ظریف به دنبال کشف فرصت‌هایی برای میانجیگری عراق

​مخالفت المالکی با بی‌طرفی.. علاوی خواستار اجرای وضعیت فوق‌العاده شد

ظریف به دنبال کشف فرصت‌هایی برای میانجیگری عراق
TT

ظریف به دنبال کشف فرصت‌هایی برای میانجیگری عراق

ظریف به دنبال کشف فرصت‌هایی برای میانجیگری عراق

محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران روز گذشته در حالی سفری به بغداد را آغاز کرد که قرار است برهم صالح رئیس‌جمهور عراق سفرهایی به سعودی و ترکیه را انجام دهد و محمد الحلبوسی رئیس پارلمان این کشور نیز برای بررسی فرصت‌های کاهش تنش در منطقه را در ایالات متحده آمریکا جستجو کند.
به گزارش الشرق الاوسط، این سفرها در حالی اتفاق می‌افتد که آمریکا موضع خود را در قبال ایران به ویژه پس از دستور دونالد ترامپ رئیس‌جمهور این کشور برای اعزام ۱۵۰۰ سرباز بیشتر به منطقه تشدید کرده‌است.
پیش از این، کمیسیون روابط خارجی پارلمان عراق از سفر برهم صالح رئیس‌جمهوری این کشور به ترکیه و سعودی طی ساعات آینده خبر داد. 
این کمیسیون اعلام کرد سفر برهم صالح رئیس‌جمهوری عراق به ترکیه و سعودی، پس از کمتر از دو روز از سفری صورت می‌گیرد که صالح به عمان انجام داد و در نشست سه‌جانبه با عبدالله ثانی پادشاه اردن و محمود عباس (ابومازن) رئیس تشکیلات فلسطین شرکت کرد. 
ریبوار کریم عضو این کمیسیون گفت: دیدار اخیر عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر عراق از کویت و سفر برهم صالح به اردن با هدف تبادل‌نظر دربارهٔ اوضاع منطقه و بحث و بررسی تنش موجود میان آمریکا و ایران صورت گرفت. 
وی افزود: این دیدارها به‌منظور دور کردن سایه جنگ از دولت و ملت عراق صورت می‌گیرد که در حال حرکت به سمت مرحله ثبات و شکوفایی اقتصادی است و این مسئله مستلزم ثبات امنیتی، نظامی و سیاسی است. 
کریم همچنین اظهارکرد: صالح و عبدالمهدی در اردن و کویت به گفت و گو در رابطه با مبادلات تجاری و اقتصادی میان عراق و کشورهای همسایه و شکل و شمایل این روابط در صورت بروز هرگونه مشکلی در مرحله پیش رو پرداختند؛ در صورت پایان تنش‌های کنونی منطقه، عراق همچنان به اجرای توافقنامه‌های دو جانبه اخیر با همسایگان خود ادامه خواهد داد. 
از سوی دیگر، حیدر الملا عضو سابق پارلمان عراق و از رهبران ائتلاق اصلاح و سازندگی به «الشرق الاوسط» گفت: محمد الحلبوسی رئیس پارلمان عراق به ایران و ایالات متحده سفر و فرصت‌های وساطت بین دو طرف و آنچه که می‌توان برای کاهش تنش در منطقه را بررسی خواهد کرد.
الملا دربارهٔ میزان کارساز بودن این میانجیگری گفت: «ما امروز رو در روی یک واقعیت هستیم؛ یا اینکه ایران به میز مذاکره برای بررسی پیامدهای ناشی از نفوذ در منطقه چه در یمن و چه در منطقه خلیج یا عراق و شام و کاهش آن برگردد یا دست و پنجه نرم کردن با حمله نظامی احتمالی».
الملا توضیح داد: «باتوجه به این داده‌ها، صحبت کردن دربارهٔ میانجیگری‌ها در این مرحله چیزی جز تحرک در وقت اضافه نیست به طوری که منطقه پس از ماه رمضان به سوی دو احتمال حرکت می‌کند؛ یا مذاکره برای کاهش نفوذ ایران در منطقه یا عملیات نظامی برای خنثی کردن این نفوذ».
از سوی دیگر، احسان الشمری رئیس مرکز اندیشه سیاسی در گفتگو با «الشرق الاوسط» معتقد است: «این سفرها و تلاش‌های رهبران عراق پس از نشست رئیس‌جمهور با سیاستمداران عراق حاصل شده‌است به طوری که سازوکاری برای حرکت در این مسیر و همچنین تعامل با جنگ احتمالی در همه جوانب وضع شده‌است».
الشمری افزود: «عراق در دل بحران واقع شده‌است بنابراین باید به صورت جدی و بدون در نظر گرفتن نتائج این تلاش‌ها حرکت کند».
در این میان، نوری المالکی نخست‌وزیر پیشین عراق به تنش موجود در روابط ایران و آمریکا اشاره و بیطرفی در این زمینه را رد کرد و گفت: «با توجه به اظهارات رهبران ایران مبنی بر اینکه این کشور خواهان جنگ نیست، زبان بیطرفی دیگر قابل قبول نیست».
 المالکی روز شنبه در دیدار با محمد الحلبوسی رئیس مجلس عراق برای تحولات سیاسی و امنیتی گفت: «منطقه با چالش‌های بزرگی روبروست و ضرورت دارد به منظور آرام کردن اوضاع سیاست تشدید تنش و زور را از منطقه دور کرد».
وی اظهار امیدواری کرد که تلاش‌های عراق به پایان تنش موجود میان واشنگتن و تهران بیانجامد. در مقابل، ایاد علاوی نخست‌وزیر اسبق عراق و رهبر تشکل المنبر العراقی نیز خواستار اعمال وضعیت فوق‌العاده برای مقابله با پیامدهای این بحران شد.
به گفته علاوی، «این طرح و جزئیات وضعیت فوق‌العاده را تشکل المنبر العراقی با همفکری رهبران سیاسی مختلف تدوین کرده و با محوریت امنیت و سلامت عراق، به مسائل مالی، اقتصادی، امنیت غذایی و رسانه ای می‌پردازد».



نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
TT

نشست ژنو: گسترش اختلافات میان اروپا و ایران

 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)
 سانتریفیوژها در تأسیسات نطنز (آژانس انرژی اتمی ایران – آسوشیتدپرس)

با وجود هیاهوی پیش از مذاکرات اروپا و ایران در ژنو، این مذاکرات بدون ارائه طرح یا نقشه راه جدیدی برای پرونده هسته‌ای برگزار شد. برخلاف تبلیغات رسانه‌های نزدیک به حکومت ایران، مذاکرات نه تنها به مسائل هسته‌ای محدود نبود، بلکه به روابط نظامی ایران و روسیه نیز پرداخت. این موضوع را دو دیپلمات ارشد اروپایی به "الشرق الأوسط" تأیید کردند.

یکی از دیپلمات‌های اروپایی اذعان کرد که دیدار میان مقامات ایرانی و اروپایی در ژنو نشان داد که اختلافات میان طرفین در چندین زمینه رو به افزایش است.

دیپلمات دیگری پیش‌تر گفته بود که این دیدارها بخشی از تلاش برای حفظ کانال‌های گفت‌وگو با ایران است. وی افزود که این جلسات جامع خواهد بود و تصمیم‌گیری درباره نحوه برخورد با مسئله هسته‌ای ایران به پس از مشخص شدن سیاست‌های دولت ترامپ در آغاز سال آینده موکول خواهد شد.

ادامه نشست‌های نیویورک در ژنو

به گفته منابع "الشرق الأوسط"، این نشست‌ها از پیش برنامه‌ریزی شده بود و در ادامه گفت‌وگوهایی بود که در سپتامبر گذشته در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک انجام شد. در آن نشست‌ها، تمرکز بر موضوعات هسته‌ای ایران و همکاری نظامی ایران و روسیه بود.

روز جمعه، مدیران سیاسی وزارت‌خانه‌های خارجه فرانسه، بریتانیا و آلمان با مجید تخت روانچی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه ایران، دیدار کردند. این نشست‌ها پس از ملاقات مقامات ایرانی با انریکه مورا، میانجی اروپایی در مذاکرات هسته‌ای، برگزار شد.

مورا در پلتفرم «ایکس» (توییتر سابق) نوشت که این نشست «صریح» بوده و او از ایران خواسته است تا همکاری نظامی خود با روسیه را متوقف کند و همچنین بر ضرورت یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای مسئله هسته‌ای و پایان دادن به مداخلات منطقه‌ای ایران تأکید کرده است.

در مقابل، غریب‌آبادی در واکنش به اتحادیه اروپا در توییتی نوشت: «اروپا به دلیل نبود اعتماد و مسئولیت‌پذیری، بازیکن جدی‌ای نیست.» او همچنین سیاست‌های عمومی اتحادیه اروپا را مورد انتقاد قرار داده و رفتار آن را «غیرمسئولانه» توصیف کرد.

غریب‌آبادی پس از دیدار با نمایندگان تروئیکای اروپایی، نوشت که گفت‌وگوها بر پرونده هسته‌ای و رفع تحریم‌ها متمرکز بوده و ایران به منافع مردم خود پایبند است و دیپلماسی و گفت‌وگو را ترجیح می‌دهد. او تأکید کرد که توافق شد کانال‌های دیپلماتیک در آینده نزدیک باز بماند.

 

فرصت مکانیزم ماشه؟

نشست‌های ژنو تنها چند روز پس از آن برگزار شد که فرانسه، بریتانیا و آلمان پیش‌نویس قطعنامه‌ای علیه ایران را به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند که به تصویب رسید. این قطعنامه، ایران را به دلیل عدم همکاری با آژانس و افزایش غنی‌سازی اورانیوم محکوم کرد.

ایران نیز با اعلام برنامه خود برای نصب هزاران سانتریفیوژ جدید، به این اقدام واکنش نشان داد.

با این حال، یک دیپلمات اروپایی به "الشرق الأوسط" گفت که بحث درباره فعال کردن مکانیزم ماشه یا «اسنپ‌بک» هنوز زود است.

بریتانیا نیز پیش‌تر اشاره کرده بود که ممکن است از این مکانیزم استفاده کند و در بیانیه‌ای گفت: «ما همچنان به استفاده از همه اقدامات دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای متعهدیم، از جمله استفاده از مکانیزم ماشه در صورت لزوم.»

مکانیزم ماشه امکان بازگشت تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را به دلیل نقض تعهدات هسته‌ای در توافق 2015 فراهم می‌کند. این توافق توسط ایالات متحده در سال 2018، در دوره نخست ریاست جمهوری دونالد ترامپ، ترک شد.

ایران از بازگشت ترامپ به استراتژی «فشار حداکثری» و تلاش برای فعال کردن مکانیزم ماشه نگران است. همچنین، تهران بیم آن دارد که قدرت‌های اروپایی نیز این مکانیزم را فعال کنند.

هیاهوی بی‌دلیل

با وجود همه این مباحث، نشست‌های ژنو تنها به پرونده هسته‌ای محدود نبود. یک دیپلمات اروپایی گفت که این جلسات طبق برنامه پیش رفته و او «هیاهوی رسانه‌ای اغراق‌آمیز» پیش از این نشست‌ها را درک نمی‌کند.

پیش‌تر، یکی از مقامات ایرانی به «رویترز» گفته بود که اگر ایران و تروئیکای اروپایی بتوانند «نقشه راه» توافق هسته‌ای را تدوین کنند، آمریکا تصمیم خواهد گرفت که توافق 2015 را احیا کند یا آن را کنار بگذارد.

این توافق در اکتبر سال آینده منقضی می‌شود و جامعه بین‌المللی باید مذاکراتی برای توافق جدید با ایران آغاز کند. دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که توافق فعلی قابل احیا نیست اما می‌تواند مبنایی برای مذاکرات آتی باشد.