ترامپ: خیلی خوب است که ایران نمی‌تواند بفهمد واشنگتن به چه فکر می‌کند

وزرای خارجه و دفاع سه‌شنبه درباره ایران به سنا توضیح می‌دهند

ترامپ: خیلی خوب است که ایران نمی‌تواند بفهمد واشنگتن به چه فکر می‌کند
TT

ترامپ: خیلی خوب است که ایران نمی‌تواند بفهمد واشنگتن به چه فکر می‌کند

ترامپ: خیلی خوب است که ایران نمی‌تواند بفهمد واشنگتن به چه فکر می‌کند

در سایه افزایش تنش در منطقه خلیج، دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا دیروز جمعه ۲۷ اردیبهشت در پیامی در توئیتر، از نوشته‌ها و گزارش‌های رسانه‌های آمریکایی در خصوص بحران ایران انتقاد و آنها را گول زننده و غیر دقیق توصیف کرد. 
به گزارش الشرق الاوسط، ترامپ گفت: اخبار جعلی با پوشش گول‌زننده و نادرست در مورد ایران به کشور ما آسیب می‌زنند.
 او با اشاره به اینکه این گزارش‌ها دارای منابعی ضعیف هستند، انتشار آن‌ها را جعلی و خطرناک توصیف کرد. 
رئیس‌جمهور آمریکا در عین حال گفته‌است: با این اخبار دستکم ایران نمی‌داند که واشنگتن به چه فکر می‌کند که در این مقطع ممکن است حتی چیز خوبی باشد. 
ترامپ روز چهارشنبه ۲۵ اردیبهشت نیز در توییتر نوشته بود: «اطمینان دارم که ایران به‌زودی خواستار مذاکره خواهد شد.» 
این در حالی است که یک مسئول بلندپایه دولت ترامپ روز جمعه به رویترز گفته‌است آمریکا همچنان منتظر تماس تهران برای آغاز مذاکرات رسمی جهت حل مشکلات میان دو کشور است، اما هنوز پیامی از جانب ایران برای اعلام آمادگی به دعوت رئیس‌جمهور ترامپ جهت گفتگوهای مستقیم دریافت نکرده‌است. 
وی در ادامه تأکید کرد: «ما باید از شدت تنش بکاهیم و به پای مذاکرات بازگردیم». 
همچنین، سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده هشدار داد که واشنگتن هر گونه تخطی از تحریم‌های وضع شده علیه ایران را جدی می‌گیرد و دست به اقدام متناسبی می‌زند.
 این اظهارات در واکنش به گزارش‌هایی است که از ذخیره کردن نفت ایران در یکی از بنادر چین خبر می‌دهد. 
خبرگزاری رویترز روز پنج‌شنبه ۲۶ اردیبهشت گزارش داده بود که یک نفتکش حامل ۱۳۰ هزار تن نفت ایران، بار خود را تحویل انباری نزدیکی شهر جواشان چین داده‌است. 
یکی از سخنگوهای وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به خبر گفته‌است: «ایالات متحده همه فعالیت‌های مورد ادعا دربارهٔ تحریم‌ها را جدی می‌گیرد و واکنش مناسبی به آن نشان می‌دهد. ما خود را به اجرای تحریم‌ها متعهد می‌دانیم، به‌ویژه تحریم‌های مرتبط با بخش‌های نفت و پتروشیمی ایران.»
 این سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، همچنین گفته که واشنگتن از گزارش‌ها دربارهٔ این نفتکش مطلع بوده‌است. 
وی اما توضیح بیشتری در این باره نداد. 
از سوی دیگر، مسئولانی در وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) اعلام کردند که دو ناوشکن «یو ای ای مک فول» و «گونزالس» دو روز پیش از تنگه هرمز بدون هیچ گونه مزاحمتی از طرف ایران عبور کردند و این دو ناوشکن به همراه کشتی‌های بار و مهمات در منطقه عملیاتی ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا مستقر شدند. 
یک مقام مسئول نیز صبح دیروز در گفتگو با خبرنگاران، عبور این دو ناوشکن را «آرام‌ترین عبور» ادوات نظامی آمریکا از طریق تنگه هرمز در سال‌های اخیر توصیف کرد.
در کنگره آمریکا نیز، مقامات ارشد آمریکایی که به اصطلاح گروه هشت نامیده می‌شوند جلسه ای در مورد وضعیت ملتهب خاورمیانه و تهدیدات ایران و تحرکات نظامی آمریکا پشت درهای بسته برگزار کردند. 
در این جلسه دن کوتس مدیر سرویس اطلاعات ملی آمریکا و ژنرال پل ناکاسون رئیس فرماندهی سایبری آمریکا به اعضای ارشد کنگره آمریکا در رابطه با وضعیت ایران توضیحاتی دادند. 
بر اساس این گزارش، مقرر شد وزیر خارجه، سرپرست وزارت دفاع سه‌شنبه آینده در یک نشست محرمانه در مورد تهدیدهای ناشی از ایران در منطقه و رویکرد کاخ سفید به سناتورها توضیح دهند.
علاوه بر این دو، و ژنرال جوزف دانفوردرئیس ستاد مشترک نیروهای مسلح آمریکا و جینا هسپل مدیر آژانس مرکزی اطلاعات ایالات متحده (سیا) نیز قرار است در این جلسه به سناتورها توضیح دهند.
نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان آمریکا از حزب دموکرات پیشتر در روز پنچشنبه تأکید کرد که کاخ سفید هیچ مجوز قانونی برای جنگ با ایران دریافت نکرده‌است.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.