داماد قاسم سلیمانی... هاشم صفی‌الدین، نامزد برجسته جانشینی نصرالله کیست؟

پسرخاله رهبر «حزب‌الله» و شبیه او، از سال 1994 برای جانشینی آماده شده است

صفی‌الدین در جریان شرکت در مراسم تشییع یکی از فرماندهان حزب که در ادلب سوریه کشته شد (AFP)
TT

داماد قاسم سلیمانی... هاشم صفی‌الدین، نامزد برجسته جانشینی نصرالله کیست؟

صفی‌الدین در جریان شرکت در مراسم تشییع یکی از فرماندهان حزب که در ادلب سوریه کشته شد (AFP)

پسرخاله رهبر «حزب‌الله» و شبیه او، از سال 1994 برای جانشینی آماده شده است و پس از تحصیل در قم به بیروت بازگشت تا ریاست شورای اجرایی حزب‌الله، که به عنوان دولت حزب عمل می‌کند، را بر عهده بگیرد. مسئولیت کار او با عماد مغنیه، فرمانده امنیتی سابق حزب‌الله، بود.
با غیبت حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان، پس از 32 سال در رأس این گروه، پرسش‌ها درباره جانشین احتمالی او افزایش یافته است. با وجود رازآلودگی در انتخاب رهبران در سازمان‌هایی مانند حزب‌الله، نام هاشم صفي‌الدین، پسرخاله نصرالله و داماد قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران ایران، به عنوان یکی از نامزدهای اصلی برای رهبری این گروه مطرح است.
صفي‌الدین از نظر ظاهر و شخصیت، حتی در نوع تلفظ حرف «ر»، شباهت زیادی به نصرالله دارد. از سال 1994 برای جانشینی او آماده شده و از قم به بیروت آمد تا ریاست شورای اجرایی حزب را بر عهده بگیرد. این شورا عملاً به عنوان دولت حزب عمل می‌کند و کارهای روزانه حزب را نظارت می‌کند. عماد مغنیه، فرمانده امنیتی سابق حزب، بر فعالیت آن نظارت داشت.
صفي‌الدین سایه نصرالله محسوب می‌شود و فرد دوم در حزب‌الله است. او مسئولیت بسیاری از پرونده‌های حساس روزانه، از مدیریت مؤسسات حزب تا سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی را بر عهده دارد و پرونده‌های استراتژیک را به نصرالله واگذار کرده است.
صفي‌الدین که از سال 2017 در لیست تروریست‌های آمریکا قرار دارد، از مسئولین بلندپایه حزب است که روابط نزدیکی با جناح نظامی حزب‌الله دارد. او همچنین روابط بسیار قوی با جناح اجرایی حزب و تهران دارد. او سال‌ها در حوزه علمیه قم تحصیل کرده تا زمانی که نصرالله او را به بیروت فراخواند تا مسئولیت‌هایی را در حزب بر عهده بگیرد. پسر او، رضا، در سال 2020 با زینب سلیمانی، دختر قاسم سلیمانی، فرمانده سابق نیروی قدس که در همان سال در بغداد توسط یک حمله هوایی آمریکا کشته شد، ازدواج کرد.

هاشم صفي‌الدین در یک عکس آرشیویی همراه با ابراهیم عقیل، فرمانده حزب‌الله که هفته گذشته در یک حمله هوایی اسرائیل کشته شد (AFP)

نام هاشم صفي‌الدین حدود 16 سال پیش توسط یک روزنامه ایرانی به عنوان جانشین نصرالله مطرح شد، اما منابع نزدیک به حزب می‌گویند تصمیم‌گیری درباره جانشینی او خیلی زودتر از آن صورت گرفته است. به گفته یکی از رهبران سابق حزب‌الله، انتخاب صفي‌الدین به عنوان جانشین نصرالله حدود دو سال پس از اینکه نصرالله در سال 1992 به جای عباس موسوی که توسط اسرائیل ترور شد، دبیرکلی حزب‌الله را بر عهده گرفت، انجام شد.
این رهبر سابق حزب‌الله می‌گوید انتخاب صفي‌الدین همزمان با «فراخوانی» او از شهر قم به بیروت در سال 1994 برای به دست گرفتن مسئولیت‌هایی که به او قدرت کنترل بر همه بخش‌های مالی، اداری و سازمانی حزب داد، صورت گرفت. مسیر مشابه او با نصرالله در حزب‌الله، احتمال جانشینی او را بیشتر کرده است. هرچند که نصرالله تنها دو سال از پسرخاله‌اش بزرگتر است، اما از نظر ظاهری بسیار مسن‌تر به نظر می‌رسد و نفوذ سیاسی و مردمی بیشتری دارد.
اطلاعات زیادی درباره صفي‌الدین در دست نیست. او در میان محافل سیاسی لبنان تقریباً ناشناخته بوده و به ندرت با افراد خارج از حزب‌الله ملاقات می‌کند. اما اطلاعات اندکی که درباره او وجود دارد، نشان می‌دهد که او متولد سال 1964 از روستای دیر قانون النهر در جنوب لبنان و از خانواده‌ای با حضور قوی اجتماعی است. خانواده او یکی از معروف‌ترین نمایندگان منطقه در دهه‌های 1960 و 1970، محمد صفي‌الدین، و بسیاری از روحانیون برجسته را معرفی کرده است.
صفي‌الدین در سنین جوانی، پیش از سفر به قم برای تحصیلات دینی، به دنبال ازدواج با خانواده‌ای مذهبی بود. او در اواخر سال 1983 احتمالاً با دختر سید محمد علی الامین، عضو هیئت شرعی در مجلس اعلای اسلامی شیعه و خواهر سید مهدی الامین، مفتی بعبدا، ازدواج کرد.
او پس از ازدواج به قم رفت و به پسرخاله‌اش نصرالله پیوست. برخی از آشنایان خانواده می‌گویند صفي‌الدین یکی از سه نفری بود که تحت حمایت عماد مغنیه، مسئول امنیتی حزب‌الله، قرار داشت. این سه نفر شامل حسن نصرالله، نبيل فاروق (یکی از فرماندهان حزب) و خود صفي‌الدین بودند. گفته می‌شود مغنیه بود که این سه نفر را به قم فرستاد و شرایط آن‌ها را در آنجا تسهیل کرد. این سه نفر به رهبران اصلی حزب‌الله در اوایل دهه 1990 تبدیل شدند. نصرالله دبیرکل شد، صفي‌الدین مدیر اجرایی حزب شد و به عنوان رئیس دولت حزب‌الله فعالیت کرد و فاروق فرمانده منطقه جنوبی شد که از اهمیت نظامی بالایی برای حزب برخوردار است.
علاوه بر امور روزمره حزب، شورای اجرایی که صفي‌الدین ریاست آن را بر عهده دارد، گروه بزرگی از سرمایه‌گذاری‌ها را نیز مدیریت می‌کند. این سرمایه‌گذاری‌ها برای تأمین استقلال مالی حزب و تأمین هزینه‌های آن که از منابع مالی «مشروع» در نظر گرفته شده برای مقاومت تأمین نمی‌شود، ایجاد شده‌اند. در حالی که برخی این سرمایه‌گذاری‌ها را میلیاردها دلار برآورد می‌کنند، منابع نزدیک به حزب‌الله در صحت این رقم تردید دارند، هرچند که به بزرگی حجم این سرمایه‌گذاری‌ها در لبنان، کشورهای عربی، آفریقا، اروپا، ایالات متحده و آمریکای لاتین اذعان دارند. پیش از این، کارهای نظامی حزب نیز زیر نظر شورای اجرایی بود، اما با ایجاد «شورای جهادی»، این مسئولیت‌ها از شورای اجرایی جدا شد.
سال‌هایی که صفي‌الدین در قم گذراند، بر افکار سیاسی او تأثیر گذاشت. او از حامیان نظریه ولایت فقیه است، هرچند بسیاری از شیعیان لبنان به این نظریه اعتقاد ندارند. او در یکی از نوشته‌های خود به‌طور غیرمستقیم به تجربه روحانیون شیعه در قم و اهمیت آن در مقایسه با تجربه نجف اشاره می‌کند و تأثیر آن را بر تفکر سیاسی شیعیان لبنان مورد بررسی قرار می‌دهد. او می‌نویسد: «صحنه اسلامی شیعی لبنان عمدتاً به سمت محصولات فکری نجف متمایل بود و در بسیاری مواقع تجربه نجف بر آن غالب بود، در حالی که ویژگی‌های قم کمتر دیده می‌شد، جز در برخی موارد نادر. برخلاف انتظارها، انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی طلوع کرد و پیروزی بزرگی برای نهج اسلامی رهایی‌بخش به ارمغان آورد و موفقیت خیره‌کننده‌ای را به همراه داشت». او همچنین نظریه ولایت فقیه را یکی از مهم‌ترین نظریه‌هایی می‌داند که امام خمینی از دلایل شرعی و عقلی بیرون آورد تا به‌عنوان راه‌حلی برای مشکلات جنبش‌های اسلامی و جلوگیری از تفرقه بین آن‌ها عمل کند.



دست نتانیاهو در لبنان پس از پیروزی ترامپ بازتر می شود؟


ستون دود بر فراز ضاحیه جنوبی بیروت پس از یکی از حملات هوایی اسرائیل (فرانس پرس)
ستون دود بر فراز ضاحیه جنوبی بیروت پس از یکی از حملات هوایی اسرائیل (فرانس پرس)
TT

دست نتانیاهو در لبنان پس از پیروزی ترامپ بازتر می شود؟


ستون دود بر فراز ضاحیه جنوبی بیروت پس از یکی از حملات هوایی اسرائیل (فرانس پرس)
ستون دود بر فراز ضاحیه جنوبی بیروت پس از یکی از حملات هوایی اسرائیل (فرانس پرس)

لبنانی ها منتظر پیامدهای پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و سیاست او برای حل بحران های منطقه و نحوه عمل به وعده هایش برای پایان دادن به جنگ ها در اوکراین و خاورمیانه هستند. ناظران معتقدند که راهکارهایی که رئیس جمهور منتخب آمریکا ارایه خواهد داد «یک شبه» به نتیجه نمی رسند و راهکارهای ترامپ «به ضرر اسرائیل نخواهند بود بلکه دست اسرائیل در اقدامات نظامی قبل از نشستن پای میز مذاکرات و گفتگو درباره راهکارها باز خواهد بود».
ترامپ در سخنرانی اعلام پیروزی اش درباره برنامه اش برای پایان دادن به جنگ ها چیزی نگفت و خیلی مختصر به این موضوع اشاره کرد. فارس سعید نماینده سابق پارلمان لبنان و رئیس گروه «لقاء سیده الجبل» گفت «پیروزی ترامپ نقطه عطفی در جهان به خصوص در مناطق پرتنش مثل اوکراین و خاورمیانه است. بر کسی پوشیده نیست که ترامپ به حمایت از بنیامین نتانیاهو و راست افراطی در اسرائیل شاید با شتاب بیشتری ادامه خواهد داد».
سعید در گفتگو با «الشرق الاوسط» معتقد است «انتخاب ترامپ باعث افزایش شتاب عملیات نظامی در جبهه لبنان و اسرائیل می شود و دست نتانیاهو را برای پیروزی نهایی عملیات نظامی اش بازتر می کند و قدرت چانه زنی اسرائیل در مرحله بعدی تقویت می شود».
او خاطر نشان کرد «به نظرم پرونده قطعنامه های ۱۷۰۱ و ۱۵۵۹ بسته شدند و به عبارت دیگر به سمت و سویی داریم می رویم که نباید سلاح در لبنان در دست نهاد مجری قانون بماند».

قطعنامه ۱۷۰۱ پایه اصلی برای رسیدن به توافق آتش بس در جبهه لبنان و اسرائیل است و لبنانی ها نگرانند که مبادا این قطعنامه نادیده گرفته شود و وضع نظامی و امنیتی جدید و غیر قابل تحمل به لبنان تحمیل گردد. فارس سعید نماینده پیشین افزود «خواسته ترامپ این خواهد بود که تمام اسلحه ها باید در چارچوب قانونی و دست دولت لبنان باشد. به نظرم دولت جدید آمریکا برای تبلور یک حاکمیت سیاسی جدید و یکپارچه در لبنان تلاش خواهد کرد و این حکومت باید توان اجرای اقداماتی که پس از پیروزی ترامپ تحمیل خواهد شد را داشته باشد و البته در این میان دست نتانیاهو در منطقه بازتر می شود».

سعید گفت هر گونه توافق سیاسی در لبنان «بدون هزینه نخواهد بود. این توافق سیاسی شاید تحولات را پرشتاب تر کند». او اظهار داشت «بهتر است که (حزب الله) متقاعد شود که باید طبق قانون اساسی لبنان تسلیحاتش را به دولت لبنان بدهد چون در غیر این صورت (حزب الله) مجبور خواهد شد اسلحه خود را طبق موازنه قدرتی که در منطقه تحمیل خواهد شد واگذار کند».

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در کانون توجه گسترده مردم و مقامات رسمی لبنان قرار داشتند و آنها میتینگ های انتخاباتی و کارزارهای انتخاباتی دونالد ترامپ و کاملا هریس و شمارش آرا و اعلام نتیجه را لحظه به لحظه دنبال کردند چرا که نتیجه این انتخابات پیامدهای قابل توجهی بر وضع داخلی لبنان خواهد داشت.

خلدون الشریف فعال سیاسی لبنانی گفت «ما به عنوان مردم لبنان تمام اظهارات ترامپ پیش از پیروزی اش در انتخابات را دنبال کردیم. او به آمریکایی های لبنانی تبار نامه نوشته و وعده داد که صلح را در اسرع وقت به لبنان بازمی گرداند. مسعد بولس مشاور لبنانی الاصل ترامپ نقش برجسته و مهمی در توجه به وضع لبنان داشته و خواهد داشت و شاید بولس محرک دولت آمریکا در دوران ترامپ برای توجه به لبنان باشد».
الشریف در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» اظهار کرد «دولت دموکرات آمریکا در یک سال و اندی که از جنگ غزه گذشت و در چند ماهی که اسرائیل به جان لبنان افتاد مساله آتش بس را جدی دنبال نکرد و نیز نتوانست نتانیاهو را ملزم به پایبندی به هر گونه ابتکار عمل ولو ابتکار عمل کاخ سفید درباره غزه در ماه مه ۲۰۲۴ و نه ابتکار عمل مشترک بین آمریکا و فرانسه درباره آتش بس سه هفته ای در ماه سپتامبر در لبنان بکند».
او خاطر نشان کرد «دولت بایدن گویی وقت تلف می کرد تا نتانیاهو برنامه اش را پیش ببرد».
حالا همه منتظرند تا دونالد ترامپ تیم کاری اش را انتخاب کند و بار دیگر ۲۰ ژانویه به کاخ سفید بازگردد.
خلدون تاکید کرد «مردم و دولت و احزاب لبنانی به دنبال آتش بس و اجرای همه بنود قطعنامه ۱۷۰۱ و انتخاب رئیس جمهور با توافق ملی و تشکیل دولت اصلاحات محور واقعی با عملکرد شفاف و صادقانه و مورد اعتماد کشورهای عربی هستند. دولتی که بتواند روابط لبنان را با کشورهای جهان ترمیم کند. کشور کوچک لبنان باید دوستان زیاد و دشمنان اندک داشته باشد و لو تنها دشمن آن اسرائیل باشد».
الشریف گفت «دولت های آمریکایی پیاپی پس از استقلال لبنان تا به امروز توجه حداقلی به لبنان نداشتند و این مایه تاسف است».

او یادآور شد «امروز جنگ ویرانگر به جان لبنان افتاده و امید لبنانی ها به پایان این جنگ و آغاز بازسازی کشور و بازگشت لبنان به محیط منطقه ای و بین المللی است. شاید ترامپ قبل از ورود به دفترش در کاخ سفید بتواند به وعده خود عمل کرده و جنگ ها را پایان دهد».

دست نتانیاهو در لبنان پس از پیروزی ترامپ بازتر می شود؟

ستون دود بر فراز ضاحیه جنوبی بیروت پس از یکی از حملات هوایی اسرائیل (فرانس پرس)

بیروت: یوسف دیاب
لبنانی ها منتظر پیامدهای پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و سیاست او برای حل بحران های منطقه و نحوه عمل به وعده هایش برای پایان دادن به جنگ ها در اوکراین و خاورمیانه هستند. ناظران معتقدند که راهکارهایی که رئیس جمهور منتخب آمریکا ارایه خواهد داد «یک شبه» به نتیجه نمی رسند و راهکارهای ترامپ «به ضرر اسرائیل نخواهند بود بلکه دست اسرائیل در اقدامات نظامی قبل از نشستن پای میز مذاکرات و گفتگو درباره راهکارها باز خواهد بود».
ترامپ در سخنرانی اعلام پیروزی اش درباره برنامه اش برای پایان دادن به جنگ ها چیزی نگفت و خیلی مختصر به این موضوع اشاره کرد. فارس سعید نماینده سابق پارلمان لبنان و رئیس گروه «لقاء سیده الجبل» گفت «پیروزی ترامپ نقطه عطفی در جهان به خصوص در مناطق پرتنش مثل اوکراین و خاورمیانه است. بر کسی پوشیده نیست که ترامپ به حمایت از بنیامین نتانیاهو و راست افراطی در اسرائیل شاید با شتاب بیشتری ادامه خواهد داد».
سعید در گفتگو با «الشرق الاوسط» معتقد است «انتخاب ترامپ باعث افزایش شتاب عملیات نظامی در جبهه لبنان و اسرائیل می شود و دست نتانیاهو را برای پیروزی نهایی عملیات نظامی اش بازتر می کند و قدرت چانه زنی اسرائیل در مرحله بعدی تقویت می شود».
او خاطر نشان کرد «به نظرم پرونده قطعنامه های ۱۷۰۱ و ۱۵۵۹ بسته شدند و به عبارت دیگر به سمت و سویی داریم می رویم که نباید سلاح در لبنان در دست نهاد مجری قانون بماند».

قطعنامه ۱۷۰۱ پایه اصلی برای رسیدن به توافق آتش بس در جبهه لبنان و اسرائیل است و لبنانی ها نگرانند که مبادا این قطعنامه نادیده گرفته شود و وضع نظامی و امنیتی جدید و غیر قابل تحمل به لبنان تحمیل گردد. فارس سعید نماینده پیشین افزود «خواسته ترامپ این خواهد بود که تمام اسلحه ها باید در چارچوب قانونی و دست دولت لبنان باشد. به نظرم دولت جدید آمریکا برای تبلور یک حاکمیت سیاسی جدید و یکپارچه در لبنان تلاش خواهد کرد و این حکومت باید توان اجرای اقداماتی که پس از پیروزی ترامپ تحمیل خواهد شد را داشته باشد و البته در این میان دست نتانیاهو در منطقه بازتر می شود».

سعید گفت هر گونه توافق سیاسی در لبنان «بدون هزینه نخواهد بود. این توافق سیاسی شاید تحولات را پرشتاب تر کند». او اظهار داشت «بهتر است که (حزب الله) متقاعد شود که باید طبق قانون اساسی لبنان تسلیحاتش را به دولت لبنان بدهد چون در غیر این صورت (حزب الله) مجبور خواهد شد اسلحه خود را طبق موازنه قدرتی که در منطقه تحمیل خواهد شد واگذار کند».

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در کانون توجه گسترده مردم و مقامات رسمی لبنان قرار داشتند و آنها میتینگ های انتخاباتی و کارزارهای انتخاباتی دونالد ترامپ و کاملا هریس و شمارش آرا و اعلام نتیجه را لحظه به لحظه دنبال کردند چرا که نتیجه این انتخابات پیامدهای قابل توجهی بر وضع داخلی لبنان خواهد داشت.

خلدون الشریف فعال سیاسی لبنانی گفت «ما به عنوان مردم لبنان تمام اظهارات ترامپ پیش از پیروزی اش در انتخابات را دنبال کردیم. او به آمریکایی های لبنانی تبار نامه نوشته و وعده داد که صلح را در اسرع وقت به لبنان بازمی گرداند. مسعد بولس مشاور لبنانی الاصل ترامپ نقش برجسته و مهمی در توجه به وضع لبنان داشته و خواهد داشت و شاید بولس محرک دولت آمریکا در دوران ترامپ برای توجه به لبنان باشد».
الشریف در ادامه گفتگو با «الشرق الاوسط» اظهار کرد «دولت دموکرات آمریکا در یک سال و اندی که از جنگ غزه گذشت و در چند ماهی که اسرائیل به جان لبنان افتاد مساله آتش بس را جدی دنبال نکرد و نیز نتوانست نتانیاهو را ملزم به پایبندی به هر گونه ابتکار عمل ولو ابتکار عمل کاخ سفید درباره غزه در ماه مه ۲۰۲۴ و نه ابتکار عمل مشترک بین آمریکا و فرانسه درباره آتش بس سه هفته ای در ماه سپتامبر در لبنان بکند».
او خاطر نشان کرد «دولت بایدن گویی وقت تلف می کرد تا نتانیاهو برنامه اش را پیش ببرد».
حالا همه منتظرند تا دونالد ترامپ تیم کاری اش را انتخاب کند و بار دیگر ۲۰ ژانویه به کاخ سفید بازگردد.
خلدون تاکید کرد «مردم و دولت و احزاب لبنانی به دنبال آتش بس و اجرای همه بنود قطعنامه ۱۷۰۱ و انتخاب رئیس جمهور با توافق ملی و تشکیل دولت اصلاحات محور واقعی با عملکرد شفاف و صادقانه و مورد اعتماد کشورهای عربی هستند. دولتی که بتواند روابط لبنان را با کشورهای جهان ترمیم کند. کشور کوچک لبنان باید دوستان زیاد و دشمنان اندک داشته باشد و لو تنها دشمن آن اسرائیل باشد».
الشریف گفت «دولت های آمریکایی پیاپی پس از استقلال لبنان تا به امروز توجه حداقلی به لبنان نداشتند و این مایه تاسف است».

او یادآور شد «امروز جنگ ویرانگر به جان لبنان افتاده و امید لبنانی ها به پایان این جنگ و آغاز بازسازی کشور و بازگشت لبنان به محیط منطقه ای و بین المللی است. شاید ترامپ قبل از ورود به دفترش در کاخ سفید بتواند به وعده خود عمل کرده و جنگ ها را پایان دهد».