دومین سال جنگ اوکراین؛ در روسیه چه گذشت؟

اطلاع رسانی «دستاوردها» و فراخوان برای تصرف مناطق بیشتر  

دو مامور پلیس جلوی ساختمان کرملین به مناسبت دومین سال آغاز جنگ اوکراین کشیک می دهند (فرانس پرس)
دو مامور پلیس جلوی ساختمان کرملین به مناسبت دومین سال آغاز جنگ اوکراین کشیک می دهند (فرانس پرس)
TT

دومین سال جنگ اوکراین؛ در روسیه چه گذشت؟

دو مامور پلیس جلوی ساختمان کرملین به مناسبت دومین سال آغاز جنگ اوکراین کشیک می دهند (فرانس پرس)
دو مامور پلیس جلوی ساختمان کرملین به مناسبت دومین سال آغاز جنگ اوکراین کشیک می دهند (فرانس پرس)

جنگ اوکراین وارد سومین سال شد اما در روسیه که اوضاع داخلی و روابط خارجی اش پس از این جنگ زیر و رو شد خبری از مراسم نبود. نهادهای پارلمانی و احزاب مراسم نداشتند. برخی از رسانه های غربی خبر بازداشت تعدادی از همسران سربازان روس که در اوکراین می جنگند را پوشش دادند و بخشی از خبرنگاران نیز تاکید کردند که همسران این سربازان روس روی قبر سرباز گمنام شاخه گل گذاشتند که نشانگر ابراز نارضایتی غیر مستقیم از جنگ است. شهرهای روسیه برنامه و رویداد مردمی به مناسبت دومین سال جنگ نداشتند.
روز «مدافعان میهن» که هر سال ۲۳ فوریه (یک روز قبل از سالگرد جنگ اوکراین) در روسیه برگزار می شود با پوشش خبری گسترده همراه بود و رسانه های حکومتی از این فرصت استفاده کردند و بدون ذکر مستقیم دومین سال جنگ اوکراین به تعریف و تمجید از سربازان در همه جبهه ها پرداختند.
رسانه های روسیه به سبک خاص خود دومین سال جنگ در اوکراین را پوشش دادند و با گزارش های طولانی و بعضا میدانی طولانی «دستاورد محور» به شرح موفقیت های ارتش روسیه در اوکراین در دو سال گذشته پرداختند و از پیشروی های میدانی در «نووروسیه» گفتند. منظور آنها از «نووروسیه» چهار منطقه دونتسک و لوهانسک و ژاپوریژیا و خرسون است که سال گذشته روسیه آنها را به خاک خود ملحق کرد. عقبگرد توان نظامی اوکراین و سردرگمی غربی ها و اختلافات گسترده در اردوگاه غرب بر سر مسلح کردن و کمک های مالی بیشتر به اوکراین از محورهای رسانه های روسیه به این مناسبت بودند. البته روس ها همچنین در پوشش خبری خود مشکلات اجتماعی و اقتصادی در کشورهای اروپایی و افزایش اختلافات و بگو مگوهای داخلی در آمریکا را نیز از قلم نینداختند.
محور اصلی این پوشش خبری چکیده این دو سال جنگ بود که روسیه با گام های استوار در مسیر پیروزی پیش می رود و اردوگاه دشمن با سیاه نمایی های سیاسی درباره حمایت های ادامه دار از اوکراین می خواهند شکست خود را پنهان کنند.

دو مامور دفاع مدنی روز یکشنبه در محل آتش سوزی در یک ایستگاه قطار در منطقه کوستیانتینیفکا در استان دونتسک (آسوشیتد پرس)

اکثریت با ادامه جنگ موافقند

همزمان با این پوشش رسانه ای هدفمند نتایج «مرکز تحقیقات افکار سنجی» نزدیک به کرملین منتشر شد که با اعداد و داده های غیر قابل تردید همراهی جامعه با رویکرد روسیه در اوکراین را نشان داد.
بنا به این نظرسنجی بیش از پنجاه درصد جمعیت روسیه معتقدند «عملیات نظامی ویژه» خوب پیش می رود.
۶۵ درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی در پاسخ به اینکه آیا عملیات نظامی روسیه موفق است یا خیر گفتند که به احتمال زیاد موفق است و ۱۵ درصد فکر می کنند که به احتمال زیاد موفق نیست و ۲۰ درصد گفتند که جواب دادن به این سوال سخت است.
یکی از سوالات مطرح شده در این نظرسنجی همان پرسشی است که بسیاری از سیاستمداران و بخش اعظم جامعه روسیه پاسخی برای آن ندارند؛ آیا جنگ تصمیم درستی بوده است؟
۶۸ درصد روس ها گفتند که با تصمیم اعلام جنگ موافقند و ۱۹ درصد گفتند که مخالف این تصمیم هستند و ۱۳ درصد از اظهار نظر در این باره خودداری کردند.
این آمار اگر درست و دقیق باشد نشانگر چرخش افکار عمومی روسیه است چرا که اکثر مردم این کشور دو سال پیش مخالف اعلام جنگ علیه اوکراین بودند.
سوال دیگری نیز در مورد اهداف جنگ مطرح شده است. ۴۳ درصد گفتند که هدف حفاظت از امنیت روسیه و خلع سلاح اوکراین و جلوگیری از استقرار پایگاه های نظامی ناتو در کشورهای همسایه است. ۲۰ درصد معتقدند که هدف این جنگ دفاع از ساکنان لوهانسک و دونتسک و ژاپوریژیا و خرسون است که البته این هدف اعلام شده دو سال پیش دولت برای جنگ بود. ۱۵ درصد گفتند که روسیه در درجه اول می خواهد روند سیاسی در اوکراین را تغییر دهد و «نازیسم» را ریشه کن کند. ۶ درصد بر این باورند که هدف این جنگ الحاق اوکراین به خاک روسیه است.
میلیتاریزه جامعه و بسط گفتمان «هیچ صدایی بلند تر از صدای نبرد نیست» یکی از نکات قابل توجه این نظرسنجی است که نشان می دهد بسیج رسانه ای و سیاسی برای تبلیغ این جنگ در دو سالی که گذشت خوب جواب داده است.
۷۲ درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی گفتند که «همه شهروندان روسیه باید کمک کنند تا عملیات نظامی با موفقیت پیش برود» و ۶۴ درصد معتقدند که «باید اینک با این اصل زیست که همه چیز برای جبهه است و همه چیز برای پیروزی است».
این نظرسنجی یاد شده نمونه گیری تصادفی از طریق تماس تلفنی با ۱۶۰۰ نفر در مناطق مختلف روسیه است.

سالگرد الحاق کریمه

سالگرد جنگ در اوکراین بود اما این رویداد در روسیه سوت و کور گذشت. با این حال روسیه برای مراسم بزرگ در دهمین سالگرد الحاق شبه جزیره کریمه در سال ۲۰۱۴ آماده می شود. این مراسم در روسیه عید ملی شده است. ولادیمیر پوتین برنامه های این رویداد را با حضور در مراسم رونمایی از کتاب «کریمه برگ هایی از تاریخ از دوران باستان تا به امروز» کلید زد. پوتین در این مراسم گفت «شبه جزیره کریمه و سواستوپل دو بخش جدایی ناپذیر از روسیه شده اند». او افزود «۱۶ مارس ۲۰۱۴ واقعا نقطه عطف سرنوشت ساز برای ساکنان کریمه و سواستوپل به شمار می رود». پوتین خاطر نشان کرد ساکنان کریمه «در آن روز با یک تصمیم قاطع و بی تردید اعلام کردند که می خواهند برای همیشه با روسیه بمانند. شبه جزیره کریمه و سواستوپل امروز بخش جدایی ناپذیر از جمهوری فدرال روسیه شده اند».
البته آغاز «جشن های بازگشت کریمه به مام میهن» از روی اتفاق یا بی ربط با دومین سالگرد جنگ در اوکراین نبود. روسیه بخش دیگری از «دستاوردهای» خود در جنگ اوکراین را به نمایش گذاشت و از آغاز رای دهی زودهنگام در انتخابات ریاست جمهوری روسیه در ژاپوریژیا خبر داد.
این انتخابات ۱۵ تا ۱۷ مارس برگزار می شود. طبق روال معمول رای دهی زودهنگام در روسیه شامل حال روس های مقیم خارج و ساکنان بخش های شرقی روسیه می شود. انتخابات روسیه برای اولین بار امسال در ژاپوریژیا برگزار می شود. گالینا کاتیوشینکو رئیس ستاد انتخابات در ژاپوریژیا گفت «ساکنان مناطق دور افتاده و بخش های نزدیک به جبهه های درگیری معمولا زودتر از بقیه رای می دهد.. رای دهی زودهنگام شامل حال نظامیان نیز می شود».

نگهبانی که جلوی ساختمان سابق اداره منطقه ای نیکولایف رد می شود (د پ آ)

گسترش دامنه حمله

همزمان با سالگرد جنگ در اوکراین عده ای در روسیه بار دیگر خواهان گسترش دامنه حمله نظامی به مناطق بیشتر شدند. این بخش از جامعه می خواهد نیروهای روسیه استان های بیشتری که از آنها به عنوان مناطق «روسیه» یاد کردند را تصرف کنند و گفتند که این مناطق «باید دوباره به خاک روسیه ملحق شوند». مقصود آنها عمدتا مناطق نیکولایف و اودسا در کرانه دریای سیاه است. تصرف این مناطق بدین معنا است که اوکراین یا چیزی که از اوکراین باقی می ماند دیگر به دریای سیاه دسترسی نخواهد داشت.
صدای گروه هایی که خواهان افزایش پیشروی ارتش روسیه و تصرف مناطق بیشتر از اوکراین هستند اوایل جنگ بلندتر بود اما در طول جنگ آرام شد. دیمیتری روگوزین عضو شورای فدراسیون (سنا) در روسیه که نماینده استان ژاپوریژیا در این نهاد است گفت «لزوم آزاد سازی دو استان اودسا و نیکولایف جای تردید ندارد چون تهدیدهای نظامی در دریای سیاه بیخ گوش روسیه است. این یک واقعیت آشکار است و ما ضمنا نیاز داریم به مرز جمهوری پریدنسترویه (منطقه ای در خاک مولداوی که با کمک روسیه می خواهد از مولداوی جدا شود) دسترسی پیدا کنیم. اکثریت قاطع ساکنان پریدنسترویه در چندین رفراندوم به الحاق به خاک روسیه رای دادند». او خاطر نشان کرد «در عین حال باید به فکر دشواری های ارسال نیرو در امتداد ساحل دریای سیاه باشیم چون در این منطقه تعداد فراوانی از منبع های رود صعب العبور و غیر قابل عبور وجود دارد».
او در ادامه توضیح داد «یادمان باشد که باید از رود دنیپر رد شویم. بنابراین بهتر است نیروها از سمت شمال به سمت اودسا و نیکولایف پیشروی کنند نه از سمت شرق».
وزارت دفاع روسیه نیز در بیانیه ای از افزایش خطرات و تهدید کشتی های تجاری روسیه در دریای سیاه خبر داد و نکته جالب همزمانی اظهارات روگوزین و بیانیه وزارت دفاع روسیه است.



آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
TT

آمادگی پاکستان برای حمله‌ی «نزدیک‌الوقوع» هند

نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)
نیروهای شبه‌نظامی هند در منطقه بازار شهر سریناگر در ایالت جامو و کشمیر هند نگهبانی می‌دهند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پاکستان روز چهارشنبه اعلام کرد که «اخبار اطلاعاتی موثقی» دریافت کرده که نشان می‌دهد هند قصد دارد به‌زودی حمله‌ای نظامی انجام دهد. پاکستان هشدار داد که در صورت وقوع این حمله پاسخ قاطعی خواهد داد. این خبر در حالی منتشر می‌شود که نگرانی‌ها درباره‌ی تشدید تنش میان دو کشور به‌دنبال حمله‌ای که منجر به کشته شدن ۲۶ نفر در کشمیر شد، رو به افزایش است.

روابط میان این دو همسایه‌ی مجهز به سلاح هسته‌ای پس از آن رو به وخامت گذاشت که دهلی‌نو، اسلام‌آباد را مسئول حمله‌ی هفته‌ی گذشته در پاهالگام در بخش هندی کشمیر دانست؛ حمله‌ای که مرگبارترین حمله به غیرنظامیان در این منطقه در ۲۵ سال گذشته بوده است. یک منبع ارشد دولتی به خبرگزاری فرانسه گفت که نخست‌وزیر هند، نارندرا مودی، در جلسه‌ای غیرعلنی در روز سه‌شنبه «اختیارات کامل» را به ارتش برای واکنش به این حمله داده است.

دولت پاکستان هرگونه دخالت در حمله‌ی کشمیر را رد کرد. عطاءالله طارر، وزیر اطلاعات پاکستان، در بیانیه‌ای که بامداد چهارشنبه منتشر شد، گفت: «هرگونه اقدام تهاجمی با پاسخ قاطع مواجه خواهد شد.» او افزود: «پاکستان اطلاعات اطلاعاتی موثقی در اختیار دارد که نشان می‌دهد هند ظرف ۲۴ تا ۳۶ ساعت آینده با استفاده از حادثه‌ی پاهالگام، که بهانه‌ای بی‌اساس است، قصد دارد حمله‌ی نظامی انجام دهد.» با این حال، اسحاق دار، وزیر امور خارجه‌ی پاکستان، تأکید کرد که کشورش آغازگر هیچ حمله‌ای نخواهد بود.

سران چند کشور جهان نگرانی عمیق خود را ابراز کرده و از این دو همسایه که در گذشته چندین جنگ با یکدیگر داشته‌اند، خواستند که خویشتنداری نشان دهند. منطقه‌ی کشمیر با جمعیتی حدود ۱۵ میلیون نفر که اکثراً مسلمان هستند، میان پاکستان و هند تقسیم شده، ولی هر دو کشور کل این منطقه را متعلق به خود می‌دانند.

حدود ۱.۵ میلیون نفر در نزدیکی خط آتش‌بس در سمت پاکستانی مرز زندگی می‌کنند. بسیاری از ساکنان این مناطق، در حال آماده‌سازی پناهگاه‌های زیرزمینی ساده با دیوارهای گِلی تقویت‌شده با بتن هستند. محمد جوید، مردی ۴۲ ساله در روستای چاکوتی، به خبرگزاری فرانسه گفت: «در حال تمیز کردن پناهگاه هستیم تا اگر دشمن ناگهان حمله کرد، غافلگیر نشویم و بتوانیم جان بچه‌هایمان را نجات دهیم.»

تبادل آتش
ارتش هند روز چهارشنبه اعلام کرد که برای ششمین شب متوالی با نیروهای پاکستانی در امتداد خط آتش‌بس تبادل آتش داشته است. این منطقه‌ی به‌شدت نظامی‌شده دارای پایگاه‌هایی در ارتفاعات بالای کوه‌های هیمالیا بوده و مرز واقعی کشمیر محسوب می‌شود. یک منبع امنیتی پاکستانی نیز به خبرگزاری فرانسه گفت که روز سه‌شنبه دو پهپاد را که به حریم هوایی پاکستان وارد شده بودند، ساقط کرده‌اند.

تنش‌ها در هفته‌ی پس از حمله‌ی پاهالگام از جمله رد و بدل شدن اتهامات، اقدامات دیپلماتیک، اخراج اتباع کشور مقابل و بستن گذرگاه‌های مرزی به‌سرعت بالا گرفته است.

بالگرد نظامی هند بر فراز آسمان سریناگر در منطقه جامو و کشمیر هند – ۲۸ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

مودی هفته‌ی گذشته وعده داد که عاملان این حمله و پشتیبانان آن‌ها را تحت تعقیب قرار خواهد داد. او پنج‌شنبه گفت: «به همه‌ی جهان می‌گویم: هند هویت هر تروریست و حامی‌اش را شناسایی خواهد کرد، آن‌ها را تعقیب و مجازات خواهد کرد... حتی اگر تا دوردست‌ترین نقاط زمین بروند، تعقیب‌شان می‌کنیم.»

این اظهارات نگرانی‌ها را درباره‌ی تشدید تنش نظامی بیشتر کرده است.

وزارت امور خارجه‌ی آمریکا اعلام کرد که وزیر مارکو روبیو به‌زودی با همتایان پاکستانی و هندی خود تماس خواهد گرفت تا آن‌ها را به «عدم تشدید وضعیت» ترغیب کند.

آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، روز سه‌شنبه با شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان، و سوپرامانیام جایشانکار، وزیر خارجه‌ی هند، تماس گرفت و طبق گفته‌ی سخنگوی او، آمادگی خود را برای «میانجی‌گری جهت کاهش تنش» اعلام کرد. دفتر نخست‌وزیر پاکستان بعداً اعلام کرد که شهباز شریف از گوترش خواسته «هند را به خویشتنداری ترغیب کند» و تأکید کرده که در صورت اقدام نسنجیده‌ی هند، پاکستان از «حاکمیت و تمامیت ارضی‌اش با تمام قوا دفاع خواهد کرد».

پوسترهای افراد تحت تعقیب
هند و پاکستان از زمان استقلال از حکومت بریتانیا در سال ۱۹۴۷ بر سر منطقه‌ی کشمیر با یکدیگر مناقشه دارند؛ زمانی که مرزها خانواده‌هایی را از هم جدا کرد که نسل‌ها در کنار هم زندگی می‌کردند. در بخش تحت کنترل هند، شورشیان از سال ۱۹۸۹ برای استقلال یا پیوستن به پاکستان دست به قیام زده‌اند.

گشت‌های ارتش هند در حال حرکت به سمت هاباتنار در منطقه انانتناگ در جنوب کشمیر – ۲۹ آوریل ۲۰۲۵ (AFP)

پلیس هند پوسترهایی از سه مرد منتشر کرده که به اتهام اجرای حمله‌ی کشمیر تحت تعقیب‌اند. دو نفر از آن‌ها پاکستانی و یک نفر هندی است. هند می‌گوید آن‌ها اعضای گروه «لشکر طیبه» هستند؛ گروهی که مقرش در پاکستان است و سازمان ملل آن را یک گروه تروریستی معرفی کرده است. همچنین برای اطلاعاتی که منجر به دستگیری هر یک از آن‌ها شود، پاداشی معادل دو میلیون روپیه (حدود ۲۳۵۰۰ دلار) در نظر گرفته شده و عملیات گسترده‌ای برای بازداشت افراد مشکوک به ارتباط با این گروه آغاز شده است.

در آخرین مورد از تشدید تنش‌ها در کشمیر، در حمله‌ی پولواما در سال ۲۰۱۹ در منطقه‌ی تحت کنترل هند، یک بمب‌گذار انتحاری با خودرو به کاروان نیروهای امنیتی حمله کرد که منجر به کشته شدن ۴۰ نفر و زخمی شدن ۳۵ تن شد. کمتر از دو هفته بعد، جنگنده‌های هندی حملاتی هوایی به خاک پاکستان انجام دادند.