بن علوی: با کمک دیگران برای مهار تنش میان واشنگتن و تهران تلاش می کنیم

به گفته وزیر خارجه عمان روابط با اسرائیل در حالت طبیعی به سر می برد.. او احتمال داد که کشورش در «کارگاه عملی» اقتصادی پیش از اعلام طرح صلح آمریکایی شرکت کند

 بن علوی: با کمک دیگران برای مهار تنش میان واشنگتن و تهران تلاش می کنیم
TT

بن علوی: با کمک دیگران برای مهار تنش میان واشنگتن و تهران تلاش می کنیم

 بن علوی: با کمک دیگران برای مهار تنش میان واشنگتن و تهران تلاش می کنیم

یوسف بن علوی وزیر خارجه عمان با اشاره به اینکه کشورش برای مهار تنش در بحران فعلی میان ایالات متحده و ایران تلاش می کند، گفت: بروز هر نوع جنگی خطرناک است.. و در صورت شعله ور شدن آن ممکن است همه جهان آسیب ببیند». 
به گزارش الشرق الاوسط، بن علوی در گفتگو با هفته نامه المجله تاکید کرد «دو طرف آمریکا و ایران میزان خطرناک بودن این نزاع و لغزش تا این حد را درک می کنند».
بن علوی انجام میانجیگری عمان میان تهران و واشنگتن را رد نکرد اما گفت: با کمک دیگران برای مهار تنش میان واشنگتن و تهران تلاش می کنیم. او همچنین از وجود تماس های فراوان در این خصوص پرده برداشت. 
بن علوی از جامعه بین الملل خواست تا با همراهی عمان، تلاش هایی در راستای پیشگیری از وقوع خطر انجام دهد.
این وزیر عمانی روز دوشنبه هفته گذشته به تهران سفر و با همتای ایرانی خود دیدار کرد، سپس به لندن رفت. او درباره این دیدار گفت: «من نظر ایرانی ها را شنیدم.. آنها قصدی برای ورود به جنگ را ندارند».
بن علوی همچنین در سفر به لندن، یک یادداشت تفاهم همکاری و شراکت با جرمی هانت همتای بریتانیایی خود برای توسعه روابط دوجانبه در زمینه های سیاسی، اقتصادی، علمی، فرهنگی، توسعه ای و تکنولوژی امضا کرد.
بن علوی که از سال 1997 وزیر خارجه عمان است، درباره روابط کشورش با بریتانیا گفت: «روابط ما با بریتانیا ریشه در تاریخ دارد و این یادداشت تفاهم یک سند رسمی برای دوستی عمیق میان دو طرف است».
وی همچنین درباره روابط کشورش با اسرائیل گفت: «روابط با اسرائیل در جهانی تو در تو، در حالت طبیعی به سر می برد». 
بن علوی همچنین گفت که بنیامین نتانیاهو تنها نخست وزیر اسرائیل نیست که به این کشور سفر کرده است و پیش از آن اسحاق رابین، شیمون پرز و مسئولان دیگری نیز به عمان سفر کرده بودند. وی افزود: «این سفرها در زمان های حساس و بحران های منطقه ای صورت می گرفتند».
وزیر خارجه عمان اضافه کرد: «سفر نتانیاهو به پادشاهی عمان بنا به درخواست او صورت گرفت و پیش از وی محمود عباس (ابو مازن) همینطور.. درباره کمک به دو طرف اسرائیلی و فلسطینی برای برون رفت از بحرانشان گفتگو کردیم».
وی ادامه داد: «دیدگاه های نتانیاهو را شنیدیم و او دیدگاه های ما را. معتقدیم که دستیابی فلسطینی ها به یک دولت مستقل اصل و اساس هرگونه ابتکارعمل یا طرحی برای صلح است.. هر چیزی که مانع این شود، پذیرفتنی نیست».
بن علوی در ادامه اظهار کرد: «می دانیم که این مسئله ساده نیست.. سختی های زیادی دارد، نیاز به مقدمات و گفتگوهایی دارد، اما بسیاری از این پیچیدگی ها راه حل دارند.. اسرائیل و فلسطین در یک منطقه جغرافیایی مشترک واقع شدند، بنابراین باید بین این دو شراکت های مفید صورت بگیرد».
وی همچنین گفت: «اسرائیل اکنون یک حکومت موفق است.. اما سرزمین فلسطینی در کرانه باختری و غزه را اشغال کرده.. زمانی فرا می رسد که این دو مجبور به همکاری و شراکت شوند».
وزیر خارجه عمان افزود: «اسرائیلی ها دارای قدرت، اقتصاد، پیشرفت علمی و تکنولوژی هستند، اما آنها بابت ثبات و آرامش نگرانی دارند.. آنها نگران آینده شان هستند به عنوان یک دولت غیرعربی در فضایی متشکل از 400 میلیون شهروند».
او درباره طرح صلح آمریکایی که قرار است به زودی اعلام شود نیز گفت: «فلسطینی ها نمی توانند از حق خود برای برپایی دولت پس از 70 سال از برپایی دولت اسرائیل کوتاه بیایند.. پادشاهی عمان از این طرح آگاه نیست.. اما در نظر داشته باشیم که گفتگوهای پرفشاری درباره آن درخواهد گرفت».
این مقام مسئول عمانی همچنین یادآور شد: «نمی توان پذیرفت که اسرائیل دولت داشته باشد و فلسطینی ها در چادرها بمانند، این پذیرفتنی نیست.. این را به آمریکایی ها گفته ایم و تاکید کردیم که مسئله مسئله پول نیست اما مسئله ملتی در حدود 10 میلیون نفر در داخل و خارج از فلسطین است. اسرائیل باید دولت دوست برای فلسطینی ها باشد و دولت شریک نه دولت غاصب.. اگر این مسائل در طرح آمریکا حل نشوند این طرح ناقص خواهد بود».
او احتمال داد که کشورش در «کارگاه عملی» اقتصادی پیش از اعلام طرح صلح آمریکایی در چندین کشور در 25 ژانویه شرکت کند.
بن علوی درباره مسئله یمن نیز از همه طرف ها خواست تا فضایی مناسب برای فرستاده سازمان ملل و همچنین فضای اعتماد دوجانیه برای رسیدن به راهکاری فوری ایجاد کنند.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.