. سلیمانی و نصرالله و رهبران «حزب‌الله» در یک عکس آرشیوی (رسانه‌های «حزب‌الله»)
ایجاد یک شراکت کامل بین قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، و حسن نصرالله، با حمایت کامل از این رابطه.
نتیجه این شراکت این بود که ایران توانست کنترل واقعی بر چهار پایتخت عربی (بیروت، دمشق، بغداد و صنعا) به دست آورد. همچنین موفق شد توافق هسته‌ای با آمریکا را امضا کند، بدون اینکه نیاز باشد نقش منطقه‌ای ایران یا ایجاد ارتش‌های نیابتی در این کشورها مورد بحث قرار گیرد.
با وجود ترورهایی که اسرائیل در داخل ایران انجام داد، اما ایران تحت رهبری خامنه‌ای از رویارویی مستقیم و آشکار با اسرائیل اجتناب کرد.
منابع همچنین به آنچه «زخم‌های دردناک» برای رهبر ایران نامیدند، اشاره کردند:
ترور قاسم سلیمانی توسط ارتش آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد در سال ۲۰۲۰، که به دستور رئیس‌جمهور وقت، دونالد ترامپ، انجام شد، ضربه‌ای شدید به ایران و خامنه‌ای بود، به‌خاطر جایگاه، محبوبیت و نمادین بودن سلیمانی.عملاً، ایران تهدیدهای خود برای انتقام از سلیمانی را عملی نکرد، چرا که یکی از اصول سیاست خامنه‌ای جلوگیری از درگیری مستقیم با آمریکا بوده است؛ چون آمریکا می‌تواند ایران را ده‌ها سال به عقب براند.
عکس آرشیوی سلیمانی با رهبر ایران (سایت رهبر)
پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر گذشته، مقامات اسرائیلی اعلام کردند که از تشدید تنش جلوگیری خواهند کرد، حتی با وجود اینکه یحیی السنوار بخشی از محور ایران بود و نصرالله جبهه پشتیبانی از این عملیات را تشکیل داده بود.
بنیامین نتانیاهو متوجه شد که ایران از رویارویی مستقیم پرهیز می‌کند، زیرا ممکن است به جنگ با آمریکا منجر شود. بنابراین، نتانیاهو تصمیم گرفت با حملات سنگین به حضور نظامی ایران در سوریه، تهران را به این درگیری بکشاند.
ایران پس از این حملات اسرائیل که از خطوط قرمز عبور کرده بود، تحت فشار شدیدی قرار گرفت و مجبور شد از مرحله استفاده از نیروهای نیابتی فراتر برود و با حمله مستقیم موشکی به اسرائیل در آوریل گذشته، پاسخ دهد. این اقدام پس از حمله به کنسولگری ایران در دمشق انجام شد.
اسرائیل سطح چالش را افزایش داد و رهبر حماس، اسماعیل هنیه، را در تهران ترور کرد. ایران تلاش کرد با این رویداد کنار بیاید تا از یک جنگ منطقه‌ای جلوگیری کند.
چالش برای ایران زمانی بیشتر شد که اسرائیل جنگ خود را در لبنان آغاز کرد و تا جایی پیش رفت که حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را ترور کرد. این ترور سومین ضربه بزرگ پس از ترور سلیمانی و هنیه بود.
منابع اشاره کردند که ایران نمی‌تواند ببیند که «حزب‌الله» و پایگاه مردمی‌اش خسارت‌های بی‌سابقه‌ای متحمل شوند. خامنه‌ای می‌داند که نتانیاهو «انقلابی علیه محور مقاومت» به راه انداخته و دستاوردهای دوران طولانی رهبری او را تهدید می‌کند.
این منابع افزودند که تصمیمات خامنه‌ای پس از پاسخ احتمالی اسرائیل، ممکن است منطقه را وارد مرحله‌ای کند که آمریکا نتواند از آن خارج بماند. آن‌ها تأکید کردند که روزهای آینده «سخت‌ترین روزهای رهبر ایران و منطقه» خواهد بود.
راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟https://persian.aawsat.com/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/5131866-%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C-%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%DB%8C-%D9%85%D8%B0%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D9%88-%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7-%DA%86%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%DB%8C%D9%86-%D9%84%D8%AD%D8%B8%D9%87-%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D9%86%D8%AF%D8%9F
راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.
با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.
گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.
دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)
در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.
از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.
در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.
در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:
چرا ترامپ پیام فرستاد؟
ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»
ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.
ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)
او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.
پاسخ ایران چه بود؟
رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»
رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»
رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)
در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.
چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟
با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.
ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.
دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)
طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.
نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.
در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.
ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟
در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.
اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.
در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.
در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.
از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.
در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.
بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)
در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.
در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.
