حزب الله و اسرائیل؛ خودداری از رویارویی با دست های روی ماشه

گاه شمار درگیری های طرفین از طوفان الاقصی  


سربازان اسرائیلی در شهرک المطله روبروی مرز لبنان (فرانس پرس)
سربازان اسرائیلی در شهرک المطله روبروی مرز لبنان (فرانس پرس)
TT

حزب الله و اسرائیل؛ خودداری از رویارویی با دست های روی ماشه


سربازان اسرائیلی در شهرک المطله روبروی مرز لبنان (فرانس پرس)
سربازان اسرائیلی در شهرک المطله روبروی مرز لبنان (فرانس پرس)

«حزب الله» و اسرائیل در مرزهای جنوبی لبنان خیلی محتاط هستند و مشغول برنامه ریزی. پیداست که طرفین از همان روز نخست عملیات «طوفان الاقصی» از آغاز جنگ تمام عیار در جبهه «حزب الله»‌ خودداری کردند و جنوب لبنان صرفا کارکرد پیام رسانی داشته و پیام های متعددی در زیر سقف قواعد درگیری رد و بدل شدند. هر دو طرف به این قواعد از پایان جنگ ماه ژوئیه ۲۰۰۶ پایبندند.
با این حال تدارک حمله زمینی به نوار غزه از سوی ارتش اسرائیل و تهدید مقامات اسرائیل برای یکسره کردن کار «حماس» احتمال درگیر شدن «حزب الله» در جنگ را افزایش داده است. منابع نزدیک به «حزب الله» نیز تاکید می کنند که هر دو طرف تا این لحظه از آغاز رویارویی خودداری کرده اند اما دستشان روی ماشه است. تحول اول: جنوب لبنان یکشنبه (۸ اکتبر) صحنه اولین زد و خورد نظامی پس از عملیات «طوفان الاقصی» بود. «حزب الله» سه سایت اسرائیلی در مزارع اشغالی شبعا را هدف قرار داد و تل آویو به یک سایت «حزب الله» در همان منطقه حمله هوایی کرد. این درگیری تلفات جانی نداشت. گویا دو طرف تمایل به خودداری از افزایش تنش داشتند چون این تقابل نظامی در منطقه ای اتفاق افتاد که «حزب الله» آن را اشغالی می خواند و در نتیجه مشمول قطعنامه ۱۷۰۱ نمی شود. بنابراین طرفین قواعد درگیری را زیر پا نگذاشتند. «حزب الله» در نظر داشت پیام همبستگی و حمایت به «حماس» و نوار غزه بدهد و طرف اسرائیلی خواست بگوید که در کمین نشسته و به رغم اینکه در مرز جنوبی سخت گرفتار درگیری است اما برای دفاع از مرزهای شمالی اش هم آماده است.
تحول نظامی دوم: دوشنبه (۹ اکتبر) بود که یک گروه فلسطینی از مرز لبنان برای اجرای عملیات در آنسوی مرز وارد اسرائیل شدند و ۴ اسرائیلی از جمله یک فرمانده نظامی را کشتند. تل آویو جواب این عملیات را داد و به سایت های «حزب الله» در خاک لبنان حمله هوایی کرد و ۳ عضو «حزب الله» کشته شدند. حمله موشکی «حزب الله» در مقابل متوجه منطقه الجلیل شد.
تحول نظامی سوم: چندین موشک از جنوب لبنان سه شنبه (۱۰ اکتبر) به سمت الجلیل غربی شلیک شدند. «حماس» مسئولیت این حمله را پذیرفت. جنگنده های اسرائیل بخش هایی از خاک لبنان را زیر آتش گرفتند. «حزب الله» نفربر اسرائیلی مدل زیلدا را در شهرک نشین آویویم هدف قرار داد. پس از آن بود که تبادل آتش به طور روزمره اتفاق افتاد. «حزب الله» چهارشنبه (۱۱ اکتبر) یک موشک هدایت شونده به یک سایت اسرائیلی شلیک کرد و گفت که چندین نفر اسرائیلی در این حمله کشته و زخمی شدند. این پاسخ «حزب الله» به کشته شدن چند نفر از اعضایش بود.

«حزب الله» در تله نیفتاد
با توجه به اتفاقاتی که افتاد برخی معتقدند که اسرائیل با هدف گرفتن و کشتن عناصر «حزب الله» قواعد درگیری را زیر پا گذاشته و حالا تنش نظامی در جنوب لبنان افزایش پیدا خواهد کرد. قواعد درگیری در علوم نظامی مجموعه قواعدی است که نیروهای مسلح در درگیری های نظامی بدان پایبندند.
جرج غانم نویسنده سیاسی معتقد است که «دو طرف به اصل (توجه) به قواعد درگیری پایبندند. به عبارت دیگر اگر فضای باز هدف حملات موشکی قرار بگیرد طرف دیگر نیز مناطق باز را مورد هدف قرار می دهد. اگر طرف اول یک نفر را بکشد طرف دوم یک نفر از طرف مقابل را می کشد. اسرائیل این اصل را زیر پا گذاشت و به یکی از سایت های (حزب الله) در عمق خاک لبنان حمله کرد که باعث کشته شدن چندین نفر از اعضای حزب شد».
غانم در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» افزود «(حزب الله) تا این لحظه از افزایش تنش خودداری کرده اما هنوز مشخص نیست که بعد وارد جنگ خواهد شد یا خیر». او افزود «حساب و کتاب های (حزب الله) این بار خیلی فرق می کند چون پاسخ شدیدتر و گسترده تر ممکن است کل منطقه را وارد جنگ کند». غانم بر این باور است که «اسرائیل با حمله هوایی به سایت (حزب الله) در عمق خاک لبنان می خواست پیام روشنی بدهد که هر گروهی علیه اسرائیل اقدام کند مسئولیتش با (حزب الله) است. ضمنا این اقدام اسرائیل در واقع آزمودن (حزب الله) بود که ببیند تا چه حد قصد دارد در آنچه در غزه می گذرد درگیر شود و تا چه حد آمادگی گشودن جبهه جنگ در جنوب را دارد اما (حزب الله) در تله نیفتاد». او خاطر نشان کرد «اما همه گزینه ها مطرح است. گسترش دامنه جنگ بستگی به تحولات جنگ در غزه دارد».
دو شرط «حزب الله» برای افزایش تنش
سپهبد بازنشسته دکتر هشام جابر رئیس مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه معتقد است «دو طرف به طور عام همچنان به قواعد درگیری پایبندند. (حزب الله) در ابتدا به سمت مزارع لبنانی اشغالی شبعا و کفر شوبا آتش گشود که آنها را مشمول قطعنامه ۱۷۰۱ نمی داند. اسرائیل با آتش توپخانه ای و نه موشک و جنگنده پاسخ داد. این اتفاق چند بار در سال های گذشته افتاده و نشان می دهد که طرفین به قواعد درگیری پایبند بوده و می خواهند پایبند بمانند».
او در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» افزود «حملات هوایی اسرائیل در منطقه ای کنار مرز و نزدیک خط آبی (خط جدا کننده بین اسرائیل و لبنان) انجام شدند که چند عضو (حزب الله) کشته شدند. (حزب الله) در پاسخ به الجلیل حمله کرد. طرفین به قواعد درگیری پایبند بودند».
جابر گفت «این تقابل نظامی در صورت ورود جنگنده های اسرائیلی به حریم هوایی لبنان و بمباران لبنان و یا شلیک موشک های زمین به زمین از اسرائیل به لبنان وارد فاز تازه ای خواهد شد».
او افزود «اوضاع در مرز بین لبنان و اسرائیل شکننده است اما افزایش تنش نظامی از سوی (حزب الله) بعید به نظر می رسد. (حزب الله) جنگ را آغاز نخواهد کرد مگر در دو حالت: اول اسرائیل آغازگر حمله و تجاوز باشد که بعید به نظر می رسد. دوم: اسرائیل به خاک ایران حمله کند».



سه گروگان... و هزار روز تنش بین پاریس و تهران  

تظاهره‌کننده‌ای که تصویر سسیل کوهلر، گروگان فرانسوی که از دو سال پیش در ایران زندانی است، را در دست دارد ( AFP)  
تظاهره‌کننده‌ای که تصویر سسیل کوهلر، گروگان فرانسوی که از دو سال پیش در ایران زندانی است، را در دست دارد ( AFP)  
TT

سه گروگان... و هزار روز تنش بین پاریس و تهران  

تظاهره‌کننده‌ای که تصویر سسیل کوهلر، گروگان فرانسوی که از دو سال پیش در ایران زندانی است، را در دست دارد ( AFP)  
تظاهره‌کننده‌ای که تصویر سسیل کوهلر، گروگان فرانسوی که از دو سال پیش در ایران زندانی است، را در دست دارد ( AFP)  

روابط فرانسه و ایران در مسیری صعودی قرار گرفته است که رئیس‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، در ششم ژانویه آن را آغاز کرد، جایی که او در سخنرانی خود در برابر سفرای فرانسه در سراسر جهان، ایران را «چالش استراتژیک و امنیتی برای فرانسه، اروپا و خاورمیانه» خواند.

مکرون در یک «بیانیه اتهامی» گسترده، به برنامه هسته‌ای شتاب‌یافته ایران که به «حد قطع رابطه» رسیده است، برنامه موشکی بالیستیک آن که «اروپا، خاک و منافع آن را تهدید می‌کند»، حمایت ایران از جنگ روسیه علیه اوکراین، و تلاش‌های ایران برای بی‌ثبات‌سازی منطقه از طریق عوامل خود که «تروریسم را اجرا می‌کنند»، اشاره کرد. او همچنین به تهدید منافع فرانسه در آفریقا توسط ایران پرداخت.

مکرون نتیجه‌گیری کرد که «مسئله ایران» یکی از مهم‌ترین موضوعات گفت‌وگو با دولت جدید آمریکا خواهد بود. اما او احتمالاً عمداً از اشاره به موضوع دیگری که روابط فرانسه با ایران را مسموم می‌کند، خودداری کرد: ادامه بازداشت سه شهروند فرانسوی توسط تهران برای مدت‌های طولانی.

علیرغم تلاش‌های دیپلماتیک مداوم فرانسه در بالاترین سطوح و ارتباطات بین مکرون و رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، تهران به درخواست فرانسه توجهی نمی‌کند و هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند که ایران در ازای آزادی کسانی که فرانسه آن‌ها را «گروگان‌های دولتی» در زندان‌های ایران می‌نامد، چه می‌خواهد. بارها پاریس آنچه را که «دیپلماسی گروگان‌گیری» ایران می‌نامد، محکوم کرده است.
آنچه اکنون این موضوع را به صدر اخبار بازگردانده، گذشت هزار روز از بازداشت دو شهروند فرانسوی است: سسیل کوهلر، استاد ادبیات مدرن فرانسه، ۴۰ ساله، و همسرش ژاک پاریس، ۷۳ ساله، که استاد بازنشسته ریاضیات است. این دو در فرودگاه تهران و در آستانه سوار شدن به هواپیما برای بازگشت به فرانسه دستگیر شدند. همچنین اولیویه گروندو، ۳۴ ساله، فرانسوی دیگری است که از ۸۴۳ روز پیش در زندان اوین تهران زندانی است. او در شیراز، شهری که به عنوان توریست از آن بازدید می‌کرد، دستگیر شد.

آنچه این سه نفر را به هم مرتبط می‌کند، اتهام جاسوسی است که خانواده‌های آن‌ها و وزارت خارجه فرانسه تأکید می‌کنند که آن‌ها تنها به عنوان توریست به ایران سفر کرده‌اند. در ابتدای سال گذشته، گروندو به پنج سال زندان به اتهام «جاسوسی و توطئه علیه ایران» محکوم شد.

در ششم اکتبر ۲۰۲۲، تلویزیون ایران ویدئویی از سسیل کوهلر پخش کرد که در آن «اعتراف» کرده بود که مأمور سازمان اطلاعات خارجی فرانسه است. فرانسه بلافاصله این «اعترافات اجباری» را محکوم کرد و گفت آنچه ایران انجام داده «فقط یک نمایش مضحک» است.

در این زمینه، سپیده قلیان، روزنامه‌نگار ایرانی که مدتی را با کوهلر در یک سلول زندانی بود، در نامه‌ای به روزنامه فرانسوی «لوموند» در سپتامبر ۲۰۲۳ نوشت که کوهلر به او گفته بود «بزرگ‌ترین پشیمانی‌اش اعتراف اجباری است که از او برای تلویزیون ایران گرفته شده است.»

در روزهای جمعه و شنبه، تجمعات و تظاهرات‌های متعددی در حمایت از این سه نفر و برای فشار به منظور آزادی آن‌ها در بسیاری از شهرهای فرانسه، به ویژه پاریس، برگزار شد. وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد که پاریس «با قوی‌ترین عبارات ممکن درخواست خود را برای آزادی فوری شهروندانش که توسط ایران به عنوان گروگان نگه‌داشته می‌شوند، تکرار می‌کند» و افزود که «هیچ چیزی بازداشت آن‌ها را توجیه نمی‌کند» و این بازداشت را «بی‌معنا» توصیف کرد.

کریستف لوموان، سخنگوی وزارت خارجه فرانسه، «شرایط بازداشت غیرقابل قبول که برخی از آن‌ها به سطح شکنجه طبق قوانین بین‌المللی می‌رسد» را محکوم و اشاره کرد که کوهلر و پاریس هر کدام در سلول‌های ۹ متر مربعی بدون پنجره زندانی هستند که چراغ‌های آن‌ها به طور مداوم روشن است و هیچ تختخوابی برای خوابیدن وجود ندارد و فرصت‌های کمی برای خارج شدن از سلول به آن‌ها داده می‌شود.

به گفته لوموان، فرانسه معتقد است که آنچه شهروندانش تجربه می‌کنند «غیرقابل تحمل» است. ژان نوئل بارو، وزیر امور خارجه فرانسه، در جلسه‌ای در سنا گفت: «ما پیام‌های بسیار قاطعی به مقامات ایرانی ارسال کرده‌ایم و توضیح داده‌ایم که بدون بهبود وضعیت و بدون آزادی این گروگان‌ها، هیچ گفت‌وگوی دوجانبه‌ای نمی‌تواند انجام شود و برداشته شدن تحریم‌ها قابل تصور نیست.»

بارو تأکید کرد که اتهامات مطرح شده علیه این سه نفر «کاملاً دروغ» است. وزارت خارجه فرانسه همچنین نقض ایران از «معاهده ژنو» را محکوم کرد که به نمایندگان کنسولی اجازه می‌دهد از زندانیان بازدید کنند؛ زیرا مقامات ایرانی تنها به ندرت و با محاکمه‌های از پیش تنظیم‌شده این اجازه را می‌دهند. لوموان دوباره بین آزادی این سه نفر و امکان بهبود روابط با تهران ارتباط برقرار کرد. وزارت خارجه فرانسه از شهروندان خود خواست به ایران سفر نکنند و از کسانی که در ایران هستند خواست «فوراً» این کشور را ترک کنند و آن‌ها را از «خطر قریب‌الوقوع» و احتمال دستگیری «در هر زمان و بدون دلیل، به جز اینکه فرانسوی یا اروپایی هستند» برحذر داشت.

تنش‌ها در روز جمعه به اوج خود رسید، زمانی که وزیر راه ایران، که وزارتخانه او همچنین مسئول امور هواپیمایی کشوری است، اعلام کرد که فرانسه به طور یکجانبه پرواز بین تهران و پاریس، تنها پرواز مستقیم بین پایتخت ایران و یک پایتخت اروپایی، را لغو کرده است.

دیپلماسی گروگان‌گیری

در مواجهه با این وضعیت، فرانسه تأکید می‌کند که «آماده است و برای آزادی گروگان‌ها همچنان آماده خواهد ماند» و «به مبارزه خود علیه سیاست بازداشت گروگان‌ها توسط مقامات ایرانی ادامه خواهد داد» و خواستار «آزادی فوری آن‌ها» شده است.

نکته قابل توجه این است که وزارت خارجه فرانسه نوعی ناامیدی از رئیس‌جمهور پزشکیان ابراز کرده است، به دلیل شکست تلاش‌هایی که در بالاترین سطح انجام می‌دهد، در حالی که وضعیت گروگان‌ها در حال بدتر شدن است. واضح است که پاریس روی پزشکیان، رئیس‌جمهور «اصلاح‌طلب» که خواهان بهبود روابط کشورش با اروپایی‌ها است، شرط بسته بود.

منابع فرانسوی معتقدند که کلید سرنوشت این افراد در دست بزشکیان نیست، بلکه در دست «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» است، زیرا این سه فرانسوی در بخش ۲۰۹ زندان اوین که توسط وزارت اطلاعات اداره می‌شود و زندانیان سیاسی ایرانی و خارجی در آن نگهداری می‌شوند، زندانی هستند. نعومی کوهلر، خواهر سسیل، گفت که او «روی زمین می‌خوابد و تنها سه بار در هفته و هر بار به مدت نیم ساعت اجازه دارد از سلول خود خارج شود» و ارتباطات او با خارج از زندان بیش از پنج دقیقه و تحت نظارت زندانبانانش نیست، تا جایی که او از صحبت در مورد شرایط بازداشت خود منع شده است و تنها چیزی که درخواست می‌کند کتاب است.

کارین ریوالان، وکیل کوهلر، در مصاحبه‌ای با روزنامه «وست فرانس» گفت که این سه گروگان «به دلیل کاری که انجام داده‌اند دستگیر نشده‌اند، بلکه به دلیل فرانسوی بودنشان بازداشت شده‌اند. این چیزی است که می‌توانیم آن را دیپلماسی گروگان‌گیری بنامیم»، که «به منظور معامله بر سر آن‌ها در چارچوب مذاکرات» بین ایران و دولت‌های خارجی اروپایی و غیر اروپایی انجام می‌شود. این اقدامات سال‌هاست که شناخته شده است و بارها در برخورد با فرانسه انجام شده است. اما نکته قابل توجه این است که هیچ نشانه‌ای در افق وجود ندارد که مشخص کند ایران امروز دقیقاً چه می‌خواهد، برخلاف دفعات قبلی.

به گفته یک منبع غیردولتی، احتمالاً ایران می‌خواهد بر فرانسه فشار بیاورد تا «موضع خود را در پرونده‌هایی که برای ایران مهم است، مانند تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای، نرم‌تر کند.» خواهان بهبود روابط کشورش با اروپایی‌ها است، شرط بسته بود.

منابع فرانسوی معتقدند که کلید سرنوشت این افراد در دست پزشکیان نیست، بلکه در دست «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» است، زیرا این سه فرانسوی در بخش ۲۰۹ زندان اوین که توسط وزارت اطلاعات اداره می‌شود و زندانیان سیاسی ایرانی و خارجی در آن نگهداری می‌شوند، زندانی هستند. نعومی کوهلر، خواهر سسیل، گفت که او «روی زمین می‌خوابد و تنها سه بار در هفته و هر بار به مدت نیم ساعت اجازه دارد از سلول خود خارج شود» و ارتباطات او با خارج از زندان بیش از پنج دقیقه و تحت نظارت زندانبانانش نیست، تا جایی که او از صحبت در مورد شرایط بازداشت خود منع شده است و تنها چیزی که درخواست می‌کند کتاب است.

کارین ریوالان، وکیل کوهلر، در مصاحبه‌ای با روزنامه «وست فرانس» گفت که این سه گروگان «به دلیل کاری که انجام داده‌اند دستگیر نشده‌اند، بلکه به دلیل فرانسوی بودنشان بازداشت شده‌اند. این چیزی است که می‌توانیم آن را دیپلماسی گروگان‌گیری بنامیم»، که «به منظور معامله بر سر آن‌ها در چارچوب مذاکرات» بین ایران و دولت‌های خارجی اروپایی و غیر اروپایی انجام می‌شود. این اقدامات سال‌هاست که شناخته شده است و بارها در برخورد با فرانسه انجام شده است. اما نکته قابل توجه این است که برخلاف دفعات قبلی هیچ نشانه‌ای در افق وجود ندارد که مشخص کند ایران امروز دقیقاً چه می‌خواهد.

به گفته یک منبع غیردولتی، احتمالاً ایران می‌خواهد بر فرانسه فشار بیاورد تا «موضع خود را در پرونده‌هایی که برای ایران مهم است، مانند تحریم‌ها و برنامه هسته‌ای، نرم‌تر کند.»