«الشرق الاوسط» مهم‌ترین بندهای پیش‌نویس بیانیه «اجلاس سران عرب» را منتشر کرد

بخشی از نشست روز چهارشنبه وزرای خارجه کشورهای عربی در جده (AFP)
بخشی از نشست روز چهارشنبه وزرای خارجه کشورهای عربی در جده (AFP)
TT

«الشرق الاوسط» مهم‌ترین بندهای پیش‌نویس بیانیه «اجلاس سران عرب» را منتشر کرد

بخشی از نشست روز چهارشنبه وزرای خارجه کشورهای عربی در جده (AFP)
بخشی از نشست روز چهارشنبه وزرای خارجه کشورهای عربی در جده (AFP)

روزنامه «الشرق الاوسط» با حضور در سی و دومین نشست عادی سران کشورهای عربی که امروز (جمعه) در فضایی خوش‌بینانه و توافقی در جده آغاز شد، پیش نویس بیانیه پایانی این نشست را به دست آورد.
این پیش نویس شامل بیش از ۳۰ موضوع مربوط به امور جهان عرب است که شامل موضوع فلسطین، بحران سوریه و وضعیت لبنان و همچنین پرونده ایران، مسائل محیط زیست، امنیت سایبری و پرونده‌های اقتصادی و اجتماعی است.
اتحادیه عرب در پیش نویس بیانیه اجلاس سران، بر محوریت آرمان فلسطین برای کل ملت عرب، هویت عربی قدس شرقی اشغالی، پایتخت کشور فلسطین و حق دولت فلسطین بر حاکمیت مطلق بر تمام اراضی سال ۱۹۶۷ از جمله قدس شرقی و اهمیت فعال کردن «ابتکار صلح عربی»، تأکید کرد.
در این بیانیه در خصوص پرونده لبنان، از مقامات لبنانی خواسته شده‌است که به تلاش‌ها برای انتخاب رئیس‌جمهور و تشکیل دولت در اسرع وقت ادامه دهند و اصلاحات اقتصادی را برای خروج از بحران خفقان انجام دهند.
در مورد موضوع سوریه، پیش‌نویس بیانیه بر تجدید تعهد به حفظ حاکمیت، تمامیت ارضی و ثبات سوریه، تشدید تلاش‌ها برای کمک به خروج از بحران و پایان دادن به رنج مردم سوریه تأکید کرد.
در رابطه با سودان، همبستگی کامل در حفظ حاکمیت، استقلال و تمامیت ارضی این کشور، امتناع از مداخله در امور داخلی آن، تلقی بحران به عنوان یک موضوع داخلی و حفظ نهادها مورد تأکید قرار گرفت.
در چارچوب تحولات اوضاع در لیبی، این پیش‌نویس بر تعهد به وحدت، حاکمیت و تمامیت ارضی لیبی، رد هرگونه مداخله خارجی و پرهیز از تشدید تنش تأکید کرد.
در مورد یمن، این پیش نویس از تعهد به وحدت و حاکمیت این کشور، تأکید بر حمایت مستمر از دولت قانونی یمن به رهبری شورای رهبری ریاست جمهوری به ریاست رشاد محمد العلیمی و تقویت نقش و حمایت آن خبر داده‌است.
این بیانیه درراستای حمایت از سومالی، خواستار حمایت از تلاش‌های دولت سومالی در جنگ همه‌جانبه علیه تروریسم به ویژه جنبش «الشباب» با هدف از بین بردن آن و تمجید از ارتش ملی سومالی شده‌است.
پیش نویس بیانیه سران عرب همچنین بر تأیید مطلق حاکمیت امارات بر جزایر سه‌گانه خود (تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی) تأکید کرد.
در رابطه با پرونده ایران، این بیانیه از توافق حاصل شده بین پادشاهی عربی سعودی و ایران در پکن استقبال کرد. این توافق شامل از سرگیری روابط دیپلماتیک، بازگشایی نمایندگی‌های آنها و فعال سازی توافقنامه همکاری امنیتی و اقتصادی بین دو کشور است.
در مورد ترکیه، پیش نویس بیانیه حمله نیروهای ترکیه به خاک عراق را محکوم کرده و از دولت ترکیه خواسته‌است تا نیروهای خود را بدون قید و شرط خارج کند.
در رابطه با مبارزه با تروریسم، این پیش نویس تمامی اشکال عملیات جنایتکارانه سازمان‌های تروریستی در کشورهای عربی و جهان را محکوم کرد و از کشورهای عربی که کنوانسیون عربی مبارزه با تروریسم را امضا نکرده‌اند، خواست تا آن را تصویب کنند.



محمد بن سلمان و ترامپ؛ تعمیق شراکت و حمایت از ثبات

محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
TT

محمد بن سلمان و ترامپ؛ تعمیق شراکت و حمایت از ثبات

محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)

ولیعهد و نخست‌وزیر پادشاهی عربی سعودی، شاهزاده محمد بن سلمان بن عبدالعزیز، امروز بنا بر دستور خادم حرمین شریفین، ملک سلمان بن عبدالعزیز، و در پاسخ به دعوت رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، سفر رسمی کاری خود به آمریکا را آغاز می‌کند.

دیوان پادشاهی سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد که شاهزاده محمد بن سلمان در این سفر، روابط دوجانبه و راه‌های تقویت آن در حوزه‌های مختلف را بررسی خواهد کرد و همچنین به گفت‌وگو درباره مسائل دارای اهتمام مشترک خواهد پرداخت.

محافل سیاسی در ایالات متحده این سفر را رویدادی راهبردی می‌دانند که به تعمیق شراکت و حمایت از ثبات کمک می‌کند؛ و کاخ سفید با توجه و آمادگی قابل‌توجهی از آن استقبال می‌کند.

ترامپ شامگاه جمعه، هنگام حرکت به‌سوی فلوریدا برای گذراندن تعطیلات آخر هفته، گفت: «این سفر چیزی بیش از یک دیدار است... ما پادشاهی عربی سعودی و ولیعهد را گرامی می‌داریم.»

در چارچوب پوشش گسترده «الشرق الأوسط» از این سفر، شماری از کارشناسان دو کشور و مقام‌های پیشین درباره اهمیت تقویت روابط و نیز موضوعاتی که قرار است در گفت‌وگوها مطرح شود، از جمله فرصت‌های راه‌حل‌های سیاسی برای مسائل منطقه و افزایش همکاری اقتصادی، سخن گفتند.

باربارا لیف، معاون پیشین وزیر امور خارجه ایالات متحده در امور خاور نزدیک، می‌گوید روابط میان دو کشور «برای شکل‌دادن به تلاشی مشترک جهت دستیابی به ثبات، و سپس کمک به منطقه برای حرکت در مسیر ممکن، بسیار حیاتی است».
مایکل راتنی، سفیر پیشین آمریکا در سعودی، نیز اظهار کرد: «دگرگونی‌ای که پادشاهی عربی سعودی تجربه کرده، با سرعت بالایی پیش می‌رود. ماهیت جامعه و اقتصاد به‌شکل چشمگیری تغییر کرده است و آمریکایی‌ها به‌تدریج ـ هرچند آهسته ـ این تغییرات را مشاهده می‌کنند.»

سوی دیگر، آرون دیوید میلر، پژوهشگر مؤسسه «کارنگی برای صلح بین‌المللی»، معتقد است این سفر «روابط سعودی ـ آمریکایی را به سطحی تازه ارتقا خواهد داد».

مدیران ارشد شرکت‌های فعال در حوزه هوش مصنوعی نیز به «الشرق الأوسط» گفتند پادشاهی عربی سعودی اکنون یکی از سریع‌ترین و جذاب‌ترین بازارها برای سرمایه‌گذاری‌های فناورانه است و شراکت‌های دو طرف در زمینه هوش مصنوعی، محاسبات پیشرفته و امنیت سایبری در حال گسترش است.


محمد بن سلمان و آمریکا… از ایجاز تا انجام

محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
TT

محمد بن سلمان و آمریکا… از ایجاز تا انجام

محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)
محمد بن سلمان همراه با دونالد ترامپ طی سفر ترامپ به عربستان در مه 2025 (واس)

در جریان نشست سران سعودی و آمریکا که سپتامبر ۲۰۱۵ در کاخ سفید میان خادم حرمین شریفین، ملک سلمان بن عبدالعزیز، و رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا باراک اوباما برگزار شد، شاهزاده محمد بن سلمان «ایجازی» درباره دیدگاه‌های سعودی نسبت به رابطه استراتژیک دو کشور برای قرن بیست‌ویکم ارائه داد.
در آن زمان، به‌روشنی پیداست که شاهزاده جوان دارای تصور و رویکردی تازه نسبت به روابط سعودی ـ آمریکا است؛ روابطی که طی بیش از هشتاد سال مراحل و تحولاتی را پشت سر گذاشته، و او مصمم بود مسیرهای آینده آن را بازتعریف کند.

ملک سلمان بن عبدالعزیز در دیدار با باراک اوباما در کاخ سفید – سپتامبر 2015 (واس)

ریاست‌جمهوری آمریکا طی ده سال بعد میان جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها در نوسان بود؛ اما نقطه عطف زمانی رقم خورد که شاهزاده محمد بن سلمان برای نخستین بار در مارس ۲۰۱۷ در کاخ سفید با دونالد ترامپ دیدار کرد؛ دیداری که ترامپ را به انتخاب ریاض به‌عنوان نخستین مقصد خارجی‌اش در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش سوق داد.
در جریان سفر تاریخی او به ریاض در ماه مه ۲۰۱۷، ترامپ سخنرانی‌ای در برابر رهبران جهان عرب و اسلام ایراد کرد که بر نگرانی‌های مربوط به تروریسم و درگیری‌های خاورمیانه متمرکز بود. و در همان سفر، ملک سلمان بن عبدالعزیز و ترامپ «اعلامیه چشم‌انداز استراتژیک مشترک» میان دو کشور را امضا کردند.
در ژانویه ۲۰۲۰، جو بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهوری سوگند یاد کرد و وعده داد روابط با نزدیک‌ترین شریک آمریکا را محدود خواهد کرد. اما وعده‌اش در برابر واقعیت‌ها و درک اهمیت شراکت سعودی ـ آمریکایی در شرایط تحول‌یافته ناشی از جنگ روسیه ـ اوکراین و دیگر دگرگونی‌های صحنه جهانی تاب نیاورد؛ و بدین‌ترتیب بایدن در ژوئیه ۲۰۲۲ به جده آمد تا با ملک سلمان بن عبدالعزیز و ولیعهد، شاهزاده محمد بن سلمان، دیدار کند.

شاهزاده محمد بن سلمان در دیدار با جو بایدن در ریاض – ژوئیه 2022 (رویترز)

مسئولان سعودی همواره تأکید می‌کنند که روابط با آمریکا استراتژیک و باثبات است و آمدن پیاپی دولت‌ها در کاخ سفید تأثیری بر آن نمی‌گذارد.
در همین ده سال، سعودی‌ها به مسیر توسعه توانمندی‌ها، گسترش قابلیت‌ها، تحقق اهداف چشم‌انداز خود و افزایش جایگاهشان در سطح جهان ادامه دادند.
تحولات روابط سعودی ـ آمریکایی جدا از دگرگونی‌های ژرفی که جهان تجربه کرد نبود؛ از جمله: صعود چین به‌عنوان رقیب راهبردی واشینگتن، انتقال مراکز ثقل اقتصادی به‌سوی آسیا، و جنگ اوکراین که اهمیت امنیت انرژی و نقش کشورهایی را که قادر به ثبات‌بخشی به بازارهای انرژی‌اند، تقویت کرد.
در همین حال، از میزان درگیری آمریکا در خاورمیانه کاسته شد و اولویت‌ها به سمت موضوعات دیگر چرخید؛ امری که برای ریاض فضایی گشود تا ابتکارهای منطقه‌ای مؤثری را رهبری کند؛ از تنش‌زدایی سیاسی گرفته تا شراکت‌های اقتصادی و ارائهٔ رویکردهای جدید برای امنیت منطقه‌ای.
هم‌زمان، فناوری‌ها و هوش مصنوعی به موتورهای اصلی اقتصاد جهانی بدل شدند؛ مسئله‌ای که باعث شد شراکت‌های سرمایه‌گذاری و فناورانه در محاسبات واشنگتن اهمیتی مرکزی‌تر پیدا کنند.
این تحولات مجموعاً بنیان‌های رابطهٔ میان ریاض و واشنگتن را از رابطه‌ای مبتنی بر نیازهای مقطعی به رابطه‌ای ساخته بر برابری، تلاقی منافع و مشارکت در ساخت آینده تبدیل کرده است.
پس از برعهده گرفتن دومین دورهٔ ریاست‌جمهوری، دونالد ترامپ بار دیگر در مه ۲۰۲۵ به ریاض سفر کرد و سخنرانی مفصلی ایراد نمود که در آن نه از تروریسم و جنگ‌ها، بلکه از «آینده‌ای روشن و تحولی بزرگ و شگفت‌انگیز در منطقه» به رهبری ملک سلمان و ولیعهد سخن گفت. در ریاض، سوریه حضور داشت و به درخواست عربستان، پروندهٔ تحریم‌ها بسته شد و رئیس‌جمهوری ترامپ با رئیس‌جمهوری احمد الشرع دیدار کرد.
ترامپ در خلال سخنرانی‌اش، از شاهزاده محمد پرسید: «آیا شب‌ها می‌خوابی؟» سپس افزود که شاهزاده «تمام شب را در اندیشهٔ بهتر کردن امور می‌گذراند». او پیامی به جهان داد مبنی بر این‌که دستاوردهای پادشاهی از بیرون نیامده، بلکه حاصل عزم رهبران و ملت آن برای ساختن کشورشان و پیش بردن چشم‌اندازهای منحصربه‌فردشان و ترسیم آینده به شیوهٔ خودشان بوده است. ترامپ این روند را «معجزهٔ معاصر به شیوهٔ عربی» توصیف کرد.

صحنه‌ای از دیدار سه‌جانبهٔ سعودی ـ آمریکایی ـ سوری در ریاض، مه 2025 (واس)

این روایت ما را به مصاحبهٔ مجلهٔ آمریکایی «لایف» با ملک عبدالعزیز در مارس ۱۹۴۳ بازمی‌گرداند؛ جایی که او را «مردی که با چشمی بیدار زمام پادشاهی‌اش را در دست دارد» توصیف کرده بود. چه شباهتی میان سخن دیروز دربارهٔ جدِ بنیان‌گذار و سخن امروز دربارهٔ نوادهٔ راه‌یافته!
در میان تمام این زمینه‌ها و در سایهٔ تحولات گستردهٔ منطقه، سفر شاهزاده محمد بن سلمان به واشنگتن و دیدارش با رئیس‌جمهوری ترامپ انجام می‌شود؛ دیداری که انتظار می‌رود به توافقات و قراردادهایی منجر شود. هرچند عنوان‌های سیاسی و امنیتی بر اخبار سفر غالب است، اما پرونده‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری نیز حضوری پررنگ خواهند داشت. شاید بهترین توصیف، سخن ترامپ باشد که گفت این دیدار نه یک جلسه، بلکه «تجلیل از سعودی و از شاهزادهٔ جوان» است.
همچنین گزارش‌های رسانه‌ای، همراه با گمانه‌زنی‌ها و اظهاراتی منسوب به سیاستمداران آمریکایی، همچنان بر احتمال «عادی‌سازی روابط سعودی با میانجیگری آمریکا» حساب می‌کنند؛ اما با وجود فشارها و تلاش‌ها، موضع سعودی در کنار حق ملت فلسطین پابرجا خواهد ماند.
منافع پادشاهی عربی سعودی با شریک مهم خود ایالات متحده ـ که حمایت از اسرائیل را بخشی از عقیدهٔ سیاسی خود می‌داند ـ هرگز بر عقیدهٔ سیاسیِ ریشه‌دار سعودی در حمایت از حق فلسطینیان مقدم نبوده است. سیاست خارجی سعودی نیز همچنان بر عدم‌ عادی‌سازی روابط بدون یک راه‌حل جامع برای مسئلهٔ فلسطین، شامل تشکیل کشور مستقل فلسطینی در مرزهای ۱۹۶۷، استوار است.
و اگرچه ماشین کشتار اسرائیل آنچه را که کرد در غزه و علیه مردم مقاوم آن و کوشید مسئلهٔ فلسطین را از میان بردارد، تلاش‌های سعودی به رهبری ملک سلمان و ولیعهد تنها به مشارکت فعال در توقف جنگ محدود نشد؛ بلکه سعودی شکافی تاریخی در مسیر راه‌حل دو کشوری ایجاد کرد: با اعلام «تحمیل راه‌حل» و کسب به رسمیت شناختن کشور فلسطین از کشورهای اثرگذار، در رأس آن کشور صادرکنندهٔ «وعده بلفور» و از تریبون سازمان ملل؛ همان جایی که شاهد تصویب تصمیم شومِ تقسیم بود و دهه‌ها صحنهٔ پیکار دیپلماتیک سعودی برای دفاع از حق فلسطین بوده است.
و با وجود تلاش‌های سعودی برای تحمیل تشکیل کشور فلسطینی با وجود مخالفت آمریکا، و امضای پیمان دفاع مشترک با پاکستانِ دارای زرادخانهٔ هسته‌ای، ترامپ بارها از قدردانی خود نسبت به سعودی، رهبری آن، و شخص شاهزاده محمد سخن گفت؛ زیرا «دوست قدرتمندِ صاحب‌اصل، احترامِ دوستش را برمی‌انگیزد»، حتی اگر در برخی مسائل اختلاف دیدگاه وجود داشته باشد. تجربهٔ سیاسی آمریکا نیز تنها به قدرتمندان بها می‌دهد: قدرتمندانی که قدرتشان از دستاورد است، نه از میراث و شعارها.
و فارغ از نوع توافقات و حجم دستاوردهای حاصل از این دیدار استثنایی میان دو کشور، قطعاً نتایج آن شراکت استراتژیک را ـ بر پایهٔ نگاه ولیعهد سعودی به این رابطه ـ تحکیم خواهد کرد. ناظران همچنین بر این باورند که نشست‌های واشنگتن بنیانی برای امنیت و شکوفایی منطقه و چشم‌اندازی برای آیندهٔ روابط استراتژیکی خواهند بود که نبوغ شاهزاده محمد بن سلمان آنها را از ایجاز به انجام رسانده است.


ترامپ با فروش جنگنده‌های «اف-۳۵» به سعودی موافقت کرد

جنگنده‌های پیشرفته آمریکایی «اف-۳۵» (آرشیویی)
جنگنده‌های پیشرفته آمریکایی «اف-۳۵» (آرشیویی)
TT

ترامپ با فروش جنگنده‌های «اف-۳۵» به سعودی موافقت کرد

جنگنده‌های پیشرفته آمریکایی «اف-۳۵» (آرشیویی)
جنگنده‌های پیشرفته آمریکایی «اف-۳۵» (آرشیویی)

رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ، امروز (دوشنبه) اعلام کرد که ایالات متحده با فروش جنگنده‌های پیشرفتهٔ آمریکایی از نوع «اف-۳۵» به پادشاهی عربی سعودی موافقت کرده است.

ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در دفتر بیضی کاخ سفید گفت: «این کار را انجام خواهیم داد.»

قرار است رئیس‌جمهوری آمریکا فردا (سه‌شنبه) در کاخ سفید با ولیعهد سعودی، شاهزاده محمد بن‌سلمان، دیدار کند.