«زخم‌ها» دستاوردهای خامنه‌ای را تهدید می‌کنند... چرا رهبر ایران در «سخت‌ترین روزهایش» قرار دارد؟

مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)
مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)
TT

«زخم‌ها» دستاوردهای خامنه‌ای را تهدید می‌کنند... چرا رهبر ایران در «سخت‌ترین روزهایش» قرار دارد؟

مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)
مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)

منابع مطلع در بیروت اعلام کرده‌اند که روزهای آینده، «سخت‌ترین روزهای» علی خامنه‌ای، رهبر ایران، خواهد بود. او قرار است در خطبه نماز جمعه، خبر درگذشت حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را اعلام کند. گفته شده ممکن است مجبور شود تصمیمات سخت و خطرناکی بگیرد؛ تصمیماتی که از زمان جانشینی خمینی در سال ۱۹۸۹، از آن‌ها اجتناب کرده بود.

منابع افزودند که اعلام رسمی اسرائیل درباره تصمیمش برای پاسخ به حمله موشکی اخیر ایران به سرزمین‌هایش، خامنه‌ای را در موقعیت بسیار حساسی قرار داده است.

این منابع برخی از موفقیت‌هایی را که ایران در دوران خامنه‌ای به دست آورده، به شکل زیر خلاصه کردند:

  • راه‌اندازی جنگی با شدت پایین علیه اسرائیل بدون دخالت مستقیم و آشکار ایران.
  • مدیریت ماهرانه فضای پس از حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و دور نگه‌داشتن ایران از اتهامات.
  • برخورد با «بی‌طرفی مثبت» نسبت به سقوط طالبان توسط آمریکا و رسیدن نیروهای آمریکایی به مرزهای ایران و افغانستان.
  • استفاده از فرصت حمله آمریکا به عراق برای از بین بردن رژیم صدام حسین، که یک مانع منطقه‌ای بود.
  • ایجاد بی‌ثباتی در حضور نظامی آمریکا در عراق با همکاری سوریه، حتی از طریق تسهیل عبور نیروهای القاعده از خاک ایران به عراق.
    سلیمانی و نصرالله و رهبران «حزب‌الله» در یک عکس آرشیوی (رسانه‌های «حزب‌الله»)
  • ایجاد یک شراکت کامل بین قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس، و حسن نصرالله، با حمایت کامل از این رابطه.
  • نتیجه این شراکت این بود که ایران توانست کنترل واقعی بر چهار پایتخت عربی (بیروت، دمشق، بغداد و صنعا) به دست آورد. همچنین موفق شد توافق هسته‌ای با آمریکا را امضا کند، بدون اینکه نیاز باشد نقش منطقه‌ای ایران یا ایجاد ارتش‌های نیابتی در این کشورها مورد بحث قرار گیرد.
  • با وجود ترورهایی که اسرائیل در داخل ایران انجام داد، اما ایران تحت رهبری خامنه‌ای از رویارویی مستقیم و آشکار با اسرائیل اجتناب کرد.

منابع همچنین به آنچه «زخم‌های دردناک» برای رهبر ایران نامیدند، اشاره کردند:

ترور قاسم سلیمانی توسط ارتش آمریکا در نزدیکی فرودگاه بغداد در سال ۲۰۲۰، که به دستور رئیس‌جمهور وقت، دونالد ترامپ، انجام شد، ضربه‌ای شدید به ایران و خامنه‌ای بود، به‌خاطر جایگاه، محبوبیت و نمادین بودن سلیمانی.عملاً، ایران تهدیدهای خود برای انتقام از سلیمانی را عملی نکرد، چرا که یکی از اصول سیاست خامنه‌ای جلوگیری از درگیری مستقیم با آمریکا بوده است؛ چون آمریکا می‌تواند ایران را ده‌ها سال به عقب براند.

عکس آرشیوی سلیمانی با رهبر ایران (سایت رهبر)

پس از آغاز عملیات «طوفان الاقصی» در ۷ اکتبر گذشته، مقامات اسرائیلی اعلام کردند که از تشدید تنش جلوگیری خواهند کرد، حتی با وجود اینکه یحیی السنوار بخشی از محور ایران بود و نصرالله جبهه پشتیبانی از این عملیات را تشکیل داده بود.

بنیامین نتانیاهو متوجه شد که ایران از رویارویی مستقیم پرهیز می‌کند، زیرا ممکن است به جنگ با آمریکا منجر شود. بنابراین، نتانیاهو تصمیم گرفت با حملات سنگین به حضور نظامی ایران در سوریه، تهران را به این درگیری بکشاند.

ایران پس از این حملات اسرائیل که از خطوط قرمز عبور کرده بود، تحت فشار شدیدی قرار گرفت و مجبور شد از مرحله استفاده از نیروهای نیابتی فراتر برود و با حمله مستقیم موشکی به اسرائیل در آوریل گذشته، پاسخ دهد. این اقدام پس از حمله به کنسولگری ایران در دمشق انجام شد.

مراسم تشییع اسماعیل هنیه در تهران، 1 اوت 2024 (آسوشیتد پرس)

اسرائیل سطح چالش را افزایش داد و رهبر حماس، اسماعیل هنیه، را در تهران ترور کرد. ایران تلاش کرد با این رویداد کنار بیاید تا از یک جنگ منطقه‌ای جلوگیری کند.

چالش برای ایران زمانی بیشتر شد که اسرائیل جنگ خود را در لبنان آغاز کرد و تا جایی پیش رفت که حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله، را ترور کرد. این ترور سومین ضربه بزرگ پس از ترور سلیمانی و هنیه بود.

منابع اشاره کردند که ایران نمی‌تواند ببیند که «حزب‌الله» و پایگاه مردمی‌اش خسارت‌های بی‌سابقه‌ای متحمل شوند. خامنه‌ای می‌داند که نتانیاهو «انقلابی علیه محور مقاومت» به راه انداخته و دستاوردهای دوران طولانی رهبری او را تهدید می‌کند.

این منابع افزودند که تصمیمات خامنه‌ای پس از پاسخ احتمالی اسرائیل، ممکن است منطقه را وارد مرحله‌ای کند که آمریکا نتواند از آن خارج بماند. آن‌ها تأکید کردند که روزهای آینده «سخت‌ترین روزهای رهبر ایران و منطقه» خواهد بود.



بولتون در گفت‌وگو با «الشرق الاوسط»: واکنش ایران خسارت‌های سنگینی به اسرائیل وارد خواهد کرد

جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا (AFP)
جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا (AFP)
TT

بولتون در گفت‌وگو با «الشرق الاوسط»: واکنش ایران خسارت‌های سنگینی به اسرائیل وارد خواهد کرد

جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا (AFP)
جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا (AFP)

برخلاف اظهارات کاخ سفید مبنی بر اینکه خطر تشدید تنش بین ایران و اسرائیل و گسترش جنگ اجتناب ناپذیر نیست، جان بولتون مشاور سابق امنیت ملی ایالات متحده در اظهاراتی به «الشرق الاوسط» تأکید کرد که آنچه در حال حاضر شاهد آن هستیم در واقع درگیری گسترده بین اسرائیل و ایران در پی ترور فؤاد شکر از حزب‌الله در عمق خاک لبنان و ساعاتی بعد از آن ترور اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس در عمق خاک ایران است.
بولتون که یکی از شاهین‌های حزب جمهوری‌خواه آمریکا به حساب می‌آید، پیش‌بینی کرد که انتقام‌جویی ایران برای قتل هنیه مؤثر و قوی خواهد بود.
وی گفت: «اکنون پس از یک سلسله حوادثی که در حملات چند هفته گذشته در داخل عراق و هدف قرار دادن و کشتن فؤاد شکر، مرد شماره دو شبه نظامیان حزب‌الله و سپس ترور هنیه رخ داد، در واقع درگیری بین اسرائیل و ایران جریان دارد. و سؤال اینجا است که: ایران در پاسخ تلافی جویانه خود به اسرائیل چه اقدامی انجام خواهد داد؟»
بولتون ادامه داد: «باید بگویم که به نظر می‌رسد ایران کاری بسیار تأثیرگذار و مهم انجام خواهد داد که این امر در اقامه نماز رهبر ایران (علی خامنه‌ای) بر تابوت هنیه در مراسم بزرگی مشهود بود، علاوه بر این سخنانی که در آن متعهد به پاسخ تند شد. من معتقدم که این یک رویداد بسیار مهم خواهد بود و واکنش این بار با آنچه در آوریل گذشته رخ داد، زمانی که ایران ۳۲۰ موشک و پهپاد را بدون تأثیر قابل توجهی به سمت اسرائیل پرتاب کرد، متفاوت خواهد بود».

اسرائیل پدافند دفاعی خود را تقویت می‌کند

مشاور سابق امنیت ملی آمریکا توضیح داد که تهدیدهای ایران مبنی بر انتقام‌گیری قوی، اسرائیل را وادار می‌کند تا پدافند دفاعی خود را تقویت کند. اما باید ببینیم ایران چه خواهد کرد و اسرائیل چه واکنشی نشان خواهد داد.
وی گفت: «بار دیگر موضوع بسیار خطرناک خواهد بود زیرا وقتی ایران نتواند از افرادی مانند اسماعیل هنیه در تهران محافظت کند، این امر رهبر ایران را در شرمساری شدید قرار می‌دهد، بنابراین پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که واکنش ایران بسیار قوی خواهد بود».
بولتون در مورد شکل پاسخ و اینکه آیا با عوامل تهران در عراق، لبنان، سوریه و یمن هماهنگ شده است یا خیر، توضیح داد که شناخت دقیق شکل و میزان پاسخ ایران دشوار است، زیرا «حملات قبلی ایران علیه اسرائیل که شامل بیش از ۲۰۰ موشک بالستیک بود از جمله ۱۲۰ موشکی که به اسرائیل نرسید یا روی سکوی پرتاب منفجر شد یا قبل از رسیدن به هدف سقوط کرد، بنابراین در واقع حمله ای بود که به گونه ای طراحی شده بود که منجر به تشدید تنش نشود. اما ما باید در نظر بگیریم که اگر آن ۶۰ موشک بالستیک دیگر واقعاً به اهداف خود در داخل اسرائیل می‌رسیدند، چه اتفاقی می‌افتاد. من فکر نمی‌کنم ایران این بار بتواند عزت خود را زیر پا بگذارد و آنچه که اتفاق افتاده را نادیده بگیرد؛ بنابراین، من معتقدم که در این مرحله احتمال دارد که ایران پاسخ خطرناکی را با هدف قرار دادن اهدافی در اسرائیل انجام دهد که منجر به تلفات و خسارات زیادی شود».
بولتون در خصوص ارزیابی مقامات کاخ سفید مبنی بر اینکه گسترش درگیری اجتناب ناپذیر نیست، گفت: «من فکر می‌کنم که دولت آمریکا خواهان درگیری گسترده‌تر نیست، اما از دیدگاه اسرائیل، ارزیابی وضعیت این است که قبلاً وارد یک جنگ گسترده‌تر شده است. حزب‌الله شمال اسرائیل را با موشک بمباران می‌کند، شبه‌نظامیان حوثی ناوبری در دریای سرخ و مسیرهای تجاری بین‌المللی را تهدید می‌کنند، و شبه‌نظامیان در عراق و سوریه با حمایت ایران هر از چندگاهی حملاتی را انجام می‌دهند؛ بنابراین علیرغم تمایل ایالات متحده برای اجتناب از یک جنگ گسترده‌تر، من معتقدم که موضوع فراتر از تخمین‌های ایالات متحده است. من معتقدم که اسرائیل خود را از همه طرف محاصره می‌داند و فکر نمی‌کنم در این مرحله عقب‌نشینی کند».

زنی در کنار بیلبورد تبلیغاتی مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور ایران و اسماعیل هنیه در میدان ولی عصر تهران راه می‌رود (AFP)

به تعویق انداختن مذاکرات

بولتون تأکید کرد که ترور هنیه که مذاکره کننده ارشد سیاسی جنبش حماس محسوب می‌شود، بر مذاکرات آتش‌بس که دولت بایدن از طریق آن به دنبال پیروزی سیاسی بود، تأثیر زیادی خواهد گذاشت.
وی گفت: «این مذاکرات با تأخیر قابل توجهی مواجه خواهد شد و باید اذعان داشت که این مذاکرات حتی به توافق نزدیک هم نبوده است زیرا مسائل اساسی همان گونه که بود باقی مانده است. سؤال اصلی این است که موضوع آتش‌بس تا چه زمانی می‌تواند بدون پاسخ به حالت تعلیق باقی بماند».
بولتون اعتراف کرد که پرزیدنت بایدن می‌خواست این مذاکرات را برای توقف جنگ در غزه و آزادی افراد بازداشت شده توسط حماس پیش ببرد تا به پیروزی سیاسی دست یابد که میراثی تاریخی برای او در دوران تصدی وی در کاخ سفید ایجاد کند که به نظر می‌رسد اتفاقات پی در پی امید او را برای رسیدن به این توافق بر باد داده است.
وی گفت: «من معتقدم بایدن به فشار برای این مذاکرات ادامه دهد، اما همچنین معتقدم که دو طرف (حماس و اسرائیل) هنوز تا رسیدن به توافق فاصله دارند».

ضعف نفوذ آمریکا

بولتون در خصوص از دست دادن نفوذ دولت آمریکا بر اسرائیل تأکید کرد که دولت آمریکا از طریق برخی کانال‌ها بر اسرائیلی‌ها و طرف‌های فلسطینی فشار شدید و مستمر وارد می‌کند.
بولتن در پاسخ به سؤالی در مورد اظهارات وزیر امور خارجه آمریکا مبنی بر عدم اطلاع کشورش از ترور اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس و اینکه در این حمله شرکت نکرده است که آیا این امر به معنای ضعف و عدم نفوذ آمریکا بر اسرائیل است؟ پاسخ داد: «معتقدم اسرائیلی‌ها با توجه به تعداد هواداران تهران که در دولت بایدن کار می‌کردند و برخی از آن‌ها هنوز مشغول به کار هستند، به دولت آمریکا از برنامه‌های خود اطلاع ندادند زیرا می‌ترسیدند که اطلاعات درز یا به ایران منتقل شود. البته این منعکس کننده نفوذ ضعیف کاخ سفید بر اسرائیل در دوران بایدن است».

تماس نتانیاهو و بایدن

بولتون دربارهٔ تماس بین نتانیاهو و رئیس‌جمهور بایدن و میزان توانایی اسرائیل برای کشاندن ایالات متحده به یک جنگ آشکار در منطقه و سوق دادن واشینگتن به رویارویی مستقیم با ایران، گفت: «هدف اصلی گفت و گوی نتانیاهو با رئیس‌جمهور بایدن این است که او را از آنچه اسرائیل از تحرکات منطقه می‌داند و اقداماتی که اسرائیل در نظر دارد انجام دهد آگاه کند. فکر نمی‌کنم بایدن به مذاکرات آتش‌بس با حماس بپردازد، مذاکراتی که معتقدم پایان یافته است و به این زودی راهی برای مذاکره وجود نخواهد داشت. من معتقد نیستم که قصد دخالت ایالات متحده در هیچ تحرک فعلی وجود داشته باشد. اما موضوع تا حد زیادی به آنچه ایران انجام خواهد داد بستگی دارد و تا زمانی که ما شکل واکنش ایران را ندانیم، دانستن مسیرهای آینده واشنگتن دشوار است».
بولتون همچنین دربارهٔ تأثیر حمله اسرائیل به هنیه، بر سازوکارهای رئیس‌جمهور جدید ایران که از او به عنوان یک اصلاح طلب و تشویق کننده ارتباط با غرب یاد می‌شود، گفت: «فکر نمی‌کنم ترور اسماعیل هنیه تأثیر مهمی بر دستور کار رئیس‌جمهور جدید ایران و توانایی او برای انجام مذاکرات دیپلماتیک با غرب داشته باشد. چون هدف ترور هنیه بود و او را در مکان مناسبی برای اجرای نقشه ترور پیدا کردند. از سوی دیگر، این رهبر ایران است که تصمیم‌گیری می‌کند و بنابراین رئیس‌جمهور جدید ایران صرفاً مجری سیاست‌های تعیین‌شده در مسائل امنیت ملی از سوی رهبر است».

ایران با ترامپ یا هریس

بولتون در مورد شکل سیاست‌های آمریکا در قبال ایران، در دوره جدید پیش رو په با روی کارآمدن ترامپ یا کامالا هریس، گفت: «من در هیچ‌یک از این دولت‌ها مشارکت نخواهم کرد، اما نظر من این است که تا زمانی که افراد موجود در قدرت برکنار نشوند، صلح و ثباتی در خاورمیانه وجود نخواهد داشت. رژیم آیت الله‌ها تهدید اصلی صلح و امنیت است و تا زمانی که مردم ایران نتوانند حکومت را کنترل کنند، باید منتظر ناآرامی‌های بیشتری باشیم. فکر می‌کنم ترامپ و هریس هم در این مورد توافق نظر دارند. ترامپ مطمئناً حاضر نیست آنچه را که لازم است برای کمک به مردم ایران برای سرنگونی دولت انجام دهد، اگرچه دولت در تهران از محبوبیت کمتری نسبت به زمان ریاست جمهوری ترامپ برخوردار شده است، اما نمی‌دانم دولت هریس چگونه با ایران برخورد خواهد کرد».