۳۱ نهاد و دانشمند ایرانی به فهرست تحریم های واشنگتن اضافه شدند

۳۱ نهاد و دانشمند ایرانی به فهرست تحریم های واشنگتن اضافه شدند
TT

۳۱ نهاد و دانشمند ایرانی به فهرست تحریم های واشنگتن اضافه شدند

۳۱ نهاد و دانشمند ایرانی به فهرست تحریم های واشنگتن اضافه شدند

وزارت امور خارجه و وزارت خزانه داری آمریکا ۳۱ نهاد و فرد ایرانی را به فهرست تحریم های هسته ای اضافه کرد. آمریکا می گوید ایران از پاسخ به پرسش های مربوط به پیشینه پژوهش های هسته ای نظامی خودداری می کند. 
۱۷ شرکت و فرد به دلیل ارتباط با سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی (سپند) مشمول تحریم ها شدند. ۱۳ فرد دانشمند و کارشناس در فناوری صنایع هسته ای به دلیل نقش آفرینی در توسعه پژوهش های علمی مرتبط با فعالیت های هسته ای ایران و برنامه تسلیحات هسته ای تحریم شده اند.
 آمریکا گفت ایران از گروهی از دانشمندان و پژوهشگران در زمینه تسلیحات هسته ای بهره برداری می کند و همچنان مواد حساس برای برنامه هسته ای اش خریداری می کند. هر کس که در برنامه هسته ای با حکومت ایران همکاری می کند در معرض تحریم های آمریکا قرار می گیرد.
رابرت پالادینو معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت «دولت ترامپ حکومت ایران را درباره فعالیت های بی ثبات کننده در منطقه و رویکرد زیانبارش برای مردم ایران مورد بازخواست قرار می دهد و تلاش می کند تا ایران هرگز به سلاح هسته ای دست پیدا نکند».
با توجه به قانون جدید، افراد و نهادهای مورد تحریم از دسترسی به نظام مالی آمریکا محروم می شوند و افراد و شرکت های خارجی که به این گروه های مشمول تحریم کمک مالی می کنند مشمول تحریم می شوند.  همه گروه ها و افراد از جمله دانشمندان و معامله گران و کارشناسان فنی که با برنامه گسترش هسته ای ایران مرتبط هستند تحریم می شوند.
وزارت امور خارجه آمریکا با انتشار بیانیه ای گفت «محسن فخری زاده رییس برنامه تسلیحات اتمی ایران یکی از افراد مشمول تحریم های جدید آمریکا است. فخری زاده بنیانگذار سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی ایران (سپند) و پروژه آماد در فوریه ۲۰۱۱ است. با توجه به اطلاعات آژانس بین المللی انرژی اتمی فخری زاده به دستور سران جمهوری اسلامی از آرشیو پروژه آماد که هدف آن تولید سلاح هسته ای بوده در فعالیت های خود به عنوان رییس سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی استفاده کرده است».
این بیانیه افزود «۱۵۰۰ نفر در سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی فعالیت می کنند. این افراد پژوهشگرانی هستند که سابقه کار در پروژه آماد دارند و به فعالیت های خود در این سازمان نیز ادامه دادند. افراد مورد نظر در زمینه توسعه کاربرد دو گانه که احتمالا ایجاد سیستم برای ساخت و تولید سلاح هسته ای بود پژوهش و تحقیق می کنند».
دو مقام وزارت امور خارجه و خزانه داری آمریکا در نشست تلفنی روز جمعه (۲۲ مارس) گفتند گزارش اسرائیل در مورد آرشیو فعالیت هسته ای و برنامه ای هسته ای ایران پرسش های فراوانی ایجاد کرده است. در این گزارش به نام افراد و متخصصان فعال در عرصه توسعه برنامه هسته ای ایران و نیز برنامه توسعه موشک های دارای کلاهک هسته ای اشاره شده است.
یک مقام وزارت خزانه داری آمریکا گفت «دانشمندان و متخصصان مرتبط با برنامه هسته ای و موشکی در مرحله جدید مورد تحریم قرار می گیرند. نهادها و شرکت ها از دسترسی به فناوری و نیز سفر برای مشارکت در نشست های علمی در خارج کشور محروم می شوند. ایران همچنین حق استخدام نسل جدید کارشناسان و تکنسین ها در عرصه فعالیت موشکی و هسته ای را ندارد. ما همچنان به رویکرد خود در پیگرد این شرکت ها ادامه می دهیم. این شرکت ها تحت پوشش نام جعلی فعالیت می کنند. همچنین، همه گروه ها و شرکت های حامی و کمک کننده به برنامه هسته ای ایران مورد پیگرد قرار می گیرند و این پیام آشکار و محکمی به حکومت ایران است. ما اجازه نمی دهیم ایران به برنامه تسلیحات هسته ای دست پیدا کند و تهران باید پای میز مذاکره بنشیند».
این مقام وزارت خزانه داری آمریکا خاطر نشان کرد «حکومت ایران در دور جدید تحریم ها باید درباره برنامه تسلیحات اتمی پیشین خود به طور صادقانه پاسخگو باشد. این در حالیست که حکومت ایران آرشیو هسته ای خود را مخفی نگه داشته بود و فخری زاده مسئول پیگیری پژوهش ها و آزمایش های دانشمندان سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی درباره برنامه هسته ای بوده است. این سازمان تحت پوشش موسسات فرعی و با عناوین گوناگون و با معامله گران متعدد فعالیت می کرده تا از کشورهای دیگر به مواد لازم در پژوهش های هسته ای اش دست یابد». 
یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به سوال خبرنگاران گفت «فعالیت های محرمانه ایران بیانگر معایب برجام است. تصمیم آمریکا برای خروج از برجام درست بود. مایک پمپئو وزیر امور خارجه گفت که باید توافق جامع جدیدی حاصل شود تا جلوی همه گزینه های ایران برای تولید سلاح اتمی را بگیرد و ایران را به خاطر همه فعالیت های هسته ای پیشین مورد بازخواست قرار داده و برنامه هسته ای ایران زیر نظر کامل آژانس بین المللی انرژی هسته ای قرار گرفته و غنی سازی متوقف شده و رآکتورهای آب سنگین تعطیل شوند».
این مقام وزارت امور خارجه آمریکا دانشمندان هسته ای را از همکاری با سازمان پژوهش و نوآوری دفاعی برحذر داشت و گفت در غیر اینصورت این افراد با پیامدهای ناگواری روبرو می شوند.
اعلام تحریم های جدید با سفر مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا به لبنان و دیدار با پرزیدنت میشل عون و نخست وزیر سعد الحریری و وزیر کشور ریا الحسن همزمان شده است. پمپئو در دیدار با مقام های لبنانی درباره فعالیت های حزب الله هشدار داد. همچنین تحریم های جدید در حالی اجرا می شوند که پرزیدنت ترامپ از به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر بلندی های جولان و حق اسراییل برای دفاع از خود در برابر اقدامات حزب الله در مرز لبنان و اسرائیل خبر داد.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.