«حزب دموکرات» کارت‌ها را در کردستان و عراق به هم می‌زند

تصمیم ناگهانی و عجیب در اعتراض به لغو «سهمیه» اقلیت ها؛ حزب بارزانی مشارکت در انتخابات پارلمانی اقلیم را تحریم کرد

رئيس حزب دموکرات کردستان مسعود بارزاني (PDK)
رئيس حزب دموکرات کردستان مسعود بارزاني (PDK)
TT

«حزب دموکرات» کارت‌ها را در کردستان و عراق به هم می‌زند

رئيس حزب دموکرات کردستان مسعود بارزاني (PDK)
رئيس حزب دموکرات کردستان مسعود بارزاني (PDK)

حزب دموکرات کردستان به ریاست مسعود بارزانی در پی تصمیم دادگاه فدرال عراق دربارهٔ لغو «سهمیه» اقلیت‌ها، انتخابات آتی اقلیم کردستان را تحریم و تهدید به کناره‌گیری از کل روند سیاسی کرد.انتخابات محلی اقلیم کردستان قرار است در ژوئن آینده برگزار شود.

با توجه به نفوذی که حزب بارزانی در سطوح کردستان و عراق دارد، تصمیمی از این دست، کارت‌های اقلیم کردستان و به‌طور کلی عراق را به هم می‌زند.

این تصمیم همچنین شرکا و مخالفان حزب در منطقه و مرکز بغداد را وادار می‌کند تا اعتراضات بسیاری را که توسط «دموکرات» علیه تصمیمات دادگاه فدرال ارائه شده‌است، در نظر بگیرند.

حزب دموکرات ماه هاست دادگاه فدرال را متهم به تسلیم شدن در برابر برنامه‌های سیاسی برخی از نیروهای بانفوذ شیعه به دلیل تصمیمات صادر شده علیه منطقه از جمله لغو قانون نفت و گاز در منطقه و قانون کار مجلس و کمیسیون انتخابات منطقه می‌کند.

نیروهای پیشمرگه زیر تصویر مسعود بارزانی در حومه کرکوک (آرشیویی - EPA)

حزب دموکرات کردستان با انتشار بیانیه ای ضمن غیرقانونی خواندن احکام دادگاه فدرال عراق آورده‌است: تصمیم غیرقانونی و نظام تحمیلی خارج از ارادهٔ اقلیم کردستان و نهادهای قانون اساسی آن را نمی‌پذیریم و نباید انتخابات تحت یک نظام تحمیلی برگزار شود.

اقلیم کردستان عراق تعداد کرسی‌های پارلمان خود را از ۱۰۰ کرسی به ۱۱۱ کرسی افزایش داده و ۱۱ کرسی را به اقلیت‌ها اختصاص داده بود.

دادگاه فدرال عراق این تصمیم اقلیم را غیرقانونی دانست و لغو کرد. بدین ترتیب اقلیت‌ها سهمیه ثابتی در پارلمان ندارند و تعداد کرسی‌های آنها منوط به تعداد رأیی است که کسب می‌کنند.

حزب دموکرات کردستان از طرف‌های ائتلاف اداره حکومت خواست به مسئولیت‌های ملی خود در اجرای قانون اساسی و همه بندهای توافق سیاسی و اداری ویژه تشکیل دولت کنونی به نخست‌وزیری محمد شیاع السودانی عمل کنند.

دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستان تهدید کرد که در غیر این صورت امکان تداوم فعالیت این حزب در فرایند سیاسی وجود ندارد.

حزب دموکرات کردستان در بخشی از این بیانیه می‌گوید: «پس از سقوط رژیم گذشته، مشخص شد که عراق چند قومیتی و چند مذهبی را نمی‌توان به درستی توسط یک اقلیت اداره کرد.

متأسفانه سیاست مداخله‌جویی، ایجاد فقر و گرسنگی، کاهش بودجه و حقوق مردم و همچنین سیاست اجرای گزینشی قانون اساسی گام‌هایی برای کاهش قدرت ساختار قانونی اقلیم کردستان است».

دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستان تأکید کرد ضروری است در یک انتخابات آزاد و عادلانه حداقل یک قانون انتخاباتی عادلانه که تضمین کننده نمایندگی همه طبقات و جوامع خلق کرد در پارلمان باشد وجود داشته باشد وتضمین کننده حضور حداکثری مردم و نامزدها در انتخابات بوده باید بازتابی از خواست و اراده جامعه باشد.

نمایشگاهی به مناسبت سالگرد بمباران شیمیایی حلبچه در سال 1988 (AFP)

ماه گذشته، دادگاه عالی فدرال تصمیم گرفت محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر فدرال و مسرور بارزانی، نخست‌وزیر دولت اقلیم کردستان را ملزم کند تا حقوق کارمندان و کارگران بخش دولتی در بانک‌های فدرال را بومی سازی کنند.

این امر اعتراضات حزب دموکرات و دولت اربیل را به عنوان راهی برای تضعیف قدرت مالی منطقه و حق آن برای توزیع حقوق کارکنان خود برانگیخت.

یکی از رهبران برجسته حزب دمکرات کردستان دلایل این تصمیم ناگهانی را توضیح داد و به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت که این تصمیم «پس از یک اعتقاد راسخ مبنی بر اینکه دادگاه فدرال به یک بازیگر سیاسی با اختیارات قانونی تبدیل شده‌است».

این رهبر حزبی می‌گوید: حزب بارزانی امیدوار است که «این اقدام در رسیدگی به وضعیت غیرقانونی این دادگاه و مشروعیت زدایی از آن، قبل از اینکه به یک سیستم بسیار متمرکز لغزش کنیم، موفق شود».

پیامدهای این تصمیم ممکن است منجر به به تعویق افتادن انتخابات با اجماع کردی-کردی شود، مگر اینکه «شرکای شیعه و سنی ابتکار عمل را برای اصلاح مسیر دادگاه به دست گیرند».



فاصله‌گیری اسد، کاهش حمایت السودانی و مخالفت میقاتی با طرح «وحدت جبهه‌ها»


رهبران حماس، حزب‌الله، جهاد اسلامی و حوثی‌ها در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان حضور داشتند؛ در پس‌زمینه نیز معاون رئیس‌جمهور سوریه، فیصل مقداد دیده می‌شود (رویترز)
رهبران حماس، حزب‌الله، جهاد اسلامی و حوثی‌ها در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان حضور داشتند؛ در پس‌زمینه نیز معاون رئیس‌جمهور سوریه، فیصل مقداد دیده می‌شود (رویترز)
TT

فاصله‌گیری اسد، کاهش حمایت السودانی و مخالفت میقاتی با طرح «وحدت جبهه‌ها»


رهبران حماس، حزب‌الله، جهاد اسلامی و حوثی‌ها در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان حضور داشتند؛ در پس‌زمینه نیز معاون رئیس‌جمهور سوریه، فیصل مقداد دیده می‌شود (رویترز)
رهبران حماس، حزب‌الله، جهاد اسلامی و حوثی‌ها در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان حضور داشتند؛ در پس‌زمینه نیز معاون رئیس‌جمهور سوریه، فیصل مقداد دیده می‌شود (رویترز)

منابع مطلع در بغداد به «الشرق الاوسط» اعلام کرده‌اند که دولت محمد شیاع السودانی از تبعات حمله احتمالی اسرائیل به ایران نگران است. این نگرانی به‌ویژه پس از موفقیت در کاهش تأثیر شعار «وحدت جبهه‌ها» افزایش یافته است.

منابع این موضع را به این شکل توضیح دادند:

  • «وحدت جبهه‌ها» به پیوندهای سیاسی و استراتژیک میان کشورهایی اشاره دارد که ایران در آن‌ها نفوذ دارد و به‌ویژه در مورد موضع‌گیری‌های ضد اسرائیلی و همکاری با آمریکا.
  • ایران تمایل ندارد کشورهایی مانند لبنان، سوریه و عراق به‌طور هم‌زمان از تهران و واشنگتن فاصله بگیرند. این مسئله درباره دولت حماس در غزه نیز صدق می‌کند. اما در یمن، نقش ایران به بقای حوثی‌ها و تسلیحات آن‌ها وابسته است.

فرمانده «سازمان بدر» عراق، هادی العامری، در مجلس عزای یحیی السنوار در بغداد در روز یکشنبه گذشته (رویترز)

  • استفاده از اصطلاح «وحدت جبهه‌ها» عملاً به قوس منطقه‌ای اشاره دارد که تغییراتی را که ایران در چند کشور عربی به وجود آورده است، نشان می‌دهد و در آن‌ها آنچه را که به عنوان ورقه‌هایی برای تهدید اسرائیل و فشار بر آمریکا می‌داند، انباشت کرده است.
  • طرح «وحدت جبهه‌ها» به اتصال گروه‌های مسلح تحت حمایت ایران اشاره دارد که نقش ارتش‌های موازی را ایفا می‌کنند. حزب‌الله لبنان در این میان نقشی کلیدی در انتقال تجربه‌ها و تأمین نیازهای این گروه‌ها ایفا می‌کند.

به گفته این منابع، طرح «وحدت جبهه‌ها» پس از شروع عملیات «طوفان الاقصی» با چالش‌هایی مواجه شد. آنها موارد زیر را توضیح دادند:

  • حزب‌الله لبنان به‌سرعت جبهه‌ای حمایتی در جنوب لبنان گشود، اما از درگیری گسترده اجتناب کرد و به درگیری‌های محدود جغرافیایی و کاهش سطح سلاح‌های استفاده‌شده بسنده نمود.
  • در عین حال، دولت السودانی تلاش کرد مانع از ورود حشد الشعبی به این طرح شود.
  • حدود یک ماه پیش، اسرائیل در جنوب لبنان «قواعد درگیری» را تغییر داد، «خطوط قرمز» را کنار زد و ضربات سنگینی به ساختار رهبری حزب‌الله وارد کرد.
  • تحولات روزهای اخیر نشان داد اکثریت مردم لبنان مخالف طرح «وحدت جبهه‌ها» هستند. نخست‌وزیر نجات ملی لبنان، نبیه میقاتی، علناً از آن انتقاد کرد. بسیاری معتقدند که موضع غیررسمی نبیه بری، رئیس مجلس لبنان، به میقاتی کمک کرد تا موضع خود را اعلام کند. این موضع همچنین با نظر رهبر دروزی‌ها، ولید جنبلاط، همسو است.

نخست‌وزیر موقت لبنان نجیب میقاتی (AFP)

  • مخالفت با «وحدت جبهه‌ها» گسترش یافت، زمانی که جبران باسیل، رهبر جریان ملی آزاد لبنان، آشکارا مخالفت خود را با جنگی که حزب‌الله آغاز کرده بود اعلام کرد. تحولات نشان داد که «وحدت جبهه‌ها» هیچ‌گونه حمایت جدی‌ای خارج از محیط حزب‌الله ندارد.
  • «وحدت جبهه‌ها» زودتر از حد انتظار با یک مشکل غیرمعمول مواجه شد؛ نظام سوریه به سرعت سیگنال‌های روشنی فرستاد که از عدم مشارکت در این طرح خبر می‌داد و حتی با مجموعه‌ای از اقدامات میدانی تأکید کرد که از این گزینه فاصله می‌گیرد، اقداماتی که به منظور جلوگیری از استفاده از خاک سوریه برای شلیک موشک و پهپاد بود. با گذشت زمان مشخص شد که فاصله گرفتن سوریه از «وحدت جبهه‌ها» تنها به دلیل ترجیح محاسبات روسیه بر ایران نیست، بلکه بخشی از تلاش‌های آهسته برای بهبود تصویر نظام و ارتباط مجدد با جهان عرب معتدل، ترکیه و کاهش فشارهای غربی است.
  • مشکل سوریه در «وحدت جبهه‌ها» به هیچ‌وجه ساده نیست و همچنین به دولت عراق کمک کرد که علاقه‌مند به حفظ روابط قوی با ایران است اما نمی‌خواهد وابسته به هیچ کشور خارجی باشد.
  • دولت السودانی پس از گفتگو با ایران و اعضای «حشد الشعبی» عراق موفق شد از گسترش شعله‌های درگیری‌های منطقه‌ای به محل حضور نیروهای ائتلاف در عراق جلوگیری کند و به خروج این نیروها کمک کرد.
  • دولت همچنین توانست تعداد گروه‌هایی که تمایل به مشارکت در «وحدت جبهه‌ها» داشتند را کاهش دهد. دولت نگران است که هرگونه مشارکت فعال از سوی گروه‌های عراقی در حمله به اسرائیل، به واکنش‌های نظامی اسرائیل منجر شود که باعث تحریک خیابان‌های عراق و پیچیده شدن روابط بغداد با واشنگتن می‌شود.

منابع در پایان تأکید کردند که «وحدت جبهه‌ها» یک ایده ایرانی است که گروه‌ها را جذب می‌کند اما باعث نگرانی دولت‌ها می‌شود. بشار اسد زودتر از بقیه از این طرح فاصله گرفت، السودانی تلاش کرد تا از آسیب‌های آن دوری کند و میقاتی نیز در نهایت مخالفت خود را به‌طور علنی اعلام کرد.