بولتون: اگر ایران سقف غنی سازی اورانیوم را رد کند همه گزینه ها هنوز روی میز هستند

مشاور امنیت ملی آمریکا: راه برای ورود ایران به مذاکره درباره برنامه هسته ای باز است

جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا در حاشیه نشست امنیتی درباره ایران و سوریه در قدس (فرانس پرس)
جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا در حاشیه نشست امنیتی درباره ایران و سوریه در قدس (فرانس پرس)
TT

بولتون: اگر ایران سقف غنی سازی اورانیوم را رد کند همه گزینه ها هنوز روی میز هستند

جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا در حاشیه نشست امنیتی درباره ایران و سوریه در قدس (فرانس پرس)
جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا در حاشیه نشست امنیتی درباره ایران و سوریه در قدس (فرانس پرس)

جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا روز سه شنبه (۲۵ ژوئن) گفت «آمریکا هنوز آماه مذاکره با ایران است اما اگر ایران سقف غنی سازی اورانیوم در برجام را رد کند همه گزینه ها علیه این کشور روی میز هستند».
اظهارات بولتون چندی پس از تحریم علی خامنه ای رهبر ایران و ۸ مقام دیگر توسط ایالت متحده آمریکا مطرح شد.
بولتون در نشست امنیتی با همتایان اسرائیلی و روسی اش درباره سوریه و ایران در شهر قدس افزود «پرزیدنت دونالد ترامپ در را برای ورود ایران به مذاکرات واقعی درباره برچیدن کامل برنامه تسلیحات هسته ای اش و برنامه موشک های بالستیک و حمایت از تروریسم بین الملل و رفتارهای آزاردهنده این کشور در جهان باز گذاشته است». او گفت «ایران تنها باید از این در باز عبور کند».
مجید تخت روانچی نماینده ایران در سازمان ملل روز دوشنبه (۲۴ ژوئن) به خبرنگاران گفت «هنوز فضای گفتگو میان ایران و آمریکا فراهم نشده است. آمریکا باید به تحریم ها پایان دهد».
بولتون در نشست خبری بعد از پایان نشست گفت «اگر ایران در رسیدن به یک راهکار جدی بود از برجام تخطی نمی کرد. ایران با رفتار و موشک های بالستیک امنیت منطقه را در معرض خطر قرار داده است».
رویترز به نقل از بولتون گزارش داد «تصور می کنیم که تحریم و فشار ایران را به میز مذاکره خواهند کشاند».
از سوی دیگر، رابرت وود سفیر آمریکا در امور خلع سلاح روز سه شنبه (۲۵ ژوئن) گفت «ایران نباید خویشتنداری رییس جمهور آمریکا بعد از سرنگونی پهپاد آمریکایی را به حساب ضعف بگذارد».
او در نشست خلع سلاح در ژنو افزود «ما آغازگر جنگ با ایران نخواهیم بود و ایران را از حق دفاع از حریم هوایی اش محروم نمی کنیم اما اگر ایران به اقدامات تجاوزگرانه علیه ما ادامه دهد واکنش قاطعانه ای در پیش می گیریم».
دولت آمریکا روز دوشنبه (۲۴ ژوئن) تحریم های جدیدی علیه علی خامنه ای رهبر ایران و برخی فرماندهان سپاه اعلام کرد. به دنبال این تحریم ها فشارها بر ایران افزایش یافته است. پرزیدنت دونالد ترامپ پیشتر گفته بود اگر جنگ شود ایران «نابود» می شود.
ترامپ با امضای یک فرمان اجرایی تحریم های مالی جدیدی علیه ایران در نظر گرفت و گفت «این تحریم ها در واکنش جدی و مناسب با اقدامات تحریک آمیز و فزاینده ایران اعمال می شوند».
او افزود «فشارها بر تهران بیشتر و بیشتر خواهد شد... آمریکا اجازه نخواهد داد ایران به سلاح هسته ای دست پیدا کند». او خاطر نشان کرد «توپ مذاکره اکنون در زمین ایران است. ما خواستار درگیری نیستیم».
همزمان با سرنگونی یک پهپاد آمریکایی توسط ایران در هفته گذشته تنش میان دو کشور بالا گرفته است. ترامپ در واکنش به اقدام ایران در صدد اقدام نظامی علیه ایران بود اما صرفنظر کرد.
ایران همواره تلاش می کند تاثیر تحریم های آمریکا را کم اهمیت جلوه دهد اما اقتصاد این کشور بر اثر این تحریم ها از جمله توقف اغلب صادرات نفتی فلج شده است.
ترامپ روز دوشنبه (۲۴ ژوئن) با انتشار چندین توییت گفت «خواست دولت آمریکا از ایران خیلی ساده است: نه به جنگ افزارهای هسته ای و نه به حمایت از تروریسم». 
آمریکا در ماه می ۲۰۱۸ از برجام خارج شد. توافق هسته ای در سال ۲۰۱۵ امضا شد. تحریم های سنگین آمریکا علیه ایران به ویژه در حوزه نفت برگشتند و ایران از دستاوردهای اقتصادی مورد انتظار از برجام محروم شد.
ترامپ دوشنبه (۲۴ ژوئن) از کشورهای دیگر خواست که خودشان از نفتکش هایشان در تنگه هرمز حمایت کنند.
او افزود «ما حتی احتیاج نیست آنجا باشیم چرا که آمریکا به بزرگ ترین تولید کننده انرژی در سرتاسر جهان تبدیل شده است».
ترامپ گفت «چین ۹۱ درصد نفت خود را از تنگه هرمز می گیرد و ژاپن ۶۲ درصد و بسیاری از کشورهای دیگر هم همین طور. پس چرا ما سال هاست بدون هیچ پاداشی از خطوط کشتیرانی کشورهای دیگر حفاظت می کنیم».
از سوی دیگر پرزیدنت حسن روحانی با انتشار توییتی گفت «اعلام آمادگی آمریکا برای مذاکره بدون پیش شرط با ایران با توجه به ادامه تهدید و تحریم غیر قابل قبول است».
ظریف در توییت خود افزود صد در صد حق با ترامپ است. ارتش آمریکا در خلیج کاری ندارد.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.