تنگه هرمز؛ برتری نظامی آمریکا و «جنگ چریکی ایران در دریا»

تنگه هرمز؛ برتری نظامی آمریکا و «جنگ چریکی ایران در دریا»
TT

تنگه هرمز؛ برتری نظامی آمریکا و «جنگ چریکی ایران در دریا»

تنگه هرمز؛ برتری نظامی آمریکا و «جنگ چریکی ایران در دریا»

تحلیلگران می‌گویند انتقال ۱۰۰۰ نیروی اضافی به خاورمیانه موازنه قوا در این منطقه استراتژیک را برهم می‌زند. نظامیان آمریکا در راستای رویارویی با نیروی نظامی ایران اعزام می‌شوند. نیروهای مسلح ایران تجربه فراوانی در جنگ‌های چریکی در دریا دارند.
حکومت ایران از کشیده شدن به سمت رویارویی مستقیم خودداری می‌کند چرا که می‌داند در نهایت در جنگ مستقیم شکست می‌خورد.
وزارت دفاع آمریکا هنوز مشخص نکرده که نیروهای اضافی کجا مستقر خواهند شد و چه زمانی به منطقه اعزام می‌شوند.
دولت آمریکا در اواخر ماه مه نیز در یک اقدام مشابه ۱۵۰۰ نیرو و هواپیماهای شناسایی و جنگنده و ناوهای هواپیمابر و سامانه موشکی پاتریوت به منطقه فرستاد.
دولت پرزیدنت دونالد ترامپ به رویکرد تهاجمی در قبال ایران متوسل شده‌است. آمریکا می‌گوید نفرات و تجهیزات نظامی در راستای مقابله با تهدیدهای جدی از سوی ایران به منطقه اعزام شده‌است.
در این میان، آمریکا از لحاظ نظامی با ناوگان پنجم نیروی دریایی مستقر در بحرین و دیگر پایگاه های نظامی در منطقه و ناوهای هواپیمابر و حمایت متحدان منطقه ای اش در رویارویی با حکومت منزوی ایران دست بالا را دارد. آنهم در شرایطی که کمر نظام ایران به دنبال تحریم‌های اقتصادی چندین ساله خم شده‌است.
حکومت ایران در مقایسه با آمریکا توانمندی نظامی محدودی دارد. قایق‌های تندرو و مین و موشک‌های زمین به دریای «سپاه» بخش اصلی قدرت نظامی ایران به حساب می‌آیند.
جان سیلوستر مون گرونیه از مؤسسه فرانسوی بلژیکی «توماس مور» می‌گوید «رویکرد کلی و تجهیزات نظامی ایران را می‌توان در چارچوب جنگ چریکی دریایی دسته‌بندی کرد. هدف ایران وقوع تلفات و آسیب فراوان است. ایران فرض را بر این گذاشته که آمریکا به سمت افزایش تنش و رویارویی کشیده نمی‌شود».
نیروی نظامی ایران می‌تواند دردسرهای فراوانی برای نیروی دریایی آمریکا در دریای عمان و خلیج ایجاد کند. نیروی دریایی ایران کاملاً با جغرافیای این منطقه آشناست.
مون گرونیه افزود «آمریکا باید تأثیر ناشی از رویارویی مستقیم با ایران را بر روی نیروهایش در نظر بگیرد».
«مرکز تحقیقات عالی دریایی» فرانسه می‌گوید «ایران بعد از انقلاب ۱۹۷۹ و جنگ با عراق در حال آزمودن برنامه‌های راهبردی جدید است. ایران می‌خواهد از این طریق به یک پیروزی جزئی و لو تضمین نشده به ویژه در جنگ روانی دست یابد».
این مؤسسه گزارشی دربارهٔ استراتژی نیروی دریایی ایران منتشر کرده و این استراتژی را مشابه رویکردهای راهبردی فرانسه در قرن نوزدهم خوانده‌است. فرانسوی‌ها در آن زمان، به جای ساختن کشتی‌های جنگی قدرتمند قایق‌های تندرو و کوچک را به شکل انبوه تولید می‌کردند. انگلیسی‌ها هم همین کار را کردند.
مون گرونییه خاطر نشان کرد «برنامه ایران مبتنی بر کاشت مین در تنگه هرمز است. این مین‌ها ساخت چین و روسیه و کره شمالی و ایران است. قایق‌های تندرو و موشک‌های زمین به دریای ضد کشتی برای نیروی دریایی آمریکا دردسرساز شده‌اند».
تنگه هرمز یک گذرگاه تنگ دریایی است. این تنگه میان ایران و پادشاهی عمان و امارات قرار دارد و مسیر کشتیرانی از خلیج به سمت دریای عمان و اقیانوس هند است. تنگه هرمز گذرگاه یک سوم محموله‌های نفتی دنیا به‌شمار می‌رود.
جیمز هولمز از آکادمی نیروی دریایی آمریکا یادداشتی در نشریه آمریکایی نشنال اینترست در این باره منتشر کرده‌است. او گفت «حملات و نیروی تیربار ایران در تنگ‌ترین منطقه تنگه هرمز متمرکز خواهد شد چرا که نشانه گرفتن هدف و گریز آسان‌تر انجام می‌شود».
او خاطر نشان کرد «وقوع جنگ کلاسیک دریایی دور از ذهن است. جنگ تن به تن بین دو نیروی برابر از لحاظ نظامی اتفاق نخواهد افتاد».
هولمز در ادامه نوشت «نباید زود ارزیابی و نتیجه‌گیری کرد. اینکه بگوییم نیروهای آمریکایی ایرانیان را تار و مار می‌کنند درست نیست. وظیفه رویارویی با کل نیروهای نظامی ایران و نه تنها نیروهای زمینی که از ساحل شلیک می‌کنند به عهده بخشی از نیروهای دریایی آمریکا است».
 یک مین دریایی در ۱۹۸۸ به ناوچه آمریکایی برخورد کرد و آمریکایی‌ها به تلافی این حمله به سکوهای نفتی ایران حمله کردند. این عملیات منجر به کشته شدن ۳۰۰ نظامی ایران و زخمی شدن ۳۰۰ نفر دیگر شد. دو خلبان آمریکایی نیز در این عملیات کشته شدند.



رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
TT

رایزنی‌های سیاسی میان مصر و ایران برای توسعه روابط دوجانبه

کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)
کنفرانس خبری میان وزیران امور خارجه مصر و ایران در قاهره («وزارت امور خارجه مصر»)

مصر و ایران توافق کردند مسیر بررسی و شناسایی ظرفیت‌های روابط دوجانبه را ادامه دهند.
وزیر خارجه و مهاجرت مصر، بدر عبدالعاطی، در یک نشست خبری مشترک با همتای ایرانی‌اش، عباس عراقچی، در قاهره در روز دوشنبه اعلام کرد: «مسیر جدیدی برای مشورت‌های سیاسی بین دو کشور آغاز شده که در سطحی پایین‌تر از وزیران خارجه برگزار خواهد شد و ابعاد مختلف روابط دوجانبه را بررسی خواهد کرد.»

عباس عراقچی روز دوشنبه به قاهره سفر کرد و با رئیس‌جمهور مصر، عبدالفتاح السیسی، دیدار داشت. همچنین دو نشست، یکی دوجانبه و دیگری گسترده‌تر، با وزیر خارجه مصر، بدر عبدالعاطی برگزار کرد. این دیدارها به‌عنوان نشانه‌ای از حرکت روابط دو کشور به‌سوی گام‌های نزدیک‌تر تلقی شد.

بر اساس بیانیه رسمی دفتر ریاست‌جمهوری مصر، السیسی و عراقچی «بر اهمیت ادامه مسیر فعلی برای بررسی چشم‌اندازهای توسعه مشترک روابط بین دو کشور تأکید کردند.»

وزیر خارجه مصر در این نشست خبری گفت که گفتگوها «بر لزوم گسترش روابط دوجانبه تمرکز داشت، با در نظر گرفتن نگرانی‌های هر دو طرف»، و تأکید کرد که «تمایل متقابل برای توسعه روابط وجود دارد.» او افزود که دیدارهای متقابل دو طرف «نشان‌دهنده تحول مثبتی در روابط دوجانبه است.»

از سوی دیگر، عباس عراقچی در این نشست خبری گفت: «این چهارمین دیدار من با رئیس‌جمهور السیسی است و بیش از ۱۰ دیدار نیز با وزیر خارجه مصر داشته‌ام. این نشان می‌دهد که کشورم چقدر به گسترش روابط با مصر اهمیت می‌دهد.»

او اضافه کرد: «اراده‌ای برای توسعه روابط و گسترش همکاری‌ها در عرصه‌های سیاسی، اقتصادی و دیگر زمینه‌ها وجود دارد.» عراقچی ادامه داد: «ما اراده‌ای داریم برای تقویت روابط و رفع موانع آن. مسیر اکنون بیش از هر زمان دیگری برای توسعه روابط باز است.»

وی همچنین به «ادامه گفت‌وگوهای سیاسی و توافق بر افزایش مبادلات تجاری و همکاری در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی، به‌ویژه در موضوعات منطقه‌ای» اشاره کرد و گفت: «سطح اعتماد بین قاهره و تهران هیچ‌گاه تا این حد بالا نبوده است.»

ایران و مصر در سال ۱۹۷۹ روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند و پس از ۱۱ سال، تنها در سطح کاردار روابط را از سر گرفتند. در دو سال گذشته، چندین دیدار میان وزیران دو کشور برای بررسی امکان توسعه روابط انجام شد. در مه ۲۰۲۳، دولت ایران به وزارت خارجه دستور داد تا گام‌هایی برای تقویت روابط با مصر بردارد.

افزون بر دیدارهای وزرای خارجه، دیدار میان السیسی و رئیس‌جمهور فقید ایران، ابراهیم رئیسی، در نوامبر ۲۰۲۴ در ریاض نیز از جمله نقاط عطف در این مسیر بود.

هدی رؤوف، استاد علوم سیاسی و رئیس بخش مطالعات ایران در مرکز مطالعات استراتژیک مصر، به روزنامه «الشرق الاوسط» گفت: «سفر عراقچی به قاهره با هدف تداوم گفت‌وگوها و بررسی امکان نزدیکی بیشتر میان دو کشور انجام شده، به‌ویژه در شرایطی که ایران در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای بهبود روابط انجام داده و مصر نیز با احتیاط به این موضوع نگاه کرده است.»

او افزود: «این سفر حاکی از تحول مثبت در روابط و نشانگر گام‌هایی عملی در جهت نزدیکی بیشتر دو کشور در آینده است، به‌ویژه در زمینه گردشگری و تجارت، و نیز همکاری در پرونده‌های منطقه‌ای، به‌ویژه جنگ غزه و امنیت دریای سرخ.»

در دیدار میان السیسی و عراقچی، تحولات شتاب‌زده منطقه بررسی شد. رئیس‌جمهور مصر بر موضع کشورش مبنی بر رد گسترش دایره درگیری تأکید کرد و هشدار داد که «تشدید بحران ممکن است به جنگی فراگیر در سطح منطقه بینجامد که پیامدهای خطرناکی برای امنیت و منابع کشورهای منطقه خواهد داشت.» او همچنین بر اهمیت مذاکرات جاری بین ایران و آمریکا تأکید کرد.

السیسی همچنین خواستار «توقف فوری درگیری‌ها در نوار غزه و ارسال کمک‌های انسانی» شد و تأکید کرد که «بازگشت وضعیت عادی در تنگه باب‌المندب و دریای سرخ ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است.»

عبدالعاطی و عراقچی در مشورت‌های سیاسی خود، علاوه بر روابط دوجانبه، به وضعیت در غزه، سوریه، لبنان، امنیت دریایی در دریای سرخ و مذاکرات ایران و آمریکا پرداختند.

وزیر خارجه مصر بر لزوم «حفظ آزادی کشتیرانی در دریای سرخ و بازگرداندن آرامش به منطقه» تأکید کرد و گفت: «مصر بیشترین آسیب را از تنش‌های نظامی منطقه دیده است.» او همچنین از توافق اخیر یمن و آمریکا و تأثیر مثبت احتمالی آن بر امنیت دریایی و تجارت جهانی استقبال کرد.

عراقچی نیز گفت: «مذاکرات درباره یمن و دریای سرخ به‌طور جزئی بررسی شد» و تأکید کرد که «حوثی‌ها همانند حماس و حزب‌الله گروه‌هایی مستقل هستند که تصمیمات خود را مستقل از تهران می‌گیرند.» او افزود: «حملات حوثی‌ها علیه اسرائیل و در حمایت از فلسطین است.»

از نوامبر ۲۰۲۳، حوثی‌ها در حمایت از غزه، به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله کرده‌اند. این حملات موجب اختلال در تجارت جهانی و کاهش شدید درآمدهای کانال سوئز شده است.

عبدالعاطی همچنین گزارش همتای ایرانی‌اش درباره نتایج پنج دور مذاکرات میان ایران و آمریکا بر سر برنامه هسته‌ای ایران را شنید و ابراز امیدواری کرد که این گفت‌وگوها به موفقیت برسد و «راه‌حلی مسالمت‌آمیز، جامع و پایدار برای کاهش تنش‌ها و برقراری آرامش در منطقه حاصل شود.»

او تأکید کرد که مصر مصمم است از هرگونه تنش و آشوب بیشتر در منطقه جلوگیری کند، چراکه این منطقه هم‌اکنون نیز با بحران‌های بزرگی دست‌وپنجه نرم می‌کند. عبدالعاطی گفت که قاهره کاملاً از مذاکرات برای کاهش تنش حمایت می‌کند و این مذاکرات را «فرصتی مناسب برای جلوگیری از تشدید بحران» دانست و از نقش مثبت عمان در این زمینه تمجید کرد.

او افزود: «در صورت وقوع درگیری نظامی، همه بازنده‌اند. این گزینه‌ای عاقلانه نیست. مصر همواره تأکید کرده که راه‌حل‌ها باید سیاسی باشد و نگرانی‌های همه طرف‌ها را در نظر بگیرد.»