«آتش‌بس غزه»: توافق در مرحله‌ای حساس

تلاش‌های فشرده مصر و قطر برای دستیابی به توافق

واکنش یک جوان فلسطینی پس از حمله هوایی اسرائیل به مدرسه‌ای که پناهجویان در آن در خان‌یونس در جنوب غزه پناه گرفته بودند (رویترز)
واکنش یک جوان فلسطینی پس از حمله هوایی اسرائیل به مدرسه‌ای که پناهجویان در آن در خان‌یونس در جنوب غزه پناه گرفته بودند (رویترز)
TT

«آتش‌بس غزه»: توافق در مرحله‌ای حساس

واکنش یک جوان فلسطینی پس از حمله هوایی اسرائیل به مدرسه‌ای که پناهجویان در آن در خان‌یونس در جنوب غزه پناه گرفته بودند (رویترز)
واکنش یک جوان فلسطینی پس از حمله هوایی اسرائیل به مدرسه‌ای که پناهجویان در آن در خان‌یونس در جنوب غزه پناه گرفته بودند (رویترز)

در میانه مذاکرات، تماس‌ها و نشست‌های واسطه‌ها، مذاکرات مربوط به آتش‌بس در نوار غزه وارد مرحله‌ای حساس شده است. این مذاکرات در قالب نشست‌های فنی دنبال می‌شود. مقامات مصری از تلاش‌های فشرده مصر و قطر با همه طرف‌ها برای دستیابی به توافق آتش‌بس در غزه خبر داده‌اند.

این نشست‌ها در دوحه و با حضور نمایندگان اسرائیل برگزار می‌شود. منابعی به «الشرق الأوسط» اعلام کردند که توافق نهایی پس از بررسی جزئیات نهایی، از جمله نام گروگان‌های زنده و زندانیان فلسطینی، نزدیک است. این منابع احتمال دادند که این توافق هفته آینده نهایی و پیش از یکی از اعیاد یهودی (25 دسامبر)، مشروط بر پیشرفت فعلی در مذاکرات اعلام شود.

شبکه «القاهره الإخباریة» نیز تأیید کرده که تلاش‌های مشترک مصر و قطر برای دستیابی به آتش‌بس ادامه دارد.

یک منبع فلسطینی به «الشرق الأوسط» گفت که اطلاعات موجود، هرچند محدود و محرمانه، نشان‌دهنده پیشرفت در توافق است. این توافق بر اساس پیشنهاد مصر درباره توافق جزئی تدوین شده و اکنون بحث‌ها بر سر جزئیات فنی به‌ویژه تعداد گروگان‌ها متمرکز است.

وی افزود: «در ابتدا صحبت از 30 گروگان بود، اما حماس اعلام کرده که مرحله اول شامل 18 گروگان خواهد بود که شامل زنان و سالمندان هستند. تخمین زده می‌شود که جهاد اسلامی نیز 4 گروگان در اختیار داشته باشد. بر این اساس، برای هر گروگان، دو روز آتش‌بس برقرار خواهد شد و اگر تعداد گروگان‌ها افزایش یابد، مدت آتش‌بس نیز بیشتر خواهد شد.»

این منبع همچنین گفت: «در مورد زندانیان فلسطینی، صحبت از آزادی 40 تا 50 نفر به‌ازای هر گروگان است که 4 نفر از آن‌ها جزو زندانیان قدیمی با احکام سنگین خواهند بود. در مجموع، بحث بر سر آزادی 1200 زندانی فلسطینی است، هرچند ممکن است اسرائیل در مورد برخی اسامی مخالفت کند.»

وی تأکید کرد که حماس تاکنون انعطاف نشان داده و از درخواست برای عقب‌نشینی کامل اسرائیل به پذیرش عقب‌نشینی‌های جزئی در محورها اصلی، از جمله محورهای فیلادلفیا، نتساریم و مناطق شمالی غزه، عقب‌نشینی کرده است. همچنین توافقی بر سر آزادی حرکت از جنوب به شمال و ورود حجم زیادی از کمک‌ها، از جمله سوخت، حاصل شده است.

پیش‌بینی می‌شود توافق و زمان اجرای آن پیش از عید «حانوکا» (25 دسامبر) مشروط بر نهایی شدن جزئیات اعلام شود.

یک منبع مصری نیز به «الشرق الأوسط» گفت که توافق بسیار نزدیک است و احتمالاً هفته آینده اعلام خواهد شد. وی افزود: «اختلافات کنونی بیشتر بر سر نام زندانیان فلسطینی است. حماس خواستار آزادی مروان البرغوثی است، اما اسرائیل مخالف است. با این حال، حماس به پذیرش توافق جزئی رضایت داده که اجازه ورود حجم بیشتری از کمک‌ها را می‌دهد. همچنین، مذاکرات در طول آتش‌بس به نحوه عقب‌نشینی کامل نیروهای اسرائیلی اختصاص خواهد یافت.»

روز دوشنبه، مقامات اسرائیلی در دوحه برای گفت‌وگوهای فنی درباره آتش‌بس میان اسرائیل و حماس حضور یافتند. به گفته یک منبع آگاه، این نشست‌ها میان گروه‌های فنی از اسرائیل و قطر برگزار شده است. منابع دیگر نیز تأیید کردند که مذاکرات بر پر کردن شکاف‌های موجود متمرکز است.

یک منبع مصری به شبکه «القاهره الإخباریة» گفت که خبر سفر بنیامین نتانیاهو به قاهره، که توسط رویترز و فرانس‌پرس منتشر شده بود، صحت ندارد.

تحلیلگران معتقدند اسرائیل با تبلیغ این توافق و صحبت از دوران پس از جنگ، در تلاش است تا پیروزی خود را نشان دهد. از سوی دیگر، حماس نیز به نظر می‌رسد که انعطاف لازم را برای پذیرش توافق جزئی نشان داده است.

تحلیلگران همچنین بر این باورند که نتانیاهو نیز برای جلوگیری از هرگونه تنش داخلی مجبور به پذیرش این توافق شده است. این توافق همچنین به او امکان خواهد داد که با اجرای این توافق، فشار مربوط به موضوع گروگان‌ها را به‌طور موقت کاهش دهد.

عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، نیز روز سه‌شنبه در گفت‌وگویی تلفنی با نیکوس خریستودولیدس، رئیس‌جمهور قبرس، بر اهمیت دستیابی سریع به توافق آتش‌بس در غزه تأکید کرد. وی همچنین خواستار مبادله گروگان‌ها و تضمین ارسال کمک‌های انسانی بدون مانع به ساکنان غزه شد.

 



سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
TT

سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)

در پنجم سپتامبر ۲۰۲۳، دکتر علیرضا عنایتی وارد فرودگاه بین‌المللی ملک خالد در ریاض شد تا مأموریت خود را به عنوان سفیر ایران در پادشاهی عربی سعودی آغاز کند. این اتفاق پس از امضای توافق ازسرگیری روابط دیپلماتیک در دهم مارس همان سال با میانجی‌گری چین و پس از قطع روابطی نزدیک به هفت سال رخ داد.

با گذشت نزدیک به دو سال از بازسازی روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران، سفیر عنایتی در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» بیان کرد آنچه در این مدت محقق شده معادل «دستاوردهای چندین سال» است و این را ناشی از «استحکام و ماهیت روابط» میان دو کشور دانست.

دیپلمات ایرانی موضع پادشاهی عربی سعودی در قبال حملات اخیر رژیم اسرائیل به ایران را «قابل‌تقدیر» توصیف کرد و گفت ریاض نقش فعالی در آرام‌سازی اوضاع و اعمال فشار برای جلوگیری از تنش ایفا کرده است. او افزود: «از هرگونه نقشی از سوی برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

عنایتی سابقه طولانی فعالیت در پادشاهی عربی سعودی دارد. او کار خود را از سال ۱۹۹۰ به عنوان کنسول ایران در جده آغاز کرد و در اوایل دهه ۲۰۰۰ به عنوان کاردار در ریاض منصوب شد. او پس از بیش از دو دهه، در سال ۲۰۲۳ به‌عنوان سفیر به این کشور بازگشت و تجربه‌ای انباشته در امور منطقه‌ای با خود دارد.

حملات «آشکار» به ایران

سفیر ایران، حملات اخیر اسرائیل به ایران را «آشکار» توصیف کرد و توضیح داد که در آن زمان، تهران در حال مذاکره غیرمستقیم با ایالات متحده بود. او گفت:
«ایران نیمه‌شب، در حالی که مردم در خانه‌هایشان خواب بودند، مورد حمله قرار گرفت و عده‌ای شهید شدند. این حمله در معنای کامل آن، جنایت آشکار بود. ما با تکیه بر منشور سازمان ملل، پاسخ متقابل دادیم و به دشمن نشان دادیم که ایران آغازگر جنگ نیست اما با قدرت و پایداری از خود دفاع می‌کند.»

انسجام کشورهای منطقه

عنایتی گفت که واکنش کشورهای منطقه به حملات اسرائیل، نشان‌دهنده انسجام آشکاری بود. او اشاره کرد که نخستین تماس تلفنی وزیر امور خارجه ایران، از جانب همتای سعودی‌اش، شاهزاده فیصل بن فرحان برای محکومیت «حمله آشکار» دریافت شد و سپس بیانیه وزارت امور خارجه پادشاهی نیز منتشر شد.
او افزود: «این مواضع قابل‌تقدیر با تماس تلفنی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و رئیس شورای وزیران، با رئیس‌جمهور پزشکیان برای محکوم‌کردن و ابراز انزجار از این حملات تکمیل شد. پس از آن، تماس رئیس‌جمهور پزشکیان با برادرش شاهزاده محمد برقرار شد و دیگر کشورهای شورای همکاری نیز مواضعی در حمایت از جمهوری اسلامی گرفتند.»

محمد بن سلمان «همیشه همراه ما بوده»

سفیر تهران از تلاش‌های اخیر پادشاهی عربی سعودی برای آرام‌سازی اوضاع و توقف حملات اسرائیلی قدردانی کرد و گفت: «این تلاش‌ها ارزشمند بود و ما از آن استقبال کردیم. ما بر نقش پادشاهی در آرام‌سازی شرایط و جلوگیری از حملات تأکید می‌کنیم، این نقش بسیار شرافتمندانه است. در گفت‌وگوها، تماس‌ها و دیدارهای دوجانبه، ایران همواره بر نقش و مواضع قابل‌تحسین پادشاهی تأکید کرده است؛ از محکوم‌کردن حملات گرفته تا تلاش برای جلوگیری از آنها. از هرگونه نقش برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

۴۰۰ هزار ایرانی از پادشاهی عربی سعودی بازدید کردند

دکتر عنایتی توضیح داد که روابط پس از بازگشت، پیشرفت چشمگیری داشته است و گفت: «آنچه در طول دو سال از این روابط برداشتیم، به‌گونه‌ای است که گویی در چند سال رخ داده است. گویی روابط اصلاً قطع نشده بود و این نشان از عمق و اصالت این روابط دارد.»

او افزود: «در سال جاری، بیش از ۲۰۰ هزار زائر عمره از ایران به پادشاهی آمده‌اند و اگر تعداد حجاج را نیز بیفزاییم، تعداد بازدیدکنندگان ایرانی از پادشاهی در طول یک سال به ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد، که این شاخص بسیار مثبتی است. همه این افراد از پادشاهی بازدید کرده و آن را از نزدیک شناخته‌اند.»

سفر خالد بن سلمان

سفیر درباره سفر وزیر دفاع پادشاهی عربی سعودی به تهران گفت: «ایران این سفر را اقدامی حاکمیتی و بسیار مهم دانست و آن را نقطه عطفی تاریخی در روابط تلقی کرد.»
او افزود: «این سفر، دیدار شاهزاده با رئیس‌جمهور پزشکیان، رهبری و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (که در رویدادهای اخیر جان باخت) باعث ایجاد درکی مشترک بین دو طرف شد مبنی بر اینکه ما شریک در ساختن منطقه هستیم. این برداشت در طرف ایرانی بسیار مثبت بود.»

او ادامه داد: «برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پیگیری‌های لازم پس از این سفر را ادامه دهیم و معتقدیم این سفر روابط ایران و پادشاهی عربی سعودی را از سطحی عادی به روابطی عمیق و بنیادین ارتقا داد.»

روابط و چشم‌اندازها

سفیر عنایتی معتقد است که روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور نیازمند تلاش بیشتری برای تقویت است. او گفت: «ما توافق‌نامه‌ای جامع در زمینه تجارت، اقتصاد، سرمایه‌گذاری، فرهنگ، جوانان و ورزش داریم که در توافق پکن بر آن تأکید شده است. توافق‌نامه‌ای دیگر نیز برای جلوگیری از مالیات مضاعف به صورت مقدماتی امضا شده و ما پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای برای حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری متقابل نیز ارائه کرده‌ایم. همچنین توافق‌نامه‌ای در زمینه حمل‌ونقل زمینی وجود دارد که می‌تواند پادشاهی، امارات و عمان را به سواحل شمالی متصل کرده و آن را به گذرگاهی به آسیای مرکزی تبدیل کند.»

در مورد نقش ایران در منطقه، دکتر علیرضا عنایتی اظهار کرد که تهران از مدلی برای امنیت منطقه‌ای حمایت می‌کند که بر توسعه، اقتصاد و فرهنگ متکی است، نه قدرت نظامی. در پاسخ به اینکه برخی نگاه‌ها، نقش ایران را عامل بی‌ثباتی می‌دانند، گفت: «ما بیگانه‌ای نیستیم که وارد منطقه شویم و نقشی را تحمیل کنیم. ما بخشی از منطقه هستیم، از فرزندان آن هستیم و در آن زندگی می‌کنیم.»

او افزود: «ما اشتراکات فرهنگی، تاریخی و دینی زیادی در منطقه داریم. اگر در برخی دیدگاه‌های سیاسی اختلافی وجود داشته باشد، این نباید به قطع رابطه بیانجامد. این اختلاف را می‌توان تنها از طریق گفت‌وگو حل کرد. هیچ راهی بهتر – بلکه جایگزینی برای آن وجود ندارد – از گفت‌وگو میان برادر با برادر، همسایه با همسایه و میان مسائل مختلف.»

او تأکید کرد: «امنیت ما یکپارچه است. نمی‌توانیم از امنیت تکه‌تکه سخن بگوییم. ما آنچه از منطقه می‌شنویم را تکرار می‌کنیم: امنیت مبتنی بر توسعه. ما از این رویکرد حمایت می‌کنیم. زمانی که از امنیت مبتنی بر تسلیحات، جنگ‌افزار، نظامی‌گری، ژئوپلیتیک و سیاست فاصله گرفته شود، می‌توان آن را با امنیت مبتنی بر توسعه، اقتصاد، تجارت، فرهنگ و مردم جایگزین کرد.»