برایان هوک به «الشرق الاوسط»: تهران برای گسترش ایدلوژی خود ثبات منطقه را تهدید می‌کند

هوک: قدرت ایران برای تامین مالی تروریسم به دنبال تحریم ها کاسته شد...دیدگاه مشترک آمریکا و اروپایی ها درباره ایران بیشتر از نقاط اختلاف است

برایان هوک به «الشرق الاوسط»: تهران برای  گسترش ایدلوژی خود ثبات منطقه را تهدید می‌کند
TT

برایان هوک به «الشرق الاوسط»: تهران برای گسترش ایدلوژی خود ثبات منطقه را تهدید می‌کند

برایان هوک به «الشرق الاوسط»: تهران برای  گسترش ایدلوژی خود ثبات منطقه را تهدید می‌کند

آمریکا همزمان با خروج از برجام در ماه مه پارسال به دنبال ایجاد محدودیت در دسترسی ایران به منابع درآمد است. دولت آمریکا تلاش می کند تا از این طریق جلوی هزینه ایران در فعالیت های ستیزه جویانه و تامین مالی تروریسم در منطقه را بگیرد. دولت آمریکا در نظر دارد تا سپاه پاسداران و سپاه قدس را در فهرست گروه های تروریستی قرار دهد اما از سوی دیگر از تاثیر این اقدام بر نیروهای آمریکایی در عراق نگران است. همچنین، افزایش نفوذ «حزب الله» لبنان مورد حمایت ایران موجب نگرانی روز افزون دولت آمریکا است.
«الشرق الاوسط» با برایان هوک نماینده ویژه امور ایران در آمریکا درباره استراتژی واشنگتن در مورد ایران و تلاش برای منزوی کردن «حزب الله» و جلوگیری از تامین مالی این گروه از سوی ایران و نیز گفتگوهای جاری بین اتحادیه اروپا و آمریکا درباره دست یابی به تفاهم سیاسی فراگیر در مورد رفتار با ایران گفتگو کرده است.
برخی مطبوعات گزارش دادند که دولت آمریکا در آستانه معرفی «سپاه پاسداران» و «سپاه قدس» تابع آن به عنوان دو گروه تروریستی است. نظر شما در این باره چیست؟
من درباره گزارش های مربوط به تحریم ها یا قرار دادن شرکت ها در فهرست های تروریستی اظهار نظر نمی کنم. اگر قرار باشد «سپاه قدس» و «سپاه پاسداران» را در فهرست تروریسم قرار بدهیم پیشتر در این باره اظهار نظر نمی کنیم.
«حزب الله» لبنان و «حماس» -دو گروه تابع ایران- نیز در فهرست گروه های تروریستی آمریکا قرار گرفتند. چرا «سپاه قدس» و «سپاه پاسداران» در این فهرست قرار نگرفته اند؟
خب اعضای کنگره و مقام های دولت آمریکا پارسال دراین باره اختلاف نظر فراوان داشتند. محور اختلاف دیدگاه دو طرف در این باره بود که اگر «حماس» و‌ «حزب الله» در فهرست گروه های تروریستی هستند پس باید «سپاه قدس» و «سپاه پاسداران» نیز در این فهرست باشند. اما بنده تصمیم گیری درباره معرفی کردن برخی ارگان ها به عنوان گروه های تروریستی را زودتر از موعد اعلام نمی کنم.
به نظر شما هدف اصلی سفر مایک پمپئو وزیر امور خارجه به لبنان چیست؟
وزیر امورخارجه تا حالا چندین بار به لبنان سفر کرده است یعنی زمانی که عضو کنگره بود. شهروندان لبنانی آمریکایی فراوانی در حوزه انتخابیه وی در کانزاس اقامت دارند. پمپئو و مقام های لبنانی عمدتا درباره «حزب الله» و فعالیت ها و عوامل تهدید زای این گروه علیه اسرائیل گفتگو می کنند. پمپئو همچنین اعلام خواهد کرد که «حزب الله» یک گروه تروریستی مورد حمایت حکومت ایران است. «حزب الله» توسط ایران ساپورت مالی می شود که در سال به هفتصد میلیون دلار می رسد. نتیجه این شد که دستمزد پیکارجویان «حزب الله» در لبنان بیشتر خود نیروهای ایرانی شده است. ما خواهان این هستیم که ایران از تضییع منابع مالی مردم ایران برای گروه های تروریستی دست بکشد و آنها را خرج مردم ایران کند.
آنچه موجب شادمانی می شود این است که تنها در عرض یازده ماه بعد از خروج آمریکا از برجام در ماه مه گذشته و تحریم های نفتی و مالی، حکومت انقلابی مزایای اقتصادی مهم و نیز دیگر منابع مالی درآمد زا از دست داد. به خاطر همین سران «حزب الله» برای نخستین بار از مردم درخواست کمک مالی کردند. این تنها نمونه ای از پیامدهای تحریم آمریکا بر سیاست خارجه ایران است. حجم منابع مالی ایران در سایه حکومت انقلابی حاکم در دوره التزام آمریکا به برجام کاهش یافت. حکومت ایران دیگر نمی تواند گروه ها وسازمان های تروریستی را مثل گذشته ساپورت مالی کند. ایران در گذشته از تعلیق تحریم ها به عنوان ابزاری برای افزایش درآمد استفاده می کرد و آن را خرج فعالیت های تروریستی می کرد. البته این نه تنها برای مردم لبنان بلکه برای مردم خاورمیانه نیز خوب است.
گویا نفوذ «حزب الله» در لبنان رو به افزایش است. همچنین اغلب سران لبنان از جمله پرزیدنت میشل عون از «حزب الله» حمایت می کنند. آنها وجود «حزب الله» را برای دفاع از لبنان ضروری می دانند. نظر شما در این باره چیست؟
 فکر می کنم پمپئو واقعیت را به سران لبنان درباره «حزب الله» خواهد گفت و آنها را به لزوم فاصله گرفتن از سیاست خطر آفرین برای لبنان تشویق می کند. فعالیت «حزب الله» در لبنان و تهدید اسرائیل توسط این گروه و غیره تنش زا هستند. اسرائیل به دنبال افزایش تنش نیست و مردم لبنان هم به دنبال تنش آفرینی نیستند. اما آنچه اتفاق افتاده این است که یک گروه تروریستی بر کابینه لبنان مسلط شده است. پمپئو با صراحت تمام این واقعیت را با دولت لبنان در میان می گذارد. ایرانیان چه در لبنان و چه در عراق به دنبال تقویت دولت های هوادار خود و تحمیل هویت قومی خود در آنجا و تضعیف امنیت کشورها هستند. آنها از طریق مزدورانشان در این کشورها حضور دارند تا با دشمنان ایران بجنگند.
آیا آمریکا و اتحادیه اروپا درباره یک توافق سیاسی در خصوص برنامه و فعالیت هسته ای و اقدامات ایران در منطقه در حال رایزنی هستند؟
گمانه زنی ها حاکی از اعلام تحریم ماهان ایر ایران توسط فرانسه است. اگر فرانسوی ها این کار را انجام دهند به آلمان و انگلیس ملحق می شوند. دو کشور اخیر هم پیشتر ماهان ایر را تحریم کردند. ماهان ایر در فهرست تحریم های آمریکا قرار دارد. انتظار می رود کشورهای دیگری هم شرکت های هواپیمایی ایران را تحریم کنند. در مورد دست یابی به یک توافق هسته ای با ایران باید گفت که اولا توافق هسته ای باید در راستای برقراری ثبات در منطقه و رعایت حقوق بشر بسته شود. چنین چیزی تا حالا اتفاق نیفتده است. دیدگاه مشترک آمریکا و اروپایی ها درباره ایران بیشتر از نقاط اختلاف است. ما درباره برجام اختلاف نظر داریم اما در خصوص رفتار ایران دیدگاه مشترکی داریم. اتحادیه اروپا به دلیل دست داشتن تهران در طرح ترور برخی مخالفان رژیم در اروپا وزارت اطلاعات ایران را تحریم کرد. اتحادیه اروپا و کشورهای بزرگ اروپایی در حال حاضر به دنبال فشار بیشتر بر تهران برای توقف فعالیت های ستیزه جویانه در منطقه و در کشورهای همسایه هستند. سران اروپا در شرایط کنونی به حکومت انقلابی برای توقف نقض حقوق بشر و فعالیت های تروریستی در اروپا فشار می آورند. تصور نمی کنم برجام مانعی برای اروپا برای فشار به ایران باشد.
ما بعد از خروج از برجام اقدام به افشای فعالیت ها و رفتار حکومت ایران در منطقه کردیم که بسیار مفید بود. ما تحریم هایی که بعد از برجام تعلیق شده بودند را دوباره برگرداندیم. این باعث شد تا ایران بعد از خروج آمریکا از برجام هزینه بیشتری برای تامین مالی و تقویت فعالیت های ستیزه جویانه در منطقه متحمل شود. تحریم های اقتصادی قبل از خروج آمریکا از برجام به حال تعلیق درآمده بود. منابع درآمدزای ایران متعدد هستند و این حکومت مهارت خاصی در جمع آوری پول و هزینه آن در راه تروریسم دارد.
چرا آمریکا با تمدید معافیت عراق از تحریم بخش انرژی ایران موافقت کرد؟ آیا برنامه ای برای کمک به عراق برای عدم وابستگی به منابع انرژی ایران در نظر دارید؟
این معافیت استثنایی به مدت ۹۰ روز است که به مدت کوتاهی قابل تمدید است. اما در مقابل آمریکا از عراق انتظار دارد تا اقدامات بیشتری در راستای کاهش وابستگی به برق ایران اتخاذ کند. ما این کار را برای کمک به شهروندان جنوب عراق انجام دادیم تا به منابع انرژی روزمره دسترسی پیدا کنند نه برای کمک به حکومت ایران. مهم این است که خود عراقی ها هم از سطح وابستگی به ایران بکاهند. ایران هیچ گاه به شهروندان عراقی اهمیت نداده و نمی دهد.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.