تردید کارشناسان در توانایی سازوکار اروپا در جبران خسارت‌های ایران

پاریس: سازوکار تجارت با ایران چند روز دیگر آغاز می‌شود

تردید کارشناسان در توانایی سازوکار اروپا در جبران خسارت‌های ایران
TT

تردید کارشناسان در توانایی سازوکار اروپا در جبران خسارت‌های ایران

تردید کارشناسان در توانایی سازوکار اروپا در جبران خسارت‌های ایران

چهار ماه پیش ۳ کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) به اضافهٔ وزیر خارجهٔ اتحادیهٔ اروپا اعلام کردند در سایهٔ تصمیم ترامپ برای تحریم ایران سعی در ایجاد سازوکار جدید مالی با ایران هستند.
به گزارش الشرق الاوسط، بعد از ۱۲۰ روز مذاکره میان کشورهای اروپایی و ایران، روز گذشته جان لودریان وزیر امور خارجهٔ فرانسه اعلام کرد که هدف این سازوکار تسهیل تجارت با ایران با ارزهایی غیر از دلار و دور زدن تحریم است و از چند روز آینده آغاز می‌شود اما تاریخ دقیق آن را اعلام نکرد.
بر اساس اطلاعات موجود سه کشور مذکور اخیراً بعد از مخالفت اتریش، بلژیک و لوکزامبورگ راهی برای آمادگی این سازوکار پیدا کردند.
این سازوکار در پاریس ثبت خواهد شد و مدیریت آن را شخصی آلمانی برعهده خواهد داشت که هنوز مشخص نشده‌است و کشورهای اروپایی امضاکنندهٔ برجام طرف‌های این همکاری هستند.
اما اعلام این سازوکار به معنی آماده بودن آن برای اجرای فوری آن نیست؛ چرا که به نظر می‌رسد جزئیات فنی آن نیاز به مقدمه چینی دارد؛ بنابراین ایران چندماه باید صبر کند تا این طرح عملی شود.
برای این سازوکار یک صندوق احداث خواهد شد که درآمدهای نفتی ایران به آن ریخته می‌شود تا از طریق آن هزینهٔ کالاها و خدماتی که به ایران تقدیم می‌شود، پرداخت شود و برای دور زدن تحریم همهٔ این‌ها با ارزی غیر از دلار صورت می‌گیرد.
اما با این حال بسیاری از کارشناسان به موفقیت این طرح و توانایی آن برای جبران خسارت‌هایی که در نتیجهٔ تحریم به ایران وارد می‌شوند، شک دارند؛ چرا که بسیاری از شرکت‌های بزرگ از ترس تحریم از ایران خارج شده و فرصت برای پیوستن شرکت‌های کوچک فراهم شده‌است که سود چندانی برای ایران نخواهند داشت.
از سوی دیگر معافیت‌هایی که آمریکا به ۸ کشور داده‌است که از جملهٔ آنها دو کشور اروپایی ایتالیا و یونان است سه ماه دیگر به پایان می‌رسد و این یعنی ایجاد محدودیت‌های بیشتر برای ایران و مشکلات آن برای تأمین بودجه‌اش.



مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
TT

مسکو و تهران: بزرگ‌تر از شراکت، کوچک‌تر از ائتلاف

 رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)
رئیسان روسیه و ایران، ولادیمیر پوتین و مسعود پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ ( رویترز)

با امضای توافقنامه «شراکت استراتژیک جامع» بین روسیه و ایران، روابط دو کشور وارد مرحله‌ای جدید شده است که در آن منافع طرفین به شکلی بی‌سابقه به هم نزدیک می‌شوند. با این حال، در مسکو تردیدهایی درباره تمایل تهران به بازگشایی به سوی غرب وجود دارد.

این توافقنامه پایه‌ای قانونی برای گسترش همکاری‌های وسیع بین دو کشور فراهم می‌کند و جایگزین توافقنامه همکاری سال ۲۰۰۱ می‌شود که پیش‌تر زمینه‌های محدودی برای همکاری ایجاد کرده بود.

در طول ۲۵ سال گذشته، روابط مسکو و تهران به شدت توسعه یافته و تحولات بزرگی در منطقه رخ داده است که دو کشور را وادار به بازنگری در اساس همکاری‌های خود کرده است. با این حال، مسیر رسیدن به این توافقنامه هموار نبوده و موانع زیادی بر سر راه آن وجود داشته است.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، پس از مذاکرات در مسکو، برای حضور در مراسم امضا آماده می‌شوند (عکس: آسوشیتدپرس)

موضع روسیه در قبال تحولات جنگ قره‌باغ و سوریه، که به منافع منطقه‌ای ایران آسیب زد، باعث ایجاد تردیدهایی در تهران درباره قابل اعتماد بودن مسکو به عنوان یک شریک استراتژیک شده است. از سوی دیگر، مسکو نیز همواره با نگرانی به تلاش‌های ایران برای بازگشایی کانال‌های ارتباطی با غرب نگاه کرده است.

انتخاب زمان امضای این توافقنامه جلب توجه می‌کند. این توافقنامه پس از چندین تأخیر و درست سه روز قبل از تحلیف رئیس‌جمهور جدید آمریکا، دونالد ترامپ، امضا شد. برخی تحلیل‌گران معتقدند که مسکو و تهران پس از تحولات سوریه و اوکراین، تصمیم گرفتند تا با تقویت مواضع خود، آماده مذاکرات آینده شوند.
این توافقنامه در ۴۷ بند، حوزه‌های مختلف همکاری از جمله تجارت، انرژی، آموزش و گردشگری را پوشش می‌دهد. بخش قابل توجهی از آن به همکاری در زمینه انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز اختصاص دارد، حوزه‌ای که ایران به زودی چالش‌های دیپلماتیک جدی در آن پیش رو خواهد داشت.

رئیسان روسیه و ایران، پوتین و پزشکیان، در مراسم امضای توافقنامه در کرملین، مسکو، ۱۷ ژانویه ۲۰۲۵ (آسوشیتدپرس)

همکاری نظامی

توافقنامه بر همکاری‌های نظامی و امنیتی تأکید کرده است، اما از تبدیل این شراکت به یک اتحاد نظامی کامل جلوگیری می‌کند. این همکاری شامل تبادل هیئت‌های نظامی، آموزش پرسنل، انجام تمرینات مشترک و مشارکت در کنفرانس‌های بین‌المللی می‌شود.
دو کشور بر تقویت همکاری در مبارزه با تروریسم، تبادل اطلاعات امنیتی و هماهنگی بین وزارتخانه‌های داخلی تأکید کرده‌اند. همچنین، همکاری در زمینه‌های حقوقی، کنترل تسلیحات و خلع سلاح نیز در توافقنامه گنجانده شده است.
توافقنامه به توسعه روابط تجاری و اقتصادی، بهبود شبکه‌های حمل‌ونقل و تدارکات، و افزایش مبادلات تجاری بین دو کشور اشاره کرده است. همچنین، استفاده از ارزهای ملی در مبادلات و مقابله با تحریم‌های یکجانبه غرب نیز مورد تأکید قرار گرفته است.
این توافقنامه تمامی جنبه‌های همکاری سیاسی، اقتصادی، امنیتی، نظامی و فرهنگی را پوشش می‌دهد. با این حال، نکته جالب توجه این است که در بند پایانی توافقنامه آمده است: «در صورت بروز اختلاف در تفسیر مفاد این توافقنامه، نسخه انگلیسی سند مرجع خواهد بود.»