پیش‌بینی‌های استراتژیک برای سال 2019

محیط زیست و آب در جایگاه اول مخاطرات در کشورهای عربی

پیش‌بینی‌های استراتژیک برای سال 2019
TT

پیش‌بینی‌های استراتژیک برای سال 2019

پیش‌بینی‌های استراتژیک برای سال 2019

مخاطرات امنیتی که از تغییرات اقلیمی آب می‌خورند، سال 2019 در منطقه خاورمیانه سرباز می‌کنند. در اروپا دشمنی جای وحدت می‌نشیند. همچنین ایالات متحده در جنگش علیه تروریسم به مشکل برمی‌خورد. اینها برخی تهدیدهای جهانی است که گزارش «پیش‌بینی‌های استراتژیک سال 2019» با عنوان «به سوی جهانی که سود و زیان در آن برابرند» آنها را پیش بینی کرده است.
 این گزارش اخیرا توسط گروه مشورتی متخصص درمخاطرات، شرکتی مشورتی مستقل در لندن منتشر شده است.
گزارش که شرکت‌ها جهانی، دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی را مخاطب قرار داده، خلاصه‌ای از ارزش گذاری‌های مشترک تحلیل‌گران متخصص و اطلاعاتی منطقه‌ای را عرضه می‌کند. این گزارش شامل 260 پیش‌بینی پیرامون مجموعه‌ای از مسائل مرتبط با امنیت، بحران‌ها و مخاطرات ژئوپولتیک در سراسر منطقه است.
 همچنین این گزارش ده‌ها نشانه هشدار زودهنگام برای نظارت مستمر در سال 2019 در اختیار می‌گذارد.
گزارش پیش بینی می‌کند، قدرت و نفوذ دولت‌ها و جنبش‌های استبدادی، راست و ملی‌گرایانه افزایش می‌یابد. این در طولانی مدت به تضعیف همکاری‌های بین‌المللی برای مقابله با تهدیدهای مشترک همچون تغییرات اقلیمی، تخریب محیط زیست و کمبود آب منجر می‌شود، در زمانی که باید محور اصلی توجه باشد. این وضع مدت زمان ناامنی و بی ثباتی را طولانی‌تر می‌کند و سرعت توسعه را کاهش می‌دهد و منجر به مهاجرت می‌شود.
این گزارش اشاره می‌کند که ایالات متحده، به عنوان قوی‌ترین بازیگر در نظام جهانی و رهبر نظام لیبرالی مبتنی بر اصول، در مرکز مخاطرات جهانی قرار خواهد گرفت. اما رئیس جمهوری ترامپ توجه اندکی به رهبری این نظام و محافظت از آن طبق اصول ثابت و پایدار نشان داد. در حالی که قدرت‌های بزرگ دیگر و پیش از همه آنها چین که تمایل دارد تعریف قواعد را به تناسب منافعش بازتعریف کند، خواستار تشکیک در اهمیت این نظام است و در حال ساختن جایگزین‌های دیگر.
براساس این گزارش، ترامپ در مدت زمان دو سال، چند دهه سیاست خارجه امریکا را زیر و رو کرد و اعتماد به پایبندی ایالات متحده نسبت به معاهده‌ها، متحدان و سازمان‌هایی که امریکا مشروعیت سلطه جهانی خود را مدیون آنهاست، رو به کاهش گذاشته است. در دو افق کوتاه و میان مدت، به احتمال زیاد این موجب صعود چین و محدود ساختن نفوذ امریکا می‌شود. در خاورمیانه، آسیا و افریقا اما دولت‌ها هر ائتلاف و شکل حکومتی را که به بهترین شکل منافعشان را تضمین کند، بررسی می‌کنند.
در همین حال، ترامپ الهام بخش شد یا دست‌کم جرعه‌ای از جرأت به موج ملی‌گرای راست‌گرای در داخل و خارج داد. و این اتفاق شکاف‌های درون و میان کشورهای اروپایی را عیان می‌کند و عمق بیشتری می‌بخشد. پیش بینی‌ها بر امنیت و ثبات در اروپا روی صعود راست افراطی تمرکز می‌کند و اختلافاتی که این سیاست‌ها به وجود می‌آورند و مخاطراتی که به دنبال دارند.

پیش بینی‌های منطقه‌ای
هر بخش منطقه‌ای بر موضوعات و جهت‌گیری‌هایی که به باور نویسندگان حوادث سال را رقم می‌زنند، تمرکز می‌کنند. همچنانکه این بخش شامل پیش بینی‌های مشخصی است، تلاش می‌کند به چشم نمایی تبدیل شود که بتوان به وسیله آن به تفسیر عوامل و تأثیرات مخاطرات در سال 2019 نشست. سخنانی از رهبران سیاسی یا اندیشمندان انتخاب شده که به نظر نویسندگان به بهترین شکل پیش بینی‌ها و سمت و سوی مخاطرات را نمایان می‌سازد و مانند مقدمه‌ای برای هریک از مناطق نه گانه موجود در گزارش می‌نشینند.
درخصوص خاورمیانه، تغییرات اقلیمی به عنوان عامل اصلی شکل گیری مخاطرات امنیتی محسوب می‌شوند. نویسندگان چکیده‌ای از نجیب صعب، دبیرکل نشست عربی محیط زیست و توسعه(افد) را انتخاب کرده‌اند که توجه‌ها را به این نکته جلب می‌کند: «علیرغم عدم حصول پیشرقت واقعی در بسیاری از کشورها، از جمله کشورهایی که شاهد ناآرامی سیاسی و بی ثباتی هستند، گروهی دیگر از کشورها گام‌های بلندی به سوی تحول به سمت مسیر پایدارتر برداشتند با صرف منابع اصلی مالی در سرمایه گذاری در زیرساخت‌های زیست محیطی». او تغییر اقلیم و کمبود آب را دو عامل اصلی محرک نزاع‌ها می‌داند. در حالی که سمت و سوی کلی در منطقه ثابت فرض شده، پیش بینی می‌شود نمودارهای مخاطرات استراتژیک در بحرین، عراق، فلسطین، قطر و سوریه بهبود می‌یابند. در این میان وضعیت در کشورهای اردن، کویت، عمان، لبنان، سعودی، امرات و یمن بر همین حال می‌ماند.
گزارش از رئیس جمهوری مصر عبدالفتاح السیسی به عنوان نماینده‌ای از شمال افریقا این گفته‌اش را نقل کرده:« اجازه نمی‌دهیم در مصر بحران کمبود آب اتفاق بیفتد. ما نه تنها بر سهمیه‌مان از نیل محافظت می‌کنیم، بلکه تا حد امکان از آن بهره خواهیم برد». در حالی که گزارش احتمال می‌دهد منابع جدیدی در اختیار قرار خواهد گرفت، پیش بینی می‌کند مخاطرات موجود در سال 2019 ادامه می‌یابند. مسیر حرکت شمال افریقا به طور عام ادامه وضع کنونی است و تنها وضعیت تونس بهبود می‌یابد. ثبات در چاد و جیبوتی و مصر و مغرب ادامه می‌یابد در حالی که نمودارها در الجزایر، لیبی، مالی، موریتانی و سودان رو به نزول خواهند گذاشت.



نخل های تشنه آب در جنوب عراق

نخل های تشنه آب در جنوب عراق
TT

نخل های تشنه آب در جنوب عراق

نخل های تشنه آب در جنوب عراق

علی حسین نخلکار عراقی در منطقه فاو در جنوب در نخلستان بزرگ پرسه می زند. همه نخل ها خشک شده اند.
خاطره روزهای طلایی نخلستان های پربار برای علی حسین زنده می شود و اینکه این نخلستان ها رزق و روزی اهالی منطقه بودند.
او اضافه می کند «خاطرات آن دوره فراموش نشدنی و وصف نشدنی است. آخر چه بگویم. اینجا نخلستان ها زیبا و پربار و این نخل ها آباد بودند. اما حالا از آن روزها و آن نخل ها فقط این ریشه های خشک باقی مانده و خاطراتم».


شبه جزیره فاو، پیوندگاه دجله و فرات در جنوب عراق روزی پر از درختان نخل و حنا بود و عراق را به یکی از تولید کنندگان بزرگ خرما در دنیا تبدیل کرد.
فاو که در کرانه جلگه شط العرب نزدیک خلیج قرار دارد از ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۸ جبهه مقدم جنگ ایران و عراق بود و بخش های گسترده این منطقه خراب شد.

فرماندار فاو با اشاره به دلایل مرگ نخلستان های منطقه گفت «خرمای اعلا و نخلستان های پربار فاو معروف بودند اما شرایط مساعد نیست و به رونق سابق بازنگشتند و به همین دلیل کار به اینجا کشید که می بینید. اینجا بیابان شده. حجم بیابان زایی در فاو بالا است و اکثر کشاورزان امیدی به احیای زمین های کشاورزی ندارند چون آب نیست. اهالی در سال ۲۰۱۲ برای جلوگیری از وقوع فاجعه در فاو تلاش کردند اما متاسفانه امیدها به دلیل نمکزار و آب شور برباد رفت. کشاورزان و مزرعه داران فاو به شدت نگران حال و روز کنونی کسب و کارشان هستند و حالا آنها از این بیم دارند که به علت بی آبی نتوانند کشاورزی کنند».

حسین بار دیگر شروع به نخلکاری کرده اما او حالا مشکلات اضافی مثل کم آبی و عدم دسترسی به آب سالم و خشکسالی دارد.

حسین افزود «ما کاری به جز دعا نداریم تا وضع بهتر شود. اهالی تلاش می کنند و در جنوب کار می کنند. کانال العشار هم این اطراف است. این هم کانال عکاب است که روی آن روزی پر از نخل بود».
او خاطر نشان کرد «فاو نیزار نبود اما وقتی از جنگ برگشتیم دیدیم این زمین نیزار شده و نخل ها خشک شده اند».
سازمان ملل و برخی نهادهای غیر دولتی در گزارش منتشر شده در ۱۷ ژوئن گفتند کاهش سطح آب در دجله و فرات باعث افزایش شوری آب شده و آب سالم نیست.


این گزارش افزود «دجله و فرات سالانه ۳ متر تبخیر را تجربه می کند و حالا آب دریا به منبع آب در القرنه نزدیک شده و ۶۰ هزار فدان زمین کشاورزی و ۳۰ هزار درخت را از بین برده است».
حسین یادآور شد «من کارگر آبیاری قطره ای در نخلستان هستم. ما تا حالا آب داریم و آبیاری انجام می دهیم اما نگران آب شوریم چون آب شور طرف ما هم آمده و تمام زحمات چند ساله ما را بر باد می دهد».
حسین که در کنار نخلداری رستوران دارد برای حفاظت از ده ها درخت نخل زحمت می کشد اما او نگران آینده است.

او افزود «اگر این نخلستان ها آباد شود همه چیز درست می شود اما این نخلستان ها منطقه متروکه شده چون آب نیست. اگر آب نباشد هیچ چیز مثل سابق نمی شود. فکر نمی کنم روزهای خوش گذشته برگردد».
خشکسالی و گرمای شدید زمین های کشاورزی را خشک و بخش های گسترده ای از عراق در تابستان را غیر قابل سکونت کرده است.

عبد العظیم کاظم العیدانی مدیر گروه نخلداری اداره کشاورزی بصره گفت «تولید خرما در عراق به دلیل عوامل یاد شده کاهش پیدا کرده و عراق قبلا بزرگ ترین صادرکننده خرما بود اما حالا در دنیا هفتم شده ایم که البته این پسرفت تصادفی نبود چون نخلستان های عراق کاهش پیدا کرده و خرمای عراق دیگر مرغوب و اعلا نیست. حال و روز خرما و نخلستان های استان بصره از استان های دیگر بدتر است چون بصره در محل منبع رودهای دجله و فرات قرار دارد و آب کثیف و شور به آنجا می ریزد. بصره همچنین گرفتار جنگ های پیاپی در سال های گذشته بوده است. این عوامل باعث کاهش قابل توجه نخل های بصره شده و کیفیت خرمای بصره پایین آمده است».
گرمای هوا در عراق حداقل ۵۲ درجه سانتیگراد در سال های اخیر رسیده که این رقم بی سابقه است.