«فشار ایران» قطر را به عقب‌نشینی از بیانیه‌های مکه وادار ساخت

سعودی، بحرین و امارات «تحریف واقعیت‌ها توسط دوحه» و ایجاد شکاف در همبستگی خلیجی را محکوم کردند

«فشار ایران» قطر را به عقب‌نشینی از بیانیه‌های مکه وادار ساخت
TT

«فشار ایران» قطر را به عقب‌نشینی از بیانیه‌های مکه وادار ساخت

«فشار ایران» قطر را به عقب‌نشینی از بیانیه‌های مکه وادار ساخت

قطر روز گذشته موضع خود دربارهٔ وحدت خلیجی و همبستگی عربی که در روزهای اخیر در طی نشست‌های مکه اعلام شده را تغییر داد و پس از سه روز از پایان این نشست‌ها موضع دیگری اتخاذ کرد.
به گزارش الشرق الاوسط، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی وزیر خارجه قطر در سخنانی تلویزیونی که از یکی از شبکه‌های ماهواره ای وابسته به این کشور با اعلام این خبر مدعی شد «برخی از بندهای این بیانیه‌ها با سیاست خارجه قطر منطبق نیستند».
آل ثانی همچنین در نامه ای رسمی به اتحادیه کشورهای عرب اعتراض خود را نسبت به این موضوع با تأخیر اعلام کرد.
در حالی که سران کشورهای اسلامی حاضر در این نشست‌ها به ویژه ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی، ضمن پشتیبانی از فلسطینی‌ها اعلام کردند صلح و ثبات با خروج اسرائیل از مناطق اشغالی سال ۱۹۶۷ حاکم خواهد شد و اظهار کردند که سازمان همکاری اسلامی تا برآورده شدن خواست‌های قانونی ملت فلسطین دست از تلاش‌های خود برنخواهد کشید، وزیر قطری مدعی شد که «این نشست‌ها نسبت به مسائل مهم و شرایط وخیم در یمن و لیبی بی‌توجه بود».
او گفت «ما امیدوار بودیم نشست‌های مکه، اساس گفت‌وگوها برای کاهش تنش با ایران باشند».
وزیر خارجه قطر همچنین گفته‌است «بیانیه دو نشست شورای همکاری خلیج و اتحادیه عرب از قبل آماده شده بود».
واکنش به این اظهارت خیلی سریع بود، جایی که عادل الجبیر وزیر مشاور دولت سعودی در امور خارجی در توییتی نوشت: «قطر امروز به دو بیانیه مخالف دخالت ایران در امور کشورهای منطقه انتقاد وارد کرده، در حالی که بیانیه نشست سران عرب بر محوری بودن مسئله فلسطین و برپایی دولت فلسطینی براساس مرزهای ۶۷ به پایتختی قدس شرقی تأکید کرده‌است. همگان می‌دانند که تحریف واقعیت‌ها توسط قطر چیز عجیبی نیست».
الجبیر افزود: «کشورهایی که صاحب اختیار و تصمیم خود هستند هنگامی که در کنفرانس‌ها و نشست‌ها حاضر می‌شوند، موافقت یا مخالفت خود را در چارچوب نشست‌ها و طبق عرف اعلام می‌کنند، نه در پایان نشست ها!».
در این میان، برخی از منابع خلیجی اعلام کردند که این موضع قطر در نتیجه «فشارهای ایران» عملیاتی شده‌است.
منابع گفته‌اند: «ریاست هیئت اعزامی قطر به مکه برعهده شیخ عبدالله بن ناصر آل ثانی نخست‌وزیر و مقام دوم در این کشور بوده‌است اما عقب‌نشینی توسط محمد بن عبدالرحمن آل ثانی معاون آن صورت گرفت».
در حالی که همگان چشم به مکه دوخته بودند تا حضور قطر در آن فرصتی برای توافق و وحدت در برابر تهدیدها و چالش‌های منطقه ای باشد، اما دوحه موضعی مطابق موضع رسمی تهران و مغایر با رویکردهای واقعی کشورهای اسلامی در پیش گرفت.
اظهارات وزیر خارجه قطر، بی درنگ با واکنش شیخ خالد بن احمد بن محمد آل خلیفه وزیر خارجه بحرین، روبرو شد. او گفت که «مخالفت قطر با بیانیه نشست شورای همکاری خلیج در مکه نشان می‌دهد که ارتباط این کشور با برادرانش بسیار ضعیف شده‌است. این درحالی است که دوحه برای نجات خود از بحران به دنبال میانجی گران است».
وزیر خارجه بحرین ادامه داد: «عدم همراهی قطر با درخواست‌های عادلانه کشورهای منطقه باعث تداوم بحران این کشور شده‌است و تداوم این بحران هیچ منفعتی برای کشورهای منطقه ندارد».
در همین رابطه، انور قرقاش وزیر مشاور دولت امارات در امور خارجی تأکید کرد: «دوستی ظریف (غیر از محمد جواد ظریف) در خصوص عقب‌نشینی قطر از موافقتش دربارهٔ بیانیه‌های نشست سران خلیجی و عرب گفته‌است که بهتر است تا فردا منتظر بمانیم شاید تماس تلفنی جدیدی با دوحه صورت بگیرد و از عقب‌نشینی خود عقب بنشیند. در شب‌نشینی‌های رمضان ممکن است خردورزی با ظرافت در هم شود».
قرقاش تأکید کرد: «این گونه به نظر می‌رسد که حضور و توافق در نشست‌ها و سپس عقب‌نشینی از آنچه دربارهٔ آن توافق شده نتیجه ضعف حاکمیت، اهداف مبهم و عدم اعتبار باشد».



سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
TT

سفیر ایران در سعودی: ریاض نقش مؤثری در جلوگیری از تنش ایفا کرد

عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)
عنایتی تأکید کرد آنچه در روابط با پادشاهی عربی سعودی در طول دو سال محقق شد، برابر با تلاش چندین ساله است (عکس از ترکی العقیلی)

در پنجم سپتامبر ۲۰۲۳، دکتر علیرضا عنایتی وارد فرودگاه بین‌المللی ملک خالد در ریاض شد تا مأموریت خود را به عنوان سفیر ایران در پادشاهی عربی سعودی آغاز کند. این اتفاق پس از امضای توافق ازسرگیری روابط دیپلماتیک در دهم مارس همان سال با میانجی‌گری چین و پس از قطع روابطی نزدیک به هفت سال رخ داد.

با گذشت نزدیک به دو سال از بازسازی روابط دیپلماتیک میان ریاض و تهران، سفیر عنایتی در گفت‌وگو با «الشرق الأوسط» بیان کرد آنچه در این مدت محقق شده معادل «دستاوردهای چندین سال» است و این را ناشی از «استحکام و ماهیت روابط» میان دو کشور دانست.

دیپلمات ایرانی موضع پادشاهی عربی سعودی در قبال حملات اخیر رژیم اسرائیل به ایران را «قابل‌تقدیر» توصیف کرد و گفت ریاض نقش فعالی در آرام‌سازی اوضاع و اعمال فشار برای جلوگیری از تنش ایفا کرده است. او افزود: «از هرگونه نقشی از سوی برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

عنایتی سابقه طولانی فعالیت در پادشاهی عربی سعودی دارد. او کار خود را از سال ۱۹۹۰ به عنوان کنسول ایران در جده آغاز کرد و در اوایل دهه ۲۰۰۰ به عنوان کاردار در ریاض منصوب شد. او پس از بیش از دو دهه، در سال ۲۰۲۳ به‌عنوان سفیر به این کشور بازگشت و تجربه‌ای انباشته در امور منطقه‌ای با خود دارد.

حملات «آشکار» به ایران

سفیر ایران، حملات اخیر اسرائیل به ایران را «آشکار» توصیف کرد و توضیح داد که در آن زمان، تهران در حال مذاکره غیرمستقیم با ایالات متحده بود. او گفت:
«ایران نیمه‌شب، در حالی که مردم در خانه‌هایشان خواب بودند، مورد حمله قرار گرفت و عده‌ای شهید شدند. این حمله در معنای کامل آن، جنایت آشکار بود. ما با تکیه بر منشور سازمان ملل، پاسخ متقابل دادیم و به دشمن نشان دادیم که ایران آغازگر جنگ نیست اما با قدرت و پایداری از خود دفاع می‌کند.»

انسجام کشورهای منطقه

عنایتی گفت که واکنش کشورهای منطقه به حملات اسرائیل، نشان‌دهنده انسجام آشکاری بود. او اشاره کرد که نخستین تماس تلفنی وزیر امور خارجه ایران، از جانب همتای سعودی‌اش، شاهزاده فیصل بن فرحان برای محکومیت «حمله آشکار» دریافت شد و سپس بیانیه وزارت امور خارجه پادشاهی نیز منتشر شد.
او افزود: «این مواضع قابل‌تقدیر با تماس تلفنی شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد و رئیس شورای وزیران، با رئیس‌جمهور پزشکیان برای محکوم‌کردن و ابراز انزجار از این حملات تکمیل شد. پس از آن، تماس رئیس‌جمهور پزشکیان با برادرش شاهزاده محمد برقرار شد و دیگر کشورهای شورای همکاری نیز مواضعی در حمایت از جمهوری اسلامی گرفتند.»

محمد بن سلمان «همیشه همراه ما بوده»

سفیر تهران از تلاش‌های اخیر پادشاهی عربی سعودی برای آرام‌سازی اوضاع و توقف حملات اسرائیلی قدردانی کرد و گفت: «این تلاش‌ها ارزشمند بود و ما از آن استقبال کردیم. ما بر نقش پادشاهی در آرام‌سازی شرایط و جلوگیری از حملات تأکید می‌کنیم، این نقش بسیار شرافتمندانه است. در گفت‌وگوها، تماس‌ها و دیدارهای دوجانبه، ایران همواره بر نقش و مواضع قابل‌تحسین پادشاهی تأکید کرده است؛ از محکوم‌کردن حملات گرفته تا تلاش برای جلوگیری از آنها. از هرگونه نقش برادران‌مان در پادشاهی، به‌ویژه شاهزاده محمد که همواره همراه ما بوده، استقبال می‌کنیم.»

۴۰۰ هزار ایرانی از پادشاهی عربی سعودی بازدید کردند

دکتر عنایتی توضیح داد که روابط پس از بازگشت، پیشرفت چشمگیری داشته است و گفت: «آنچه در طول دو سال از این روابط برداشتیم، به‌گونه‌ای است که گویی در چند سال رخ داده است. گویی روابط اصلاً قطع نشده بود و این نشان از عمق و اصالت این روابط دارد.»

او افزود: «در سال جاری، بیش از ۲۰۰ هزار زائر عمره از ایران به پادشاهی آمده‌اند و اگر تعداد حجاج را نیز بیفزاییم، تعداد بازدیدکنندگان ایرانی از پادشاهی در طول یک سال به ۴۰۰ هزار نفر می‌رسد، که این شاخص بسیار مثبتی است. همه این افراد از پادشاهی بازدید کرده و آن را از نزدیک شناخته‌اند.»

سفر خالد بن سلمان

سفیر درباره سفر وزیر دفاع پادشاهی عربی سعودی به تهران گفت: «ایران این سفر را اقدامی حاکمیتی و بسیار مهم دانست و آن را نقطه عطفی تاریخی در روابط تلقی کرد.»
او افزود: «این سفر، دیدار شاهزاده با رئیس‌جمهور پزشکیان، رهبری و رئیس ستاد کل نیروهای مسلح (که در رویدادهای اخیر جان باخت) باعث ایجاد درکی مشترک بین دو طرف شد مبنی بر اینکه ما شریک در ساختن منطقه هستیم. این برداشت در طرف ایرانی بسیار مثبت بود.»

او ادامه داد: «برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پیگیری‌های لازم پس از این سفر را ادامه دهیم و معتقدیم این سفر روابط ایران و پادشاهی عربی سعودی را از سطحی عادی به روابطی عمیق و بنیادین ارتقا داد.»

روابط و چشم‌اندازها

سفیر عنایتی معتقد است که روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور نیازمند تلاش بیشتری برای تقویت است. او گفت: «ما توافق‌نامه‌ای جامع در زمینه تجارت، اقتصاد، سرمایه‌گذاری، فرهنگ، جوانان و ورزش داریم که در توافق پکن بر آن تأکید شده است. توافق‌نامه‌ای دیگر نیز برای جلوگیری از مالیات مضاعف به صورت مقدماتی امضا شده و ما پیش‌نویس توافق‌نامه‌ای برای حمایت و تشویق سرمایه‌گذاری متقابل نیز ارائه کرده‌ایم. همچنین توافق‌نامه‌ای در زمینه حمل‌ونقل زمینی وجود دارد که می‌تواند پادشاهی، امارات و عمان را به سواحل شمالی متصل کرده و آن را به گذرگاهی به آسیای مرکزی تبدیل کند.»

در مورد نقش ایران در منطقه، دکتر علیرضا عنایتی اظهار کرد که تهران از مدلی برای امنیت منطقه‌ای حمایت می‌کند که بر توسعه، اقتصاد و فرهنگ متکی است، نه قدرت نظامی. در پاسخ به اینکه برخی نگاه‌ها، نقش ایران را عامل بی‌ثباتی می‌دانند، گفت: «ما بیگانه‌ای نیستیم که وارد منطقه شویم و نقشی را تحمیل کنیم. ما بخشی از منطقه هستیم، از فرزندان آن هستیم و در آن زندگی می‌کنیم.»

او افزود: «ما اشتراکات فرهنگی، تاریخی و دینی زیادی در منطقه داریم. اگر در برخی دیدگاه‌های سیاسی اختلافی وجود داشته باشد، این نباید به قطع رابطه بیانجامد. این اختلاف را می‌توان تنها از طریق گفت‌وگو حل کرد. هیچ راهی بهتر – بلکه جایگزینی برای آن وجود ندارد – از گفت‌وگو میان برادر با برادر، همسایه با همسایه و میان مسائل مختلف.»

او تأکید کرد: «امنیت ما یکپارچه است. نمی‌توانیم از امنیت تکه‌تکه سخن بگوییم. ما آنچه از منطقه می‌شنویم را تکرار می‌کنیم: امنیت مبتنی بر توسعه. ما از این رویکرد حمایت می‌کنیم. زمانی که از امنیت مبتنی بر تسلیحات، جنگ‌افزار، نظامی‌گری، ژئوپلیتیک و سیاست فاصله گرفته شود، می‌توان آن را با امنیت مبتنی بر توسعه، اقتصاد، تجارت، فرهنگ و مردم جایگزین کرد.»