منابع دیپلماتیک به «الشرق الاوسط»: برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای ایران قابل قبول نیستند

اروپا تا کی می‌تواند در برخورد با ایران از سیاست درنگ استفاده کند؟

  منابع دیپلماتیک به «الشرق الاوسط»: برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای ایران قابل قبول نیستند
TT

منابع دیپلماتیک به «الشرق الاوسط»: برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای ایران قابل قبول نیستند

  منابع دیپلماتیک به «الشرق الاوسط»: برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای ایران قابل قبول نیستند

اروپایی‌ها در اختلافات خود با ایران پیرامون موشک‌های بالستیکی، سیاست منطقه‌ای و تلاش‌های تروریستی‌اش در اروپا از سیاست درنگ پیروی می‌کنند.
به گزارش الشرق الاوسط، در واقع آنها گاهی با ایران روش تشویق را اتخاذ می‌کنند و گاهی دیگر از روش تهدید استفاده می‌کنند یا به عبارتی دیگر سیاست «چماق و هویج» را با به کار می‌برند.
منابعی سیاسی و اروپایی در گفتگو با «الشرق الاوسط» می‌گویند که موضع اروپا در برابر موشک‌های بالستیک ایران همیشگی و ثابت بوده‌است که برنامهٔ موشکی ایران «قابل قبول نیست» و سیاست منطقه‌ای آن نیز خطرناک است.
آنها ادامه می‌دهند که پیامی که به ایران می‌دهیم این است که اگر می‌خواهد در صلح و سازش به سر ببرد باید با تمایل و ارادهٔ خود برای برنامه‌های موشکی‌اش حدی بگذارد و سیاست منطقه‌ای خود را از جمله در سوریه، عراق، یمن و لبنان تغییر دهد.

 کمیته چهارگانه اروپایی به صورت دوره ای پرونده های اختلافی با ایران را بررسی می کند، اما بدون هیچ پیشرفتی

این منابع مذکور که مسئول مستقیم پروندهٔ ایران هستند تأکید می‌کنند که چندین بار موضوعات اساسی سه‌گانه را به ایران تأکید کردند: اولی «هیجان» بالیستیکی تهران است که آیا فقط برای افزایش تجارب است یا برای به دست آوردن موشک‌هایی با بُرد، دقت و ویرانگری بیشتر از یک سو و تلاش آن برای صادر کردن آن در منطقه همچون یمن، سوریه و لبنان از سوی دیگر است به اضافهٔ ایجاد پایگاه‌های ثابت و تولید داخلی آنها.
این منابع اقدامات ایران را حداقل تلاش‌هایی برای فشار آوردن به محیط یا «تجاوزی مشروح» می‌دانند.
دومی تهدید رهبران حکومت بسیاری از کشورهای منطقه از طریق ایجاد شبه نظامیان شیعه، آموزش، مسلح کردن و تأمین مالی آنها است که تنها هدف آن کشتن حکومت، ضعیف کردن آن از درون و توانایی تأثیر گذاشتن بر تصمیمات آن است همچون اتفاقی که سوریه، لبنان؛ یمن، عراق و غزه می‌افتد
سومی این است که ایران هر بار که به اسرائیل حمله می‌کند خود را در حاشیه رانده و تبدیل به کشوری سرکش می‌شود که نمی‌توان با آن مذاکره کرد.
علیرغم خطرات موضوعات یاد شده اما سه کشور اروپایی و اتحادیهٔ اروپا، هدف از مذاکره با ایران، برجام و سعی در دور زدن تحریم‌های آمریکا را دو چیز می‌دانند: پایبند گذاشتن ایران به این توافقنامه و ادامه دادن به نظارت بر برنامهٔ موشکی آن و دور کردن آن از کارهای تحریک آمیزی که ممکن است در را به روی موضوعات مجهول دیگری همچون به وجود آمدن رقابت هسته‌ای در منطقه باز کند.
هدف دوم فراهم کردن شرط‌های مذاکرات مجدد پیرامون اختلافات ذکر شده و موقعیت ایران در منطقه است.
این منابع ذکر می‌کنند به نتیجه رسیدن در این خصوص نیازمند زمان است اما هدف آن بسیار مهم است و اروپایی‌ها در این راستا با آمریکایی‌ها، کشورهای عربی و دیگر افراد دخیل در این قضیه به روشنی عمل می‌کنند.
این منابع همچنین می‌گویند که مذاکرات دوره‌ای میان گروه چهارگانهٔ اروپا (فرانسه، بریتانیا، آلمان و ایتالیا)، کمیساریای اروپا و ایران در خصوص همهٔ این موضوعات برگزار می‌شود.
اما آنچه از گفته‌های این منابع هویدا است تاکنون پیشرفت ملموسی در این زمینه حاصل نکرده‌اند.
در هر صورت این منابع به نظر ناامید نمی‌آیند چرا که عنوان می‌کنند مذاکرات در خصوص برنامهٔ هسته‌ای ایران در سال ۲۰۰۳ شروع شد و تا ۲۰۱۵ نتیجه نداد.
اروپایی‌ها آمریکایی‌ها را مسئول بخشی از وضعیت کنونی می‌دانند، نه از این جهت که از برجام خارج شدند بلکه به این جهت که واشینگتن در انعقاد توافقنامه عجله کرد و پیشنهاد لوران فابیوس وزیر خارجهٔ سابق فرانسه را رد کرد که مضمون آن ضرورت وارد کردن پروندهٔ موشکی ایران در توافقنامه بود که همتای آمریکایی‌اش جان کری این پیشنهاد را رد کرد و فشار آورد که توافقنامه روند خود را طی کند.
به جای این پرونده، بندی در توافقنامه قرار داده شد که به قدری پیچیده‌است که هر کسی می‌تواند از آن مطابق با سلیقهٔ خود تفسیر خاص خود را داشته باشد.
اما آیا همهٔ اینها به این معنی است که اروپایی‌ها ایران را به حال خود رها کرده و به آن کمک می‌کنند که از طریق ساز و کارشان به صادرات نفت و عملیات تجاری خود ادامه دهد؟
تا وقتی که ایران به برجام پایبند باشد و عملیات تحریک آمیز انجام ندهد اروپا به سیاست دوگانهٔ خود ادامه می‌دهد: دفاع از برجام و کار در جهت ادمهٔ آن و محکوم کردن سیاست‌های ایران که اروپا و جامعهٔ جهانی را تهدید می‌کند.
اما آیا اروپا می‌تواند این روش پیچیده را تا چه زمانی ادامه دهد؟



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»