​دیدار مشاور ماکرون با روحانی و شمخانی برای نجات برجام

AP
AP
TT

​دیدار مشاور ماکرون با روحانی و شمخانی برای نجات برجام

AP
AP

امانوئل بُن مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهوری فرانسه که به هدف نجات برجام و کاهش تنش‌ها میان ایران و آمریکا به تهران سفر کرده‌است، پیام کتبی امانوئل ماکرون را به حسن روحانی تحویل داد.
به گزارش الشرق الاوسط، پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری ایران روز چهارشنبه ۱۰ ژوئیه/ ۱۹ تیر خبر داد که حسن روحانی در دیدار با امانوئل بُن، مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهور فرانسه، «ضمن قدردانی و استقبال از فعالیت‌های آغاز شده توسط رئیس‌جمهوری فرانسه» گفته‌است: «ایران کاملاً راه دیپلماسی و مذاکره را باز نگهداشته است و امیدواریم طرفین برجام از این فرصت به خوبی استفاده کنند تا به نقطه مطلوب یعنی اجرای کامل برجام برسیم».
روحانی افزوده‌است: «هدف اصلی جمهوری اسلامی ایران این است که تعهدات قید شده در برجام از سوی طرفین به‌طور کامل اجرا شود و چنانچه طرفین به تعهدات خود عمل کنند، ایران هم‌گام‌های جدیدی در تکمیل تعهدات خود برخواهد داشت».
امانوئل بُن قبل از روحانی با علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی و همچنین با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و عباس عراقچی معاون سیاسی وی دیدار داشت.
دبیر شورای عالی امنیت ملی در دیدار با مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهوری فرانسه دربارهٔ سیاست ایران در خصوص کاهش تعهدات خود در توافق هسته‌ای گفت: «توجه به عدم استفاده اروپا از فرصت یک ساله اجرای تعهدات یک طرفه از سوی ایران، تصمیم قاطع کشور ما اجرای تعهدات، متناسب با اقدام متقابل طرف‌های دیگر است و زمان انجام اقدامات یک طرفه به پایان رسیده‌است».
نماینده رهبر ایران در شورای عالی امنیت ملی در این گفت‌وگو تأکید کرد که کاهش تعهدات برجامی ایران «غیرقابل تغییر» است.
همزمان با سفر مشاور ماکرون به تهران، عباس موسوی سخنگوی وزارت خارجه ایران گفت که از «ورود و حضور آنها در این موضوعات استقبال می‌کنیم، زیرا فرانسوی‌ها بخشی از برجام هستند و تلاش آنها را جزو وظایفشان برای زنده نگه داشتن برجام تلقی می‌کنیم».
با این حال عباس موسوی گفته «اگر کسی می‌خواهد تلاشی انجام دهد تا هم تنش‌ها کاهش یابد و هم برجام به عنوان یک دستاورد دیپلماتیک چندجانبه حفظ شود باید سراغ ریشه اصلی آنها یعنی آمریکایی‌ها».
از سوی دیگر، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجهٔ ایران روز چهارشنبه در حاشیهٔ جلسهٔ هیئت دولت با اشاره به سفر مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهوری فرانسه به تهران گفت: «مشکل اروپایی‌ها در درجهٔ اول خود آنهاست که آمادگی هزینه برای امنیت خود را ندارند و مشکل اصلی آنها در درجهٔ بعدی آمریکاست که از برجام خارج شده و باید آن مشکل را حل کنند. هیچگاه مذاکره تحت فشار امکان‌پذیر نیست؛ باید فشارها و تروریسم اقتصادی علیه ایران را متوقف کنند و پس از آن برای اجرای برجام می‌توان صحبت کرد».
این دومین سفر امانوئل بُن مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهوری فرانسه به تهران ظرف چند هفتهٔ اخیر محسوب می‌شود. او روز چهارشنبه ۲۹ خرداد و دو روز پس از اظهارات بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران در اعلام ضرب الأجل این کشور برای عبور از حجم اورانیوم غنی شدهٔ ۳٫۶۷ درصد از سقف ۳۰۰ کیلوگرم، به تهران سفر کرده بود.
با این حال، خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا) گزارش داده که امانوئل بن در این دیدار تصریح کرده که «به عنوان میانجی به ایران نیامده و حامل هیچ گونه پیامی از سوی آمریکا برای تهران نیست».
رسانه‌های فرانسوی در جریان سفر نخست امانوئل بن به ایران گفته بودند که او حامل پیام مستقیم رئیس‌جمهوری فرانسه برای مقامات بلندپایه ایران بود.
اکنون عباس موسوی اضافه کرد که «اقدامات فرانسه با هماهنگی یا بدون هماهنگی آمریکاست یا از جانب کاخ سفید پیامی دارند یا ندارند، به آنها مربوط است ولی ما چیز پنهانی نداریم. خواسته ما اجرای همین توافقی است که از سوی آنها نقض شده یا اجرا نمی‌شود».
یکشنبه گذشته، ۱۶ تیر / ۷ ژوئیه، ایران گام دوم کاهش تعهدات خود در برجام را بر اساس مصوبه شورای عالی امنیت ملی آغاز کرد. سطح غنی‌سازی اورانیوم در تأسیسات هسته‌ای ایران از صبح دوشنبه ۱۷ تیر/ ۸ ژوئیه از مرز ۴٬۵ درصد عبور کرد. یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به گزارش حکام گزارش داد که بازرسان آژانس عبور ایران از حد مجاز غنی‌سازی اورانیوم ۲۳۵ به غلظت مجاز ۳٬۶۷ درصد را تأیید کرده‌اند.
با آغاز گام دوم کاهش تعهدات ایران در برجام، شورای حکام آژانس به درخواست آمریکا و اتحادیه اروپا امروز نشست فوق‌العاده برگزار می‌کند.
بُن از دیپلمات‌های برجسته فرانسه در امور خاورمیانه است و پیش از این سه سال دبیر دوم سفارت فرانسه در تهران و دو سال نیز سفیر فرانسه در لبنان بود.
سفر او به ایران در پی مکالمه یک ساعته امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه و حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران در شامگاه شنبه گذشته صورت می‌گیرد.



نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
TT

نشست پکن؛ هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های ایران


وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  
وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، و کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران، در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)  

نتایج نشست پکن میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران، نشان‌دهنده آغاز یک حرکت مشترک با هدف «هماهنگی زمانی» در مرحله‌ای دشوار و پیچیده است. این موضوع را یک دیپلمات روسی تأیید کرده است.

شرکت‌کنندگان در این نشست که اولین دیدار از این نوع محسوب می‌شود، بر هماهنگی مواضع برای مقابله با تحریم‌ها، رد هرگونه اقدام نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای و تلاش برای پیشبرد یک توافق سیاسی احتمالی با دولت آمریکا توافق کردند. این موضوع در چارچوب پیشنهاد مسکو برای میانجی‌گری در پرونده برنامه هسته‌ای ایران و در پی اعلام آمادگی واشنگتن برای آغاز روند مذاکرات مطرح شد.

به نظر می‌رسد مسکو که به طور فعال برای موفقیت این نشست سه‌جانبه تلاش کرده، قصد دارد موقعیت مذاکره‌ای خود با واشنگتن را تقویت کند. این تلاش در چارچوب گشایش به سوی یک گفت‌وگوی گسترده‌تر شامل پرونده اوکراین و سایر مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله برنامه هسته‌ای ایران صورت می‌گیرد.

بیانیه وزارت امور خارجه روسیه حاکی از رضایت مسکو از نتایج این نشست بود. در این دیدار، سرگئی ریابکوف، دیپلمات ارشد روسیه که مسئول پرونده‌های امنیت استراتژیک و مدیریت گفت‌وگو با واشنگتن است، شرکت داشت.

بر اساس این بیانیه، در این نشست «هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌ها حول برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و بر غیرقابل قبول بودن تهدیدات و استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران تأکید شد.»

وزارت امور خارجه روسیه همچنین اعلام کرد که «رایزنی‌ها میان معاونان وزیران امور خارجه روسیه، چین و ایران بر روی برنامه اقدام جامع مشترک و هماهنگی اقدامات برای کاهش تنش‌های مصنوعی حول برنامه هسته‌ای ایران متمرکز بود.»

روسیه، چین و ایران بر هماهنگی برای مقابله با تحریم‌های علیه تهران توافق کردند (رویترز)

این بیانیه همچنین به ارزیابی دقیق سه طرف از «اقدامات غیرقانونی و نقض‌های متعدد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت توسط ایالات متحده و کشورهای اروپایی» اشاره کرد و بر غیرقابل قبول بودن تهدید، ارعاب و استفاده از نیروی نظامی علیه زیرساخت‌های انرژی هسته‌ای ایران تأکید کرد.

به گفته وزارت امور خارجه روسیه، این نشست همچنین به بررسی چشم‌انداز «یافتن راه‌حل‌های مذاکره‌ای پایدار و بلندمدت بر اساس ملاحظات متقابل و تعادل مطمئن منافع طرفین» پرداخت.

نشستی «موفق و مهم»

محسن بختیار، سفیر ایران در چین، در پلتفرم «ایکس» این نشست را «کاملاً موفق» توصیف کرد و گفت که این نشست راه را برای مقابله با «یک‌جانبه‌گرایی شکست‌خورده» ایالات متحده هموار می‌کند.

چین، ایران و روسیه در روز جمعه در جریان مذاکرات پکن خواستار لغو تحریم‌های علیه تهران شدند. این در حالی است که تلاش‌های دیپلماتیک فشرده‌ای توسط قدرت‌های بزرگ برای احیای توافق سال ۲۰۱۵ در جریان است و واشنگتن فشارهای شدیدی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال می‌کند.

این مذاکرات در زمانی انجام شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، از زمان بازگشت به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۲۵، تمایل خود را برای گفت‌وگو با تهران اعلام کرده است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ و در دوره اول ریاست‌جمهوری خود به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد.

با این حال، ترامپ تحریم‌های شدیدی علیه ایران اعمال کرد و ایران نیز با محکوم کردن «دورویی» ایالات متحده، به این اقدامات واکنش نشان داد.

بخشی از نشست سه‌جانبه روسیه، چین و ایران در پکن، ۱۴ مارس ۲۰۲۵ (رویترز)

ورود روسیه به این پرونده از طریق پیشنهاد میانجی‌گری برای پیشبرد مذاکرات هسته‌ای ایران، نشان‌دهنده تغییر مهمی است که بیانگر این باور در کرملین است که روابط جدید با دولت ترامپ می‌تواند به یک «توافق جامع» در مورد مسائل مورد اختلاف دو کشور منجر شود.

کرملین اعلام کرده است که پرونده ایران یکی از چندین مسیر مذاکره‌ای است که مسکو و واشنگتن آماده آغاز گفت‌وگو درباره آن‌ها هستند. این مسیرها شامل درگیری در اوکراین، مسائل امنیت استراتژیک و موضوعات منطقه‌ای داغ می‌شوند.

برخی محافل روسیه معتقدند که مسکو ممکن است آماده ترسیم چارچوب یک «توافق جامع» با واشنگتن باشد که بر اساس احترام به منافع طرفین در پرونده‌های مطرح شده استوار است.

در این چارچوب، به نظر می‌رسد نشست پکن موقعیت مذاکره‌ای مسکو را تقویت کرده است. این موضوع در اظهارات سه طرف که از از سرگیری برنامه هسته‌ای ایران، رد سیاست فشار حداکثری واشنگتن و مقابله با پیامدهای تحریم‌ها سخن گفتند، منعکس شده است.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، در دیدار با سرگئی ریابکوف و کاظم غریب‌آبادی، هشدار داد که «وضعیت بار دیگر در یک تقاطع حساس قرار دارد.»

وی افزود: «توافق جامع در مورد مسئله هسته‌ای ایران دستاورد مهمی است که از طریق گفت‌وگو و مذاکره به دست آمده است.» او هشدار داد که «تحریم‌های یک‌جانبه تنها به تشدید اختلافات منجر خواهد شد. گفت‌وگو و مذاکره تنها گزینه‌های موجود هستند.»

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، گفت که روسیه، چین و ایران در نشست پکن بر ضرورت لغو همه تحریم‌های غیرقانونی تأکید کردند.

وی افزود: «ایران و روسیه از چین به خاطر نقش سازنده‌اش و سازماندهی این نشست در پکن تشکر کردند.»

گفت‌وگویی عمیق

نماینده ایران «برخی کشورها» را به ایجاد «یک بحران غیرضروری» متهم کرد و تأکید کرد که نشستی «بسیار سازنده و مثبت» با همتایان روس و چینی‌اش برگزار شده است.

ما چائو شیوی، معاون وزیر امور خارجه چین، در یک کنفرانس خبری با همتایان روس و ایرانی‌اش اعلام کرد: «ما تبادل نظر عمیقی در مورد مسئله هسته‌ای و لغو تحریم‌ها انجام دادیم.»

وی افزود: «ما بر ضرورت پایان دادن به همه تحریم‌های یک‌جانبه غیرقانونی تأکید کردیم.» این اظهارات در بیانیه مشترک سه کشور که توسط پکن منتشر شد، منعکس شده است.

توافق سال ۲۰۱۵ میان تهران و واشنگتن، پاریس، لندن، برلین، مسکو و پکن، به لغو تحریم‌ها علیه ایران در ازای کاهش فعالیت‌های هسته‌ای و تضمین صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران منجر شد.

با این حال، ایالات متحده در سال ۲۰۱۸ به تصمیم ترامپ به طور یک‌جانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه ایران اعمال کرد که اقتصاد این کشور را تحت فشار قرار داد.

تهران تا یک سال پس از خروج آمریکا به تعهدات خود پایبند بود، اما پس از آن شروع به کاهش تعهدات خود کرد. از آن زمان تاکنون تمام تلاش‌ها برای احیای این توافق با شکست مواجه شده است.

پس از ۱۰ سال از اجرای این توافق، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد که اجرای توافق ۲۰۱۵ را تضمین می‌کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود.

برخی کشورها احتمال اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران پس از این تاریخ را رد نکرده‌اند.

ایران در ماه‌های اخیر چندین دور مذاکره با آلمان، فرانسه و بریتانیا در مورد برنامه هسته‌ای خود انجام داده است و همچنین سیاست‌های خود را با مسکو و پکن هماهنگ کرده تا با وضعیت موجود مقابله کند.

اولین واکنش اروپا به نشست پکن حاکی از برخورد مثبت اروپا با احتمال آغاز یک روند مذاکره‌ای برای حل اختلافات حول برنامه هسته‌ای ایران از طریق روش‌های صلح‌آمیز بود.

انور العنونی، سخنگوی خدمات خارجی اتحادیه اروپا، گفت که این اتحادیه از نشست سه‌جانبه روسیه، ایران و چین در مورد برنامه هسته‌ای ایران مطلع است و همچنان به ارتباطات در این زمینه باز است.

وی در یک نشست خبری در بروکسل افزود: «این سه کشور طرف‌های توافق هسته‌ای ایران هستند. هیچ جایگزین عملی‌ای برای حل دیپلماتیک وجود ندارد.»