نتانیاهو: ترامپ از عملیات ربودن اسناد هسته‌ای ایران خبر داشت

آماده باش اسرائیل برای جنگ احتمالی آمریکا و ایران در خلیج

نتانیاهو: ترامپ از عملیات ربودن اسناد هسته‌ای ایران خبر داشت
TT

نتانیاهو: ترامپ از عملیات ربودن اسناد هسته‌ای ایران خبر داشت

نتانیاهو: ترامپ از عملیات ربودن اسناد هسته‌ای ایران خبر داشت

وزیر خارجه اسرائیل اعلام کرد که این کشور در حال آماده‌سازی ارتش خود برای مشارکت نظامی در درگیری احتمالی میان ایران و ایالات متحده در خیلج است. از سوی دیگر، نخست‌وزیر اسرائیل گفته‌است ترامپ از برنامه اسرائیل برای ربودن اسناد هسته‌ای ایران خبر داشته‌است.
به گزارش الشرق الاوسط، به خطر افتادن سرانجام توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی تحت فشار دیپلماتیک واشینگتن، سرنگونی پهپاد تجسسی آمریکا توسط سپاه پاسداران ایران و متهم کردن تهران به دست داشتن در انفجار نفت‌کش‌ها در دریای عمان، تنش‌ها میان تهران و واشنگتن را به‌طور کم‌سابقه‌ای افزایش داده و باعث شده‌است بار دیگر نگرانی از وقوع جنگ بر منطقهٔ خلیج سایه افکند.
اسرائیل کاتز وزیر خارجه اسرائیل در جریان سخنرانی در یک کنفرانس بین‌المللی با موضوع امنیت که به میزبانی شهر هرزلیا برگزار شد، اعلام کرد ایران ممکن است ناگهان از آنچه او «منطقه خاکستری» می‌خواند، خارج شود و به این ترتیب درگیری جدیدی در منطقه روی دهد.
او گفت: «باید به این موضوع توجه داشت که ممکن است اشتباه در محاسبات از سوی رژیم [ایران] باعث شود که وضعیت از «منطقه خاکستری» به «منطقه قرمز» که یک درگیری نظامی است، تغییر کند».
او افزود: «ما باید خود را برای چنین وضعیتی آماده کنیم و به همین دلیل دولت اسرائیل در حال آماده‌سازی ارتش خود است؛ ارتشی که ممکن است از آن در چنین رویدادی استفاده شود و به سناریوی تشدید تنش‌ها پاسخ دهد».
وزیر خارجه اسرائیل همچنین روز سه‌شنبه گفت که با وجود عدم همراهی دیگر قدرت‌های جهان، جنگ اقتصادی آمریکا علیه ایران موفق بوده‌است.
 او گفت: «ایران در این جنگ شانسی ندارد؛ بنابراین باید از فرصت این جنگ [اقتصادی] استفاده کرد و از مسیر فشار اقتصادی و تحریم‌های جامع، مانع از وقوع جنگ شد و بدون جنگ به اهداف مدنظر رسید».
از سوی دیگر، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، روز سه‌شنبه یازدهم تیر گفت، دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در جریان تصمیم اسرائیل برای دستیابی به آرشیو هسته‌ای ایران و انتقال آن از تهران به تل‌آویو بوده و این اقدام «با آمریکا هماهنگ شده بود».
به گزارش وای.نت و جروزالم پست، نتانیاهو در جریان اعطای جایزه سالانه «امنیت اسرائیل» به عوامل موساد که در انتقال آرشیو هسته‌ای ایران به اسرائیل دست داشتند، برای نخستین بار به آگاهی رئیس‌جمهوری آمریکا از این نقشه سازمان امنیت خارجی کشورش اشاره کرد.
بنیامین نتانیاهو در این آیین که در اقامتگاه رئوون ریولین رئیس‌جمهوری اسرائیل، برگزار می‌شد، افزود: «تاکنون این را تعریف نکرده بودم که ایده عملیات را پیش از اجرا با رئیس‌جمهور آمریکا در میان گذاشتم. هنگامی که در داووس با او ملاقات کردم، برایش تعریف کردم که قصد دارم افراد خود را برای آوردن آرشیو، به قلب تهران اعزام کنم».
نخست‌وزیر اسرائیل ادامه داد: «او پرسید آیا این اقدام خطرناک است؟ جواب دادم که بی‌خطر نیست اما ارزش آن را دارد. به همین دلیل هنگامی که اسناد اصلی کشف‌شده را به دفتر او در کاخ سفید آوردم، می‌دانست که موضوع چیست. اطمینان دارم که این اسناد به نتیجه‌گیری او برای خروج از این توافق خطرناک کمک کرد».
وی اضافه کرد که این اولین بار است که اذعان می‌کند تصمیم نهایی برای انتقال آرشیو اتمی ایران را با هدف «قانع کردن» دونالد ترامپ به خروج آمریکا از برجام اتخاذ کرد.
بنیامین نتانیاهو افزود، «لذا زمانی که نتایج اصلی این اقدام را به آگاهی رئیس‌جمهوری آمریکا رساندم، او پیشاپیش در جریان اقدام ما بود و از کار ما بسیار تقدیر کرد».
بنیامین نتانیاهو در بهار ۱۳۹۷ در یک کنفرانس خبری از حدود ۵۰ هزار سند و هزاران لوح فشرده از آرشیو اتمی ایران رونمایی کرد.
نخست‌وزیر اسرائیل در آن زمان گفت هدف اولیه ایران از راه‌اندازی برنامه اتمی‌اش، دستیابی به سلاح هسته‌ای بوده و در حالی که سال ۱۳۹۴ با کشورهای جهانی برجام را امضا کرد، این اسناد را از بین نبرد و آن را در انباری در شورآباد در حومه تهران پنهان کرد.
هر چند شماری از مقامات ایران تمامی سخنان دولتمردان و گزارش‌های متعدد رسانه‌ای اسرائیل در مورد برنامه موساد در انتقال آرشیو اتمی ایران به تل‌آویو را رد کرده‌اند اما دولت تهران و فرماندهان سپاه عمدتاً در این خصوص سکوت کردند.



راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
TT

راهی به‌سوی مذاکره: ایران و آمریکا چگونه به این لحظه رسیدند؟

یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)
یک نقاش ایرانی در حال بازسازی و رنگ‌آمیزی دوباره یک نقاشی دیواری ضد آمریکایی در تهران است (خبرگزاری فرانسه)

امروز، شنبه، در سلطان‌نشین عمان، گفت‌وگوهایی میان ایران و ایالات متحده برگزار شد، به عنوان تلاشی برای احیای مذاکرات متوقف‌شده درباره برنامه هسته‌ای شتاب‌گرفته تهران.

با این حال، دو طرف حتی پیش از آغاز مذاکرات بر سر شکل و مکانیزم آن اختلاف دارند. در حالی‌ که رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، اصرار دارد مذاکرات به‌صورت مستقیم انجام شود، عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، اعلام کرده که کشورش فقط از طریق واسطه و به‌صورت غیرمستقیم با فرستاده آمریکا در امور خاورمیانه، استیو ویتکوف، گفت‌وگو خواهد کرد.

گرچه این اختلاف ممکن است ظاهری به نظر برسد، اما معنا و پیامدهای عمیقی در خود دارد. مذاکرات غیرمستقیم تاکنون هیچ پیشرفتی به همراه نداشته، به‌ویژه از زمانی که ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش پس از سه سال از امضای توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۵، از آن خارج شد.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

در ۸ مه ۲۰۱۸، ترامپ سند خروج از برجام را امضا و آن را علنی کرد.

از آن زمان، ترامپ تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال کرده و آن را بخشی از استراتژی «فشار حداکثری» خوانده است. او بارها تأکید کرده که گزینه نظامی همچنان روی میز است، هرچند مرتب از امکان رسیدن به توافق جدید سخن گفته. ترامپ در همین راستا، پیامی به رهبر ایران، علی خامنه‌ای (۸۵ ساله) ارسال کرده است.

در مقابل، خامنه‌ای هشدار داده که هرگونه حمله به ایران با پاسخ مشابه و شدید روبه‌رو خواهد شد.

در ادامه، نکات کلیدی درباره این پیام، برنامه هسته‌ای ایران، و تنش‌های مداوم میان تهران و واشنگتن از زمان انقلاب ۱۹۷۹ ارائه می‌شود:

چرا ترامپ پیام فرستاد؟

ترامپ پیام خود را در ۵ مارس به خامنه‌ای فرستاد و روز بعد در یک مصاحبه تلویزیونی گفت: «برایشان نوشتم و گفتم: امیدوارم به مذاکره فکر کنید، چون اگر مجبور به اقدام نظامی شویم، فاجعه‌بار خواهد بود.»

ترامپ پس از بازگشت به کاخ سفید تلاش دارد روند مذاکرات را پیش ببرد، در حالی‌ که تحریم‌ها را تشدید کرده و تهدید می‌کند که آمریکا یا اسرائیل ممکن است تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف قرار دهند.

ترامپ یادداشتی را که برای خروج از توافق هسته‌ای ایران در تاریخ ۸ مه ۲۰۱۸ امضا کرده است، به نمایش می‌گذارد (آسوشیتدپرس)

او در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش نیز پیام مشابهی ارسال کرده بود که با واکنش تند خامنه‌ای روبه‌رو شد. با این حال، پیام‌های پیشین ترامپ به رهبر کره شمالی، کیم جونگ اون، به دیدارهای مستقیمی انجامید، گرچه این دیدارها به توافقی درباره برنامه هسته‌ای و موشک‌های بالستیک کره شمالی که توانایی هدف‌گیری خاک آمریکا را دارند، نینجامید.

پاسخ ایران چه بود؟

رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، مذاکره مستقیم با آمریکا را رد کرد و در نشست هیئت دولت گفت: «ما از گفت‌وگو فرار نمی‌کنیم، اما تجربه‌های گذشته نشان داد وعده‌های توخالی، ریشه بحران‌ها بوده است. طرف مقابل باید برای اعتمادسازی، جدیت نشان دهد.»

رهبر ایران، خامنه‌ای نیز به سخنان ترامپ واکنش نشان داد و با لحنی تند گفت: «آن‌ها تهدید به آشوب می‌کنند، اما ما احتمال حمله خارجی را کم می‌دانیم. و اگر چنین حمله‌ای صورت گیرد، بدون شک پاسخ کوبنده‌ای خواهیم داد.»

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، در پلتفرم «ایکس» نوشت: «تهدید علنی به بمباران از سوی رئیس یک کشور علیه ایران، نقض آشکار اصول صلح و امنیت بین‌المللی است. خشونت خشونت می‌آورد، صلح صلح می‌آورد. توپ در زمین آمریکاست تا مسیر را تعیین کند... و مسئولیت عواقبش را بپذیرد.»

رهبر جمهورى اسلامى ايران، علی خامنه‌ای، در خطبه‌های نماز عید فطر در تهران (رسانه ریاست جمهوری ایران)

در فضای رسانه‌ای نیز، روزنامه «تهران تایمز» نزدیک به دفتر خامنه‌ای ـ بدون ذکر منبع ـ گزارش داد که ایران «موشک‌هایی آماده کرده که می‌توانند اهداف آمریکایی را هدف قرار دهند». این گزارش هم‌زمان با استقرار بمب‌افکن‌های رادارگریز «بی-۲ اسپیریت» آمریکا در جزیره دیه‌گو گارسیا منتشر شد؛ جزیره‌ای که در برد حملات به ایران و همچنین حوثی‌های مورد حمایت تهران در یمن قرار دارد؛ نیروهایی که آمریکا از ۱۵ مارس حملات خود به آن‌ها را افزایش داده است.

چرا برنامه هسته‌ای ایران باعث نگرانی غرب است؟

با اینکه تهران همواره بر صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود تأکید کرده، اما اظهارات برخی مقام‌ها حاکی از آن است که ممکن است ایران در پی ساخت سلاح هسته‌ای باشد.

ایران اکنون در حال غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۶۰ درصد است؛ درصدی بسیار نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای، که هیچ کشور فاقد برنامه تسلیحات هسته‌ای، به آن دست نمی‌زند.

دو زن ایرانی در کنار نقاشی ضد آمریکایی بر دیوار سفارت سابق ایالات متحده در مرکز تهران در حال قدم زدن هستند (رویترز)

طبق توافق برجام در سال ۲۰۱۵، ایران مجاز بود اورانیوم را تا سقف ۳.۶۷ درصد و با ذخیره‌ای حداکثر ۳۰۰ کیلوگرم غنی‌سازی کند. اما آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نشان می‌دهد که ایران اکنون حدود ۸۲۹۴.۴ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده در اختیار دارد که بخشی از آن تا سطح ۶۰ درصد غنی‌سازی شده است.

نهادهای اطلاعاتی آمریکا برآورد می‌کنند که ایران هنوز ساخت سلاح هسته‌ای را آغاز نکرده، اما فعالیت‌هایی انجام داده که اگر تصمیم به ساخت سلاح بگیرد، مقدمات آن فراهم باشد.

در یک مصاحبه تلویزیونی، علی لاریجانی، مشاور رهبر ایران گفت: ایران توانایی ساخت بمب هسته‌ای را دارد، اما به‌دنبال آن نیست و با بازرسی‌های بین‌المللی مخالفتی ندارد. اما هشدار داد که اگر ایران مورد حمله آمریکا یا اسرائیل قرار گیرد، شاید چاره‌ای جز رفتن به‌سوی سلاح هسته‌ای نداشته باشد.

ریشه‌های تنش در روابط دو کشور چیست؟

در دوران حکومت شاه، محمدرضا پهلوی، ایران متحد راهبردی ایالات متحده بود. شاه سلاح‌های آمریکایی می‌خرید و به سازمان سیا اجازه داده بود ایستگاه‌های شنود مخفی برای جاسوسی از اتحاد شوروی برپا کند. در سال ۱۹۵۳، سازمان سیا در کودتایی نقش داشت که به برکناری نخست‌وزیر منتخب و تحکیم قدرت شاه انجامید.

اما در ژانویه ۱۹۷۹، شاه در پی اعتراضات گسترده مردمی از کشور گریخت و انقلاب اسلامی به رهبری روح‌الله خمینی، نظامی دینی در ایران برقرار کرد.

در نوامبر همان سال، دانشجویان به سفارت آمریکا در تهران حمله کردند و دیپلمات‌ها را ۴۴۴ روز به گروگان گرفتند که به قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور انجامید.

در جریان جنگ ایران و عراق در دهه ۱۹۸۰، بحران میان ایران و آمریکا تشدید شد، به‌ویژه در جریان «جنگ نفت‌کش‌ها» که در آن نیروی دریایی آمریکا اهداف ایرانی را بمباران کرد و به اشتباه یک هواپیمای مسافربری ایرانی را با ۲۹۰ سرنشین سرنگون ساخت.

از آن زمان، روابط ایران و آمریکا میان دشمنی شدید و فرصت‌های دیپلماتیک نادر در نوسان بوده است؛ مهم‌ترین نقطه امید، توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بود. اما خروج یک‌جانبه ترامپ از آن توافق، موج جدیدی از تنش‌ها را آغاز کرد که همچنان منطقه را درگیر کرده است.

در آوریل ۲۰۱۹، ترامپ دستور داد نام سپاه پاسداران را در فهرست گروه‌های تروریستی جهانی قرار دهند. در پی آن، تنش‌ها در خلیج افزایش یافت.

بنر ضد آمریکایی در یکی از خیابان‌های تهران، ۸ آوریل ۲۰۲۵ (رویترز)

در ۳ ژانویه ۲۰۲۰، ترامپ دستور ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، را صادر کرد. خودرو حامل او و همراهانش در بغداد هدف حمله موشکی آمریکا قرار گرفت.

در پاسخ، سپاه پاسداران حمله موشکی به پایگاه عین‌الاسد انجام داد که محل استقرار نیروهای آمریکایی بود و منجر به زخمی شدن شماری از نظامیان شد.