آینده شویگو وزیر دفاع روسیه روی لبه خطر

تحلیلگران او را «بزرگ‌ترین بازنده» شورش واگنر دانستند

وزير الدفاع الروسي سيرغي شويغو يلقي خطاباً في موسكو الثلاثاء الماضي (إ.ب.أ)
وزير الدفاع الروسي سيرغي شويغو يلقي خطاباً في موسكو الثلاثاء الماضي (إ.ب.أ)
TT

آینده شویگو وزیر دفاع روسیه روی لبه خطر

وزير الدفاع الروسي سيرغي شويغو يلقي خطاباً في موسكو الثلاثاء الماضي (إ.ب.أ)
وزير الدفاع الروسي سيرغي شويغو يلقي خطاباً في موسكو الثلاثاء الماضي (إ.ب.أ)

سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه بیش از یک دهه است که بر سر کار بوده‌است و او نه تنها متحد سیاسی رئیس‌جمهور ولادیمیر پوتین، بلکه یکی از معدود دوستان وی در میان سیاستمداران روسیه است، اما به نظر می‌رسد که روابط آنها روی لبه خطر است.
این دو مرد با هم در سیبری شنا کردند، سفرهای ماهیگیری مشترک داشتند و در یک تیم هاکی روی یخ بازی کردند. اکنون، دوستی آن‌ها و فعالیت سیاسی چندین دهه آن‌ها، پس از شورش مسلحانه یوگنی پریگوژین، رهبر گروه واگنر، که از مدیریت وزیر دفاع در مورد تهاجم به اوکراین انتقاد کرد، با بزرگ‌ترین آزمون خود مواجه است.
به نظر می‌رسد پوتین پس از میانجیگری غافلگیرکننده الکساندر لوکاشنکو، رئیس‌جمهور بلاروس، از شورش جان سالم به در برد، اما موقعیت شویگو به دلیل شدت بی‌سابقه انتقاد پریگوژین از او و وزارتش شکننده است.
پریگوژین موفق به تصرف مقر فرماندهی جنوبی ارتش روسیه در «روستوف روی دون» شهر روستوف در رودخانه دون شد که مرکز ثقل عملیات نظامی در اوکراین است. فرمانده واگنر، شویگو را متهم کرد که «مثل یک بزدل» فرار کرد و قول داد که «او را دستگیر خواهد کرد».
از آن زمان، وزیر دفاع ناپدید شد و همچنان مخفی است. فرمانده واگنر پیشتر شویگو و مخالف دیگرش، ژنرال والری گراسیموف، رئیس ستاد ارتش را متهم کرده بود که مسئول کشته شدن «ده‌ها هزار روس» در جنگ و «تحویل سرزمین به دشمن» بودند.

«بزرگ‌ترین بازنده»

آرنو دوبین رئیس سازمان دیده‌بان فرانسه و روسیه، معتقد است که «بزرگ‌ترین پیروز این شب لوکاشنکو است»، در حالی که «بزرگ‌ترین بازنده شویگو است». اما حتی قبل از شروع شورش در شب جمعه، شویگو به دلیل انتقاد پریگوژین و شکست نیروهای مسلح روسیه در پیشرفت، تحت فشار فوق‌العاده ای قرار داشت.
در ۱۲ ژوئن، یک کلیپ ویدئویی از حضور پوتین و شویگو در مراسم توزیع مدال در یک بیمارستان نظامی به‌طور گسترده پخش شد و رئیس‌جمهور روسیه در حالی که با تحقیر آشکار به وزیر دفاع پشت کرده بود نشان داده شد.
شویگو سابقه سیاسی طولانی دارد که در روسیه پس از فروپاشی شوروی بی نظیر است و حضور او در مرکز قدرت در مسکو پیش از حضور خود پوتین است. شویگو که اهل منطقه تووا در جنوب سیبری است، یکی از معدود اقلیت‌های قومی بود که پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جایگاه بالایی در دولت داشت.
ظهور سیاسی او در سال ۱۹۹۴ آغاز شد، زمانی که او در سال‌های اولیه ریاست جمهوری بوریس یلتسین به عنوان وزیر شرایط اضطراری منصوب شد. او نامی آشنا برای روس‌ها بود او همچنین یکی از محبوب‌ترین سیاستمداران این کشور شمرده می‌شود، زیرا او برای مقابله با بلایای مختلف از سقوط هواپیما گرفته تا زلزله حضوری میدانی داشته‌است.
شویگو با حدود دوازده نخست‌وزیر در دولت خدمت کرد. او از سال ۲۰۱۲، زمانی که به عنوان حاکم منطقه مسکو منصوب شد، پست وزارت دفاع را در اختیار داشت.

«در شرف فروپاشی»

شویگو بلافاصله پس از انتصاب به عنوان وزیر دفاع، با وجود نداشتن تجربه نظامی در سطح بالا، درجه ژنرالی را دریافت کرد، اما او با موفقیت در عملیات از جمله مداخله در سوریه در سال ۲۰۱۵ نظارت کرد که متحد مسکو بشار اسد را در قدرت نگه داشت.
پوتین در جشن تولد ۶۵ سالگی خود، یکی از بالاترین افتخارات روسیه، نشان شایستگی برای میهن را به او هدیه داد. اما تهاجم کمتر موفقیت‌آمیز به اوکراین - که کرملین در ابتدا امیدوار بود تانک‌های روسی را به کی یف ببرد - پیوسته سوالاتی را در مورد آینده او ایجاد کرد.
پیر رازو، محقق بنیاد مطالعات استراتژیک مدیترانه مستقر در فرانسه، می‌گوید: «پریگوژین می‌خواست این پیام را ارسال کند که شویگو و گراسیموف باید اخراج شوند زیرا آنها ناتوان هستند و نیاز به تغییر استراتژی وجود دارد».
در این میان، نشانه‌های دوستی و عکس‌های مشترک از سفرهای شکار، مانند سال ۲۰۱۷، کم رنگ تر از همیشه شد. در عوض، شویگو در مصاحبه‌های حاشیه ای ظاهر می‌شود که به پوتین گزارش می‌دهد یا چهره‌اش را در گوشه تصویر نشان می‌دهد.
پریگوژین همچنین خانواده شویگو، به ویژه همسر دخترش کسنیا، الکسی استولیاروف، که به عنوان وبلاگ نویس تناسب اندام کار می‌کند و از جنگ فاصله گرفته‌است را هدف قرار داد. رسانه‌های مخالف گفتند که او پستی را در مخالفت با تهاجم لایک کرده‌است.
کانال‌های روسی زبان در اپلیکیشن تلگرام از گمانه زنی‌ها در مورد اینکه چه کسی می‌تواند جانشین شویگو شود، پر شده‌است و محتمل‌ترین گزینه آلکسی دیومین، حاکم منطقه تولا است که پیش از این سمت‌های بالایی در ارتش و امنیت ریاست جمهوری داشت.
در همین رابطه کانال برمنک در تلگرام گفت: «گروه شویگو در آستانه فروپاشی است و خود سرگئی کوزوگیتوویچ (شویگو) مایه ننگ است و به احتمال زیاد استعفا خواهد داد».



آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
TT

آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که «اخبار اطلاعاتی موثقی» دریافت کرده که نشان می‌دهد هند قصد دارد به‌زودی حمله‌ای نظامی انجام دهد. پاکستان هشدار داد که در صورت وقوع این حمله پاسخ قاطعی خواهد داد. این خبر در حالی منتشر می‌شود که نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید تنش میان دو کشور به‌دنبال حمله‌ای که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر شد، رو به افزایش است.

روابط میان این دو همسایه‌ی مجهز به سلاح هسته‌ای پس از آن رو به وخامت گذاشت که دهلی‌نو، اسلام‌آباد را مسئول حمله‌ی هفته‌ی گذشته در پاهالگام در بخش هندی کشمیر دانست؛ حمله‌ای که مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در این منطقه در ۲۵ سال گذشته بوده است. یک منبع ارشد دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در جلسه‌ای غیرعلنی در روز سه‌شنبه «اختیارات کامل» را به ارتش برای واکنش به این حمله داده است.

دولت پاکستان هرگونه دخالت در حمله‌ی کشمیر را رد کرد. عطاءالله طارر، وزیر اطلاعات پاکستان، در بیانیه‌ای که بامداد چهارشنبه منتشر شد، گفت: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد.» او افزود: «پاکستان اطلاعات اطلاعاتی موثقی در اختیار دارد که نشان می‌دهد هند ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده با استفاده از حادثه‌ی پاهالگام، که بهانه‌ای بی‌اساس است، قصد دارد حمله‌ی نظامی انجام دهد.» با این حال، اسحاق دار، وزیر امور خارجه‌ی پاکستان، تأکید کرد که کشورش آغازگر هیچ حمله‌ای نخواهد بود.

سران چند کشور جهان نگرانی عمیق خود را ابراز کرده و از این دو همسایه که در گذشته چندین جنگ با یکدیگر داشته‌اند، خواستند که خویشتنداری نشان دهند. منطقه‌ی کشمیر با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر که اکثراً مسلمان هستند، میان پاکستان و هند تقسیم شده، ولی هر دو کشور کل این منطقه را متعلق به خود می‌دانند.

حدود ۱.۵ میلیون نفر در نزدیکی خط آتش‌بس در سمت پاکستانی مرز زندگی می‌کنند. بسیاری از ساکنان این مناطق، در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های زیرزمینی ساده با دیوارهای گِلی تقویت‌شده با بتن هستند. محمد جوید، مردی ۴۲ ساله در روستای چاکوتی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال تمیز کردن پناهگاه هستیم تا اگر دشمن ناگهان حمله کرد، غافلگیر نشویم و بتوانیم جان بچه‌هایمان را نجات دهیم.»

تبادل آتش
ارتش هند روز چهارشنبه اعلام کرد که برای ششمین شب متوالی با نیروهای پاکستانی در امتداد خط آتش‌بس تبادل آتش داشته است. این منطقه‌ی به‌شدت نظامی‌شده دارای پایگاه‌هایی در ارتفاعات بالای کوه‌های هیمالیا بوده و مرز واقعی کشمیر محسوب می‌شود. یک منبع امنیتی پاکستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که روز سه‌شنبه دو پهپاد را که به حریم هوایی پاکستان وارد شده بودند، ساقط کرده‌اند.

تنش‌ها در هفته‌ی پس از حمله‌ی پاهالگام از جمله رد و بدل شدن اتهامات، اقدامات دیپلماتیک، اخراج اتباع کشور مقابل و بستن گذرگاه‌های مرزی به‌سرعت بالا گرفته است.

بالگرد نظامی هند بر فراز آسمان سریناگر در منطقه جامو و کشمیر هند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

مودی هفته‌ی گذشته وعده داد که عاملان این حمله و پشتیبانان آن‌ها را تحت تعقیب قرار خواهد داد. او پنج‌شنبه گفت: «به همه‌ی جهان می‌گویم: هند هویت هر تروریست و حامی‌اش را شناسایی خواهد کرد، آن‌ها را تعقیب و مجازات خواهد کرد... حتی اگر تا دوردست‌ترین نقاط زمین بروند، تعقیب‌شان می‌کنیم.»

این اظهارات نگرانی‌ها را درباره‌ی تشدید تنش نظامی بیشتر کرده است.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا اعلام کرد که وزیر مارکو روبیو به‌زودی با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را به «عدم تشدید وضعیت» ترغیب کند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، و سوپرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه‌ی هند، تماس گرفت و طبق گفته‌ی سخنگوی او، آمادگی خود را برای «میانجی‌گری جهت کاهش تنش» اعلام کرد. دفتر نخست‌وزیر پاکستان بعداً اعلام کرد که شهباز شریف از گوترش خواسته «هند را به خویشتنداری ترغیب کند» و تأکید کرده که در صورت اقدام نسنجیده‌ی هند، پاکستان از «حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش با تمام قوا دفاع خواهد کرد».

پوسترهای افراد تحت تعقیب
هند و پاکستان از زمان استقلال از حکومت بریتانیا در سال ۱۹۴۷ بر سر منطقه‌ی کشمیر با یکدیگر مناقشه دارند؛ زمانی که مرزها خانواده‌هایی را از هم جدا کرد که نسل‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند. در بخش تحت کنترل هند، شورشیان از سال ۱۹۸۹ برای استقلال یا پیوستن به پاکستان دست به قیام زده‌اند.

گشت‌های ارتش هند در حال حرکت به سمت هاباتنار در منطقه انانتناگ در جنوب کشمیر – ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پلیس هند پوسترهایی از سه مرد منتشر کرده که به اتهام اجرای حمله‌ی کشمیر تحت تعقیب‌اند. دو نفر از آن‌ها پاکستانی و یک نفر هندی است. هند می‌گوید آن‌ها اعضای گروه «لشکر طیبه» هستند؛ گروهی که مقرش در پاکستان است و سازمان ملل آن را یک گروه تروریستی معرفی کرده است. همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از آن‌ها شود، پاداشی معادل دو میلیون روپیه (حدود ۲۳۵۰۰ دلار) در نظر گرفته شده و عملیات گسترده‌ای برای بازداشت افراد مشکوک به ارتباط با این گروه آغاز شده است.

در آخرین مورد از تشدید تنش‌ها در کشمیر، در حمله‌ی پولواما در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ی تحت کنترل هند، یک بمب‌گذار انتحاری با خودرو به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ تن شد. کمتر از دو هفته بعد، جنگنده‌های هندی حملاتی هوایی به خاک پاکستان انجام دادند.